Johann Gottfried Galle

Johann Gottfried Galle
Johann Gottfried Galle
Sinh	9 tháng 6 năm 1812 Radis, Đức
Mất	10 tháng 7, 1910(1910-07-10) (98 tuổi) Potsdam, Đức
Quốc tịch	Đức
Trường lớp	Đại học Berlin
Nổi tiếng vì	Phát hiện ra sao Hải Vương
Sự nghiệp khoa học
Ngành	Thiên văn học
Nơi công tác	Đài thiên văn Berlin, Đại học Breslau
Chữ ký

Johann Gottfried Galle (9 tháng 6 năm 1812 - 10 tháng 7 năm 1910) là nhà thiên văn học người Đức. Ông làm việc và nghiên cứu tại đại Đài thiên văn học Berlin và Đại học Breslau. Ông là người giúp danh tiếng của Urbain Le Verrier được mọi người biết đến nhờ việc phát hiện ra sao Hải Vương. Vào ngày 23 tháng 9 năm 1846, ông được Le Verrier chỉ lên bầu trời vị trí của một hành tinh chưa được biết tới mà nhà khoa học người Pháp đã tính toán ra trong một thời gian dài. Ông hướng kính thiên văn vào vị trí đó và phát hiện một hành tinh màu xanh nước biển. Ông vui mừng thông báo cho nhà thiên văn người Pháp về sự phát hiện đó. Nhờ đó, Le Verrier được biết tới khắp châu Âu.

Tiểu sử

Galle sinh ra tại Papsthaus (một ngôi nhà trong rừng Pabst) cách Radis 2 km về phía tây, gần thị trấn Gräfenhainichen, là con trai cả của Marie Henriette née Pannier (1790–1839) và Johann Gottfried Galle (1790–1853), một người vận hành lò hắc ín. Ông theo học tại Gymnasium ở Wittenberg và học tại Đại học Berlin Humboldt từ năm 1830 đến năm 1833. Ông trở thành giáo viên tại Gymnasium ở Guben, dạy toán và vật lý. Sau đó, ông chuyển đến Gymnasium ở Berlin.

Đài thiên văn Berlin

Ông bắt đầu làm trợ lý cho Johann Franz Encke vào năm 1835 ngay sau khi Đài thiên văn Berlin mới hoàn thành. Galle làm việc ở đó trong 16 năm tiếp theo, đặc biệt sử dụng kính viễn vọng khúc xạ Fraunhofer với độ mở 9 inch (~22,5 cm). Năm 1838, ông phát hiện ra một vành đai tối bên trong của Sao Thổ. Từ ngày 2 tháng 12 năm 1839 đến ngày 6 tháng 3 năm 1840, ông phát hiện ra ba sao chổi mới.

Năm 1845, Galle được trao bằng Tiến sĩ. Luận án tiến sĩ của ông là một bản tóm tắt và thảo luận mang tính phê phán về quan sát của Ole Rømer về sự di chuyển kinh tuyến của các ngôi sao và hành tinh vào những ngày từ ngày 20 tháng 10 đến ngày 23 tháng 10 năm 1706.

Khám phá sao Hải Vương

Kính thiên văn khúc xạ 9" mà Galle đã sử dụng để khám phá ra Sao Hải Vương

Vào cùng thời điểm năm 1845, ông đã gửi một bản sao luận án của mình cho Urbain Le Verrier, nhưng phải một năm sau mới nhận được câu trả lời. Được gửi vào ngày 18 tháng 9 năm 1846, nó đến Galle vào sáng ngày 23 tháng 9. Le Verrier đã nghiên cứu các nhiễu loạn của quỹ đạo của hành tinh sao Thiên Vương và từ đó ông đã suy ra vị trí của một hành tinh vẫn chưa được khám phá và yêu cầu Galle tìm kiếm trong phần bầu trời tương ứng. Ngay trong đêm đó (sau khi Encke cho phép tìm kiếm, trái với phán đoán của chính ông), hợp tác với trợ lý Heinrich Louis d'Arrest, Galle đã phát hiện ra cấp sao biểu kiến thứ 8, chỉ cách vị trí đã tính toán 1°, điều này không được ghi lại trong Berliner Akademischen Sternkarte. Trong hai buổi tối tiếp theo, một chuyển động riêng của thiên thể là 4 giây cung đã được đo, điều này xác định chắc chắn rằng nó là một hành tinh, mà Le Verrier đề xuất tên là Hải Vương tinh. Galle luôn từ chối được công nhận là người phát hiện ra Hải Vương tinh; ông cho rằng khám phá này là của Le Verrier.

Năm 1847, Galle được chỉ định là người kế nhiệm Friedrich Wilhelm Bessel làm Giám đốc Đài quan sát Königsberg. Trước khi đề cử được ban hành từ Friedrich Wilhelm IV có hiệu lực trên thực tế, Galle đã rút đơn vào đầu năm 1848 do có âm mưu chống lại ông do Carl Gustav Jacob Jacobi cầm đầu.

Đài thiên văn Breslau

Năm 1851, ông chuyển đến Breslau (ngày nay là Wrocław) để trở thành giám đốc đài thiên văn địa phương, và năm 1856, ông trở thành Giáo sư Thiên văn học tại Đại học Breslau. Ông đã làm việc tại Breslau trong hơn 45 năm. Trong năm học 1875/76, ông được bầu làm Hiệu trưởng. Tại Breslau, ông xử lý việc xác định chính xác quỹ đạo các hành tinh và phát triển các phương pháp tính toán độ cao của cực quang và đường đi của các thiên thạch, và hợp nhất dữ liệu của tất cả 414 sao chổi được phát hiện cho đến năm 1894 thành một tác phẩm (với sự giúp đỡ của con trai ông). Ngoài ra, ông còn quan tâm đến từ trường và khí hậu học của Trái đất. Tổng cộng ông đã xuất bản hơn 200 tác phẩm.

Cuối đời

Năm 1897, Galle trở về Potsdam, nơi ông qua đời năm 1910 ở tuổi 98. Ông để lại vợ và hai con trai, Andreas Galle và Georg Galle (1860–1946).

Thị trấn Gräfenhainichen, gần nơi sinh của ông, đã dựng một đài tưởng niệm ông vào năm 1977.

Hai hố thiên thạch, một trên Mặt Trăng và một trên Sao Hỏa, tiểu hành tinh 2097 Galle và một vành đai Sao Hải Vương đã được đặt tên để vinh danh ông.

Tại chính Breslau (ngày nay là Wrocław), người ta đã tưởng nhớ ông bằng cách đặt tên một trong những con phố theo họ của ông – Gallestrasse. Tên này có hiệu lực cho đến khi Thế chiến II kết thúc. Tên hiện tại của nó là Phố Wapienna (có nghĩa là Đá vôi trong tiếng Ba Lan).

Di sản

Google đã kỷ niệm sinh nhật lần thứ 200 của Galle bằng Google Doodle.

Tham khảo

• J. Galle @ Astrophysics Data System
  • ^ Diedrich Wattenberg: Nach Bessels Tod - Eine Sammlung von Dokumenten. Veröffentlichungen der Archenhold-Sternwarte Berlin-Treptow Nr.7. 1976
  • ^ Rektoratsreden (HKM)

Astronomical images

[edit source]

• NASA photo of the Mars crater Galle (a.k.a. "Happy Face Crater")