A Clockwork Orange (rolprent)

A Clockwork Orange
Regisseur Stanley Kubrick
Produksieleier Stanley Kubrick
Draaiboek Anthony Burgess (roman)
Stanley Kubrick
Met O.a. Malcolm McDowell
Musiek deur Wendy Carlos
Uitgereik 1971
Speeltyd 136 min
Land Brittanje, VSA
Taal Engels
IMDb-profiel
Hierdie artikel handel oor die rolprent A Clockwork Orange. Vir die boek met dieselfde naam waarop die rolprent gebaseer is, sien A Clockwork Orange (boek).

A Clockwork Orange is ’n 1971-rolprent. Dis ’n satiriese wetenskapsfiksie-verwerking van die roman met dieselfde naam deur Anthony Burgess wat in 1962 verskyn het. Stanley Kubrick was die regisseur, vervaardiger en medeskrywer. Dit het feitlik onmiddellik ná sy vrystelling kultussatus gehad.

Die akteur Malcolm McDowell is die charismatiese en psigopatiese misdadiger Alex DeLarge wat genot put uit Beethoven, verkragting en geweld. Hy is die leier van ’n klein groepie boewe (Pete, Georgie en Dim) wat hy sy droogs noem (van die Russiese woord друг; droeg – vriend). Alex vertel die grootste deel van die rolprent in Nadsat, ’n sleng wat saamgestel is uit Russiese en Engelse woorde en Cockney-sleng. Die prent bevat ontstellende, gewelddadige beelde om kommentaar te help lewer op psigiatrie, jeugbendes en ander onderwerpe in ’n futuristiese, anti-utopiese Brittanje.

Die klankbaan bestaan hoofsaaklik uit klassieke musiek en musiek van Wendy (toe Walter) Carlos. Die enigste uitsondering is Singin' in the Rain, die enigste liedjie waarvan Malcolm McDowell al die woorde geken het.

Opsomming

[wysig | wysig bron]

Die rolprent begin waar Alex en sy droogs sit en drink om (in Alex se eie woorde) "hul breine te verskerp" vir geweld. Hulle rand ’n rondloper aan, raak betrokke in ’n geveg met ’n ander bende, gaan op ’n jaagtog met ’n gesteelde motor, rand ’n skrywer aan en verkrag sy vrou terwyl Alex Singin' in the Rain sing, en dan keer hulle terug na die kroeg.

Die volgende oggend maak Alex se ma hom wakker, maar hy sê hy is te siek om skool toe te gaan. ’n Maatskaplike werker, mnr. Deltoid, besoek hom en vermoed hy wil kattekwaad aanvang. Daarna gaan Alex na ’n musiekwinkel en tel twee vroue op. Toe hy later sy vriende ontmoet, sê hulle hulle is ontevrede met sy leierskap en wil dinge op ’n "nuwe manier" doen met meer ambisieuse geweld. Later val Alex sy droogs onverwags aan om sy leierskap te hervestig.

Later rand die droogs ’n vrou op ’n gesondheidsplaas aan en Alex vermoor haar. Toe hy die huis verlaat, val sy vriende hom aan, die polisie daag op en hy word in hegtenis geneem.

In die plek waar hy ondervra word, word hy besoek deur mnr. Deltoid, wat vir hom sê hy is nou ’n moordenaar. In die tronk raak hy bevriend met die tronkkapelaan. Alex begin die Bybel bestudeer, maar identifiseer met die gewelddadige karakters daarin. Hy vind uit van ’n nuwe eksperimentele behandeling, die Ludovico-tegniek, en versoek om ’n kandidaat daarvoor te wees. In die Ludivico-inrigting moet hy ’n dwangbaadjie dra en gewelddadige rolprente kyk terwyl hy dwelms inneem om hom ’n groot afkeer van geweld te gee. In ’n stadium hoor hy musiek van Beethoven op ’n klankbaan en besef hy sal nou ook ’n afkeer van Beethoven se musiek hê. Hy skree "Ek is genees, dank God” in die hoop dat hulle die behandeling sal stop.

