Kalafgan tumani

Kalafgan tumani — Afgʻonistonning Takhar viloyatidagi tuman. Tuman yaxshi boshqaruv tizimiga ega, Kalafganning baʼzi hududlarida oʻzini-oʻzi boshqarish nuqtalari mavjud, chunki ular markazdan uzoqda joylashgan. Tumanda 42 ta qishloq mavjud. 2017-yilda Kalafgan Afgʻoniston hukumati tomonidan toʻliq nazorat ostida deb belgilangan^[1]. Biroq, Tolibon 2021-yil avgustigacha tuman ustidan toʻliq nazoratni oʻz qoʻliga oldi.

Geografiyasi

Kalafgan 479 kvadrat kilometr maydonga ega, bu nisbatan qaralganda Cape Barren orolining maydoniga teng^[2]. Tumanda yoʻl sharoiti yaxshi, chunki u Taloqan viloyat markazlari Fayzobod va Badaxshonni bogʻlaydigan avtomobil yoʻli boʻyida joylashgan. Kalafgandan ikkita daryo oqib oʻtadi — biri janubi-sharqdan shimoli-gʻarbga qarab Koʻkcha daryosiga qoʻshiladi, ikkinchisi esa tumanning janubi-sharqiy qismidan oqib oʻtuvchi kichikroq daryo Khanabad daryosiga qoʻshiladi.

Kalafgan yana toʻrt tuman bilan chegaradosh: shimoldan Rustaq tumani, sharqdan Kishim tumani, janubdan Farkhar tumani va gʻarbdan Toluqan tumani. Kishim Badaxshon viloyatida, qolgan barcha tumanlar Takhar viloyatida joylashgan. Koʻkcha daryosi Rustaq va Kalafgan oʻrtasidagi chegarani tashkil qiladi^[3].

Tarixi

Tuman 1973-yilda tuzilgan birinchi 325 tumanning bir qismi sifatida tashkil etilgan va Sovet-Afgʻon urushi boshlanganidan koʻp oʻtmay mujohidlar tomonidan nazoratga olingan. Kalafgan dastlab Jamiyat-i Islomiy tomonidan nazorat qilingan, ammo 1990-yillarda Junbesh-i Melliga oʻtgan. Afgʻonistondagi fuqarolar urushi (1996—2001) davrida faqat bitta qishloq 2001-yilda qisqa muddat Tolibon tomonidan nazorat qilingan. Sodir boʻlgan ikkita hodisani hisobga olmaganda (avvalgi) Tolibon 2018-yildan 2020-yil mayigachanisbatan tinch tumanda u qadar oʻzini koʻrsatmagan. Biroq 2021-yil avgustigacha tuman Tolibon tomonidan bosib olingan.

Demografiyasi

Kalafganda 39171 nafar aholi istiqomat qiladi, jins nisbati har 100 ayolga 101 erkakdan toʻgʻri keladi. Tuman aholisining koʻp qismini oʻzbeklar tashkil qiladi. Oʻrtacha yosh 15,3 boʻlib, aholining taxminan 50 % ish bilan band. Kalafganda 5760 ga yaqin xonadon boʻlib, ulardagi oʻrtacha odam soni 6,8 kishini tashkil qiladi^[4].

Havolalar

1. Adamou, Shoaib Sharifi and Louise. „Taliban 'threaten 70% of Afghanistan'“ (inglizcha). BBC News (31-yanvar 2018-yil). Qaraldi: 27-avgust 2020-yil.
2. „Islands by Land Area“. islands.unep.ch (1998). 2015-yil 1-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 1-noyabr.
3. „Afg: Takhar Province - Reference Map | HumanitarianResponse“. www.humanitarianresponse.info (2014). Qaraldi: 27-avgust 2020-yil.
4. „Takhar Socio-Demographic and Economic Survey“ (inglizcha). UNFPA Afghanistan (5-yanvar 2017-yil). Qaraldi: 27-avgust 2020-yil.