Mabxara

Buxor (arabcha: مبخر yoki مبخرة) arab mamlalatlari dunyosi va Turkiyada bir necha yillar avval qazilma ishlarida topilgan tutatqidir. Mabxora yoki buxr anʼanaviy ravishda loydan yoki yumshoq toshdan yasalgan. Mabxaraning asosiy vazifasi xonaga yaxshi, yoqimli hid berishdur.Aksariyat mabxaralar (yoki mabahir, arabcha koʻplik) toʻrtburchak poydevorga ega boʻlib, yon tomonlari ichkariga egilib, yon tomonlari tashqariga egilgan toʻrtburchak kosani qoʻllab-quvvatlaydi. Yogʻoch taglik koʻpincha oyoqlarni hosil qilish uchun oʻyilgan. Kubokning oʻzi metall lavha bilan qoplangan. Qadimgi burnerlar yumshoq metall qoziqlar va guruch tayoqlarning naqshli kombinatsiyalari bilan bezatilgan, koʻpincha yuqori qismning panellarida nometall bilan bezatilgan. Oyoqlari odatda lavha bilan qoplangan.

Hozirgu kunga kelib esa mabxaraning/buxorning koʻproq zamonaviy oʻzgarishlari naqshlar-u, turli xildagai toshlar va yaltiroq qoplangan lavhadan qilingan. Har bir zodagon arab oilasida buxor mavjud edi. Ular anʼanaviy shaklni saqlab qolishlariga qaramay, ular nometall, rangli metallar bilan bezatilgan va balandligi bir necha dyuymdan bir necha futgacha boʻlgan koʻplab oʻlchamlarda boʻladi. Mabaxara tayyorlash hunarmandchiligi bugungi kunda asosan hunarmandlar tomonidan shugʻullanadi, ulardan biri Saudiya Arabistoni Podshohligining shimoliy viloyatlaridan biri boʻlgan Xail viloyatida yashovchi.

Arxitektura mabharalari

Mabxara/buxormeʼmorlarni anʼanaviy mabxora shaklida binolar yaratishga ilhomlantirgan sababi mabxara xech bir mamlakatning binolariga oʻxshamay takrorlanmas koʻrinishga ega edi. Masalan, Jiddadagi maydonda kofe idishlari bilan oʻralgan mabxara haykali bor. Arxitektorlar, haykaltaroshlar va rassomlar mabharalarni manzaraning dekorativ elementi sifatida kiritdilar. Ar-Riyod va Jiddada jamoat joylarida mabxara shaklidagi yirik haykallar mavjud. Bronza mabxaralar Ar-Riyoddagi suv minorasini oʻrab turgan jamoat bogʻlarini bezatadi va Jiddaning Hamra qismida katta granit mabxara joylashgan.

Bunga qarang

• Buxor
• Dabqad

Saudiya Arabistonida ham ushbu yoqimli hid beruvchi buxorlar topilgan. Taxminlarga koʻra buxr Turkiyaga turli yurishlar yoki savdogarlar orqali borgani aytilmoqda.