Ngựa Ả rập

Ngựa Ả rập
Tên bản địa	Arabian, Arab
Gốc gác	Trung Đông
Tiêu chuẩn giống
Arabian Horse Association (USA)	Tiêu chuẩn giống
The Arabian Horse Society of Australia	Tiêu chuẩn giống
The Arab Horse Society (UK)	Tiêu chuẩn giống
World Arabian Horse Organization	Tiêu chuẩn giống
	Equus ferus caballus

Ngựa Ả rập (tiếng Ả rập: الحصان العربي) hay còn gọi là ngựa hoa mai là giống ngựa có nguồn gốc từ Ả rập. Đây là giống ngựa nổi tiếng trên thế giới ngày nay. Ngựa Ả Rập là chủng loại ngựa lâu đời và có sức ảnh hưởng mạnh mẽ nhất đối với các dòng ngựa trên khắp thế giới, nó vượt trội về vẻ đẹp quý tộc. Giống ngựa này lần đầu tiên xuất hiện 4.500 năm trước đây, là một trong những giống ngựa cổ xưa nhất.

Nói đến bộ môn đua ngựa thì đầu tiên phải nhắc tới ngựa Ả rập, giống ngựa quý hiếm gắn liền với lịch sử của môn thể thao Hoàng gia này. Ngựa Ả rập được thuần hóa bởi người Bedouin ở Trung Đông nhờ được phát hiện có thể lực hết sức sung mãn, và cực kỳ dai sức. Giống ngựa này có khả năng chạy trên quãng đường rất dài, trong khi vẫn giữ được tốc độ ổn định^[1].

Đặc điểm

Nòi ngựa này có tầm vóc trung bình, cao 1,35-1,4m, lông màu nâu có điểm đốm trắng nên còn gọi là ngựa hoa mai^[2] chúng có hình dáng khá đặc biệt, với phần đầu và đuôi khá cao. Ngựa có hình vóc thon lẳn, chạy nhanh không kém ngựa Mông Cổ, thích nghi với điều kiện khô hạn của những vùng sa mạc mênh mông thuộc các nước Ả Rập, vùng Trung Cận Đông. Ngựa Arab có thân hình rắn chắc, đuôi cao và phần đầu có hình dạng khá độc đáo.

Chúng có một số đặc điểm thông số như sau: Cao 151–153 cm (1,35-1,4m), nặng 450–500 kg, tốc độ khi chạy nhanh 55–60 km/giờ. Chiều cao vây: Con đực: 153,8 cm Con cái: 151,4 cm Dài thân chéo: Con đực: 154,7 cm Con cái: 151,7 cm. Vòng ngực: Con đực: 177,7 cm. Con cái: 173,7 cm. Vòng ống: Con đực: 19,3 cm. Con cái: 18,7 cm.

Kỷ lục chạy: 1600m (1 phút 5 giây), 2000m hết 2 phút 13 giây, 3200 m hết 3 phút 40 giây, 4000 m hết 4 phút 42 giây, 7000 m hết 8 phút 50 giây.

Cấu trúc xương của giống ngựa này cũng hơi khác biệt so với các giống ngựa khác, hầu như không nhận ra được chỗ tiếp giáp giữa đầu và cổ của loại ngựa quý này. Do vậy, không có dòng ngựa nào khác quai đầu một cách hoàn hảo khi đang đạt đến tốc độ cực đại như ngựa Ả Rập.^[3] Ngựa Ả Rập có một cấu trúc xương khá khác với tất cả các con ngựa khác. Xương sườn của nó rộng lớn, mạnh mẽ hơn. Nó cũng có ít xương thắt lưng và đốt sống đuôi. Xương sườn của chúng rộng hơn, khỏe hơn và sâu hơn, nhưng lại có ít đốt sống đuôi và xương thắt lưng hơn. Giống ngựa này có thể chạy liền mạch 160 km mà không cần nghỉ.^[4] Cơ thể loài ngựa này chứa đầy các sợi cơ loại 1. Các thớ cơ này có khả năng hoạt động trong khoảng thời gian dài, trong khi lại rất thon gọn nên giảm trọng lượng cơ thể của ngựa Ả rập^[1].

Ngựa Ả Rập là chủng loại ngựa lâu đời và có sức ảnh hưởng mạnh mẽ nhất đối với các dòng ngựa trên khắp thế giới. Ngựa Ả Rập được coi là một trong những loài chạy có sức chịu đựng mạnh nhất trong vương quốc động vật, có khả năng chạy hơn 160 km mà không cần nghỉ ngơi. Nó vượt trội về vẻ đẹp quý tộc. Đáng chú ý, hầu như không nhận ra được chỗ tiếp giáp giữa đầu và cổ của loại ngựa quý này. Do vậy, không có dòng ngựa nào khác quay đầu một cách hoàn hảo khi đang đạt đến tốc độ cực đại như ngựa Ả Rập. Con ngựa Marengo bền bỉ và can trường của Napoleon chính là ngựa Ả Rập.

