Hasaniylar (arabcha: بنو حسن yoki حسنيون) – islom paygʻambari Muhammadning nabirasi, Husayn ibn Alining akasi Hasan ibn Alining avlodlari. Alilar (Ali ibn Abu Tolibning avlodlari) tarmogʻidan hisoblanadi. Shuningdek, ashraflarning (sharif) ikki muhim tarmogʻidan biridir (ashraflarning ikkinchi tarmogʻi Hasanning ukasi Husaynning avlodlari Husayniylardir)[1].
Bagʻdod xalifaligidan boʻlgan Husayniylardan farqli oʻlaroq, Hasaniylar xalifalikning musulmon olamiga rahbarlik qilish huquqiga qarshi chiqqan va 762 hamda 786-yillarda qoʻzgʻolon koʻtargan. Biroq ushbu qoʻzgʻolon muvaffaqiyatsizlik bilan yakunlangan[2]. Ular tomonidan amalga oshirilgan ikkinchi qoʻzgʻolon ham bostirilganidan soʻng Hasaniylarning Idrisiylar boʻlimi Marokashning shimoliy qismiga koʻchib ketgan va oʻsha yerga joylashgan[2].
Marokashda Hasaniy atamasi, asosan, Muhammad an-Nafs az-Zakiyya avlodlariga nisbatan ularni Idrisiylardan ajratish maqsadida qoʻllanadi. Marokashlik Hasaniylar ikki sulolani – Saʼdiylar va Alaviylar sulolasini barpo etgan boʻlib, ular bugungi kunda ham mamlakatda hukmronlik qilib kelmoqda[1].
Islom dunyosi tomonidan tan olinadigan Hasaniy sulolalari: