Yaponiya dafn marosimi

Tokiodagi qabriston

Dafn marosimlarining ko'pchiligi ( 葬儀 , sōgi 葬式 , sōshiki ) Yaponiyada uyg'onish davri quyidagilarni:marhumni kuydirish, oilaviy qabrga dafn etish va davriy xotira marosimini o'z ichiga oladi. 2007 yilgi ma'lumotlarga ko'ra, vafot etgan yapon fuqorolarning 99,81 foizi kuydirilgan.[1]

Yaponiyada boshqa marosimlar mavjud bo'lib ularga: Shinto dafn marosimlari va Ryukyuan xalqining mahalliy qabriston madaniyati va boshqalar kiradi.

Zamonaviy dafn marosimlari

[tahrir | manbasini tahrirlash]

O'limdan keyin

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Garchi Yaponiya dunyoviy jamiyatga aylangan bo'lsa ham (Yaponiyadagi din ) 2007-yil holatiga ko'ra, dafn marosimlarining 90% buddist marosimlari sifatida o'tkaziladi.[2] O'limdan so'ng darhol (yoki oldingi kunlarda, kutilgan o'limdan oldin) qarindoshlar o'lgan yoki o'lgan odamning lablarini suv bilan namlaydilar. Aksariyat yapon uylarida Buddist marosimlarida foydalanish uchun buddist qurbongohlari yoki butsudan (yaponcha: 仏壇?) saqlanadi; Shuningdek, ko'pchilikda Shinto ziyoratgohlari yoki kamidana (yaponcha: 神棚?) mavjud. O'lim sodir bo'lganida, ziyoratgoh yopiladi va o'liklarning nopok ruhlari kirmasligi uchun oq qog'oz bilan qoplanadi, bu odat kamidana-fūji (yaponcha: 神棚封じ?) deb ataladi. Marhumning to'shagining yonida gullar, tutatqi va sham bilan bezatilgan kichik stol qo'yiladi.

Qarindoshlar va yaqinlariga xabar qilinadi va o'lim to'g'risida guvohnoma beriladi. Dafn marosimi odatda katta o'g'il tomonidan amalga oshiriladi va marosimni rejalashtirish uchun ma'badga murojaat qilishadi. Qadimgi Xitoy olti kunlik oy sikliga asoslanib, ba'zi kunlar boshqalardan ko'ra ko'proq qulay kun hisoblanadi; Xususan, ikkinchi kun, tomobiki (yaponcha: 友引?) deb atalgan boʻlsa, ma'lumotlarga koʻra, tamobiki so'zi tamo-do'st biki-qutqarmoq,tortib olmoq degan ma'noni bildirib aynan u dahshatli kunda do'sti tomonidan yordam beriladi deb qaraladi va o'lim uchun qo'rqinchli kun hisoblanadi, ammo bu kun to'y marosimlari uchun yaxshi kundir.

Dastlab,Tana yuviladi va burun,quloq va shu kabi tana a'zolari paxta yoki doka bilan yopiladi. Ba'zan dafn qilish marosimi nōkan deb atalib, unda professional nokansha (murda yuvuvchi) marosim bo'yicha kiyinadi va jasadni tayyorlaydi. Keyin,uni tobutga qo'yadi. Bunday marosimlar hozirda kamdan-kam hollarda o'tkaziladi. Eski an'analar saqlanib qolgan qishloq joylarida bu kabi marosimlar o'tkazilishi mumkin. Dafn qilish marosimi o'tkaziladimi yoki yo'qmi, marhum ayol oq kimonoda, o'lgan erkak esa kostyum yoki kimonoda kiyintirilishi kerak bo'lgan. Tana tobutda quruq muz ustiga qo'yiladi va oq kimono, bir juft sandal, Uch chorrahada daryodan o'tish uchun olti tanga va marhum yaxshi ko'rgan yondiriladigan narsalar (masalan, sigaret va konfet) qutiga solinadi.Bu u dunyoda uyg'onish uchun yordam berdi deb ishonishgan. Tana boshi shimolga yoki ikkinchi variant sifatida g'arbga qarab joylashtirilgan. Buddizmda g'arbiy yo'nalish Amida Buddaning g'arbiy sohasini aks ettirgan.