Sử dụng

Đây là một trong những giống ngựa dễ dàng nhận biết nhất trên thế giới, và là một trong những giống ngựa lâu đời nhất, nổi tiếng với tốc độ, tinh tế, độ bền, và khung xương mạnh mẽ.^[5] Do các đặc tính trên nên ngày nay, giống ngựa quý này thường được sử dụng để tham gia vào các cuộc đua đường trường ở nhiều nước. Ngựa Arab được biết đến lần đầu tiên từ cách đây ít nhất 4.500 năm và được coi là một trong những giống ngựa lâu đời nhất trên thế giới.

Chúng được coi là giống ngựa có vẻ đẹp mạnh mẽ và oai phong nhất. Con ngựa Marengo bền bỉ và can trường của Napoleon chính là ngựa Ả Rập, năm 2006, chú ngựa giống Ả rập có tên Plavius đã thuộc sở hữu của Phó Thủ tướng Tiểu các Vương quốc Ả rập thống nhất (UAE) với mức giá 9,2 triệu USD, 3 giống ngựa thường được lựa chọn nhất cho các giải đua chính là giống ngựa Ả rập Darley Arabian, Godolphin Barb và ngựa Byerly Turk của Thổ Nhĩ Kỳ^[1].

Ngựa Ả Rập từ lâu là giống ngựa nổi tiếng có ngoại hình và màu sắc đẹp được nhiều nước dùng làm nguyên liệu cải tạo giống ngựa địa phương ở Việt Nam. Tại Việt Nam, các giống ngựa nhập ngoại nổi bật nhất là mấy chú ngựa gốc Ả Rập cao to, lông mượt mà óng ánh, chúng có những động tác rất thần tốc trong mỗi lần đua. Loại ngựa này rất quý nên được nhiều tay chơi ngựa có máu mặt khắp thế giới săn lùng và đưa lên sàn giao dịch ngựa^[6]

Chú thích

^ ^a ^b ^c “Bản sao đã lưu trữ”. Bản gốc lưu trữ ngày 20 tháng 12 năm 2016. Truy cập ngày 6 tháng 12 năm 2016.
^ “Những nòi ngựa nổi tiếng trên thế giới:”. Bản gốc lưu trữ ngày 9 tháng 1 năm 2015. Truy cập 7 tháng 2 năm 2015.
^ “Năm Ngọ bàn chuyện các thương hiệu ngựa danh giá”. Báo điện tử báo Nông thôn Ngày nay. Truy cập 7 tháng 2 năm 2015.
^ “Những điều thú vị của loài ngựa”. Bản gốc lưu trữ ngày 26 tháng 9 năm 2014. Truy cập ngày 11 tháng 1 năm 2015.
^ Những nòi ngựa nổi tiếng thế giới
^ https://baophapluat.vn/xa-lo-phap-luat/dan-ngua-trieu-do-tren-thao-nguyen-xanh-101869.html

