Turkum maqolalarning bir qismi |
Islom |
---|
Al-Valid ibn al-Mug‘iyra al-Maxzumiy (arabcha: الوليد بن المغيرة المخزومي) (milodiy 550–622-yillar) — Quraysh qabilasining Banu Maxzum urugʻi boshligʻi. Mashhur sahoba Xolid ibn Validning ota bir ukasi. Valid ibn Mug'iyra Qurayshning ko'zga ko'ringan vakillaridan bo'lgan.
Al-Valid ibn al-Mug'iyraning otasi Mug‘iyra ibn Abdulloh ibn Umar ibn Maxzum bo'lgan.
Ayrim manbalarda Umar ibn Valid ibn Mug‘iyra haqida so‘z yuritiladi, lekin u Valid ibn al-Mug'iyraning o‘g‘li ekanligi to'g'risida aniq ma'lumotlar mavjud emas.
Qizlari:
Quraysh qabilasi boshliqlari payg‘ambar Muhammad Abu Tolib bilan birgalikda odamlarni islom diniga da'vat qilishdan to'xtamasligni ko'rganida, Valid ibn al-Mug‘iyra Utba ibn Rabi’a, Shayba ibn Abuhaybon, Shayba ibn al-Subon, Abu Sufyon ibn Harb, Abu al-Baxtariy ibn Hishom, al-Asvad ibn al-Murralib, Amr ibn Hishom (Abu Jahl), Nubayh ibn al-Hajjoj, Munabbih ibn al-Hajjaj va al-Os ibn Va'illar bilan birgalikda Abu Tolibning oldiga borishadi va u va jiyani Muhammad ularning xudolarini haqoratlashni bas qilishlarini aytadi. Ular Abu Tolibga hukmronlik qilish va islomni targ'ib qilish maqsadidan voz kechish sharti bilan xohlaganlaricha eng go'zal ayollarga uylanishlari mumkinligini taklif qilishadi. Bu taklifga nisbatan Muhammad shunday javob beradi: “Allohga qasamki, agar quyoshni o‘ng qo‘limga, oyni chap qo‘limga qo‘ysalar ham, men bu maqsadimdan qaytmas edim[2].
Har qanday taklifga qaramasdan Abu Tolibning Muhammadni qo'llashdan voz kechmasligini anglagan Quraysh qabilasi boshliqlari Validning o‘g‘li Umara bilan birgalikda Abu Tolibning huzuriga boradi va: “Ey Abu Tolib, bu Qurayshning eng kuchli, eng chiroyli yigiti Umaradir, uni ol. Uning aqli va madadidan naf koʻrasan. Uni oʻgʻil qilib asrab ol va sening diningga va otalaringning diniga qarshi chiqqan, xalqingning birligini buzgan, bizni masxara qilgan jiyaningni bizga topshir. Biz uni o'ldiramiz. Bu inson berish evaziga inson olish bo'ladi". Ammo Abu Tolib bu taklifni rad etadi[3].
Bir hadisda aytilishicha, Muhammad Najm surasini tilovat qilganida, musulmonlar va mushriklar birgalikda sajda qilishgan[4]. Alfred Guillaumening bergan ma'lumotlarga ko'ra, Valid ibn al-Mug'iyra sajda qilish uchun juda keksa bo'lgan, buning o'rniga u ramziy ravishda bir hovuch tuproq olib, uning ustiga egilgan[5]. Ammo “Sahihi Buxoriy”dagi hadisda aytilishicha, Najm surasi oʻqilganida, aslida Umayya ibn Xalaf qoʻliga toʻldirib qum olgan va unga sajda qilgan[6].
Valid ibn al-Mug'iyra Qur'onning bir qancha oyatlarida bilvosita zikr qilingan Quraysh rahbarlaridan biri edi. U al-Asvad ibn al-Mutalib ibn Asad, al-Asvad ibn Abdulyag‘uz, al-Os ibn Voil ibn Hishom va al-Hibomatulloh (al-Hibohiromah) bilan birgalikda 5 ta asosiy jinoyatchilardan edi.
Bir kuni Muhammad Ka’bani aylanib o‘tayotganda, Valid ibn al-Mug'iyra Asvad ibn al-Mutalib ibn Asad ibn Abduluzzo, Umayya ibn Xalaf va al-Os ibn Voil bilan birga uning oldiga kelib, unga shunday taklif beradi: "Ey Muhammad, kel, bizlar sening xudoyingni tan olib, unga ham ibodat qilaylik, sen ham oʻz xudoyingga qoʻshib, bizlarning butlarimizga ham sigʻingin”. Ushbu taklifga javoban Muhammad shunday deydi:
“(Ey Muhammad), ayting: „Ey kofirlar! Men sizlar ibodat qilayotgan narsalarga ibodat qilmasman. Va sizlar ham men ibodat qiladigan (Alloh)ga ibodat qilguvchi emasdirsizlar. Men sizlar ibodat qilgan narsaga ibodat qilguvchi emasman. Va sizlar ham men ibodat qiladigan (Alloh)ga ibodat qilguvchi emasdirsizlar. Sizlarning diningiz oʻzlaringiz uchun, mening dinim oʻzim uchundir!“ (Kofirun surasi[7])
Valid ibn al-Mug'iyra hijriy 1-yilda (milodiy 622–623) vafot etgan[8].