Physalis

Physalis
	Khoảng thời gian tồn tại: Tầng Ypres đến nay, 52–0 triệu năm trước đây TiềnЄ Є O S D C P T J K Pg N
	lá và quả của Physalis peruviana
Phân loại khoa học
Giới:	Plantae
nhánh:	Tracheophyta
nhánh:	Angiospermae
nhánh:	Eudicots
nhánh:	Asterids
Bộ:	Solanales
Họ:	Solanaceae
Phân họ:	Solanoideae
Tông:	Physaleae; L. (1753), nom. cons.
Loài điển hình
	Physalis pubescens; L.
Loài
	khoảng 75–90 loài
Các đồng nghĩa
	Alicabon Raf. (1838); Boberella E.H.L.Krause (1903), nom. superfl.; Epetorhiza Steud. (1840), not validly publ.; Herschellia T.E.Bowdich (1825); Margaranthus Schltdl. (1838); Pentaphitrum Rchb. (1841);

Physalis hay chi Tầm bóp (/ˈfaɪsəlɪs/, /fɪ-/, /faɪˈseɪlɪs/, /-ˈsæ-/, bắt nguồn từ tiếng Latin φυσαλλίς : phusallís, nghĩa là 'bàng quang')^[3] là một chi gồm khoảng 75 đến 90 loài thực vật có hoa thuộc họ cà, có nguồn gốc từ Châu Mỹ và Châu Úc. Ít nhất 46 loài là đặc hữu của Mexico.^[4] Các loài này đã được du nhập đi khắp thế giới. Đặc điểm nổi bật của Physalis là lớp vỏ như giấy vốn là đài hoa bao bọc một phần hoặc toàn bộ quả.^[5] Nhiều loài trong số chúng có quả ăn được và một số loài được nuôi trồng.

Loại quả Physalis điển hình có kết cấu tương tự như một quả cà chua và giống như một loại nho thơm, ngọt.^[6] Một số loài, chẳng hạn như Thù lù lông và Physalis philadelphica đã được nhân giống thành nhiều giống cây trồng với hương vị khác nhau. Các quốc gia bao gồm Colombia, Ấn Độ và Mexico có thị trường buôn bán quả Physalis đáng kể.^[7] Quả của nhiều loài được gọi chung (theo tiếng Anh) là Physalis, Anh đào đất, cà chua vỏ, anh đào vỏ, quả poha và quả mọng vàng. ^[8]

Sự miêu tả

Các loài Physalis là cây thân thảo phát triển cao đến 3m, tương tự như cà chua thông thường, nhưng thường có thân cứng và thẳng hơn. Chúng có thể là loài thực vật hàng năm hoặc lâu năm. Hầu hết đều yêu cầu ánh nắng mặt trời đầy đủ và nhiệt độ tương đối ấm. Một số loài nhạy cảm với sương giá, nhưng những loài khác chịu được lạnh khi ngừng hoạt động vào mùa đông.

Kỷ lục hóa thạch

Một số hóa thạch loài Physalis 52 triệu năm tuổi đã được tìm thấy ở Patagonia,^[9]^[10] được đặt tên là Physalis infinemundi.

Trồng trọt và sử dụng

Ước tính việc sử dụng Physalis sớm nhất cho con người nằm trong khoảng từ 900 đến 5000 năm trước công nguyên. Các địa điểm khảo cổ củng cố giả thuyết sử dụng Physalis trong lịch sử làm thực phẩm của người dân bản địa ở khu vực ngày nay là miền bắc Mexico và một phần của Hoa Kỳ.^[7]^[11]^[12]^[13]^[14]

Quả Physalis rất giàu cryptoxanthin. Qu và thể ăn được ăn sống như cà chua^[15] và dùng trong món salad. Một số loại được dùng trong món tráng miệng, dùng làm hương liệu, làm chất bảo quản trái cây hoặc sấy khô và sử dụng như nho khô. Chúng chứa pectin và có thể được sử dụng làm nhân bánh. Anh đào đất còn được gọi là poha trong tiếng Hawaii, mứt poha còn là món tráng miệng truyền thống được làm từ cây Physalis trên quần đảo Hawaii.^[16]

Một tài liệu năm 2013 đã xác định được hơn một trăm sản phẩm với công dụng y tế của nhiều loài Physalis khác nhau ở Châu Mỹ. Các chế phẩm bao gồm tất cả các bộ phận của cây với các hình thức như thuốc sắc, dịch truyền và ngâm. Các chế phẩm thảo dược được sử dụng điều trị cả bệnh bên trong lẫn bên ngoài cơ thể.^[17]

Cây Physalis phát triển ở hầu hết các loại đất và phát triển rất tốt ở vùng đất nghèo dinh dưỡng và trong chậu. Chúng nhân giống bằng hạt và cần độ ẩm để phát triển cho đến khi đậu quả. Dễ bị nhiễm nhiều loại sâu và bệnh phổ biến trên cà chua, các loài rệp, bọ, ve bét và bọ khoai tây (Leptinotarsa juncta) cũng tấn công chúng.