Umri davomida erkaklar ham, ayollar ham kimono yoki yukataning old tomonini chap tomonidan o'ng tomoniga qarab o'tkazilgan. Agar murda an'anaviy kimono kiygan bo'lsa, kimono chap tomondan o'ngga qarab o'tkazishgan.

Uyg'onish

[tahrir | manbasini tahrirlash]
An'anaviy mizuhiki ta'ziya puli uchun konvertning dizayni
Dafn marosimi, gullar bilan bezatilgan, marhumning portreti va ihai, ruh tabletkasi. Maxfiylik nuqtai nazaridan, o'lgan shaxsning ismi, shuningdek, portretdagi yuz piksellash orqali tsenzura qilinadi.

O'limdan so'ng imkon qadar tezroq o'tkaziladigan yapon uyg'onishi tsuya deb ataladi. Dafn marosimining barcha mehmonlari qora kiyimda: erkaklar oq ko'ylak va qora galstukli qora kostyum kiyishgan, ayollar esa qora ko'ylak yoki qora kimono kiyishgan. Agar marhum buddizmning tarafdori bo'lsa, mehmonlar tomonidan " juzu (yaponcha: 数珠?) deb nomlangan ibodat munchoqlari to'plami taqib olingan. Uyg'onish yoki dafn marosimida ishtirok etayotgan odamlar uy egasiga maxsus qora-kumush konvertlarda marhum bilan munosabati va mehmonning boyligiga qarab pul berilgan, pul miqdori 3000 dan 30 000 yengacha bo'lishi mumkin bo'lgan.[3] Dafn marosimida mehmonlar marhumga yqinroq, qarindoshlari esa marhumning old tomonda o'tirishgan. Keyin buddist ruhoniy sutradan bir qismni kuylaydi. Oila a'zolari har biri marhumning oldidagi tutatqi idishga uch marta tutatqi qo'yishadi. Shu bilan birga, yig'ilgan mehmonlar xuddi shu marosimni oila a'zolarining orasida boshqa joyda o'tkazadilar. Uyg'onish marosimi ruhoniy sutrani tugatgandan so'ng tugaydi. Marosimdan ketayotgan har bir mehmonga sovg'a beriladi, uning qiymati ushbu mehmondan olingan ta'ziya pulining yarmi yoki to'rtdan bir qismiga teng bo'lgan. Eng yaqin qarindoshlar marhum bilan bir xonada tunashadi va odatda uyg'oq bo'lishgan.

Dafn marosimi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Dafn marosimi kokubetsu-shiki deb nomlanadi, odatda bu marosim uyg'ongandan keyingi kun davomida o'tkaziladi. Jarayon uyg'onishga o'xshaydi va ruhoniy sutrani kuylayotganda tutatqilar tutatiladi,ammo bu marosim uyg'onish marosimidan bir oz farq qiladi, chunki marhum kanjida yozilgan yangi buddist ismni oladi. Bu marosimda marhumning ismi aytib chaqirilga,u qayta tug'ulishiga to'sqinlik qiladi deb o'ylashgan. Ismning uzunligi, shuningdek, insonning umrining fazilatiga yoki odatda, qarindoshlarning ma'badga xayr-ehson qilish hajmiga bog'liq bo'lib, u umumiy nomdan tortib, 1 million iyen yoki undan ko'proq uchun eng murakkab nomlargacha bo'lishi mumkin.Ma'badlarning yuqori narxlari Yaponiyada munozarali masala, ayniqsa ba'zi ibodatxonalar oilalarga qimmatroq nom sotib olishga bosim o'tkazganligi sababli deyiladi.

