Statistikalar | |
---|---|
YaIM | $2.1 trillion (2022)[1] |
Jon boshiga YaIM |
$104,343 (2022)[2] |
Qashshoqlik chegarasidan past aholi |
13.6%[3] |
Ishchi kuchi |
9,633,503 (2018)[4] |
Ishsizlik | 4.1% (March 2023)[5] |
Barcha qiymatlar, agar boshqacha koʻrsatilmagan boʻlsa, AQSh dollarida keltirilgan. |
Nyu-York shtatining iqtisodiyoti – oʻzining 2022-yildagi yalpi hududiy mahsuloti 2,053 trillion dollarni tashkil etadi va Kaliforniya va Texasning kabi yirik shtatlaridan keyin uchinchi oʻrindan joy oldi. Agar Nyu-York shtati mustaqil davlat boʻlganida, u dunyodagi oʻninchi eng yirik iqtisodiyot boʻlardi. Biroq, 2019 yilda Nyu-York markazida joylashgan koʻp tarmoqli metropoliten 2 milliard dollar miqdorida xizmat koʻrsatgan, ushbu katta koʻrsatkich bilan davlat miqyosida birinchi va dunyo miqyosida esa oʻninchi oʻrinni egallagan boʻlardi.
Shtatda matbaa va nashriyot, tikuvchilik, moʻyna, temir yoʻl poezdlarini harakatlanuvchi tarkibiy qismlari va avtobuslar ishlab chiqarishni oʻz ichiga olgan yirik ishlab chiqarish sektori mavjud. Baʼzi sanoatlar kulolchilik va shisha, mikrochiplar va nanotexnologiya (Albany) va fotografiya uskunalari (Rochester) kabi yuqori tumanlarida ham toʻplangan. Nyu-Yorkning qishloq xoʻjaligi sut mahsulotlari, qoramol va boshqa chorva mollari, sabzavotlar, koʻchatlar va olmalarni kabi mahsulotlarni oʻz ichiga oladi. 2021-yil aprel oyida yarimoʻtkazgich sanoatiga ixtisoslashgan GlobalFoundries kompaniyasi oʻzining bosh qarorgohini Kaliforniya shtatidagi Silikon vodiysidan Malta, Nyu-Yorkdagi Adirondack Northway qismi yaqinidagi Saratoga okrugidagi eng ilgʻor yarimoʻtkazgich-chiplar ishlab chiqarish korxonasiga koʻchirdi[6].
Nyu-York shahri dunyoning birinchi moliyaviy markazi[9][10][11][8] sifatida tavsiflangan va shahardagi Nyu-York metropoliteni shtat iqtisodiyotida yetakchilik qiladi. Manxetten Qoʻshma Shtatlardagi yetakchi bank, moliya va aloqa markazi boʻlib, Uoll-stritda Nyu-York fond birjasi (NYSE) joylashgan. Dunyodagi koʻplab yirik korporatsiyalar oʻz ofislarini Manxettenda yoki yaqin atrofdagi Vestchester, Nassau va Suffolk okruglarida joylashtiradi. Manxetten 2015-yilda 500 million kvadrat futdan (46,5 million m 2) ortiq ofis maydonini qamrab olgan[12], bu uni Qoʻshma Shtatlardagi eng yirik ofis bozoriga aylantirgan[13], Midtown Manhetten esa 400 million kvadrat fut (37,2 million m2) bilan 2015-yilda[12] dunyodagi eng yirik markaziy biznes tumani boʻlgan[14]. Nyu-York ulkan darajadagi global yuqori texnologiyalar markazidir[15].
Long-Aylend ilmiy tadqiqotlar va muhandislik sohasida muhim rol oʻynadi. Bu Brukhaven milliy laboratoriyasining uyidir. Brookhaven laboratoriyasida olib borilgan ishlar uchun yettita Nobel mukofoti berildi[16].