Tại Louisiana, Mỹ đã từng phân loại nhầm Physalis subglabrata là một loại cây gây ảo giác và việc trồng nó cho mục đích khác ngoài việc trang trí bị cấm theo Đạo luật Tiểu bang 159 năm 2005. Ở vùng Gran Chaco - Nam Mỹ, việc tiêu thụ các loài Physalis làm thực phẩm đã giảm do những thay đổi về văn hóa xã hội và môi trường.^[17]

Phân chi và các mục

Physalis được chia thành các phân chi và mục.^[18] Có khoảng 75 đến 90 loài được đặt trong chi này.^[5]

Phân chi Physalis Physalodendron

Tác giả: (G. Don) M. Martinez

Phân chi Physalis Rydbergis

Tác giả: Hendrych

Mục Angulatae

Tác giả: (Rydberg) M. Martinez

Physalis acutifolia (Miers) Sandw.
Physalis ampla Waterfall
Physalis angulata L.
Physalis carnosa Standley
Physalis crassifolia Benth.
Physalis ixocarpa Brot
Physalis lagascae Roem. & Schult.
Physalis microcarpa Urb. & Eckman
Physalis minima Linnaeus
Physalis philadelphica Lam.
Physalis solanacea (Schlechtendal) Axelius ^[19]
Thác Physalis sulphurea (Fernald)

Mục Campanulae

Tác giả: M. Martinez

Physalis campanula Standl. & Steyerm.
Physalis glutinosa Schltdl.

Mục Coztomatae

Tác giả: M. Martinez

Physalis angustiphysa Waterfall
Physalis cordata Mill.
Physalis grisea Martínez
Physalis ignota Britton
Physalis latiphysa Waterfall.
Physalis leptophylla BL Rob. & Greenm.
Physalis minuta Griggs
Physalis missouriensis Mackenzie & Bush – Anh đào đất Missouri
Physalis neomexicana Rydberg
Physalis nicandroides Schltdl
Physalis patula Mill.
Physalis porgeta Waterfall.
Physalis pruinosa L

Mục Viscosae

Tác giả: (Rydberg) MY Menzel

Physalis angustifolia Nuttall
Physalis cinerascens (Dunal) A.S Hitchc.
Physalis × elliottii Kunze ^[19]
Physalis × elliottii nothovar. glabra Waterfall^[19]
Physalis mollis Nuttall
Physalis vestita Waterfall
Physalis viscosa Linnaeus
Physalis walteri Nuttall

Mục Tehuacanae

Tác giả: M. Martinez

Physalis tehuacanensis Waterfall.

Mục Epeteiorhiza

Tác giả: G. Don

Physalis aggregata Waterfall
Physalis angustior Waterfall
Physalis chenopodifolia Lam.
Physalis coztomatl Moc. & Sessé ex Dunal
Physalis greenmanii Waterfall
Physalis hintonii Waterfall
Physalis jaliscensis Waterfall
Physalis lassa Standley & Steyerm.
Physalis lignescens Waterfall
Physalis longilobaVargas, M. Martínez & Dávila^[4]
Physalis longipedicellata Waterfall
Physalis mcvaughii Waterfall
Physalis orizabae Dunal
Physalis pennellii Waterfall
Physalis philippiensis Fernald
Physalis pringlei Greenman
Physalis sancti-josephi Dunal
Physalis subrepens Waterfall
Physalis pubescens L.
Physalis tamayoi Vargas, M. Martínez & Dávila ^[4]

Mục Lanceolatae

Tác giả: (Rydberg) MY Menzel

Physalis arenicola Kearney
Physalis caudella Standl.
Physalis fendleri A. Grey ^[19]
Physalis gracilis Miers
Physalis hastatula hastula
Physalis hederifolia A.Gray
Physalis heterophylla Nees
Physalis inrata Standley
Physalis lanceolata Michaux ^[19]
Physalis longifolia Nuttall
Physalis macrosperma Pyne & ELBridges & Orzel ^[20]
Physalis muelleri Waterfall
Physalis peruviana L.
Physalis pumila Nuttall
Physalis queretaroensis M. Martinez & L. Hernandez
Physalis sordida Fernald
Physalis virginiana Mill.
Physalis volubilis Waterfall.

Mục Rydbergae

Tác giả: M. Martinez

Physalis minimaculata Waterfall.
Physalis rydbergii Fernald

Các loài không được xếp vào các phân chi hoặc mục

† Physalis infinemundi Wilf và cộng sự. 2017 – Loài đã tuyệt chủng được phát hiện trong một hóa thạch từ tầng Ypres ở Patagonia ^[21]

Các loài từng trong chi này

Alkekengi officinarum Moench. (đồng nghĩa: P. alkekengi L)
Calliphysalis carpenteri (Riddell) Whitson (đồng nghĩa: P. carpenteri Riddell)
Darcyanthus vân sam (Hunz.) Hunz. NAHarriman (vai P. spruceana Hunz)
Deprea orinocensis (Kunth) Raf. (đồng nghĩa: P. orinocensis Kunth)
Leucophysalis grandiflora (Hook.) Rydb. (đồng nghĩa: P. grandiflora Hook)
Quincula lobata (Torr.) Raf. (đồng nghĩa: P. lobata Torr.)
Salpicroa origanifolia (Lam.) Baill. (đồng nghĩa: P. origanifolia Lam.)
Withania somnifera (L.) Dunal (đồng nghĩa: P. somnifera Linnaeus)