Osim ibn Umar

Osim ibn Umar
عاصم بن عمر
Shaxsiy maʼlumotlar
Tavalludi taxminan 628-yil
Vafoti taxminan 689-yil
Madina, Damashq xalifaligi
Madina
Dini Islom
Farzandlari
  • Hafs ibn Osim,
  • Umar ibn Osim,
Ota-onasi
Era Islom oltin davri
Tanilgan sohasi Tobein va hadis roviylaridan biri

Osim ibn Umar ibn al-Xattob (arabcha: عَاصِم بْنُ عُمَرَ بْنُ الْخَطَّاب; tax. 628–689) – ikkinchi Roshidun xalifasi Umar ibn al-Xattob[1] va Jamila binti Sobitning oʻgʻli, muhaddis.

Hayoti

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Osim ibn Umar Muhammadning sahobalaridan biri, ikkinchi Roshidun xalifasi Umar ibn al-Xattobning oʻgʻli boʻlgan. Onasi ham sahobalardan edi.

Osimning otasi Umar Makkaning Banu Adiy urugʻidan boʻlgan[2]. Onasi Jamila Madinadagi Banu Avs qabilasining Amr ibn Avf urugʻidan Sobit ibn Abu al-Afloh va Shomus binti Abu Amirning qizi edi[3][4]. Uning ukasi Osim ibn Sobit Badr jangida ishtirok etganlar orasida bo'lgan[5][6][7][8][9].

Jamila binti Sobit Madinada birinchi boʻlib islomni qabul qilganlardan edi. U va onasi 622-yilda Muhammadga bay’at qilgan birinchi oʻn nafar ayollar qatorida boʻlishgan[10]. Asl ismi Asiya (itoatsiz) ekanligini eshitgan Muhammad uning ismini „Yoʻq, sen Jamilasan“ (goʻzal) deya oʻzgartirgan[11].

Oradan taxminan besh yil oʻtib, 627 va 628-yilning may oylarida Jamila Umarga turmushga chiqqan[12] va Osim ibn Umarni dunyoga keltirgan[13][14][15][16][17].

Keyinchalik, Jamila Yazid ibn Jariyaga turmushga chiqqan va Abdurahmon ismli oʻgʻil koʻrgan[18][19].

Muhammad vafot etganida Osim toʻrt yoshda, xalifa Abu Bakr Siddiq vafot etganida esa olti-yetti yoshda edi. Abu Bakrning vafotidan keyin (634) otasi Umar Roshidunning navbatdagi xalifasi etib tayinlangan.

Muhim voqealar

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Osimning otasi Umar 634-yilda xalifalikka tayinlangan. Umar davrida xalifalik hududi misli koʻrilmagan darajada kengayib, Sosoniylar va Vizantiya imperiyasining uchdan ikki qismidan koʻprogʻini boshqargan[20]. Umar tarixdagi eng qudratli va nufuzli musulmon xalifaga aylangan, ammo qudratining eng yuqori choʻqqisida, 644-yilda Abu Lu’lua Firuz ismli fors quli tomonidan oʻldirilgan. Unga suiqasd sabablari aniq emas[21]. Otasi vafot etganida Osim hali juda yosh boʻlgan.

Umarning vafotidan keyin musulmonlar jamiyati Roshidunning navbatdagi xalifasi etib Usmonni tayinlashgan. Usmon xalifalikni 644-yildan 656-yilning 17-iyuniga qadar boshqargan. Usmondan keyin hokimiyat 656-yilda Roshidunning navbatdagi va oxirgi xalifasi Aliga oʻtgan. Alining hukmronligi 661-yilga qadar davom etgan. Alining bevaqt oʻlimidan keyin oʻgʻli Hasan ibn Ali uning oʻrniga xalifa etib tayinlangan, biroq u Suriya hokimi Muoviya I ning foydasiga taxtdan voz kechgan va kelishuv asosida fuqarolar urushini toʻxtatgan. Muoviya I navbatdagi yangi xalifa sifatida tan olingan, bu esa Roshidun xalifaligining tugashi va Umaviylar xalifaligining boshlanishi edi. Keyinchalik, Muoviya I ning oʻrniga uning oʻgʻli Yazid I, undan keyin Muoviya II, 684-yilga kelib esa Marvon I Muoviya II ning bevaqt oʻlimi sabab xalifalikka tayinlangan.

Osim ibn Umar Umaviylar xalifasi Abdulmalik hukmronligi davrida, 689-yilda vafot etgan.

Oilasi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Farzandlari:

  • Hafs ibn Osim birgina „Sahih al-Buxoriy“da oʻn bir hadis rivoyat qilgan.
  • Umar ibn Osim, uning Ummu Miskin binti Umar ismli qizi bo'lgan. Ummu Miskin binti Umarning Abu Molik ismli ozod qilingan bir quli boʻlgan[22].
  • Ummu Osim Laylo binti Osim – Umaviy xalifasi Umar II ning onasi.

Manbalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ ibn Sa'd, Muḥammad. The Men of Madina. Ta-Ha, 1997 — 6-bet. ISBN 978-1-897940-90-7. 
  2. ↑ „Umar Ibn Al-Khattab : His Life and Times, Volume 1“. archive.org.
  3. ↑ Muhammad ibn Saad. Kitab al-Tabaqat al-Kabir vol. 3. Translated by Bewley, A. (2013). The Companions of Badr, p. 204. London: Ta-Ha Publishers.
  4. ↑ Muhammad ibn Saad. Kitab al-Tabaqat al-Kabir vol. 8. Translated by Bewley, A. (1995). The Women of Madina, pp. 7, 235, 236. London/Ta-Ha Publishers.
  5. ↑ Ibn Saad/Bewley vol. 3 p. 362.
  6. ↑ Ibn Saad/Bewley vol. 8 p. 235.
  7. ↑ Muhammad ibn Jarir al-Tabari. Tarik al-Rusul waʼl-Muluk. Translated by Fishbein, M. (1997). Volume 8: The Victory of Islam, p. 95. Albany: State University of New York Press.
  8. ↑ Muhammad ibn Jarir al-Tabari. Tarik al-Rusul waʼl-Muluk. Translated by Smith, G. R. (1994). Volume 14: The Conquest of Iran, pp. 100-101. Albany: State University of New York Press.
  9. ↑ But see Bukhari 4:52:281 and similar traditions, where Asim ibn Thabit is described as the „grandfather“ of Jamilaʼs son Asim. According to the biographical traditions, they should have been uncle and nephew.
  10. ↑ Ibn Saad/Bewley vol. 8 p. 7.
  11. ↑ Ibn Saad/Bewley vol. 3 p. 204.
  12. ↑ Tabari/Fishbein vol. 8 p. 95.
  13. ↑ Malik ibn Anas. Al-Muwatta 37:6.
  14. ↑ Ibn Saad/Bewley vol. 3 p. 204.
  15. ↑ Ibn Saad/Bewley vol. 8 p. 236.
  16. ↑ Tabari/Fishbein vol. 8 p. 95.
  17. ↑ Tabari/Smith vol. 14 pp. 100-101.
  18. ↑ Tabari/Fishbein vol. 8 pp. 94-95.
  19. ↑ Ibn Saad/Bewley vol. 8 p. 236.
  20. ↑ Hourani (1991).
  21. ↑ Pellat (2011).
  22. ↑ Sahih Bukhari „Asking permission to enter“. 2006-yil 28-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2006-yil 13-noyabr.

Adabiyotlar

[tahrir | manbasini tahrirlash]