Tham khảo

“America's First Lady of Arabs: Bazy Tankersley and the Horses of Al-Marah”. Women and Horses. 1 (3). tháng 9 năm 2005.
Ammon, Karl Wilhelm, translated by H. Staubli (1993). Historical Reports on Arab Horse Breeding and the Arabian Horse: Collected Reports from Early Travellers to Arabia. Georg Olms Verlag. ISBN 3-487-08261-6.Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (liên kết)
Archer, Rosemary (1992). The Arabian Horse. Allen Breed Series. London: J. A. Allen. ISBN 0-85131-549-6.
Archer, Rosemary, Colin Pearson and Cecil Covey. (1978). The Crabbet Arabian Stud: Its History and Influence. Northleach. Gloucestershire: Alexander Heriot & Co. Ltd. ISBN 0-906382-00-9.Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (liên kết)
Barrie, Douglas M. (1956). The Australian Bloodhorse. Sydney: Angus & Robertson.
Beaver, Bonnie V. G.; Sponenberg, D. Phillip (1983). Horse color. College Station: Texas A&M University Press. tr. 98. ISBN 0-89096-155-7.Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (liên kết)
Bennett, Deb. (1998). Conquerors: The Roots of New World Horsemanship (ấn bản thứ 1). Lincoln: Amigo Publications Inc. ISBN 0-9658533-0-6.
Blazyczek, I., H. Hamann, B. Ohnesorge, E. Deegen, and O. Distl (2004). “Inheritance of Guttural Pouch Tympany in the Arabian Horse”. Journal of Heredity. 95 (3): 195–9. doi:10.1093/jhered/esh041. PMID 15220385. Truy cập ngày 3 tháng 12 năm 2007.Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (liên kết)
Bowling, A. T., A. Del Valle, M. Bowling (tháng 1 năm 2000). “A pedigree-based study of mitochondrial d-loop DNA sequence variation among Arabian horses”. Animal Genetics. 31 (1): 1–7. doi:10.1046/j.1365-2052.2000.00558.x. PMID 10690354.Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (liên kết)
Carpenter, Marian K; Close, Pat (1999). Arabian Legends: Outstanding Arabian Stallions and Mares. Colorado Springs, CO: Western Horseman. ISBN 0-911647-48-1.Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (liên kết)
Chamberlin, J. Edward (2006). Horse: How the Horse Has Shaped Civilizations. Bluebridge. ISBN 0-9742405-9-1.
Cyrino, Monica Silveira (2005). Big Screen Rome. Blackwell Publishing. ISBN 1-4051-1684-6.
Derry, Margaret Elsinor (2003). Bred for Perfection: Shorthorn Cattle, Collies, and Arabian Horses since 1800. Baltimore: Johns Hopkins University Press. ISBN 0-8018-7344-4.
Derry, Margaret Elsinor (2006). Horses in Society: A Story of Animal Breeding and Marketing, 1800–1920. Toronto: University of Toronto Press. ISBN 0-8020-9112-1.
Edwards, Gladys Brown (16 tháng 12 năm 1973). Anatomy and Conformation of the Horse. Dreenan Press, Ltd. ISBN 0-88376-025-8.
Edwards, Gladys Brown. (1973). The Arabian: War Horse to Show Horse . Covina, California: Rich Publishing, Inc.
Equus Staff (tháng 4 năm 2007). “Good news about recovery from foal epilepsy”. Equus. 335. citing Aleman, Monica, DVM (November–December 2006). “Juvenile idiopathic epilepsy in Egyptian Arabian foals: 22 cases (1988–2005)”. Journal of Veterinary Internal Medicine.Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (liên kết)
Fanelli, H.H. (2005). “Coat Color Dilution Lethal ("lavender foal syndrome"): A Tetany Condition of Arabian Foals”. Equine Veterinary Education. 17 (5): 260. doi:10.1111/j.2042-3292.2005.tb00386.x.
Forbis, Judith (1976). The Classic Arabian Horse. New York: Liveright. ISBN 0-87140-612-8.
Francaviglia, Richard, Jerry Rodnitzky, Peter C. Rollins and Robert A. Rosenstone (2007). Lights, camera, history: portraying the past in film. Texas A&M University Press. ISBN 1-58544-580-0.Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (liên kết)
General Stud Book. London: C. & J. Weatherby. 1858. OCLC 58896847.
Goodwin-Campiglio, Lisa; Beth Minnich; Brenda Wahler; AHA Equine Stress, Research Education Committee (August–September 2007). “Caution and Knowledge” (PDF). Modern Arabian Horse. Arabian Horse Association: 100–105. Bản gốc (PDF) lưu trữ ngày 3 tháng 3 năm 2009. Truy cập ngày 1 tháng 10 năm 2008.
Gordon, Coralie (tháng 4 năm 2006). “A Condensed History of the Arabian Horse Society of Australia”. Arabian Lines. Bản gốc lưu trữ ngày 17 tháng 5 năm 2008. Truy cập ngày 28 tháng 5 năm 2008.
Gower, Jeanette (2000). Horse Color Explained. North Pomfret, Vt: Trafalgar Square Publishing. ISBN 1-57076-162-0.
Greely, Margaret (1975). Arabian Exodus (ấn bản thứ 1985). London: J A Allen. ISBN 0-85131-223-3.
