Lỗ (nước)

Về tiểu quốc thời Hạ-Thương, xem Tây Lỗ.

Lỗ
Tên bản ngữ 魯國
1043 TCN–256 TCN
Giản đồ các nước cuối thời Xuân Thu
Vị thế	Công quốc
Thủ đô	Lỗ Sơn (魯山; nay là huyện Lỗ Sơn, Bình Đính Sơn, Hà Nam) Yểm Thành (奄城; nay là huyện cấp thị Khúc Phụ, Tế Ninh, tỉnh Sơn Đông) Khúc Phụ (曲阜; nay là thôn Cổ Thành, Khúc Phụ, Tế Ninh, Sơn Đông)
Ngôn ngữ thông dụng	Tiếng Trung cổ đại
Tôn giáo chính	Tín ngưỡng dân gian, thờ cúng tổ tiên
Chính trị
Chính phủ	Quân chủ, phong kiến
Công
• –	Hầu rồi công, cha truyền con nối, của gia tộc Cơ
Tướng quốc
• –	Các tướng quốc khác nhau
Lịch sử
• Cơ Bá Cầm thành lập trong thời kỳ trị vì của Chu Thành Vương	1043 TCN
• Bị Sở diệt trong thời Chiến Quốc	256 TCN
Kinh tế
Đơn vị tiền tệ	Tiền Trung Quốc
Tiền thân Kế tục Nhà Chu Sở (nước)

Lỗ (Phồn thể: 魯國, giản thể: 鲁国) là một quốc gia chư hầu thời nhà Chu trong thời kỳ Xuân Thu và Chiến Quốc. Lãnh thổ của nó chủ yếu nằm ở phía nam núi Thái Sơn, ở khu vực trung tâm và miền tây nam của tỉnh Sơn Đông ngày nay cùng một phần các tỉnh An Huy, Hà Nam và Giang Tô.

Quốc gia này là dòng dõi Cơ Bá Cầm, con trai của Chu Công Cơ Đán, em trai của Chu Vũ vương và là vị hiền nhân nhiếp chính thời Chu Thành vương. Quốc gia này nổi tiếng vì là nơi sinh ra của Khổng Tử.

Nguồn gốc

Được thành lập vào khoảng năm 1043 TCN, những người trị vì của quốc gia này mang họ Cơ (姬) và được phong tước Công. Họ là anh em họ với các vị Thiên tử nhà Chu. Người cai trị mang tước công đầu tiên là Cơ Bá Cầm, con trai của Chu Công Đán, là em trai Chu Vũ vương và là người nhiếp chính trong thời kỳ trị vì của Chu Thành vương. Khi Chu Công dẹp loạn Vũ Canh, đã đem Yểm quốc (奄国) phong cho Bá Cầm, sau đổi thành Lỗ quốc.

Kinh đô của quốc gia này nằm tại Lỗ Sơn (魯山), Yểm Thành (奄城) rồi Khúc Phụ (曲阜).

Lịch sử

Thuộc dòng dõi nhà Chu, lại vì công lao của Chu Công, các vị quân chủ nước Lỗ được Chu Thành vương ban tư cách giao tế Văn vương, dùng lễ nhạc Thiên tử, cũng vì thế khiến nước Lỗ trở thành Chu thất cường phiên (周室强藩), được sự triều cống của các tiểu quốc như nước Tào, nước Tiết, nước Đằng, nước Đặng, một hiện tượng cực kì hiếm có trong các nước chư hầu đương thời.

Thời Chu Tuyên vương, Lỗ Vũ công có hai người con là trưởng đích Công tử Quát và thứ xuất Công tử Huy, do Tuyên vương thích Cơ Huy nên lệnh cho Vũ công lập Cơ Huy làm Thế tử, tức Lỗ Ý công. Sau Cơ Bá Ngự là con trai Công tử Quát bất bình, mưu giết Ý công mà tự lập làm ngôi, nước Lỗ đại loạn. Chu Tuyên vương sai quân lính đàn áp Bá Ngự, lập người con út của Vũ công là Cơ Xứng lên ngôi, tức Lỗ Hiếu công. Sau sự việc này, uy tín của nhà Chu tại các quốc gia chư hầu bị suy sụp trầm trọng.

