Phú Bổn

Phú Bổn là một tỉnh cũ thời Việt Nam Cộng hòa. Tháng 9 năm 1962, chính quyền Việt Nam Cộng hòa chia tỉnh Pleiku ra 2 tỉnh: Pleiku và Phú Bổn. Từ năm 1976, tỉnh được nhập vào tỉnh Đắk Lắk, sau đó phần lớn diện tích lại được nhập sang tỉnh Gia Lai - Kon Tum.

Bản đồ hành chính VNCH năm 1967

Bản đồ hành chính tỉnh Phú Bổn năm 1973

Địa lý

Tỉnh Phú Bổn có vị trí địa lý:

• Phía bắc giáp tỉnh Pleiku và Bình Định
• Phía đông giáp tỉnh Phú Yên
• Phía nam và tây nam giáp Đắk Lắk
• Phía tây giáp tỉnh Pleiku.

Diện tích toàn tỉnh là 4.822 km². Tỉnh lỵ đặt tại Hậu Bổn (Cheo Reo). Tỉnh có 3 quận là Phú Thiện, Phú Túc (nay là Krông Pa) và Thuần Mẫn.

Quận lỵ Thuần Mẫn cách tỉnh lỵ Hậu Bổn 15 km về phía tây nam, nay nằm ở vùng giáp ranh hai tỉnh Gia Lai và Darlac.

Dân số tỉnh Phú Bổn 1967[1]
Quận	Dân số
Phú Thiện	23.195
Phú Túc	5950
Tổng số	39.048

Tính đến năm 1971, tỉnh Phú Bổn có tổng cộng 69.765 người, đa số là người Jarai và Bahnar,Chăm hroi.

Địa hình

Phú Bổn nằm ở cao độ từ 150 m đến 1.000 m, có núi rừng bao bọc chung quanh. Những ngọn núi cao ở đây gồm có Chu Tryan 1.331 m, Chu Kheur 1.088 m; Chu Dju cao 1.230 m, Chu Dlé Ya cao 1.215 m.

Sông chính của Phú Bổn là sông Ba (người Thượng còn gọi là Ia Ba hay Ea Pa), bắt nguồn từ dãy núi Ngọc Rô, tây bắc tỉnh Kon Tum, chảy theo hướng bắc - nam, đến Cheo Reo thì hợp lưu với sông Ayun. Sông Ayun bắt nguồn từ chân núi Kon Lack (thuộc tỉnh Pleiku), chảy vào Phú Bổn theo liên tỉnh lộ số 7. Sông Ba có các sông nhánh chính là sông Ea Thul, phát nguồn từ núi Kong Wan Riom; sông Cà Lúi và sông Ba M'la, phát nguồn từ núi Chu Prong và sông Krông Năng phát nguồn từ núi Chu Dlé Ya. Vào mùa mưa, sông Ayun và sông Krông Năng thêm nước vào sông Ba làm lưu lượng nước chảy mạnh về phía đông nam, cuốn nhiều đất phù sa bồi đắp cho bình nguyên Phú Bổn.

Khí hậu

Khí hậu Phú Bổn có hai mùa mưa nắng, mùa mưa từ tháng 4 đến tháng 9, mùa nắng từ tháng 10 đến tháng 3.

Lịch sử

Sau năm 1975, tỉnh được nhập vào tỉnh Đắk Lắk, trở thành huyện Cheo Reo thuộc tỉnh Đắk Lắk.

Năm 1976, phần lớn huyện Cheo Reo lại được nhập sang tỉnh Gia Lai - Kon Tum và đổi thành huyện Ayun Pa (nay là thị xã Ayun Pa và các huyện Phú Thiện, Ia Pa, Krông Pa thuộc tỉnh Gia Lai), riêng vùng phía nam quận Thuần Mẫn nay thuộc huyện Ea H'leo, tỉnh Đắk Lắk.

Giao thông

Liên tỉnh lộ 7 là đường giao thông quan trọng, nối Phú Bổn với các tỉnh lân cận.

Tham khảo

1. Việt Nam Cộng hòa bản đồ hành chánh. Đà Lạt: Phân cục Địa dư Quốc gia, 1967.

Liên kết ngoài