Green, Betty Patchin and Susann Heidrich (March–April 1986). “The Arabian Horse in America”. Saudi Aramco World. Bản gốc lưu trữ ngày 29 tháng 8 năm 2008. Truy cập ngày 28 tháng 5 năm 2008.
Harrigan, Peter (November–December 2001). “The Polish Quest For Arabian Horses”. Saudi Aramco World. Bản gốc lưu trữ ngày 20 tháng 11 năm 2008. Truy cập ngày 28 tháng 5 năm 2008.
Hur, Ben (January–February 1946). “Washington's Best Saddle Horse”. Western Horseman. Bản gốc lưu trữ ngày 21 tháng 11 năm 2008. Truy cập ngày 28 tháng 5 năm 2008.
Jobbins, Jenny (18–ngày 24 tháng 11 năm 2004). “Straight Down the Line”. Al-Ahram Weekly Online (717). Bản gốc lưu trữ ngày 13 tháng 10 năm 2010. Truy cập ngày 11 tháng 8 năm 2010. Kiểm tra giá trị ngày tháng trong: |date= (trợ giúp)
Lumpkin, Susan (September–October 1999). “Camels: Of Service and Survival”. Zoogoer. Bản gốc lưu trữ ngày 23 tháng 5 năm 2008. Truy cập ngày 28 tháng 5 năm 2008.
Marcella, Kenneth L., D.V.M. (ngày 30 tháng 1 năm 2006). “The mysterious guttural pouch”. Thoroughbred Times. Bản gốc lưu trữ ngày 22 tháng 4 năm 2008. Truy cập ngày 12 tháng 3 năm 2008.Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (liên kết)
Mazzawi, Rosalind (March–April 1986). “The Arabian Horse in Europe”. Saudi Aramco World. 37 (2). Bản gốc lưu trữ ngày 16 tháng 6 năm 2009. Truy cập ngày 12 tháng 9 năm 2009.
Parry, Nicola M.A. BSc, MSc, BVSc, DACVP (tháng 12 năm 2005). “xc overo/lethal white”. Compendium. 27 (12). Bản gốc lưu trữ ngày 8 tháng 11 năm 2007. Truy cập ngày 11 tháng 1 năm 2008.Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (liên kết)
Patten, John W. (1959). The Light Horse Breeds: Their Origin, Characteristics, and Principal Uses. New York: Bonanza Books.
Parkinson, Mary Jane (2006). Gladys Brown Edwards: Artist, Scholar, Author. Cambria, California: Arabian Horse World. ISBN 978-1-929164-38-7.
Pavord, Marcy and Tony Pavord (2001). Handling and Understanding the Horse. Globe Pequot. ISBN 1-58574-369-0.^{[liên kết hỏng]}
Plumb, Charles Sumner (1920). Types and Breeds of Farm Animals. Ginn.
Rashid, Mark (1996). A Good Horse Is Never a Bad Color. Lincoln: Johnson Printing.
Raswan, Carl (16 tháng 12 năm 1990). The Raswan Index and Handbook for Arabian Breeders. 1 (ấn bản thứ 1990). Richmond, Virginia: The William Byrd Press.
Roeder, Walter H. (Fall 1988). “Jadaan, The Sheik, and the Cereal Baron”. The Cal Poly Scholar. 1. Bản gốc lưu trữ ngày 11 tháng 10 năm 2012.
Royo, LJ; Alvarez, I; Beja-Pereira, A; Molina, A; Fernández, I; Jordana, J; Gómez, E; Gutiérrez, JP; Goyache, F (2005). “The Origins of Iberian Horses Assessed via Mitochondrial DNA”. Journal of Heredity. 96 (6): 663–669. doi:10.1093/jhered/esi116. PMID 16251517. Truy cập ngày 29 tháng 5 năm 2008.
Schofler, Patti (tháng 11 năm 2004). “Daughters of the Desert” (PDF). Equestrian. Truy cập ngày 28 tháng 5 năm 2008.
Schofler, Patti (2006). Flight Without Wings: The Arabian Horse and the Show World. Globe Pequot. ISBN 1-59228-800-6.^{[liên kết hỏng]}
Sponenberg, Dan Phillip (2003). Equine Color Genetics (ấn bản thứ 2). Blackwell Publishing. ISBN 0-8138-0759-X.
Stewart, Gail (1995). The Arabian Horse. Capstone Press. ISBN 1-56065-244-6.
Sumi, Akiko Motoyoshi. (2003). “"Contest as ceremony: A pre-Islamic Poetic Contest in horse description of Imru' Al-Qays vs 'Alqaman Al-Fahl" Quoting Letter of the Emir Abd-el-Kader to General E. Daumas in Daumas, The Horses of the Sahara.”. Description in Classical Arabic Poetry: Waṣf, Ekphrasis, and Interarts. Brill. ISBN 90-04-12922-7.
Train, Amy (tháng 12 năm 2006). “Thundering Down the Field”. Arabian Horse Magazine. Arabian Horse Association. 28 (6). ISSN 1543-8597.
Upton, Peter and Amirsadeghi, Hossein (editor), Rik van Lent, photographer. (2006) [1998]. Arabians. Lincoln: First Chronicle Books. ISBN 0-8118-5401-9.Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (liên kết)
Walker, Dawn (tháng 2 năm 1997). “Lethal Whites: A Light at the End of the Tunnel”. Paint Horse Journal. Bản gốc lưu trữ ngày 12 tháng 12 năm 2007. Truy cập ngày 11 tháng 1 năm 2008.
Watson AG, Mayhew IG (tháng 5 năm 1986). “Familial congenital occipitoatlantoaxial malformation (OAAM) in the Arabian horse”. Spine. 11 (4): 334–9. doi:10.1097/00007632-198605000-00007. PMID 3750063.
Wentworth, Judith Anne Dorothea Blunt-Lytton. (1979). The Authentic Arabian Horse (ấn bản thứ 3). George Allen & Unwin Ltd.