Refik Halit Karay

Refik Halid Karay
Asl ismi	Refik Halid Karay
Tavalludi	1888-yil 15- mart Turkiya, Istanbul
Vafoti	1965-yil 18-iyul Turkiya Istanbul Istanbul, Zinjirlikuyu Qabristoni
Taxallusi	Kirpi
Ijod qilgan tillari	Turk tili va Usmonli turk tili
Fuqaroligi	Turk

Refik Xalid Karay (1888-yil 15-mart — 1965-yil 18-iyul) — turk yozuvchisi.

Hayoti

Refik Halid Karayning otasi Mehmet Xolid Bey Bolu Mudurnudan Istanbulga koʻchib oʻtgan Karakayishlar oilasiga bosh hisobchisi boʻlib ishlagan.

Konstitutsiyaviylik ning eʼlonidan keyin u jurnalistika bilan shugʻullana boshlagan. 1909- yilda ''Tarjumon-i Haqiqat'' gazetasida tarjimon va muxbir boʻlib ishlagan.

Undan soʻng Fejriati jamoasiga qoʻshiladi va „Kirpi“ imzosi bilan " Kalem " jurnaliga maqolalar yoza boshladi. ^[1]

Maqolalari tufayli 1913-yilda Sinopga surgun qilingan. Keyinchalik Chorum, Anqara va Bilejikga yuborildi . Istanbulga qaytgach, bir muddat Robert kollejida turk tili o‘qituvchisi bo‘lib ishladi, undan keyin Pochta-telegramma bosh boshqarmasida faoliyat yuritadi. Hurriyet va Itilaf Firkasi aʼzosi bo`lganidan so`ng „Aydede“ siyosiy hazil jurnalini nashr eta boshlaydi.

Mustaqillik urushi(turk. Istiklal savashi)ga qarshi yozgan maqolalari tufayli xiyonatda ayblanadi va Yuzelliliklar (qora roʻyhat)ga kiritiladi. U uzoq vaqt xorijda, Bayrut va Halabda surgunda yashaydi. Mustafo Kamol Otaturkga yozgan sheʼrlari va maktublari bilan Yuzelliliklar roʻyxatidagilarning kechirilishida muhim rol oʻynadi. 16 yillik surgunlikdan keyin 1938-yilning iyulida Turkiyaga qaytib keladi. 1948-yilda yana "Aydede" jurnalini chiqarishni boshladi.

1965-yil 18-iyulda Istanbulda vafot etgan va Karay Zinjirlikuyu qabristoniga dafn qilindi.

Turk adabiyotidagi oʻrni

Refik Xolid turk adabiyotida ilk bor Onadoʻlini tanitgan asarlari bilan nom qozongan, satirik va hajviy asarlari bilan mashhur boʻlgan. U mushohadalarga asoslangan asarlarida sodda, ravon tili, taʼrif, portret va o‘xshatishlardan foydalanishdagi mahorati bilan 20-asr romanchilari orasida alohida o‘rin tutadi.

Seyit Kamol Karaaliogʻlu uni shunday tasvirlaydi: Refik Halit Karay U „Yangi til“ harakatida muhim o‘rin tutgan, so‘zlashuv tilini o‘z asarlarida katta mahorat bilan qo‘llagan yozuvchidir. Uning hikoya va romanlarida rang-baranglik, mushohada boyligi alohida ajralib turadi. ^[2]

Asarlari

Rafiq Halit Karay qabri

Roman

• «Istanbulning yuzi» (1920)
• «Oy orqasida» (1922)
• «Yazid qizi» (1939)
• «Chete» (1940)
• «Surgun» (1941)
• «Anahtar» (1949)
• «Bu bizning hayotimiz» (1950)
• «Nilgun» (1950-1952)
• «Yer ostida dunyo bor» (1953)
• «Ayol oʻrgimchak» (1953)
• «Ikki ming yillik oshiq» (1954)
• «Ikki tanali ayol» (1955)
• «Ayollar uyi» (1956)
• «Qorli togʻdaki olov» (1956)
• «Toʻrt bargli yonja» (1957)
• «Ohirgi qadah» (1965)
• «Yerini sevgan nihol» (1977)
• «Non qoʻldan suv qoʻldan» (1980)
• «Oyning oʻn toʻrti» (1980)
• «Suzuvchi bogʼ» (1981)

Hikoyalari

• «Mamlakat hikoyalari» (1919)
• «Gʻurbat hikoyalari» (1940)

Hazilari

• «Hech qachon aladanma, ishonma»
• «Kirpining soʻzlari»
• «Ay orqangda»
• «Tanishlarim»
• «Jinni»(1939)

Manbalar

1. Edebiyatımızda İsimler Sözlüğü. Yapı Kredi Yayınları — 222-224-bet. 
2. Resimli Motifli Türk Edebiyatı Tarihi. İnkılâp Yayınevi, 1985. 

Havolalar