Qunduz qamali

Qunduz qamali
Afg'oniston urushining bir qismi 2001-2021-yillar

AQSh armiyasi maxsus kuchlari askarlari Shimoliy alyans jangchilari bilan Qunduz tashqarisida. 2001-yil noyabr.
Sanalar 2001-yil 11-23-noyabr
Urush yeri Qunduz, Afg'oniston
Natija Shimoliy Alyans va AQSH g'alabasi
Raqiblar
Coalition:
Afgʻoniston Shimoliy Alyans
Qoʻshma Shtatlar AQSH 		Afgʻoniston Tolibon

Al Qoida
Afgʻoniston Islom amirligi
Oʻzbekiston Islomiy harakati

Qoʻmondonlar
Afgʻoniston Mohammed Daud Daud
Afgʻoniston Abdul Rashid Dostum
Qoʻshma Shtatlar Tommy Franks 		Mullah Faizal (taslim boʻlgan)
Kuchlar
Afgʻoniston Nomaʼlum
Qoʻshma Shtatlar 12 maslahatchi 		10, 000 tolibon

3, 000 xorijiy jangchilar

Yoʻqotishlar
Afgʻoniston Nomaʼlum
Qoʻshma Shtatlar Qurbon yoʻq 		2139 kishi halok boʻldi
2000 dan ortiq kishi yaralandi

3500 kishi asirga olindi
5000 nafari ISI havo kuchlari tomonidan Pokistonga oʻtib ketgan

Qunduzni qamal qilish 2001-yilda Afgʻonistondagi urush paytida sodir boʻlgan. 9-noyabrda Mozori Sharif qulagandan so‘ng, Shimoliy alyans harakatining diqqat markazi Afg‘oniston shimolida Tolibonning qolgan so‘nggi tayanchi bo‘lgan Qunduz shahriga qaratildi[1].

Vaqt jadvali

[tahrir | manbasini tahrirlash]

General Mohammed Doud qoʻmondonligi ostidagi kuchlar Amerika maxsus kuchlari maslahatchilari bilan uchrashdi va 11-noyabr kuni shahar tashqarisiga chiqib, u yerdan Taloqan shahriga yoʻl oldi. U yerda Dovud qo‘shinlari Amerika havo ko‘magisiz hujum qilib, tezda Tolibonni yo‘q qilishdi va shahar nazoratini qo‘lga olishdi.

Tolibonni Taloqonda tor-mor qilgandan so‘ng, Dovud qo‘shinlari Qunduzni qamal qilishga o‘tdi. Ular dastlab kuchli qarshilikka duch kelishdi va Dovud oʻz kuchlarini shahar atrofida joylashtirishga va Tolibonni zaiflashtirish uchun Amerika havo yordamidan foydalanishga qaror qildi. Keyingi oʻn bir kun davomida Amerika samolyotlari Tolibon pozitsiyalarini bombardimon qildi, 44 ta bunker majmuasi, 12 ta tank va 51 ta yuk mashinasi hamda koʻplab taʼminot omborlarini yoʻq qildi.

22-noyabrda Dovud qoʻshinlari yaqin atrofdagi Xonobod shahrini egalladi. Ijtimoiy ahvoli yomonlashgani sababli Qunduz ichidagi Tolibon kuchlari 23-noyabrda taslim boʻlishga rozi boʻldi. Tolibon taslim bo‘lganidan so‘ng Qunduz Shimoliy alyans askarlari tomonidan talon-toroj qilingani, shuningdek, Tolibon asirlarining qatl etilgani haqida xabarlar paydo bo‘ldi.

Inson huquqlari guruhlari hisob-kitoblariga koʻra, qoʻlga olingan bir necha yuz yoki bir necha ming mahbus Shibirgʻon qamoqxonasiga oʻtish paytida yoki undan keyin vafot etgan[2]. Oʻlimlar Dasht-i-Leyli qirgʻini deb nomlandi. Ayniqsa, sharhlovchi Ted Rall va Jeymi Doranning 2002-yilda suratga olingan „Afghan Massacre: The Convoy of Death“ hujjatli filmida AQSh qoʻshinlari ishtirok etgani haqidagi daʼvolar ilgari surilgan[3]. 2009-yil iyul oyida New York Times gazetasida chop etilgan hisobot Qoʻshma Shtatlar prezidenti Barak Obamaga Bush maʼmuriyati qirgʻinni tergov qilish chaqiriqlariga qanday munosabatda boʻlganini tekshirishni buyurdi[4].

Manbalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ Harding. „Northern stronghold ready to capitulate“. The Guardian (2001-yil 22-noyabr). Qaraldi: 2009-yil 15-avgust.
  2. ↑ James Risen. „U.S. Inaction Seen After Taliban P.O.W.’s Died“. New York Times (2009-yil 10-iyul). Qaraldi: 2009-yil 14-iyul.
  3. ↑ Rall, Ted. „Ted Rall: Obama is ignoring an atrocity that dwarfs My Lai“. The State Journal-Register (2009-yil 17-iyul). Qaraldi: 2009-yil 1-avgust.
  4. ↑ Anderson Cooper. „Obama orders review of alleged slayings of Taliban in Bush era“. CNN (2009-yil 12-iyul). Qaraldi: 2009-yil 14-iyul. „President Obama has ordered national security officials to look into allegations that the Bush administration resisted efforts to investigate a CIA-backed Afghan warlord over the killings of hundreds of Taliban prisoners in 2001.“.