Aldous Huxley

Aldous Huxley
Aldous Huxley in 1947
Gebore
Aldous Leonard Huxley

(1894-07-26)26 Julie 1894
Godalming, Surrey, Engeland
Sterf22 November 1963 (op 69)
Los Angeles, Kalifornië
NasionaliteitVlag van Verenigde Koninkryk Verenigde Koninkryk
Alma materBalliol-kollege, Oxford
BeroepSkrywer, filosoof
Bekend virBrave New World
Island
Point Counter Point
The Doors of Perception
The Perennial Philosophy
The Devils of Loudun
EggenootMaria Nys (1919–1955; haar dood)
Laura Archera (1956–1963; sy dood)
KindersMatthew Huxley
Ouer(s)Leonard Huxley en Julia Arnold
Handtekening

Aldous Huxley (26 Julie 1894 – 22 November 1963) was 'n Engelse skrywer wat hoofsaaklik romans en essays geskryf het, en wat in veral die twintiger- en dertigerjare baie invloed gehad het. Hy het ongeveer 50 boeke geskryf, waarvan Crome Yellow, Point Counter Point en Brave New World die bekendste is.

Aldous Leonard Huxley kom uit 'n beroemde familie. Sy oupa T.H. Huxley was 'n vooraanstaande Darwinis, en sy broer, Julian Huxley, het as bioloog uitgeblink. Aldous Huxley is op 26 Julie 1894 in Godalming, Surrey, gebore, was in Eton op skool en het aan Oxford studeer. Sy eerste digbundel het in 1916 verskyn. Tot met sy dood in 1963 het hy meer as 50 boeke gepubliseer: romans, digbundels, kortverhaalbundels, essays, biografieë en toneelstukke.

Huxley was 'n deskundige op talle terreine, soos blyk uit sy kritieke en essays oor die letterkunde, skilderkuns, musiek, filosofie, godsdiens, psigologie en natuurwetenskappe. Hy het in die eerste oor idees geskryf, waarvan sy romans nie minder gehad het as sy essays nie. Sy romans pas dus goed in die Engelse tradisie van die "novel of ideas", waartoe ook die romans van H.G. Wells en G.K. Chesterton gereken word.

In 1921 het Huxley se eerste roman, Crome Yellow, verskyn. Dié werk het hom baie gewild onder die jonger geslag van die twintigerjare gemaak. Dit is sy lugtigste boek; dit beskryf die gebeurtenisse en gesprekke tydens 'n geselligheid. Huxley sit sy eie idees deur die romanfiguur se gesprekke uiteen. Die hooffiguur is 'n skeptiese jong man wat moeite ondervind om seks en romantiese liefde bymekaar te bring. Soortgelyke hooffigure kom dikwels in Huxley se werke voor, soos byvoorbeeld in sy tweede roman, Antic Hay (1923). Dié boek is ietwat ernstiger as die vorige een – met sommige komiese dele wat uit pas met die res van die boek is. Wat karakteruitbeelding betref, is dit egter miskien Huxley se beste werk. Hy beskryf dikwels bestaande persone, en 'n aantal van Huxley se kunstenaarsvriende kan in hierdie beskrywings herken word. Those Barren Leaves (1925) bestaan weer eens hoofsaaklik uit gesprekke wat tydens 'n geselligheid gevoer word. Hierin beskryf Huxley seks ook as 'n noodsaaklike kwaad en kies die hoofkarakter uiteindelik 'n asketiese lewe: hy gaan op 'n berg mediteer. Huxley het dié rigting self later in sy lewe ingeslaan. Dit is egter voorafgegaan deur ’n periode waarin hy met die skrywer D.H. Lawrence bevriend was. Lawrence het geglo dat die mens volgens sy instinkte moet handel, 'n siening wat 'n tyd lank deur Huxley onderskryf is. Uit dié periode dateer Point Counter Point (1928) waarin Lawrence duidelik in die karakter van Mark Rampion herken kan word. Dié roman is somberder as die vorige en taamlik baie geweld kom daarin voor. Wat skryftegniek betref, is dit Huxley se mees ambisieuse boek. Hy pas hierin 'n metode toe wat aan die musiek ontleen is: soos wat daar in musiek verskillende melodieë tegelykertyd voortgebring kan word wat nogtans as 'n klankeenheid waargeneem word, word die lewens van verskillende karakters tegelykertyd gevolg en word daar plotseling van die een karakter na die ander oorgeskakel. Huxley het nie net aan die musiek nie, maar ook aan ander skrywers (soos Proust en Gide) bepaalde tegnieke ontleen, waardeur hy oorspronkliker voorgekom het as wat hy in werklikheid was. In sy daaropvolgende romans het hy weer die patroon van die "novels of ideas" gevolg waarin die gesprek oorheers. In sy verhale is daar dikwels 'n beter ewewig tussen handeling en gesprek.

Met Brave New World (1932) het Huxley sy grootste leserspubliek bereik: dit beskryf 'n skrikwekkende toekomstige wêreld waarin wetenskap en higiëne die hoogste waardes is. Die menslike vryheid word heeltemal aan bande gelê, en die owerhede verskaf verdowingsmiddels om die ontevrede mense te sus.

Ander romans van Huxley is Eyeless in Gaza (1936); After Many a Summer (1939) ; Time Must Have a Stop (1944) ; Ape and Essence (1949) ; The Genius and the Gaddess (1955) ; Brave New World Revisited (1958) en Island (1962).

Huxley het baie en gereeld gereis en baie daaroor geskryf. In 1947 het hy hom in Kalifornië gevestig, waar hy tot met sy dood op 22 November 1963 in Los Angeles gewoon het. In dié jare het hy al hoe meer in die mistiek geluk gesoek, waaroor hy in The Perennial Philosophy (1946) 'n studie geskryf het; hy het egter nooit die natuurwetenskappe verwerp nie. Hy het ook 'n paar keer aan eksperimente met meskaline deelgeneem. Oor sy ervarings hiermee, het hy in sy essays The Doors of Perception (1954) en Heaven and Hell (1956) verslag gedoen.

Bronnelys

[wysig | wysig bron]

Eksterne skakels

[wysig | wysig bron]
  • (en) "Aldous Huxley". Encyclopædia Britannica. Besoek op 12 September 2019.
  • (en) Aldous Huxley by Find a Grave