225088 Gonggong

225088 Gonggong   🝽
Gonggong en sy maan, Xiangliu (rooi sirkel) soos in 2010 gesien deur die Hubble-ruimteteleskoop.
Ontdekking
Ontdek deur Megan Schwamb
Michael Brown
David Rabinowitz
Palomar-sterrewag (675)
Datum 17 Julie 2007 (aangekondig op 7 Januarie 2009)
Kleinplaneet-benaming225088 Gonggong
Alternatiewe name(225088) 2007 OR10
Kleinplaneet-kategorie SDO[1]
3:10 resonance (DES)[2]
Wentelbaaneienskappe[3]
Afelium 100,84 AE (Q)
Perihelium 33,015 AE (q)
Halwe lengteas 66,925 AE (a)
Wentelperiode 547,51 jaar
Gem. anomalie 104,15° (M)
Baanhelling 30,9434° (i)
Lengteligging van stygende nodus 336,8141° (Ω)
Periheliumhoek 206,81° (ω)
Fisiese eienskappe
Afmetings 1 535+75−225 km[4]
1 280+210−210 km[5]
1 200+300−200 km[6]
Massa ~1,3–6 × 1021 kg (raming)
Sideriese
rotasieperiode		 44,81 uur[4]
Temperatuur 31 K[7]
Skynmagnitude 21,8[8]
Absolute magnitude 2,5[3]

225088 Gonggong, voorheen (225088) 2007 OR10, is ’n moontlike dwergplaneet in die verstrooide skyf. Dit het 'n hoogs eksentriese wentelbaan met 'n groot baanhelling wat wissel tussen 34 en 101 AE van die Son af. In 2019 was dit 88 AE ver en was dit die sesde verste voorwerp in die Sonnestelsel. Gonggong is in 'n baanresonansie van 3:10 met Neptunus – dit beteken dit voltooi drie wentelbane in die tyd waarin Neptunus 10 voltooi. Gonggong is in Julie 2007 deur die Amerikaanse sterrekundiges Megan Schwamb, Michael Brown en David Rabinowitz ontdek en die ontdekking is in Januarie 2009 aangekondig.

Met 'n deursnee van sowat 1 230 km is Gonggong omtrent so groot soos Pluto se maan Charon en is dit die vyfde grootste bekende voorwerp in die Sonnestelsel anderkant Neptunus.[4][9][10] Sy massa kan groot genoeg wees dat hy hidrostatiese ewewig bereik het en dit kan dus 'n dwergplaneet wees. Sy groot massa maak 'n dun atmosfeer van metaan ook moontlik, hoewel so 'n atmosfeer langsamerhand in die ruimte sal ontsnap. Die voorwerp is genoem na Gònggōng, 'n Chinese watergod wat vir chaos, vloede en die helling van die Aarde verantwoordelik is. Die ontdekkers het die naam in 2019 gekies ná 'n opname onder die publiek.

Gonggong is rooi, waarskynlik vanweë die teenwoordigheid van organiese verbindings op sy oppervlak wat tolien genoem word. Waterys is ook op sy oppervlak teenwoordig, wat dui op 'n kort tydperk van kriovulkanisme in die verre verlede. Met 'n rotasieperiode van sowat 22 uur draai Gonggong stadiger om sy as as ander trans-Neptunus-voorwerpe, wat gewoonlik rotasieperiodes van minder as 12 uur het. Dié stadige rotasie kan wees as gevolg van getykragte van sy maan, Xiangliu.

Geskiedenis

[wysig | wysig bron]

Ontdekking

[wysig | wysig bron]

Gonggong is ontdek deur sterrekundiges van die Kaliforniese Instituut vir Tegnologie as deel van die Ph.D.-tesis van Meg Schwamb, wat toe ’n student van Michael E. Brown was.[11]

Naam

[wysig | wysig bron]

Die liggaam is genoem na 'n Chinese watergod, Gònggōng. Hy word uitgebeeld met 'n menslike koper-en-yster-kop met rooi hare en die liggaam of stert van slang. Hy was verantwoordelik vir die skepping van chaos en katastrofes, vloede en die helling van die Aarde, totdat hy verban is.[12]

Voordat dit 'n amptelike naam gekry het, was Gonggong die grootste bekende voorwerp in die Sonnestelsel sonder 'n naam.[13] Brown het dit aanvanklik "Snow White" genoem met die veronderstelling dat dit wit was[11] omdat dit baie groot of baie helder moes gewees het om deur hulle waargeneem te kon word.[14] Dit was ook die "sewende dwerg" wat Brown se span ontdek het – ná Quaoar in 2002, Sedna in 2003, Haumea en Orcus in 2004, en Makemake en Eris in 2005. Gonggong het egter geblyk een van die rooiste voorwerpe in die Kuiper-gordel te wees, en daarom is dié naam laat vaar.

