Beta Centauri

Beta Centauri
Die ligging van Beta Centauri (in die rooi sirkel).
Die ligging van Beta Centauri (in die rooi sirkel).
Sterrebeeld Sentour
Spektraaltipe B1 III / B1 III / B1V?[1]
Soort Veelvoudige ster
Waarnemingsdata (Epog J2000)
Regte klimming 14h 03m 49.40535s[2]
Deklinasie -60° 22′ 22.9266″[2]
Skynmagnitude (m) 0,61[3]
Absolute magnitude (M) -4,53[4]
B-V-kleurindeks  -0,23[3]
U-B-kleurindeks  -0,98[3]
Besonderhede
Massa (M☉) 10,7 ± 0,1 / 10,3 ± 0,1[1] / 4,61[5]
Ligsterkte (L☉) 41 700[6]
Ouderdom (jaar) 14,1 ± 0,6[1]
Temperatuur (K) 25 000 ± 2 000 (A1)/
25 000 ± 2 000[1] (A2)
Eienskappe
Veranderlikheid β Cep (A1 & A2)[7]
Ander name
Agena, Hadar,[8] HR 5267, HD 122451, CD−59°5365, LHS 51, SAO 252582, FK5 518, HIP 68702, GC 18971, CCDM J14038-6022[9]
Portaal  Portaalicoon   Sterrekunde

Beta Centauri (β Centauri, afgekort as Beta Cen of β Cen), met die tradisionele naam Hadar,[10] is ’n driedubbele ster in die suidelike sterrebeeld Sentour (Centaurus). Die stelsel se gesamentlike skynbare magnitude van 0,61 maak dit die tweede helderste ster in Sentour en een van die helderste sterre in die naglug. Volgens metings van die Hipparcos-satelliet[11][12] is dit sowat 390 ligjare van die Son af.[2]

Beta Centauri is goed in die Suidelike Halfrond bekend as die binneste van twee sterre wat wys na die asterisme bekend as die Suiderkruis. ’n Lyn wat van die ander aanwyser, Alpha Centauri, deur Beta Centauri getrek word, lei na binne ’n paar grade van Gamma Crucis, die ster aan die bopunt van die kruis. Deur ’n lyn van dié ster af te trek na Alpha Crucis aan die onderkant van die kruis, kan ’n navigator vasstel waar suid is.[13]

Eienskappe

[wysig | wysig bron]

Die Beta Centauri-stelsel het drie komponente: Beta Centauri Aa, Ab en B. Al die spektraallyne wat waargeneem word, stem ooreen met dié van ’n B1-tipe ster.

Joan Voûte het Beta Centauri B in 1935 geïdentifiseer. Dit is 1,3 boogsekondes van die primêre komponent af en het sedert die ontdekking dieselfde gebly, hoewel die posisiehoek sedertdien met ses grade verander het. Beta Centauri B wentel op ’n afstand van 0,6 ligjare om die primêre komponent, met ’n periode van rofweg 1 500 jaar.

In 1967 het Beta Centauri se periodieke wisseling in radiale snelheid daarop gedui dat Beta Centauri A ’n spektroskopiese dubbelster is. Dit is in 1999 bevestig. Hulle word Aa en Ab genoem; hulle het dieselfde massa en wentel om mekaar met ’n periode van 357 dae met ’n groot eksentrisiteit van sowat 0,8245.[14]

In 2005 is geraam die twee sterre is rofweg 4 AE van mekaar af.[6]

Aa en Ab se klassifikasie van B1 III[6] dui op reusesterre wat wegbeweeg van die hoofreeks. Hulle is albei Beta Cephei-veranderlikes met meervoudige pulseringsperiodes van net ’n paar uur. Die volle mate van veranderlikheid is nog nie bereken nie, maar dit is nie meer as ’n paar honderdstes van ’n magnitude nie.[6][15]

Aa se massa is omtrent 12,02 keer dié van die Son en Ab s’n 10,58 keer.[14]

Name

[wysig | wysig bron]

Die ster se Bayer-naam is "Beta Centauri". Die tradisionele name is "Hadar" en "Agena". Hadar kom van die Arabiese حضار (die stam van die woord vir "teenwoordig" of "op die grond wees", of "beskaafde gebied").[16] Agena is moontlik afgelei van die Latynse genua, "knieë".

In 2016 het die Internasionale Astronomiese Unie se sternaamwerkgroep (WGSN) die naam "Hadar" vir die ster Beta Centauri Aa goedgekeur[17] omdat hulle eiename aan individuele sterre toegeken het in plaas van aan stergroepe.