Con của Lỗ Hiếu công là Lỗ Huệ công, có con trưởng là Tức Cô đến tuổi thành niên. Ban đầu, Huệ công cưới con gái của Tống Vũ công là Trọng Tử (仲子) cho Tức Cô, sau do Trọng Tử quá xinh đẹp mà Huệ công bèn cướp làm tần phi, Trọng Tử sinh cho Huệ công người con út là Công tử Doãn, bèn lập Doãn làm Thế tử và Trọng Tử làm phu nhân. Khi Huệ công qua đời, do Thế tử còn quá nhỏ, Tức Cô được tôn lên ngôi, tức Lỗ Ẩn Công. Đại phu Vũ Phủ (羽父) khuyên Lỗ Ẩn Công giết em của ông là Cơ Doãn, và xin làm Thái Tể. Lỗ Ẩn công không nghe, ông chủ trương sẽ nhường lại ngôi cho em, vì trước đây Cơ Doãn còn nhỏ quá nên ông mới nhận ngôi vua. Vũ Phủ lo sợ bị giết, bèn chạy sang theo Cơ Doãn, gièm pha với Cơ Doãn và đề nghị hãy giết Ẩn Công. Cơ Doãn đồng tình, ra tay sát hại Ẩn công vào năm 712 TCN khi Ẩn công đi tế. Cơ Doãn lên ngôi tức Lỗ Hoàn công.

Vào thời Xuân Thu, ở biên giới phía bắc của quốc gia này là nước Tề và ở phía nam là nước Sở hùng mạnh. Mặc dù cuộc xâm lăng của nước Tề đã bị đánh bại trong trận chiến Trường Thược năm 684 TCN, trong thời gian trị vì của Lỗ Trang công, nhưng quốc gia này đã suy yếu đi nhiều trong thời kỳ kể từ thời điểm đó trở đi.

Quyền lực chính trị tại nước Lỗ sau đó, kể từ thời Lỗ Hi công, bị chia sẻ giữa ba thế lực lãnh chúa hùng mạnh là Quý Tôn (con cháu Cơ Quý Hữu ở đất Phí), Mạnh Tôn (con cháu Cơ Khánh Phủ ở đất Thành) và Thúc Tôn (con cháu Cơ Thúc Nha ở đất Hậu). Do họ đều là con cháu Lỗ Hoàn công, nên còn được gọi là Tam Hoàn.

Cuối cùng, nước Lỗ bị nước Sở tiêu diệt năm 256 TCN.

Nước Lỗ là quê hương của Khổng Tử. Kinh Xuân Thu (春秋經, còn gọi là Lân Kinh 麟經) đã được viết để ghi chép lại lịch sử nước Lỗ từ thời Lỗ Ẩn công. Một công trình lớn khác về lịch sử Trung Quốc là Tả truyện (左傳), được coi là của Tả Khâu Minh (左丘明) cũng đã được viết ra tại nước Lỗ.

