Yunus Ali

Shoh Soʻfiy Xoʻja

Yunus Ali

Enayetpuriy
Shaxsiy maʼlumotlar
Tavalludi 1886-yil
Vafoti 1952
Enayetpur Darbar Sharif, Bangladesh
Dini Islom
Mazhab Sunniy
Mashhur ish(lar)i Shariyater Alo (Shariyat yogʻdusi) vaGanj-e-Asrar
Tariqat Naqshbandiya (Mujaddidi)

Yunus Ali Enayetpuriy (arabcha: يونس علي العنايتفوريbengalcha: ইউনুস আলী এনায়েতপুরী ; 1886-1951) yoki oddiygina Xoʻja Enayetpuri[1] so‘fiy avliyo boʻlgan.

Shaxsiy hayoti

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Yunus Ali 1886-yilda tugʻilgan. U 17 yoshidan boshlab Kalkuttada 18 yil davomida Sayyid Vojid Ali qoʻlida tahsil oladi[2][3][1]. U Bag‘dodlik sayyidlar avlodidan bo‘lgan deb ishoniladi[4][1], lekin yozuvlar Chaitra 26, 1330 (milodiy 1924)da sodir bo‘lgan yong‘inda yo‘q qilingan[4]. Xoʻja 1952-yilda vafot etgan[1].

Taʼlimotlari

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Xoʻjaning taʼlimoti Tajalliyga, ilohiy nurga[2] qaratilgan va uning izdoshlari yuz minglab kishilardan iborat edi[5][1]. Xoʻja Enayetpuriy „yozma“, „maʼruza“ va „xonqoh“ kabi uch tomonlama o‘qitish usulini ishlab chiqqan[1].

Uning soʻfiylik tariqati boshqa toʻrtta soʻfiylik tariqatiga taʼsir qiladi: Qodiriy, Chishti, Naqshbandiya va Mujaddediy[3], Naqshbandiyning (Mujaddidiy) alohida taʼsiri bilan[1] hamda u Bangladeshga Mujaddediya tariqatini joriy etgani uchun alohida eʼtirof etilgan[6]. Oʻsha paytdagi Sharqiy Pokistonda soʻfiylarning uygʻonishi Xojaning soʻfiylikka shubha bilan qaraydigan musulmonlarga, jumladan, shariat va soʻfiylikni (tariqa) uygʻunlashtirishga qaratilgan faoliyati bilan bogʻliq[1]. U shariat va tasavvufga oid ikkita „Shariyat Alo“ („Shariat nuri“) va „Ganje Asror“ („Sirlar shahri“) kitoblarini yozgan[1].

Merosi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Xoʻja Yunus Ali universiteti[7] va Xoʻja Yunus Ali tibbiyot kolleji[8] ilm dargohlari Xoʻja nomi bilan atalgan. Muassasalar Xoʻjaning izdoshi va kuyovi M. M. Amjad Husayn[9] tomonidan tashkil etilgan boʻlib, tibbiyot kollejining joylashuvi uning hayoti davomida Xoʻja tomonidan tanlangan hududda bunyod etilgan[10]. Ro-ro paromi, shuningdek, „ENAYETPURI“ M/F ham Xoʻja nomi bilan atalgan.

Bangladeshdagi Xoʻja Enayetpuriga bagʻishlangan va uning ixlosmandlari tomonidan tashkil etilgan Xanqahlar (soʻfiy markazlari) quyidagilardan iborat[3]:

  • Enayetpur Darbar Sharif, Xoʻjaning oʻzi tomonidan tashkil etilgan dastlabki xonqa va Bangladeshdagi barcha xonqalarning eng kattasi. Bu soʻfiylar markazi „Bisva Shanti Manzil“ (Jahon Tinchlik Markazi) nomi bilan mashhur[1].
  • Mymensinghdagi Shambhuganj Darbar Sharif
  • Bisva Zaker Manzil (Atroshida Atroshi pirlari tomonidan tashkil etilgan Jahon Zaker Markazi va Xoʻja shogirdlari tomonidan asos solingan eng yirik xonqohlardan biri)[1]
  • Faridpurdagi Chandra Para Darbar Sharif
  • Tangaildagi Para Darbar Sharif jannati Xoʻja Enayetpuriyning eng yaqin shogirdlaridan biri Mavlono Makim Uddin tomonidan asos solingan.
  • Jamalpurdagi Murshidpur Darbar Sharif

Enayetpur Darbar Sharif xonaqohiga ruhiy peshvo, Enayetpuriyning uchinchi o‘g‘li Kamol Uddin va xonaqoning hozirgi sajjada nashin (so‘fiy ustozi) rahbarlik qiladi[1]. Xoʻja Kamol Uddin Naqshbandiya va Mujaddidiy farmoni boʻyicha hokimiyat egasi hisoblanadi. U oʻzining akalari Xoʻja Xosim Uddin va Xoʻja Mozammel Huqning oʻrnini egallaydi, xonaqodagi sobiq sajjada nashin lavozimida faoliyat yuritadi[3].

Manbalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 1,11 Dastagir, Golam. The Biographical Encyclopaedia of Islamic Philosophy. Oxford University Press, 2006 — 79–80-bet. 
  2. ↑ 2,0 2,1 „Sufism Journal: Community: Sufism in Bangladesh“. sufismjournal.org.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 „Khwaja Enayetpuri(r) and his Legacy“. Qaraldi: 2018-yil 27-yanvar.
  4. ↑ 4,0 4,1 „Life and Work“. Khwaja Enayetpuri. Qaraldi: 2018-yil 27-yanvar.
  5. ↑ Dastagir, Golam (June 2002). "Some Aspects of Khwaja Enayetpuri's Sūfism". Copula 19. http://khwajaenayetpuri.org/copula_vol_19.pdf. Qaraldi: 27 January 2018. Yunus Ali]]
  6. ↑ Dastagir. „Islam & Multiculturalism in Bangladesh: A Reflection“. International Institute of Advanced Islamic Studies. 2018-yil 27-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 27-yanvar.
  7. ↑ „Background History“. Khwaja Yunus Ali University. 2018-yil 27-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 27-yanvar.
  8. ↑ „About Kyamc“. Khwaja Yunus Ali Medical College. 2018-yil 27-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 27-yanvar.
  9. ↑ „The Founder of KYAU“. Khwaja Yunus Ali University. 2018-yil 27-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 27-yanvar.
  10. ↑ „Our Vision, Our Mission“. Khwaja Yunus Ali Nursing College. 2018-yil 27-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 27-yanvar.