Lulua masjidi

Masjid
Lulua masjidi
مسجد اللؤلؤة
Lulua masjidi 2010-yilda, taʼmirdan keyin
Mamlakat  Misr
Joylashuvi 30°01′11″N 31°16′05″E / 30.01986°N 31.268187°E / 30.01986; 31.268187
Meʼmoriy uslub Fotimiylar
Binokorlik tashabbuschisi Hakim
Binokorlik ???—1015–1016-yillari (asli), 1998-yil (yangi)
Gumbazlar soni 1
Gumbazlar soni 1
Minoralar soni 1
Minoralar soni 1
Qurilish materiali ohaktosh, gʻisht
Holati faol

Lulua masjidi yoki al-Lu’lu’a masjidi (arabcha: مسجد اللؤلؤة) – Misrning Qohira shahridagi masjid. Milodiy 1015–1016-yillarda qurilgan[1]. Uchinchi[2] Fotimiylar xalifasi al-Hakim davrida Fotimiy meʼmoriy uslubida qurilgan[3]. Masjid 1919-yilda deyarli butunlay vayron boʻlgan, ammo keyinchalik 1998-yilda diniy nasl-nasabini Fotimiylar xalifaligining shia islomiga bogʻlaydigan Dovudi Bohra tomonidan taʼmirlangan. Masjid Muqottam tepaliklarida joylashgan[1][4].

Geografiyasi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Masjid Muqottam tepaliklarining janubiy qabristoni yaqinida[1], Qohiradan sharqdagi pastroq tepaliklarda joylashgan. Uning oʻrtacha balandligi dengiz sathidan 180 metr (590 ft) yuqori, eng baland choʻqqisi esa 213 metr (699 ft). U uch qismga boʻlingan. Eng baland qismi Muqottam togʻi deb ataladigan past togʻ relyefidir. Bu masjidlar va cherkovlar qurilishida foydalanilgan ohaktosh uchun muhim qadimiy Misr karerining joyi edi. Lulua masjidi ham shu ohaktosh bilan qurilgan[4][5].

Tarixi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Al-Hakim (996–1021) Qohirada turli binolar barpo etishda xizmat qilgan, Muqottam tepaligida qurilgan koʻplab kichik masjidlar qatorida bu masjidni ham qurdirgan. Rivoyat qilinishicha, Hakim kechalari masjidga yolgʻiz oʻzi ibodat qilgan[6][7][8]. Al-Lulua nomi „marvarid“ degan maʼnoni anglatadi, chunki masjidning tashqi koʻrinishi bezakli va yorqin edi[4].

Masjidning birinchi taʼmirlanishi 16-asrda boʻlgan[7]. 1919-yilda uning jabhasi va qabrlari vayron boʻlganidan soʻng, masjid 1990-yillarning oxirida Hindistonning Dovudi Bohra jamoasi tomonidan qayta taʼmirlangan[1][9].

Yangilangan masjid ichidagi mehrob

Fotimiylar masjidi ohaktosh choʻqqisida qurilgan boʻlib, tepalik tizmasining alohida qismi sifatida xavfli tarzda oʻrnatilgan. Ochilgan ohaktosh masjid qurilishi uchun poydevor boʻlgan[4]. Masjid noyob fotimiy meʼmoriy uslubida qurilgan. Bu Misrda qurilgan dastlabki masjidlardan biri boʻlib, u yerda fotimiylarga xos meʼmoriy uslubda qurilgan[3]. Lulua masjidi dastlab toʻrtburchaklar reja boʻyicha qurilgan uch qavatli minorasimon inshootdan iborat edi. Pastki qavat tepalikdan qisman qazilgan. Uch qavatli kirish eshigi, har bir qavatda orqa devorida mehrob boʻlgan. Yuqori qavatlar gʻishtdan qurilgan va ichki devorlari gipslangan. Bu ustki qavatlardan birining kirish joyi ham uch kamarli edi; arklar gʻisht va toshdan qurilgan. Oʻrta qavat, bochkali, orqa tomonida naqshinkor mehrob va bitta toʻrtburchak derazasi bor edi. Yuqori qavatda ikkita boʻlim bor edi, ularning har biri bitta oynaga ega edi. Yuqori qavatlardagi gumbazlar gʻishtdan qurilgan[1][4][8]. Joylashtirilgan tarixiy fotosurat koʻplab tafsilotlarni tasdiqlaydi. Fasadda ikonografik yozuvlar koʻp edi[7].


Yana qarang

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Manbalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 „Al-Lu'lu'a Mosque“. 2011-yil 29-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 3-dekabr.. Archived from the original (Wayback Machine saytida 2011-06-29 sanasida arxivlangan) on 29 June 2011. Retrieved 3 December 2010.
  2. ↑ Note: Sources conflict on the period of dating the mosque – either during the reign of the third Fatimid caliph (per MIT) or of the sixth caliph, in another („Hakem be-Amr Allah“ entry, Encyclopædia Iranica Vol. 11, pp. 572-573, ed. Ehsan Yarshater. Encyclopædia Iranica Foundation & Eisenbrauns, Inc., New York, 2003). MIT is cited here, pending agreement of authoritative sources.
  3. ↑ 3,0 3,1 „5 – Fatimid Mosques in Cairo“. Massachusetts Institute of Technology. Qaraldi: 2013-yil 8-mart.„5 – Fatimid Mosques in Cairo“. Massachusetts Institute of Technology. Retrieved 8 March 2013.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 Williams, Caroline. Islamic Monumentss in Cairo: The Practical Guide. American Univ in Cairo Press, 2008 — 279-bet. ISBN 978-977-416-205-3. Williams, Caroline; Williams, Caroline H. (2008). Islamic Monumentss in Cairo: The Practical Guide. American Univ in Cairo Press. p. 279. ISBN 978-977-416-205-3.
  5. ↑ Särkkä, P.. Rock Mechanics – A Challenge for Society: Proceedings of the Isrm Regional Symposium Eurock 2001, Espoo, Finland, 4 – 7 June 2001. Taylor & Francis, 2001 — 402-bet. ISBN 978-90-265-1821-8. 
  6. ↑ Bloom, Jonathan M.. Arts of the City Victorious: Islamic art and architecture in Fatimid North Africa and Egypt. Yale University Press, 2007. ISBN 978-0-300-13542-8. 
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 „5 – Fatimid Mosques in Cairo“. The Mosque of al-Lu'lu'a:(1015-16). Mit.edu. Qaraldi: 2013-yil 1-mart.„5 – Fatimid Mosques in Cairo“. The Mosque of al-Lu’lu’a:(1015-16). Mit.edu. Retrieved 1 March 2013.
  8. ↑ 8,0 8,1 „Al-Lu'lu'a Mosque“. Unusualegypt.com. 2013-yil 9-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 1-mart.. Unusualegypt.com. Archived from the original on 9 May 2013. Retrieved 1 March 2013.
  9. ↑ Williams, Williams (2008), p. 129