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Ausseloos, M.; Aerts, C.; Lefever, K.; Davis, J.; Harmanec, P. (Augustus 2006). "High-precision elements of double-lined spectroscopic binaries from combined interferometry and spectroscopy. Application to the β Cephei star β Centauri". Astronomy and Astrophysics. 455 (1): 259–269. arXiv:astro-ph/0605220. Bibcode:2006A&A...455..259A. doi:10.1051/0004-6361:20064829.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 van Leeuwen (November 2007). "Validation of the new Hipparcos reduction". Astronomy and Astrophysics. 474 (2): 653–664. arXiv:0708.1752. Bibcode:2007A&A...474..653V. doi:10.1051/0004-6361:20078357.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 Hoffleit, Dorrit; Jaschek, Carlos (1991). "The Bright star catalogue". New Haven, Conn.: Yale University Observatory, 5th rev.ed. Bibcode:1991bsc..book.....H.
  4. ↑ Davis, J.; Mendez, A.; Seneta, E. B.; Tango, W. J.; Booth, A. J.; O'Byrne, J. W.; Thorvaldson, E. D.; Ausseloos, M.; Aerts, C.; Uytterhoeven, K. (2005). "Orbital parameters, masses and distance to β Centauri determined with the Sydney University Stellar Interferometer and high-resolution spectroscopy". Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 356 (4): 1362. arXiv:astro-ph/0411054. Bibcode:2005MNRAS.356.1362D. doi:10.1111/j.1365-2966.2004.08571.x.
  5. ↑ Tokovinin, A. A. (1999). "VizieR Online Data Catalog: Multiple star catalogue (MSC) (Tokovinin 1997-1999)". VizieR On-line Data Catalog: J/A+AS/124/75. Oorspronklik gepubliseer in: 1997A&AS..124...75T. 412: 40075. Bibcode:1999yCat..41240075T.
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 Raassen, A. J. J.; Cassinelli, J. P.; Miller, N. A.; Mewe, R.; Tepedelenlioǧlu, E. (Julie 2006). "XMM-Newton observations of β Centauri (B1 III): The temperature structure in the hot plasma and the photosphere-wind connection". Astronomy and Astrophysics. 437 (2): 599–609. Bibcode:2005A&A...437..599R. doi:10.1051/0004-6361:20052650.
  7. ↑ Ausseloos, M.; Aerts, C.; Uytterhoeven, K.; Schrijvers, C.; Waelkens, C.; Cuypers, J. (2002). "Beta Centauri: An eccentric binary with two beta Cep-type components". Astronomy and Astrophysics. 384: 209. Bibcode:2002A&A...384..209A. doi:10.1051/0004-6361:20020004.
  8. ↑ Allen, R. H. (1963), Star Names: Their Lore and Meaning (Reprint ed.), New York: Dover Publications Inc, p. 154, ISBN 0-486-21079-0, http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Gazetteer/Topics/astronomy/_Texts/secondary/ALLSTA/Centaurus*.html, besoek op 2010-12-12 
  9. ↑ "V* bet Cen -- Variable Star of beta Cep type". SIMBAD (in Engels). Centre de Données astronomiques de Strasbourg. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 13 April 2016. Besoek op 19 Desember 2011.
  10. ↑ "IAU Catalog of Star Names" (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 29 Mei 2020. Besoek op 28 Julie 2016.
  11. ↑ Perryman, M. A. C.; Lindegren, L.; Kovalevsky, J. (Julie 1997). "The Hipparcos Catalogue". Astronomy and Astrophysics. 323: L49–L52. Bibcode:1997A&A...323L..49P.
  12. ↑ Perryman, Michael (2010), "The Making of History's Greatest Star Map", The Making of History's Greatest Star Map:, Astronomers’ Universe (Heidelberg: Springer-Verlag), doi:10.1007/978-3-642-11602-5, ISBN 978-3-642-11601-8, Bibcode: 2010mhgs.book.....P 
  13. ↑ Kyselka, Will; Lanterman, Ray E. (1976). North Star to Southern Cross. p. 59. Bibcode:1976nsts.book.....K. ISBN 0-8248-0419-8. {{cite book}}: |journal= ignored (hulp)
  14. ↑ 14,0 14,1 Pigulski, A.; Cugier, H.; Popowicz, A.; Kuschnig, R.; Moffat, A. F. J.; Rucinski, S. M.; Schwarzenberg-Czerny, A.; Weiss, W. W.; Handler, G.; Wade, G. A.; Koudelka, O.; Matthews, J. M.; Mochnacki, St.; Orleański, P.; Pablo, H.; Ramiaramanantsoa, T.; Whittaker, G.; Zocłońska, E.; Zwintz, K. (2016). "Massive pulsating stars observed by BRITE-Constellation. I. The triple system β Centauri (Agena)". Astronomy and Astrophysics. 588: 17. Bibcode:2016A&A...588A..55P. doi:10.1051/0004-6361/201527872. A55.
  15. ↑ Sterken, Christiaan; Jerzykiewicz, Mikolaj (1993). "Beta Cephei stars from a photometric point of view". Space Science Reviews. 62 (1–2): 95–171. Bibcode:1993SSRv...62...95S. doi:10.1007/bf00208707. ISSN 0038-6308.
  16. ↑ Hans Wehr (1979). A Dictionary of Modern Written Arabic. Otto Harrassowitz Verlag. ISBN 978-3-447-02002-2.
  17. ↑ "Bulletin of the IAU Working Group on Star Names, No. 1" (PDF). Besoek op 28 Julie 2016.

Eksterne skakels

[wysig | wysig bron]