Dafn marosimi oxirida mehmonlar va oila a'zolari marhumning boshi va yelkasiga gul qo'yishgan va tobutni muhrlab, chiroyli bezatilgan dafn mashinasiga olib borishadi.Marhum mashinada maxsus kuydirish joyiga olib ketiladi. Yaponiyaning ba'zi mintaqalarida tobut motam tutuvchilar tomonidan toshlar yordamida mixlangan. [4]

Krematsiya

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Yaponiyada krematsiya, 1867 yildagi rasm
Suyaklarni kuldan terish, 1867 yildagi rasm
Suyak yig'ish marosimi

Marhum kudirish joyiga olib kelingandan so'ng tobut kuydirish patnisga qo'yiladi. Oila jasadning kuydirish patnisidan ichkariga sirg'alib ketganiga guvoh bo'ladi.[5] kuydirish odatda ikki soat davom etadi va kuydirish tugagandan so'ng, oila belgilangan vaqtda ortiga qaytib ketadi.

Kuydirish marosimining ertasiga qarindoshlar suyaklarni kuldan tanlab olib, katta tayoqchalar yoki metall tayoqchalar yordamida xasi tayoqchalarga o'tkazadilar va ikkita qarindosh bir vaqtning o'zida bir xil suyakni tayoqchalari bilan ushlab turadilar.[6] Xuddi shu marosim boshqa viloyatlarda marhumning suyaklarni olib, tayoqchalardan tayoqchalarga o'tkazadilar. BuYaponiyada ikki kishi bir vaqtning o'zida tayoqchalar bilan bir xil narsani ushlab turishi mumkin bo'lgan yagona vaqt deb hisoblaniladi. Boshqa paytlarda, bir vaqtning o'zida ikki kishi tomonidan tayoqchalar bilan biror narsa ushlab turish yoki buyumni tayoqchadan tayoqchaga o'tkazish gunoh deb qaraladi [4], chunki bu dafn marosimi o'limni odamlarga eslatib turadi.[7] Marosim avvalida, birinchi oyoq suyaklari, so‘nggida esa bosh suyaklari olinadi. Bu marhumning urnada teskari bo'lmasligini ta'minlashdir.[5] Bo'yin qismida joylashgan suyak bo'lgan nodobotoke  : ikkinchi bo'yin umurtqasi ("o'q") [8] urnaga joylashtiriladigan eng muhim suyak hisoblanadi.[6] T

Ba'zi hollarda marhumning kuli bir nechta qismlarga ajratilib, turli xil urnaga taqsimlanishi mumkin. Misol uchun, ba'zi kullar oilaviy qabrga, ba'zilari esa ma'badga yoki hatto kompaniya qabriga yoki kosmik dafnga boradi. Mahalliy urf-odatlarga ko'ra, urna bir muddat oilaning uyida qolishi yoki to'g'ridan-to'g'ri qabristonga olib ketilishi mumkin bo'lgan.

Ryukyu orollarida an'anaviy dafn marosimi boshqa Yaponiyadagi viloyatlardan biroz farq qilgan. Marhumning ttanasi kuydirilishi o'rniga, jasad vaqtincha oilaviy qabrga ya'ni qabristonga dafn qilinadi va bir necha yil o'tgach, go'sht parchalanganidan so'ng, suyaklar yuvilib, qabrning boshqa joyida doimiy ravishda saqlanadigan dafn idishiga solinadi.

Qabr

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Qizil rangda yozilgan tirik turmush o'rtog'ining ismi

Odatda yapon qabri odatda tosh yodgorlikdan iborat bo'lib, yodgorlik oldida gullar, tutatqi va suv qo'yiladigan joy, ostida esa kul uchun xona mavjud bo'ladi.

