Beleg van Leningrad

Beleg van Leningrad
Russies: блокада Ленинграда
Transkripsie: Blokada Leningrada
Deel van die Oosfront van die Tweede Wêreldoorlog

Frontlinie om Leningrad tussen Mei 1942 en Januarie 1943
Datum 8 September 1941 - 27 Januarie 1944
Ligging Leningrad, Russiese SFSR, Sowjetunie
Resultaat Sowjet-oorwinning
Strydende partye
Vlag van Nazi-Duitsland Nazi-Duitsland
Vlag van Finland Finland
Vlag van Italië Italië 		Vlag van Sowjetunie Sowjetunie
Bevelvoerders
W.R. von Leeb
Georg von Küchler
C.G.E. Mannerheim 		Georgi Zjoekof
Kliment Worosjilof
Leonid Goworof
Ongevalle
Duitse, Italiaanse en Finse magte
Onbekend maar waarskynlik meer as 100 000 man. 		Rooi Leër:
1 017 881 gesneuweldes, gevangenes of verlorenes
2 418 185 gewondes en siekes

Burgerlikes:
642 000 gedurende die beleg
400 000 tydens ontruimings

Die term Beleg van Leningrad (Russies блокада Ленинграда) verwys na die beleg van die tweede grootste stad van die Sowjetunie, die huidige Sint Petersburg, deur die Duitse weermag en Finse troepe gedurende die Tweede Wêreldoorlog. Die beleg het op 8 September 1941 begin, toe 2,5 miljoen inwoners (onder wie 400 000 kinders) sonder kos- en brandstofvoorrade in die stad vasgevang was, en het voortgeduur tot 27 Januarie 1944.

Volgens beramings het meer as 1,1 miljoen Leningraders van honger en koue gesterf.

Die beleg was nie daarop gemik om die stad in te neem nie, maar om sy bevolking stelselmatig van honger te laat sterf. Dit word by die afskuwelikste oorlogsmisdade gereken wat deur die Duitse weermag tydens die oorlog teen die Sowjetunie gepleeg is.

Militêre en politieke agtergrond

[wysig | wysig bron]

Die inname van Leningrad was een van drie strategiese doelwitte van die Duitse Operasie Barbarossa, die kodewoord vir die aanval op Sowjet-Rusland, en die militêre hoofdoelwit van die Duitse Heeresgruppe Nord ("Leërgroep Noord"). Hierdie strategie is aangemoedig deur Leningrad se politieke status as voormalige hoofstad van Rusland en as simboliese hoofstad van die Russiese Rewolusie in 1917, sy militêre betekenis as een van die hoofbasisse van die Sowjet-Russiese Oosseevloot en sy belangrikheid as nywerheidstad wat 'n groot aantal wapenfabrieke gehuisves het. In 1939 het Leningrad elf persent van die Sowjetunie se nywerheidsproduksie opgelewer.[1]

Volgens berigte was Adolf Hitler so hoopvol dat die inname van Leningrad binne kort tyd sou slaag dat hy die uitnodigings vir die seëviering, wat in die Leningradse Hotel Astoria sou plaasvind, vooraf laat druk het.[2] Die Duitsers het egter nog geen planne vir Leningrad se uiteindelike lot gesmee nie - daar was voorstelle om die stad tot Adolfsburg te hernoem[3] en dit - volgens die sogenaamde Generalplan Ost - tot hoofstad van die Duitse Ryk se nuwe provinsie Ingermanland te maak. Ander planne het voorsiening vir die stad se uitwissing en die aftreding van groot gebiede noord van die Newa-rivier aan Finland gemaak.[4]

Syfers

[wysig | wysig bron]

Die stad moes 'n hoë prys betaal vir die behoud daarvan. Onder 'n paar syfers:

• 150 000 km leefruimte is deur die Duitsers vernietig.[5]

• 716 000 mense het haweloos geword.[5]

• 526 skole, 21 wetenskaplike instellings en 101 museums, 840 fabrieke, 71 brûe, 187 monumentale geboue asook die Universiteit van Leningrad is almal vernietig.[5]

• Die totale skade word geskat op 45 miljard roebels (meer as 1,3 miljard euro). 'n Ongekende bedrag in daardie tyd.[5]

Maar al hierdie verliese weeg nie so swaar soos alle verlore menselewens nie. Die amptelike verslae van die Russiese regering meld dat 632 253 mense in Leningrad dood is.[5] Navorsers meen egter dat die getal aansienlik hoër is en dat die aantal burgerlike ongevalle meer as een miljoen is. Boonop is ongeveer 300 000 soldate dood, wat die totale verlies aan die Russiese kant op meer as 1,3 miljoen sterftes gebring het.[5] Daar is skaars iets bekend oor die verlies van toerusting.

Niks is bekend oor die Duitse verliese nie. Daar kan egter gesê word dat dit ongekend hoog was en dat dit beslis ook meer as 100 000 man beloop.[5] Dus het die beleg van Leningrad uitgegroei tot een van die bloedigste gevegte in die wêreldgeskiedenis.

Literatuur

[wysig | wysig bron]
  • Jaap ter Haar: Boris, 1966
  • Gert Ledig: De hel van Leningrad, 1955 (Die Stalinorgel), Nederlandse weergawe, 1984, uitgeverij Kadmos.[6]
  • Lidija Ginzburg: Omsingeld; notities van een overlevende, Pegasus, Amsterdam, 1988
  • Anna Reid: Leningrad. De tragedie van een belegerde stad, 1941-1944, 2011, (Leningrad : tragedy of a city under siege, 1941-44), Nederlandse weergawe, Ambo, 2011
  • Lena Moechina: Lena's dagboek, Artemis & co, 2013.
  • Ales Adamovitsj: Leningrad - belegerde stad - 1941-1944, Agora, 2008

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. ↑ Encyclopedia Britannica, 15de uitgawe 1997. Saint Petersburg, boekdeel 26, bl. 1044
  2. ↑ http://www.guardian.co.uk/theobserver/2001/nov/25/features.magazine27 Orchestral manoeuvres (part one). From the Observer
  3. ↑ Lev Bezymenskiĭ: Sonderakte Barbarossa. München: Deutsche Verlags-Anstalt 1968, bl. 204
  4. ↑ Olli Vehviläinen: Finland in the Second World War: between the German Reich and Finland. Basingstoke: Palgrave Macmillan 2002, bl. 104
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 5,5 5,6 Paape, A.H., Bericht van de Tweede Wereldoorlog, deel 7, Amsterdam, Uitgeverij Amsterdam Boek, 1970-1975, bl. 1092
  6. ↑ "De hel van Leningrad, Gert Ledig". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 4 Maart 2016. Besoek op 26 Desember 2019.