Ama Ata Aidoo

Ama Ata Aidoo
Sinh	Christina Ama Aidoo (1942-03-23)23 tháng 3 năm 1942 Saltpond, Ghana
Mất	31 tháng 5 năm 2023(2023-05-31) (81 tuổi) Ghana
Nghề nghiệp	Nhà văn, biên kịch, giáo sư
Quốc tịch	Ghana
Thể loại	Bi kịch, tiểu thuyết
Giải thưởng nổi bật	Commonwealth Writers Prize 1992

Ama Ata Aidoo, nhũ danh Christina Ama Aidoo (23 tháng 3 năm 1942 – 31 tháng 5 năm 2023) là nữ tác giả, nhà thơ, nhà viết kịch người Ghana. Bà là Bộ trưởng Giáo dục ở Ghana dưới thời Jerry Rawlings (Tổng thống thứ tư của Ghana). Năm 2000, bà thành lập Quỹ Mbaasem để thúc đẩy và hỗ trợ phụ nữ châu Phi viết văn.

Cuộc đời

Bà sinh ra tại Saltpond ở khu vực miền Trung Ghana. Bố là Nana Yaw Fama, vua của vùng Abeadzi Kyiakor, mẹ là Maame Abasema.^[1] Aidoo được bố gửi đến trường trung học phổ thông Wesley Girls ở Cape Coast^[2] từ 1961 đến 1964. Sau đó, bà theo học tại Đại học Ghana ở Legon và nhận bằng Cử nhân tiếng Anh năm 1964. Cũng trong năm này, bà viết vở kịch đầu tiên, Lưỡng Đề Của Một Con Ma.^[3] Aidoo trở thành nữ biên kịch đầu tiên của châu Phi khi vở kịch của bà được xuất bản bởi Longman vào năm sau đó.^[4]

Trong vai trò biên kịch cũng như Bộ trưởng Giáo dục, bà đề cao vai trò của người phụ nữ châu Phi trong xã hội đương đại. Bà cho rằng, nhiều lãnh đạo hiện nay đang lợi dụng chủ nghĩa dân tộc để áp bức người dân. Bà chỉ trích thành phần ưu tú của châu Phi, lúc nào cũng tuyên truyền lòng yêu nước, nhưng thực ra chỉ tìm kiếm tư lợi từ phương Tây. Bà cổ xúy cho một bản sắc Châu Phi riêng biệt, từ quan điểm của người phụ nữ.^[5]

Aidoo dạy viết văn tại Đại học Stanford, Hoa Kỳ. Bà cũng là nghiên cứu viên tại Viện Nghiên cứu Châu Phi, Đại học Ghana, và là Giáo sư tiếng Anh tại Đại học Cape Coast.

Bên cạnh sự nghiệp văn học, Aidoo từng được bổ nhiệm làm Bộ trưởng Giáo dục năm 1982. Bà từ chức sau 18 tháng, nhận ra rằng không thể phổ cập giáo dục đến mọi người dân Ghana.^[6]

Phim

Năm 2014, Yaba Badoe làm phim tài liệu về bà mang tên The Art of Ama Ata Aidoo.^{[7][8][9][10]}

Tác phẩm

Tiểu thuyết của Aidoo thường đề cập đến mâu thuẫn về quan điểm giữa phương Tây và châu Phi. Tiểu thuyết đầu tiên, Our Sister Killjoy, xuất bản năm 1977, là một trong những tác phẩm nổi tiếng nhất của bà. Nhiều nhân vật chính của Aidoo là phụ nữ tranh đấu chống lại định kiến về giới tính và vai trò của người phụ nữ. Tiểu thuyết Những Thay Đổi giành giải thưởng Sách hay nhất (Châu Phi), Giải thưởng Nhà văn Khối Thịnh vượng chung năm 1992. Tập thơ Someone Talking to Sometime đoạt Giải thưởng Thơ ca Nelson Mandela năm 1987.^[11]

Năm 2000, bà thành lập Quỹ Mbaasem, một tổ chức phi chính phủ có trụ sở tại Ghana với nhiệm vụ hỗ trợ các nữ văn sĩ châu Phi phát triển bền vững.^[12]

Tham khảo

1. “Ama Ata Aidoo Facts”. biography.dictionary.com. Bản gốc lưu trữ ngày 18 tháng 8 năm 2018. Truy cập ngày 28 tháng 7 năm 2018.
2. Liukkonen, Petri. “Ama Ata Aidoo”. Books and Writers (Authors Calendar). Finland.
3. "Ama Ata Aidoo", Encyclopædia Britannica.
4. Naana Banyiwa Horne, "Aidoo, Ama Ata", Who's Who in Contemporary Women's Writing, 2001, Routledge.
5. www.lesideesnet.com, Les Idées Net -. “African Success: Biography of Ama ATa AIDOO”. www.africansuccess.org. Bản gốc lưu trữ ngày 24 tháng 5 năm 2018. Truy cập ngày 24 tháng 5 năm 2018.
6. "Ama Ata Aidoo", BBC World Service.
7. "The Art of Ama Ata Aidoo".
8. Beti Ellerson, "Yaba Badoe talks about the documentary film project 'The Art of Ama Ata Aidoo'", African Women in Cinema, December 2013.
9. Shakira Chambas and Sionne Neely, "The Art of AMA ATA AIDOO: Documentary Film Launch", African Women’s Development Fund, ngày 26 tháng 9 năm 2014.
10. "The Art of Ama Ata Aidoo - a film by Yaba Badoe", official website.
11. Ama Ata Aidoo biography, Heinemann/Houghton Mifflin Harcourt.
12. "Welcome to Mbaasem" Lưu trữ 2018-03-17 tại Wayback Machine, Mbaasem Foundation.

Liên kết ngoài 

• Full-text, searchable works from Black Drama database.
• "AIDOO, Ama Ata", International Who's Who, accessed ngày 1 tháng 9 năm 2006.
• "Ama Ata Aidoo – Her Story" on BBC World Service.
• "Interview with Ama Ata Aidoo". Video interview by Michael Walling, Artistic Director of Border Crossings theatre company.
• "Ama Ata Aidoo on feminism in Africa - BBC HARDtalk", interview with Zeinab Badawi, ngày 22 tháng 7 năm 2014. YouTube.
• Kundai Mugwanda-Nyamutenha, "Women’s History Month profile: Ama Ata Aidoo", This Is Africa, 30 March2015.
• Suzanne Kamata, "A Profile of Ama Ata Aidoo", Literary Mama, February 2016.