Sân ga

Một ke ga tại Ga Sài Gòn, Việt Nam

Một ke ga tại ga trung tâm Rotterdam, Hà Lan

Các ke ga tại ga Arts et Métiers trên Tuyến 11 của Métro Paris

Ke ga hay còn gọi là sân ga là khu vực trong một nhà ga được bố trí dọc theo đường ray để tạo điều kiện thuận tiện cho việc đón trả khách. Hầu hết các nhà ga đều có một vài ke ga khác nhau, riêng các nhà ga lớn sẽ có rất nhiều ke ga.

Ke ga dài nhất thế giới tọa lạc ở ga Gorakhpur Junction, Ấn Độ, với chiều dài 1.355,40 mét (4.446,9 ft).^[1] Ke ga ngắn nhất nằm ở Appalachian Trail, Hoa Kỳ, với chiều dài chỉ bằng một băng ghế.^[2]

Trong tiếng Anh Mỹ, cụ thể là đối với một số người phục vụ trên các chuyến tàu hỏa ở Hoa Kỳ, từ "platform" thường được dùng như một động từ thay vì danh từ, trong trường hợp này có nghĩa là "tàu đến bến". Ví dụ, từ "platform" trong câu "The last two cars of this train will not platform at East Rockaway" có nghĩa là: "Hai toa cuối của chuyến tàu này sẽ không dừng ở East Rockaway".^[3]

Nguồn gốc và độ phổ quát

Nguồn gốc của từ "ke ga" xuất phát từ chữ "quai", cụ thể hơn là cụm "quai de gare" trong tiếng Pháp. Trong đó, từ "quai" đã được phiên âm Việt hóa thành "ke", còn "gare" trở thành "ga" trong tiếng Việt.

Từ "ke" đã xuất hiện từ lâu trong tiếng Việt và đã được ghi nhận trong các từ điển và văn học. Đơn cử, Từ điển tiếng Việt (Viện Ngôn ngữ học) định nghĩa từ "ke" và "ke ga" là "nền xây cao bên cạnh đường sắt ở ga để hành khách tiện lên xuống tàu hoặc xếp dỡ hàng hóa" nhưng lại không đề cập đến từ "sân ga"; trong Việt Nam Tự điển - Quyền Thượng (A-L)^[4] định nghĩa từ "ke" là "thềm trước sân ga hay dựa bến tàu dành cho người đến đợi rước bà con". Ngoài ra, chữ "ke" cũng xuất hiện trong tiểu thuyết "Thiếu quê hương" của nhà văn Nguyễn Tuân.

Từ "ke ga" đã được đề cập chính thức trong các văn bản quy phạm pháp luật của nhà nước^[5][6].

Các loại ke ga

Sơ đồ này minh họa các loại ke ga khác nhau. Ke ga 1 là ke ga vịnh, trong khi ke ga 2, 3, và 4 là ke ga biên. Ke ga 3 và 4 gộp lại làm nên một ke ga đảo.

Ke ga vịnh (hay còn được gọi là ke ga đầu-cuối), ke ga biên, ke ga xếp chồng và ke ga đảo là bốn dạng ke ga phổ biến trong ngành đường sắt. Đối với ke ga vịnh, từ vịnh được sử dụng do cấu trúc của ke ga gần giống vịnh, trong số các ke ga của một nhà ga sẽ có một ke ga được dùng cho việc kết thúc đối với một tuyến đường sắt. Đối với ke ga biên và ke ga đảo, loại ke ga này được đùng để đón trả khách và tàu có thể tiếp tục hành trình đến những ga kế tiếp. Ke ga đảo được bố trí nằm ở giữa hai đường ray, việc tiếp cận ke ga này có thể dùng đến cầu bộ hành, lối đi ngầm hoặc đường ngang để tiếp cận. Một biến thể khác của ke ga biên đến từ một giải pháp của Tây Ban Nha, giải pháp này kết hợp giữa ke ga biên và ke ga đảo, cho phép nhà ga có thể phân chia luồng lên xuống tàu đối với một ke ga.

Một ví dụ về ke ga xếp chồng là ga Nhà hát Thành phố của Tuyến 1 Đường sắt đô thị TP. HCM, được tạo nên bởi 2 ke ga biên nằm ở 2 tầng khác nhau.

Tham khảo

1. Gorakhpur gets world's largest railway platform The Times of India
2. “MNR Stations APPALACHIAN TRAIL”. as0.mta.info. Truy cập ngày 14 tháng 10 năm 2018.
3. NY Times 18 May 1986
4. Lê, Văn Đức; Lê, Ngọc Trụ (1970). Việt Nam Tự điển - Quyển Thượng (A - L). Khai Trí. tr. 674.
5. “Luật số 35/2005/QH11 của Quốc hội: Luật Đường sắt”. chinhphu.vn. 27 tháng 6 năm 2005.
6. “Luật Đường sắt, số 06/2017/QH14 ngày 16/6/2017 của Quốc hội, hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2018 | Hệ thống văn bản”. tulieuvankien.dangcongsan.vn.

Liên kết ngoài

• “Emplacementstekeningen NS”. www.sporenplan.nl (bằng tiếng Hà Lan). Schematic maps of all tracks, junctionsswitches and platforms in the Netherlands (point at an area and open detail map in a new window)
• “Train Station Page”. www.railway-technical.com. Railway Technical Web Pages. Platforms. Bản gốc lưu trữ ngày 9 tháng 6 năm 2007. (UK-centric information)