Oddiy yapon qabri

Qabrtoshning yon tomoniga qabr o‘rnatilgan sana va uni sotib olgan shaxsning familiyasi o‘yib yozib qo'yiladi. Yodgorlikning old tomonida marhumning ismlari yoziladi. Ko'p holatlarda marhumning ismi o'yib yozilmaydi. Turmush qurgan kishi turmush o'rtog'idan oldin vafot etganida, turmush o'rtog'ining ismi ham toshga o'yib yozib qo'yilishi ham mumkin, o'yib yozilgan harflar qizil rangga bo'yalgan. Turmush o'rtog'ining o'limidan va dafn etilganidan so'ng, boshqa harflar qizil siyohda yozilmay qo'yilgan. Bu odatda moliyaviy sabablarga ko'ra amalga oshirilagan, chunki ikkinchi turmush o'rtog'i vafot etganida ikkinchi ismni o'yib yozishdan ko'ra bir vaqtning o'zida ikkita ismni o'yib yozish arzonroq bo'lgan. Bundan tashqari, ular o'z turmush o'rtog'ini qabrga kuzatib qo'yishayotganini ham shunday yo'l orqali tasvirlashgan. Biroq, bugungi kunda bu marosimlar mamlakat hudida kamroq uchraydi. Marhumning ismlari chap tomonda yoki qabr oldidagi alohida toshda ham o'yilgan bo'lishi mumkin. Ko'pincha, ism ham qabrning orqasida yoki yonidagi ustunda alohida yog'och taxtalarda yozib qo'yiladi. Ushbu ustunlar o'limdan so'ng qisqa vaqt ichida o'rnatilishi mumkin va ba'zi yodgorlik marosimlarida yangilari qo'shilishi mumkindir.

Ba'zi qabrlarda oldida tashrif buyurganlarning manzilini qoldirish uchun quti ham bo'lishi mumkin, bu yerda qabrni ziyorat qilgan do'stlar va qarindoshlar o'zlarining tashrif qog'ozlarini tashlab, qabr qorovullariga tashrif buyurganlarning marhumga qilgan hurmati va ehtiromi haqida oila a'zolariga xabar berishlari mumkin bo'lgan.

Hozirgi kunda dafn marosimining yuqori narxi 2million yendir. Marosimda birgina shkaf o'lchamidagi qabrni taxminan 400 000 iyenaga sotib olishadi. Ulardan ba'zilari hatto marhumning rasmini, xabarlarni, oila daraxtini va boshqa ma'lumotlarni ko'rsatadigan sensorli ekranni o'z ichiga olgan qimmat qabr bo'lishi mumkin. Yerning qimmatligi sababli, Tokioda qabristonlar to‘qqiz qavatli binoning 3-8-qavatlarida ibodatona ochilib, uning pastki qavatlari dafn marosimlari uchun qo'llanilmoqda. 

Marhumlarning kullari qabrlardan o'g'irlab ketilgan holatlar ham bo'lgan.Masalan,Mashhur karikaturachi rassom Machiko Xasegava va ko'chmas mulk raisi Takichi Xayasakaning rafiqasining suyaklari katta pul evaziga o'g'irlab ketilgan. Mashhur yozuvchi Yukio Mishimaning (1925–1970) kuli 1971 yilda va yozuvchi Naoya Shiganing kuli 1980 yilda o‘g‘irlangan. Beysbolchi Sadaxaru Ohning rafiqasining kuli 2002 yil dekabr oyida o'g'irlab ketilgan.[9]

Motam va xotira xizmatlari

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Xotira xizmatlari mahalliy urf-odatlarga bog'liq bo'lib, odatda, o'limdan keyin bir qator yodgorlik xizmatlari mavjud - masalan, birinchi yetti kun davomida har kuni yoki mahalliy urf-odatlarga qarab, birinchi 49 kun ichida yoki 49 va 100-kunlarda bir qator motam marosimlari amalga oshiriladi. Ko'pincha o'limdan keyin yettinchi kuni va 49-kuni Buddist xizmati amalga oshiriladi. Ko'pgina urf-odatlarda, kul solingan urna 49-kuni nokotsu deb nomlangan marosimda dafn etiladi va oila shu paytgacha a'za tutadi.

Shundan so‘ng Obon bayramida marhumlar xotirasiga bag‘ishlangan xotira marosimi o‘tkaziladi. Festival 1-yilda, baʼzan 3-5-chi, 7-13-yillarda, keyin esa 39 yoki 50-yilgacha bir necha marta oʻtkaziladi Mashhur marosimlardan biri O'n uchta Buddaning kuzatish marosimi o'tkazilgan.