Các vị quân chủ

Thế phả

Tam Hoàn

Chu Công Đán

Lỗ Bá Cầm

Lỗ Khảo công

Lỗ Dương công

Lỗ U công

Lỗ Ngụy công

Lỗ Lệ công

Lỗ Hiến công

Lỗ Chân công ?-855 TCN - 825 TCN

Lỗ Vũ công ?-825 TCN -816 TCN

Quát

Lỗ Ý công ?-816 TCN -807 TCN

Lỗ Hiếu công ?-796 TCN -769

Bá Ngự ?-807 TCN -796 TCN

Lỗ Huệ công ?-769 TCN -723 TCN

Công tôn Ích Sư Chúng thị ?-722 TCN

Công tử Triển Triển thị

Hậu Huệ Bá Hậu thị

Công tử Khu Tang Tôn thị ?-718 TCN

Lỗ Ẩn công ?-723 TCN -712 TCN

Lỗ Hoàn công ?-712 TCN -694 TCN

Thị Phụ Thi thị

Công tử Khánh Phủ Mạnh Tôn thị ?-660 TCN

Lỗ Trang công 706 TCN-694 TCN -662 TCN

Công tử Nha Thúc Tôn thị ?-662

Công tử Hữu Quý Tôn thị ?-644 TCN

Tử Ban ?-662 TCN

Lỗ Hi công ?-660 TCN -627 TCN

Lỗ Mẫn công 670-662 TCN -660

Công tử Toại Đông Môn thị ?-601 TCN

Lỗ Văn công ?-627 TCN -609 TCN

Ác ?-609

Thị ?-609 TCN

Lỗ Tuyên công ?-609 TCN -591 TCN

Thúc Hật Tử Thúc thị ?-592 TCN

Lỗ Thành công ?-591 TCN -573 TCN

Công tử Yển ?-575 TCN

Công tử Tư

Lỗ Tương công 575 TCN-573 TCN -542 TCN

Công Hành

Tử Dã ?-542

Lỗ Chiêu công 560 TCN-542 TCN -510 TCN

Lỗ Định công ?-510 TCN -495 TCN

Công Diễn

Công Vi ?-484

Công Quả

Công Bôn

Lỗ Ai công ?-495 TCN -468 TCN

Lỗ Điệu công ?-468 TCN -437 TCN

Công tử Kinh

Nhụ tử Thôn

Lỗ Nguyên công ?-437 TCN -416 TCN

Lỗ Mục công ?-416 TCN -383 TCN

Lỗ Cung công ?-383 TCN -353 TCN

Lỗ Khang công ?-353 TCN -344 TCN

Lỗ Cảnh công ?-344 TCN -323 TCN

Lỗ Bình công ?-323 TCN -303 TCN

Lỗ Văn công ?-303 TCN -280 TCN

Lỗ Khoảnh công ?-280 TCN -256 TCN -249 TCN

Giản đồ các nước lớn thời Xuân Thu

  Lỗ (鲁)

  Tấn (晋)

  Yên (北燕)

  Tề (齐)

  Tần (秦)

  Sở (楚)

  Ngô (吴)

  Cử (莒)

  Tống (宋)

  Vệ (卫)

  Trịnh (郑)

  Ba (巴)

  Đất do thiên tử nhà Chu cai quản

Thụy hiệu	Họ tên	Số năm trị vì	Thời gian
Lỗ Bá Cầm	Cơ Bá Cầm	46	1043 TCN - 998 TCN
Lỗ Khảo công	Cơ Tù	4	997 TCN - 994 TCN
Lỗ Dương công	Cơ Hi	6	993 TCN - 988 TCN
Lỗ U công	Cơ Tể	14	987 TCN - 974 TCN
Lỗ Ngụy công	Cơ Hi	50	973 TCN - 924 TCN
Lỗ Lệ công	Cơ Trạc	37	923 TCN - 887 TCN
Lỗ Hiến công	Cơ Cụ	32	886 TCN - 855 TCN
Lỗ Chân công	Cơ Tị	29	854 TCN - 826 TCN[1]
Lỗ Vũ công	Cơ Ngao	9	825 TCN - 816 TCN
Lỗ Ý công	Cơ Huy	9	815 TCN - 807 TCN
Lỗ Bá Ngự	Cơ Bá Ngự	11	807 TCN - 796 TCN
Lỗ Hiếu công	Cơ Xứng	27	796 TCN - 768 TCN
Lỗ Huệ công	Cơ Phất	46	768 TCN - 723 TCN
Lỗ Ẩn công	Cơ Tức Cô	11	722 TCN - 712 TCN
Lỗ Hoàn công	Cơ Doãn	18	711 TCN - 694 TCN
Lỗ Trang công	Cơ Đồng	32	693 TCN - 662 TCN
Lỗ Tử Ban	Cơ Ban	1	662 TCN
Lỗ Mẫn công	Cơ Khải	2	661 TCN - 660 TCN
Lỗ Hi công	Cơ Thân	33	659 TCN - 627 TCN
Lỗ Văn công	Cơ Hưng	18	626 TCN - 609 TCN
Lỗ Tuyên công	Cơ Nỗi	18	608 TCN - 591 TCN
Lỗ Thành công	Cơ Hắc Quăng	18	590 TCN - 573 TCN
Lỗ Tương công	Cơ Ngọ	31	572 TCN - 542 TCN
Lỗ Tử Dã	Cơ Dã	3 tháng	tháng 6 - tháng 9 năm 542 TCN
Lỗ Chiêu công	Cơ Trù	32	542 TCN - 510 TCN
Lỗ Định công	Cơ Tống	15	509 TCN - 495 TCN
Lỗ Ai công	Cơ Tương	27	494 TCN - 468 TCN
Lỗ Điệu công	Cơ Ninh	31	467 TCN - 437 TCN
Lỗ Nguyên công	Cơ Gia	21	436 TCN - 416 TCN
Lỗ Mục công	Cơ Hiển	33	415 TCN - 383 TCN
Lỗ Cung công	Cơ Phấn	30	382 TCN - 353 TCN
Lỗ Khang công	Cơ Đồn	9	352 TCN - 344 TCN
Lỗ Cảnh công	Cơ Yển	21	343 TCN - 323 TCN
Lỗ Bình công	Cơ Thúc	20	322 TCN - 303 TCN
Lỗ Văn công	Cơ Cổ	23	302 TCN - 280 TCN
Lỗ Khoảnh công	Cơ Thù	24	279 TCN - 256 TCN

Xem thêm

• Xuân Thu
• Khổng Tử

Tham khảo

• Nguyễn Khắc Thuần (2001), Các đời đế vương Trung Hoa, Nhà xuất bản Giáo dục

Ghi chú

1. Nguyễn Khắc Thuần, sách đã dẫn, tr 25

Liên kết ngoài

• Danh sách các vua nước Lỗ