Qayg‘u ko‘z yoshlari

Qaygʻu koʻz yoshlari (inglizcha: Tear of Grief) Zurab Tseretelining 30 metrlik haykali boʻlib, Rossiya hukumati tomonidan 2001-yil 11-sentabr xurujlari va 1993-yilgi terakt[1] qurbonlari xotirasiga yodgorlik sifatida AQShga rasmiy sovgʻa sifatida taqdim etilgan. Halok boʻlganlardan 26 nafari ruslar[2].

Haykal Nyu-Jersi shtatining Bayonn shahridagi sobiq harbiy okean terminalining oxirida joylashgan. Tantanali ochilish 2005-yil 16-sentabrda boʻlib oʻtdi[3].

Tavsif

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Haykal 30 metrli bronza minoradan iborat boʻlib, uning oʻrtasida 12 metrli nikel bilan qoplangan koʻz yoshi shaklidagi obyekt osillgan[4][5][1][6]. Yodgorlik poydevorining oʻn bir yuzi 11-sentabr xurujlari va 1993-yil Jahon Savdo Markazining portlashida halok boʻlganlarning ismlari oʻyib yozilgan granit plitalar bilan bezatilgan[7]. Biroq, baʼzi boshqa 11-sentabr yodgorliklarida boʻlgani kabi, bagʻishlanish eskirgan toʻplamga asoslangan boʻlib, keyinchalik qurbonlar roʻyxatidan oʻchirilgan qirqqa yaqin kishi haqida eslatib oʻtilgan[8].

Tsereteli haykalning narxini oshkor qilmadi. Uning advokati 12 million dollarga yaqin mablagʻni eʼlon qildi [9] :227. Tseretelining soʻzlariga koʻra, haykal uchun metall "samolyotlar ishlab chiqaradigan harbiy zavoddan olingan[10].

Tarix

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Haykal dastlab Jersi shahar hukumatiga sovgʻa qilingan, ammo taklif rad etilgan[11]. Keyinchalik, u hozirgi Bayonnda joylashgan joyiga joylashtirildi[8]. Tantanali ochilish 2005-yil 16-sentabrda boʻlib oʻtdi, marosimda Rossiya prezidenti Vladimir Putin ishtirok etdi[3]. Taqdirlash marosimi 2006-yil 11-sentabrda boʻlib oʻtdi va unda AQShning sobiq prezidenti Bill Klinton[12] ishtirok etdi.

2010-yil avgust oyida Nyu-York va Nyu-Jersi port maʼmuriyati ushbu joyda konteyner inshootini qurishni rejalashtirayotganini va yodgorlik koʻchirilishi kerakligini eʼlon qildi. Biroq, Bayonne taksi haydovchisi Robert Terzi (inglizcha: Robert Terzi) bu harakatga qarshi onlayn petitsiya boshladi[13].

Tanqid

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Foreign Policy jurnali haykalni dunyodagi eng xunuklardan biri deb atadi[14] va The New Yorker jurnaliga koʻra, uzoqdan u „gigant choy pechenesi“[10] kabi koʻrinadi. Shuningdek, bir qator Nyu-Yorkliklarda haykal ayol jinsiy aʼzosi bilan bogʻlanishni keltirib chiqardi[9] :227[15].

Manbalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ 1,0 1,1 „The Memorial at Harbor View Park“. Bayonne Local Redevelopment Authority. 2012-yil 22-fevralda asl nusxadan arxivlangan.
  2. ↑ Craven J. „On the trail of New York's lost Teardrop: John Craven tracks down a forgotten monument to the 9/11 victims“. Daily Mail Online[en] (2012-yil 19-noyabr). Qaraldi: 2020-yil 26-may.
  3. ↑ 3,0 3,1 „Groundbreaking Ceremony: September 16, 2005“ (en). 911monument.com. Qaraldi: 2020-yil 31-may.
  4. ↑ Applebome P.. „Our Towns; A Jersey City Teardrop for 9/11, Or a 10-Story Embarrassment?“. The New York Times (2004-yil 30-iyun). Qaraldi: 2020-yil 28-may.
  5. ↑ „To the Struggle Against World Terrorism, A Monument Created by Zurab Tsereteli as a gift to the American people“. 911monument.com. Qaraldi: 2020-yil 31-may.
  6. ↑ „tsereteli.ru“. Tsereteli's official webpage. 2012-yil 23-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan.
  7. ↑ „To the Struggle Against World Terrorism: A History“. 2009-yil 18-avgustda asl nusxadan arxivlangan.
  8. ↑ 8,0 8,1 „9/11 Memorial in New Jersey Honors 40 People Too Many“ (en). The New York Times (2006-yil 10-sentyabr). Qaraldi: 2020-yil 28-may.
  9. ↑ 9,0 9,1 Goscilo & Strukov 2010.
  10. ↑ 10,0 10,1 Finnegan W. „Monument“ (en). The New Yorker (2007-yil 18-iyun). Qaraldi: 2020-yil 26-may.
  11. ↑ Miller J., Jonathan. „Monument In Search Of a Home“ (en). The New York Times (2005-yil 30-yanvar). Qaraldi: 2020-yil 28-may.
  12. ↑ „The Unveiling of a New World Monument“ (en). 2012-yil 22-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 31-may.
  13. ↑ Clark A. S. „Russian artist Zurab Tsereteli saddened by likely relocation of Bayonne's 9/11 Teardrop Memorial“ (en). NJ.com[en] (2010-yil 28-avgust). Qaraldi: 2020-yil 28-may.
  14. ↑ Keating J. „The World's Ugliest Statues“ (en) (2010-yil 5-aprel). 2011-yil 6-yanvarda asl nusxadan arxivlangan.
  15. ↑ „Зураб Церетели“. Полит.ру (2020-yil 4-yanvar). 2020-yil 4-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 24-iyun.

Adabiyotlar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  • Goscilo H., Strukov V.. Celebrity and Glamour in Contemporary Russia: Shocking Chic, BASEES/Routledge Series on Russian and East European Studies. Routledge, 2010. ISBN 1136924353.