Marhumning surati ham uydagi oilaviy qurbongohda yoki uning yonida joylashgan. Bundan tashqari, o'limdan keyingi birinchi yilda an'anaviy Yangi yil otkritkasi yuborilmaydi yoki qabul qilinmaydi. Odatda, do'stlar va qarindoshlar kartani yubormasliklarini oldindan xabar qilishadi.

Yaponiya dafn sanoati

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Yaponiya iste'molchilar uyushmasi tomonidan 2008 yilda o'tkazilgan tadqiqotga ko'ra, yaponiyaliklarning dafn marosimini o'tkazishiga sarflangan o'rtacha narxi taxminan 2,31 million iyenni tashkil qiladi. Bu xarajatga xizmatchilarni ovqatlantirish uchun 401 000 iyen va ruhoniy xizmatlari uchun 549 000 yen kabi xarajatlar sarflangan.[10] Umuman olganda, dafn sanoati 45 000 ga yaqin dafn marosimiga sarflangan mablag'dan 1,5 trillion iyen daromad olinadi. 2004 yilda 1,1 million yapon vafot etdi (2003: 1,0 million), bu raqam Yaponiyada o'rtacha yoshning oshishi tufayli kelajakda ortishi kutilmoqda; Yaponiya aholisi 2035 yilga kelib 1,7 million o'lim kuzatilishi va 2040 yilda daromad 2 trillion yen bo'lishini taxmin qilmoqda.

So'nggi paytlarda dafn marosimida ba'zi o'zgarishlar yuz berdi va ba'zilari  dafn marosimini o'tkazish uchun kuchli raqobat paydo bo'ldi va ular marhum yaqinlariga arzonroq narxlar taklif qila boshlashdi.Taklif qilongan mablag' taxminan 200 000 iyendan boshlanadigan dafn marosimi bo'lib, bu odatdagiga qaraganda haddan tashqari qimmat xizmatlarning bir turidir. Shu sabali ham ular turli xil arzon variantlar va narxlarni ham taklif qilishadi. Ushbu yangi dafn marosimlarining aksariyati yaponiyalik bo'lmagan fuqarolar tomonidan ochilgan. Shuningdek, so‘nggi paytlarda to‘ylar kamayganligi sababli daromadi kamayib borayotgan mehmonxonalar dafn marosimini o‘tkaza boshladi. Umuman olganda, raqobat darajasi oshib bormoqda. Raqobatbardosh bo'lish uchun muntazam dafn uylarining narxi ham vaqt o'tishi bilan pasaymoqda. Yana bir so'nggi taqdimot - bu xizmatlar bo'lib, unda odam o'limidan oldin o'zining dafn marosimini tanlashi mumkin va dafn marosimining barcha xarajatlarini qoplash uchun oylik to'lov (masalan, 10 000 ien) to'laydi.

Tarix

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Nara, Asuka shahridagi Ishibutay Kofun, qisman ochilgan Kofun

Yaponiya tarixida mashhur rahbarlar ko'pincha qabrlarga dafn etilgan. Ma'lum bo'lgan eng qadimgi qabr qo'yilgan ibodatxona miloddan avvalgi 220 va 230 yillar [11] orasida Nara prefekturasining Sakurai shahrida qurilgan va Xokenoyama qabri deb nomlangan. Ibodatxonaning uzunligi 80 m, qabr qoyilgan 'xonaning uzunligi 7 m va kengligi 2,7 m bo'lib, uning ichida uzunligi 5 m va kengligi 1 m bo'lgan tobut bo'lgan. U yerda aniq kim dafn etilgani haligacha sirligicha qolmoqda, ammo u ibodatxonaning kattaligiga qarab kuchli mahalliy rahbar ekanligi taxmin qilinmoqda.