Simbool

[wysig | wysig bron]

Simbole vir hemelliggame buiten die Son en Aarde word selde in moderne sterrekunde gebruik. Astroloë gebruik egter dikwels die simbool 🝽 vir Gonggong. Dit is deur Denis Moskowitz ontwerp: Dit kombineer die Chinese karakter 共 gòng met die stert van 'n slang.[15]

Wentelbaan

[wysig | wysig bron]
'n Pooluitsig van die wentelbane van Gonggong (geel), Eris (groen) en Pluto (magenta).

Gonggong wentel gemiddeld 67,5 AE ver om die Son en voltooi 'n volle omwenteling in 554 jaar.[3] Sy wentelbaan is baie skuins met betrekking tot die sonnebaan, met 'n helling van 30,7 grade.[3] Die wentelbaan is ook hoogs eksentries (0,50),[3] en daarom wissel Gonggong se afstand van die Son tussen 101,2 AE by afelium, sy verste punt van die Son af, en sowat 33,7 AE by perihelium, sy naaste punt.[3][16] Gonggong was in 1857 by perihelium en beweeg op die oomblik verder weg van die Son af op pad na sy afelium.[17]

Die periode, helling en eksentrisiteit van Gonggong se wentelbaan is almal taamlik ekstreem in vergelyking met dié van ander groot liggame in die Sonnestelsel. Onder die moontlike dwergplanete is sy periode die derde langste: 554 jaar teenoor 558 jaar vir Eris en sowat 11 400 jaar vir Sedna. Sy helling van 31° is tweede, naas Eris se 44°, en sy eksentrisiteit van 0,50 is ook tweede, naas Sedna se groot 0,84.

Absolute magnitude

[wysig | wysig bron]

Die grootte van ’n voorwerp kan bereken word uit sy absolute magnitude (H) en albedo (die hoeveelheid lig wat dit weerkaats). Gonggong het ’n absolute magnitude van 1,92,[3] wat dit die vyfde helderste bekende Trans-Neptunus-voorwerp maak,[18] ’n bietjie dowwer as Sedna (H=1,6; D≈1 000 km)[19] en helderder as Orcus (H=2,3; D≈800 km).[20]

Dit is een van die rooiste voorwerpe bekend.[6] Dit is waarskynlik vanweë metaanryp, wat rooi word van sonlig en kosmiese strale.[6]

Satelliet

[wysig | wysig bron]
Hubble-foto's van Gonggong en Xiangliu, in 2009 en 2010.

Ná die ontdekking in Maart 2016 dat Gonggong baie stadig roteer, is die moontlikheid geopper dat dit vanweë 'n natuurlike satelliet se getykragte is.[21] Foto's wat op 18 September 2010 geneem is, is weer bestudeer en hulle het 'n dowwe satelliet onthul wat op 'n afstand van minstens 15 000 km van die liggaam af lê.[22] Die maan is sowat 100 km breed en het 'n wentelperiode van 25 dae.[23] Op 5 Februarie 2020 is die satelliet amptelik "Xiangliu" gedoop: na die giftige, negekoppige monster wat Gonggong in die Chinese mitologie vergesel het.[16]

Verkenning

[wysig | wysig bron]

Daar is uitgewerk dat 'n verbyvlugsending na Gonggong minstens 20 jaar sal neem met huidige vuurpylvermoëns.[24] Met 'n Jupiter-swaartekragslinger kan dit in net korter as 25 jaar voltooi word as 'n lanseringsdatum van 2030 of 2031 veronderstel word. Gonggong sal sowat 95 AE van die Son af wees wanneer die ruimtetuig dit bereik.[24]