1825 yilda qurib bitkazilgan Eri kanali Oʻrta Gʻarb qishloq xoʻjaligi mahsulotlari uchun sharqiy bozorlarni ochdi. Kanal Nyu-York shahrining oʻsishiga hissa qoʻshdi, yirik shaharlarni yaratishga yordam berdi va shtatga immigratsiyani ragʻbatlantirdi. Togʻli hududlardan tashqari shaharlar orasidagi joylashgan hududlar qishloq xoʻjaligi rivojlangan. Finger Lakes mintaqasida olma yetishtiruvchi bogʻlar mavjud boʻlib, ular Nyu-Yorkning yetakchi ekinlaridan biridir[17]. Bu shtat Finger Lakes oʻlkasi va Long-Aylenddagi uzumzorlarda ishlab chiqarilgan vinolari bilan mashhur. Shtatda boshqa ekinlar, xususan, uzum, qulupnay, gilos, nok, piyoz, kartoshka yetishtiriladi. Nyu-York zarang siropining asosiy yetkazib beruvchisi va Qoʻshma Shtatlardagi sut mahsulotlari ishlab chiqarish boʻyicha uchinchi oʻrinda turadi[18].
Qishloq xoʻjaligi va bozorlar departamenti maʼlumotlariga koʻra, 2005-yilda Nyu-York qishloq xoʻjaligi mahsulotlari fermer xoʻjaligigadan koʻra 3,6 milliard dollardan koʻproq daromad keltirdi. 36 ming fermer xoʻjaligi 7,6 million akr yer yoki shtat yer maydonining qariyb 25 foizidan turli oziq-ovqat mahsulotlarini ishlab chiqarish uchun foydalanishdi[18]. Nyu-York milliy miqyosda yuqori oʻrinlarni egallagan baʼzi narsalar:
Nyu-York qishloq xoʻjaligida yetakchi hisoblanadi va sut, qoramol, olma, karam, kartoshka, lavlagi, uzumchilik, piyoz, chinor siropi va boshqalar qishloq xoʻjaligi mahsulotlari yetishtirish boʻyicha yetakchi beshta shtatdan biridir[19]. Shtat AQSHda karam yetishtirish boʻyicha ikkinchi oʻrinda turadi[18]. Shtat yerlarining toʻrtdan bir qismida fermer xoʻjaliklarida joylashgan va 2001-yilda 3,4 milliard dollarlik qishloq xoʻjaligi mahsulotlari ishlab chiqargan..Ontario koʻlining janubiy qirgʻogʻi olma, olcha, olxoʻri, nok va shaftoli bogʻlari uchun tuproq va mikroiqlimning unumdor yerni taʼminlaydi. Olma Gudzon vodiysida va Champlain koʻli yaqinida ham oʻstiriladi. Eri koʻlining janubiy qirgʻogʻi va Finger koʻllarining janubiy yonbagʻirlarida uzumzorlar mavjud. Nyu-York uzum yetishtirish boʻyicha Kaliforniya va Vashingtondan keyin uchinchi oʻrinda turadi[18].
2017-yilda Nyu-York shtati 156 370 gigavatt (GWh) elektr energiyasini isteʼmol qilgan. Shtatning markaziy hududlari (Gudzon vodiysi, Nyu-York shahri va Long-Aylend) bu miqdorning 66 foizini isteʼmol qilgan. Ushbu miqdorning 50 foizi shimoliy hududlarda ishlab chiqarilgan. 2017-yilda eng yuqori yuklama 29 699 MVtni tashkil etgan. 2017-yilda zaxira quvvati 42 839 MVtni tashkil etgan[20][21]. NYISOʻning bozor monitoringi elektrning oʻrtacha ulgurji narxini 2017-yil uchun MVt/soat uchun 25 dollardan 53 dollargacha boʻlgan diapazon sifatida koʻrsatadi (bitta qiymat koʻrsatilmagan)[22].