300-yillarda muhim rahbarlar uchun ko'p holatlarda qabrlardan foydalanishgan. Yaponiya o'zining noyob kalit teshigi shaklidagi qabrlarni yaratdi, ular Kofun deb nomlanadi va bu 250 dan 538 yilgacha bo'lgan davr Kofun davri deb ataladi. Garchi bundan 50 yil avval bu qoʻrgʻonlarga Koreya yarim oroli orqali Xitoydagi qabristonlar taʼsirida boʻlgan deb taxmin qilingan boʻlsa-da, Yayoi davri qoʻrgʻonlari odatda ularning oʻtmishdoshlari hisoblanadi. Hozirda Koreyaning 5-6-asrlarda qurilgan qabristonlari Yaponiya kofunlari taʼsirida boʻlgan deb taxmin qilinadi.[12]

Qadimgi Yamato-madaniyatining geografik tuzilishiga ko'ra mamlakat ichida ko'plab qabristonlar mavjud bo'lib, ularning ko'pchiligi kalit teshigi shaklidagi konturlarga ega va uzunligi 400 m gachani tashkil etgan. Ulardan eng kattasi Osaka yaqinidagi Sakay shahridagi imperator Nintoku qabri bo'lib, uzunligi 486 m. va 300 000 kvadrat metr maydonni egallaydi. Agar qabrlar tepaliklarda qurilmagan bo'lsa,tekislikdagi qabrlar atrofi chambaraklar bilan o'rab chiqilgan.Bu qabrlarning ko'pchiligi dumaloq shaklda bo'lgan.Keyinchalik, 6-asrda dumaloq va toʻrtburchakli qabrlardan foydalanila boshlandi. Qabrlardan foydalanish eramizning VI asrida Yaponiyada buddizmning kirib kelishi yoki 710 yilda imperator Genmey tomonidan Nara shahrida poytaxtning o'rnatilishi bilan dafn marosimlari asta-sekin to'xtab qolgan deb ishoniladi. Buning o'rniga, qarindoshlarni qo'shimcha dafn qilish imkonini beruvchi o'tish joylari bilan oilaviy qabristonini qurishgan.An'anaga ko'ra, marhum bilan muomala qilish nopok ish hisoblangan va odatda bu kabi marosimlar Burakumin tomonidan amalga oshirilgan. 

O'rta asrlardagi Soto Zenning dafn marosimi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Bugungi kunda yapon dafn marosimlarining katta qismini tashkil etuvchi yapon buddist dafn marosimlaridir. Odatda, marosimlar Soto Zen uslubida o'tkaziladi. Yapon Zen dafn marosimlari to'g'ridan-to'g'ri Xitoyning Chan dafn marosimidan kelib chiqqan bo'lib, ular Chanyuan Qingguida (yángyǎnghui, "Dzen monastirining sof qoidalari"da )batafsil bayon etilgan. Avvalgi Xitoy Chan dafn marosimlari va Yaponiya Soto Zen dafn marosimlari o'rtasidagi asosiy farq shundaki, ilk yapon rohiblari uchun o'tkazilgan dafn marosimi va oddiy odam uchun dafn marosimi o'rtasida farq bo'lmagan. Zen dafn marosimlarini qabul qilgan birinchi yaponiyalik oddiy odamlar Zen institutlari faoliyatiga homiylik qilgan hukmron vakillaridan biri bo'lgan.[13] Bunga dastlabki misollardan biri 1284 yilda xitoylik rohib Vuxue Zuyan qo'lida dafn marosimini o'tkazgan Regent Xodjo Tokimune bo'lgan.[14] Zen tarixchisi Martin Kollkatning ta'kidlashicha, "Zen rohiblarining jamiyatdagi ta'sirini kengaytirishning bir usuli muhim homiylar uchun dafn marosimlarini o'tkazish edi".[15] O'rta asrlardagi Soto davriga kelib,ibodatxona a'zolari uchun maxsus dafn marosimlari o'tkazilgan.[16]