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. ↑ "List Of Centaurs and Scattered-Disk Objects" (in Engels). Minor Planet Center. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 29 Junie 2017. Besoek op 20 Januarie 2009.
  2. ↑ Marc Buie (24 Oktober 2011). "Orbit Fit and Astrometric record for 225088" (in Engels). SwRI (Space Science Department). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 12 Junie 2019. Besoek op 14 November 2014.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 3,6 "JPL Small-Body Database Browser: 225088 (2007 OR10)" (2011-10-24) (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 24 April 2020. Besoek op 7 April 2016. last obs; arc: 26.18 years
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 "Pushing the Limits of K2:Observing Trans-Neptunian Objects S3K2: Solar System Studies with K2" (PDF). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 5 Maart 2016. Besoek op 5 Julie 2017.{{cite web}}: CS1 maint: bot: original URL status unknown (link)
  5. ↑ Santos-Sanz, P.; Lellouch, E.; Fornasier, S.; Kiss, C.; Pal, A.; Müller, T.G.; Vilenius, E.; Stansberry, J. et al. (7 Februarie 2012). ""TNOs are Cool": A Survey of the Transneptunian Region IV. Size/albedo characterization of 15 scattered disk and detached objects observed with Herschel Space Observatory-PACS". [astro-ph.EP]. 
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 Michael E. Brown; Burgasser, A.J.; Fraser W.C. (2011). "The Surface Composition of Large Kuiper Belt Object 2007 OR10" (PDF). The Astrophysical Journal Letters. Mike Brown's Website. 738 (2): L26. arXiv:1108.1418. Bibcode:2011ApJ...738L..26B. doi:10.1088/2041-8205/738/2/L26. Besoek op 8 Augustus 2011.
  7. ↑ "HEC: Exoplanets Calculator". Planetary Habitability Laboratory (in Engels). University of Puerto Rico at Arecibo. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 5 September 2019. Besoek op 17 Oktober 2014.
  8. ↑ "AstDys 2007OR10 Ephemerides" (in Portugees). Department of Mathematics, University of Pisa, Italy. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 24 Oktober 2012. Besoek op 16 Maart 2009.
  9. ↑ Pál, A.; Kiss, C.; Müller, T. G.; Molnár, L.; Szabó, R.; Szabó, G. M.; Sárneczky, K.; Kiss, L. L. (19 April 2016). "size and slow rotation of the trans-Neptunian object (225088) 2007 OR10 discovered from Herschel and K2 observations". The Astronomical Journal. 151 (5): 117. doi:10.3847/0004-6256/151/5/117.
  10. ↑ Dyches, P. (11 Mei 2016). "2007 OR10: Largest Unnamed World in the Solar System" (in Engels). Jet Propulsion Lab. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 29 Junie 2019. Besoek op 12 Mei 2016.
  11. ↑ 11,0 11,1 "Astronomers Find Ice and Possibly Methane On Snow White, a Distant Dwarf Planet". Science Daily. 22 Augustus 2011. Besoek op 22 Augustus 2011.
  12. ↑ Schwamb, M. (29 Mei 2019). "The People Have Voted on 2007 OR10's Future Name!". The Planetary Society. Besoek op 29 Mei 2019.
  13. ↑ Dyches, P. (11 Mei 2016). "2007 OR10: Largest Unnamed World in the Solar System". Jet Propulsion Laboratory. Besoek op 12 Mei 2016.
  14. ↑ Michael E. Brown (10 Maart 2009). "Snow White needs a bailout" (in Engels). Mike Brown's Planets (blog). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 8 Januarie 2020. Besoek op 17 Februarie 2010.
  15. ↑ "Symbols for large trans-Neptunian objects". Suberic.net. 3 Julie 2013. Besoek op 22 Maart 2018.
  16. ↑ 16,0 16,1 "(225088) Gonggong = 2007 OR10". Minor Planet Center. International Astronomical Union. Besoek op 14 Maart 2021.
  17. ↑ "Asteroid 2007 OR10". The Sky Live. Besoek op 7 Mei 2019.
  18. ↑ Brown, Mike Brown (11 Augustus 2011). "The Redemption of Snow White (Part 2 of 3)" (in Engels). Mike Brown's Planets. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 8 Januarie 2020.
  19. ↑ "JPL Small-Body Database Browser: 90377 Sedna (2003 VB12)" (2008-10-23 last obs) (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 27 Februarie 2020. Besoek op 21 Januarie 2009.
  20. ↑ "JPL Small-Body Database Browser: 90482 Orcus (2004 DW)" (2008-12-04 last obs) (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 24 April 2020. Besoek op 5 Februarie 2009.
  21. ↑ Lakdawalla, E. (19 Oktober 2016). "DPS/EPSC update: 2007 OR10 has a moon!". The Planetary Society. Besoek op 19 Oktober 2016.
  22. ↑ Marton, G.; Kiss, C.; Mueller, T. G. (Oktober 2016). "The moon of the large Kuiper-belt object 2007 OR10" (PDF). Division for Planetary Sciences Abstract Book. In:DPS 48/EPSC 11 Meeting. Vol. 48. American Astronomical Society. 120.22. Besoek op 24 Mei 2019.
  23. ↑ Kiss, C.; Marton, G.; Farkas-Takács, A.; Stansberry, J. (Maart 2017). "Discovery of a Satellite of the Large Trans-Neptunian Object (225088) 2007 OR10". The Astrophysical Journal Letters. 838 (1): L1. arXiv:1703.01407. Bibcode:2017ApJ...838L...1K. doi:10.3847/2041-8213/aa6484. S2CID 46766640.
  24. ↑ 24,0 24,1 Zangari, A. M.; Finley, T. J.; Stern, S. A.; Tapley, M. B. (Mei 2019). "Return to the Kuiper Belt: Launch Opportunities from 2025 to 2040". Journal of Spacecraft and Rockets. 56 (3): 919–930. arXiv:1810.07811. Bibcode:2019JSpRo..56..919Z. doi:10.2514/1.A34329. S2CID 119033012.

Eksterne skakels

[wysig | wysig bron]