Ná die behandeling word ’n demonstrasie aan ’n gehoor gegee waarin Alex uitgelok word tot geweld, maar hy kan nie reageer nie. Daarna verklaar die minister van binnelandse sake dat hy genees is en nou ’n "ware Christen" is ondanks die kapelaan se beswaar dat Alex geen vrye keuse het nie.

Hy keer terug huis toe, maar sy ouers het ’n nuwe loseerder in sy kamer ingeneem. Alex loop deur die strate en loop die rondloper raak wat hy en sy vriende vroeër aangeval het. Die boemelaar roep van sy vriende en hulle rand Aex aan, wat natuurlik nie kan terugveg nie weens die behandeling. Die polisie daag op, maar hulle is twee van Alex se ou droogs wat nou in die polisiemag is. Hulle het nog ’n wrok teen hom en slaan hom wreed voordat hulle hom alleen agterlaat. Alex, wat nou in baie slegte toestand is, daag op by die huis van die skrywer wie se vrou hy verkrag het. Die skrywer, mnr. Alexander, herken hom eers nie as die verkragter nie omdat hy toe ’n masker gedra het, maar herken hom wel van die nuus as iemand wat die Ludovico-tegniek ondergaan het. Toe mnr. Alexander besef wie hy is toe hy hom Singin' in the Rain hoor sing, bedwelm hy hom en sluit hom in ’n boonste verdieping van die huis toe terwyl hy Beethoven se Negende Simfonie op volle sterkte speel. Hy weet Alex sal siek word en nes hy voorspel, spring Alex by die venster op die derde verdieping uit.

Toe Alex in die hospitaal wakker word, ondergaan hy ’n psigologiese toets met foto's. Hy moet sê wat die karakters sê en sy antwoorde is tipies gewelddadig. Die minister van binnelandse sake daag op en vra hom om verskoning oor die Ludovico-tegniek. Hy sê die staat sal vir Alex sorg en bied hom ’n hoë regeringspos aan. Hy laat ’n stereo in Alex se kamer inbring wat Beethoven se Negende Simfonie speel en Alex besef hy het geen afkeer daarvan nie. Hy fantaseer kortliks oor seks met ’n naakte vrou terwyl Victoriaanse karakters goedkeurend toekyk. Die prent eindig met sy woorde: "I was cured all right”.

Die name rol aan die einde van die fliek terwyl Gene Kelly Singin' in the Rain sing.

Rolverdeling

[wysig | wysig bron]

Reaksie

[wysig | wysig bron]

Die rolprent het die verkope van Beethoven se Negende Simfonie die hoogte laat inskiet. Dit is goed ontvang en is benoem vir belangrike toekennings, onder andere vier Oscars. Sommige resensente het egter nie daarvan gehou nie. Roger Ebert, ’n Amerikaanse resensent en draaiboekskrywer wat ’n Pulitzer-prys gewen het, het dit net twee sterre gegee en gesê dis ’n gemors en vervelig.[1]

In Brittanje

[wysig | wysig bron]

Die prent is in Brittanje onttrek. Toe dit eindelik in die jaar 2000 heruitgereik is, het dit reeds ’n reputasie as ’n klassieke kultusfliek gehad.

In die VSA

[wysig | wysig bron]

In Amerika is die fliek met ’n X gegradeer. Kubrick het later vrywillig sowat 30 sekondes van die film vervang vir ’n 1973-heruitreiking, wat met ’n R gegradeer is. Alle huidige DVD's bevat die oorspronklike X-vorm.[2]

Toekennings en benoemings

[wysig | wysig bron]

Onder die talle pryse en benoemings tel 4 benoemings vir ’n Oscar. The French Connection het egter daardie jaar al dié toekennings gewen:

  • Beste regisseur (Stanley Kubrick)
  • Beste redigeerwerk (Bill Butler)
  • Beste prent (Stanley Kubrick, vervaardiger)
  • Beste verwerkte draaiboek (Stanley Kubrick)

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. ↑ Ebert, R: A Clockwork Orange Geargiveer 28 November 2012 op Wayback Machine, Chicago Sun-Times, 11 Februarie 1972
  2. ↑ "Article discussing the edits, with photographs". geocities.com. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 31 Januarie 2005. Besoek op 28 September 2008.

Eksterne skakels

[wysig | wysig bron]