Soto Zenning dafn marosimidagi asosiy o'zgarishlar uning asoschisi Dogen tomonidan amalga oshirilmagan, biroq yillar o'tib, Zen ustasi Keyzan Zen rohiblarini qishloqqa chiqib, la'natlash uchun dafn marosimini o'tkazishga undaganida vujudga kelgan. Dogen Yaponiyada Xitoy Chan monastir qoidalarini birinchi bo'lib joriy qilgan bo'lsa-da, uning gogokusida dafn marosimi haqida o'zining va'zlari bo'lmagan.[17] Yaponiya tarixining ushbu bosqichida Zenning turli maktablari bir birlari bilan raqobat qilishgan va ular "dafn marosimi va ajdodlarga sig'inish kabi marosimlarni zodogonlarga taqdim etish zarurligi muhim ekanligini bilishgan".[18] Keyzanning dafn marosimlariga bo'lgan inklyuziv munosabati qishloq joylarida ko'plab ibodatxonalarning qurilishiga va butun Yaponiya bo'ylab Soto tartibining asta-sekin kengayishiga olib keldi.[19]

O'rta asrlarda yapon zodogonlari uchun mashhur bo'lgan dafn marosimi, asosan, oddiy rohib uchun mo'ljallangan Xitoy Chan xizmati edi. Ushbu turdagi Zen dafn marosimining eng muhim bosqichlari quyidagilardan iborat: o'limdan keyin uyg'onish, murdaning yon tomonida va'z o'qish, kuydiriladigan maydon atrofida tobutni tavof qilish va jasadni yoqish.[20] Oddiy odam uchun insonning vafotidan keyin yangi ism tayinlash qismi eng muhimi edi, chunki marhumni Zen rohibiga tayinlamasdan turib, boshqa dafn marosimlarini bajarish mumkin emas edi. Bunga asosiy sabab qilib ilgari Zen maktablarida o'tkazilgan dafn marosimlari oddiy odamlar uchun emas, balki rohiblar uchun bo'lgan va shuning uchun ham ular oddiy odamlarn vafotidan so'ng birinchi bo'lib rohibga tayinlashgan.Keyinchalik esa, bu marosim Soto maktabi tomonidan zodogonlarning vafotidan keyin tayinlanishi qabul qilingan va dafn marosimini o'tkazish mumkin bo'lgani; bugungi kunda o'lim marosimlari Soto Zen cherkovi ibodatxonalaridagi markaziy amaliyotni belgilaydi.[21] Ushbu amaliyot Soto Zenning dastlabki bir necha elementlaridan biri bo'lib, erta Tokugava davrida paydo bo'lgan.[22] O'rta asrlarda Yaponiyada Soto Zen mashhur bo'lganidan beri, Soto Zenning dafn marosimi rohiblar va dindorlar o'rtasida muhim aloqa nuqtasi bo'lib kelgan va bugungi kunda ham oddiy diniy hayotda muhim rol o'ynashda davom etmoqda.

Bugun

[tahrir | manbasini tahrirlash]

20-asr boshlariga qadar jasadlarning aksariyati qabrlarga dafn etilgan va jasadlarni kuydirish faqat badavlat kishilar tomonidan amalga oshirilgan.  Ikkinchi jahon urushidan keyin jasadni kuydirish tezligi va tozaligi tufayli keng tarqalgan; 2009-moliya yilida yapon jasadlarining 99,9 foizi kuydirilgan va ba'zi mahalliy hukumatlar dafn qilishni taqiqladi.[23]

