Liễu Hạ Huệ

Liễu Hạ Huệ
Tên húy	Triển Cầm
Tên chữ	Cầm
Thụy hiệu	Huệ
Thông tin cá nhân
Sinh
Tên húy	Triển Cầm
Ngày sinh	720 TCN
Mất
Thụy hiệu	Huệ
Ngày mất	621 TCN
Giới tính	nam
Gia quyến
Phối ngẫu	Mou Shi
Nghề nghiệp	chính khách
Quốc tịch	Lỗ
Thời kỳ	Xuân Thu
x • t • s

Liễu Hạ Huệ (tiếng Hán: 柳下惠, 720 TCN- 621 TCN), tính Cơ (姬) thị Triển (展), tên Cầm (禽), tên tự là Trạch (禽), lại có tự là Quý (季), nên còn gọi là Liễu Hạ Quý (柳下季), Triển Cầm (展禽), hay Triển Hoạch (展獲), là người đất Liễu Hạ (柳下), nước Lỗ, thời Xuân Thu, nổi tiếng là một chính nhân quân tử.

Liễu Hạ Huệ làm Sĩ Sư, ba lần bị truất mà không bỏ nước. Có người hỏi, ông trả lời: "Lấy đạo ngay mà thờ người thì đi đâu mà không bị ba lần truất. Nếu lấy đạo cong thì hà tất phải bỏ nước của cha mẹ". Sau khi chết, được đặt tên thụy là Huệ. Mạnh Tử khen ông là bậc thánh về Hòa (Thánh chi hòa 聖之和). Nguyễn Du trong Bắc hành tạp lục đã làm bài thơ viếng mộ ông.

柳下惠墓

吳店橋通泗水波

士師名蹟未消磨

事人直道寧三黜

作聖全功在一和

相對尼山長有魯

可憐盜跖已無家

碑殘字沒埋荒草

天古聞風一下車

Liễu Hạ Huệ mộ

Ngô Điếm kiều thông Tứ thủy ba

Sĩ Sư danh tích vị tiêu ma

Sự nhân trực đạo ninh tam truất

Tác thánh toàn công tại nhất hòa

Tương đối Ni Sơn trường hữu Lỗ

Khả liên Đạo Chích dĩ vô gia

Bi tàn tự một mai hoang thảo

Thiên cổ văn phong nhất há xa

Mộ Liễu Hạ Huệ (Dịch nghĩa)

Dưới cầu Ngô Điếm sông Tứ chảy

Tiếng tăm của bậc Sĩ sư vẫn chưa mất

Lấy đạo ngay thẳng thờ người, ba lần chịu mất chức

Nên công bậc thánh ở chữ "Hòa"

Đối mặt Ni Sơn, nước Lỗ còn mãi mãi

Thương cho Đạo Chích kẻ không nhà

Bia tàn chữ mất chôn vùi nơi cỏ hoang

Nghìn năm còn nghe tiếng, tôi xuống xe

(Dịch thơ: Đặng Thế Kiệt)

Sông Tứ dưới cầu Ngô Điếm qua

Danh thơm kẻ sĩ chửa phôi pha

Đạo ngay xử thế ba lần truất

Bậc thánh nên công một đức Hòa

Đối mặt Ni Sơn vinh nước tổ

Thương thân Đạo Chích hổ danh nhà

Bia tàn chữ mất vùi gai góc

Nghe tiếng nghìn năm tôi xuống xe

Điển tích gần phụ nữ

Liễu Hạ Huệ một hôm dừng chân nghỉ qua đêm trước cổng thành, có một phụ nữ cũng đến trú chân. Trời lạnh người phụ nữ này bị cảm lạnh rét cóng, Liễu Hạ Huệ liền cởi áo mình ra khoác lên người cô ta rồi ôm vào lòng để cô ta hết lạnh, mà trong lòng không hề có một chút tà tâm.^[1]

Lại có lần Liễu Hạ Huệ ngồi xe ngựa với đàn bà, đi cả quãng đường dài mà mắt ông chỉ nhìn thẳng chứ không hề liếc ngang lần nào.

Chú thích

1. Tham khảo: "Cổ học tinh hoa" của Nguyễn Văn Ngọc và Trần Lê Nhân – Nhà xuất bản Trẻ

Liên kết ngoài

• Nguyễn Du viếng mộ Liễu Hạ Huệ Lưu trữ 2013-09-27 tại Wayback Machine