Filmlar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  • Juzo Itami tomonidan suratga olingan “Dafn marosimi ” filmida yapon oilasi o‘z qarindoshlaridan biri vafot etganidan keyin an’anaviy dafn marosimidan o‘tayotgani tasvirlangan.
  • Yodjiro Takitaning 2008-yilda suratga olingan “ Ketishlar ” filmi dafn marosimi uchun ishga joylashish haqidagi e’longa javob beradigan ishsiz violonçelchi haqida hikoya qiladi.
  1. ↑ „Cremation Society of G.B. - International Cremation Statistics 2007“. 2016-yil 4-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 10-dekabr.
  2. ↑ Yu, Ming-Hwang (2010-02-15). „Investigation and Analysis of the Present Condition in Japanese Funeral Education“ (pdf). Bulletin of Yamagata University. Humanities (yapon). 17-jild, № 1. 122-bet.
  3. ↑ Flynn. „Funerals a growth undertaking (article by Bloomberg)“ (en). The Japan Times. Qaraldi: 2021-yil 29-mart.
  4. ↑ 4,0 4,1 Rowe, Mark (2000). „Stickers for Nails: The Ongoing Transformation of Roles, Rites, and Symbols in Japanese Funerals“ (pdf). Japanese Journal of Religious Studies (JJRS) (inglizcha). 27-jild, № 3–4. Nagoya, Japan: Nanzan Institute for Religion and Culture. 353–378-bet. Qaraldi: 2021-03-29. (JJRS website)
  5. ↑ 5,0 5,1 Aldwinckle, David (September 1997). „The Japanese Way of Death: A Funeral in Sapporo“. JPRI Occasional Paper. № 9. Japan Policy Research Institute. 2021-03-02da asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 2021-03-29.
  6. ↑ 6,0 6,1 Kenney, Elizabeth (1996). „Shintō Mortuary Rites in Contemporary Japan“. Cahiers d'Extrême-Asie (inglizcha). 9-jild. Kyoto. 423-bet. doi:10.3406/asie.1996.1124. 2020-11-30da asl nusxadan (pdf) arxivlandi. Qaraldi: 2021-03-29.
  7. ↑ Sari Edelstein. Food, Cuisine, and Cultural Competency for Culinary, Hospitality, and Nutrition Professionals. Jones & Bartlett Learning, 2009 — 299-bet. ISBN 9780763759650. 
  8. ↑ {{Veb manbasi}} andozasidan foydalanishda sarlavha= parametrini belgilashingiz kerak. Kawada. „{{{title}}}“ (ja). Japan Heart Foundation (日本心臓財団) (2016-yil 1-sentyabr). 2020-yil 26-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 29-mart.
  9. ↑ Wallace, Bruce. „Home run king and gentleman“. The Los Angeles Times (2007-yil 4-iyul).
  10. ↑ Nakata. „Japan's funerals deep-rooted mix of ritual, form“. The Japan Times (2009-yil 28-iyul). Qaraldi: 2021-yil 29-mart.
  11. ↑ „Burial chamber may be oldest in Japan“. The Japan Times (2000-yil 28-mart). Qaraldi: 2012-yil 30-dekabr.
  12. ↑ The Hankyoreh 2001.9.6 (in Korean) "일본식 닮은 영산강가 5~6세기 고분" (Yeongsan River (영산강) kofuns were made in 5th and 6th centuries are similar to the Japanese style Kofun)
  13. ↑ William M. Bodiford, "Zen in the Art of Funerals: Ritual Salvation in Japanese Buddhism," History of Religions 32, no. 2 (1992): 152.
  14. ↑ Bodiford, "Zen in the Art of Funerals," 152.
  15. ↑ Martin Collcutt, Five Mountains: The Rinzai Zen Monastic Institution in Medieval Japan (Cambridge: Harvard University Press, 1981), 73.
  16. ↑ William M Bodiford, Sōtō Zen in Medieval Japan (Honolulu: University of Hawaii Press, 1993), 199.
  17. ↑ Bodiford, Soto Zen in Medieval Japan, 191.
  18. ↑ Nara, Yasuaki (1995). „May the Deceased Get Enlightenment! An Aspect of the Enculturation of Buddhism in Japan“. Buddhist-Christian Studies. 15-jild. 25-bet. doi:10.2307/1390033. JSTOR 1390033.
  19. ↑ Nara, "May the Deceased Get Enlightenment!", 25.
  20. ↑ Bernard Faure, The Rhetoric of Immediacy: A Cultural Critique of Chan/Zen Buddhism (Princeton, NJ: Princeton University Press, 1991), 193.
  21. ↑ Duncan Ryuken Williams, The Other Side of Zen: A Social History of Soto Zen Buddhism in Tokugawa Japan (Princeton and Oxford: Princeton University Press, 2005), 38.
  22. ↑ Williams, The Other Side of Zen, 41.
  23. ↑ Wakabayashi, Daisuke; Sekiguchi, Toko. „After Flood, Deaths Overpower Ritual“. Wall Street Journal (2011-yil 22-mart). Qaraldi: 2011-yil 27-mart.