Etswerk

Die Soldaat en sy Vrou (Duits: Der Soldat mit seiner Frau). Ets deur Daniel Hopfer, wat glo hierdie tegniek eerste begin toepas het in die drukkuns.
Die prekende Christus (Nederlands: De predikende Christus), ook genoem Die Honderdguldenprent of Christus genees die Siekes, 'n ets deur Rembrandt (ca. 1648). Rembrandt is allerweë beskou as die grootste etser in die geskiedenis van die medium (as 'n kuns uit eie reg).[1][2][3][4] Sy belangrikste bydrae in die geskiedenis van grafiese drukkuns was sy transformasie van die 17de-eeuse etsproses[5][6][7] van betreklik nuwe handwerk tot 'n werklik bewonderenswaardige kunsvorm in die daaropvolgende eeue,[8][9] veral in die 19de eeu.[10][11][12][13]

Etswerk is tradisioneel die proses om deur chemiese wegvreting 'n ontwerp in ’n metaalplaat aan te bring. 'n Sterk suur word gebruik om deur die onbeskermde dele van die metaal te vreet (in die metaal in te byt, word gesê), terwyl die beskermde dele onveranderd gelaat word. Die resultaat is ’n geëtste plaat met 'n ontwerp waarvan baie papierafdrukke met 'n drukpers gemaak kan word.

In moderne vervaardigingsprosesse word ander chemikalieë ook op ander soorte materiaal aangewend. As 'n metode van die drukkuns, saam met gravure, is dit die belangrikste tegniek waarmee afdrukke van die etswerke van die ou meesters gemaak kon word, en dit word vandag steeds wyd gebruik.

Die verskil tussen etse en gravures is dat die eersgenoemde chemiese wegvreting behels, terwyl gravures slegs deur fisieke werking geskep word. Gravering is 'n tegniek waar die kunstenaar self met sy gereedskap in 'n metaalplaat insny om sy ontwerp daarin aan te bring.

In die tradisionele suiwer ets word 'n metaalplaat (gewoonlik koper, sink of staal) bedek met 'n wasagtige stof wat bestand is teen suur.[14] Die kunstenaar skraap dan van die stof af met 'n skerp etsnaald,[15] om die kaal metaal te ontbloot waar hy of sy 'n lyn in die finale werk wil laat verskyn. Die échoppe ('n instrument soos 'n etsnaald met 'n geboë punt) word ook gebruik vir "bultende" lyne,[16] en die plaat word dan in suur gedoop.[17] Die suur "byt" in die metaal (dit reageer daarmee in 'n redoksreaksie) tot 'n diepte afhangende van die indoop-tyd en die suur se krag, en laat die tekening op die plaat agter. Die res van die wasagtige stof word dan van die plaat verwyder. Die plaat word vervolgens met ink bedek en weer afgevee; die oorblywende ink lê dan in die groewe van die ets.

Hierna word die plaat in 'n hoëdruk-drukpers geplaas, saam met 'n vel papier (dikwels klam gemaak om dit te versag).[18] Die papier tel die ink van die geëtste lyne op, wat dan op die drukwerk verskyn. Die proses kan baie kere herhaal word; 'n paar honderd afskrifte kan gedruk word voordat die plaat te veel slytasie begin toon. Dele van die werk op die plaat kan dan, waar nodig, herstel word of bykomende etswerk kan aangebring word. So 'n etsplaat kan herhaalde wysigings deurleef, wat meebring dat verskeie veranderde weergawes van die etsafdrukke – van 'n werk in verskillende stadiums – vir die nageslag nagelaat word.

Etswerk is dikwels gekombineer met ander intaglio-tegnieke soos gravure (bv. by Rembrandt) of die aqua (bv. by Francisco Goya).

Geskiedenis

[wysig | wysig bron]

Oorsprong

[wysig | wysig bron]
Die geëtste karneool-krale in hierdie halssnoer van die Koninklike Begraafplaas van Ur dateer uit die Eerste Dinastie van Ur (2600-2500 v.C.) en was waarskynlik ingevoer uit die Indusvallei.[19]

Etswerk in die oudheid

[wysig | wysig bron]

Etswerk is reeds in die oudheid vir dekoratiewe doeleindes gebruik. Geëtsde karneool krale is antieke dekoratiewe krale wat gemaak was van karneool met 'n geëtsde ontwerp in wit, wat waarskynlik vervaardig was deur die Indusvallei beskawing gedurende die 3de millennium v.C. Hulle is gemaak volgens 'n tegniek van alkaliese ets wat ontwikkel is deur die Harappans, en groot hoeveelhede van hierdie krale is gevind in die argeologiese terreine van die Indusvallei beskawing.[20][19] Hulle word beskou as 'n belangrike teken van die antieke handel tussen die Indus-Vallei, Mesopotamië en selfs Antieke Egipte, omdat hierdie kosbare en unieke vervaardigde items versprei was in groot getalle tussen hierdie geografiese gebiede gedurende die 3de millennium v.C., en is in talle grafte gevind.

Vroeë etswerk

[wysig | wysig bron]

Etswerk deur die goudsmede en ander metaal-werkers om metaal items soos gewere, wapens, koppies en borde te versier is sedert die Middeleeue bekend in Europa, en kan terug gaan na die oudheid. Die ingewikkelde versiering van wapens, in Duitsland, was 'n kuns waarskynlik ingevoer uit Italië, rondom die einde van die 15de eeu—bietjie vroeër as die koms van die ets as 'n drukkuns tegniek. Drukkunstenaars van die Duits-sprekende lande en Sentraal-Europa het die kuns vervolmaak en het hul vaardighede oorgedra aan die Alpe en oor die hele Europa.

Selfportret geëts deur Wenceslaus Hollar
Seleksie van die vroeë geëtste drukplate van die Britse Museum

Die proses soos toegepas op drukkuns is glo uitgevind deur Daniel Hopfer (circa 1470-1536) van Augsburg, Duitsland. Hopfer was 'n vakman wat wapens op hierdie manier versier het en het ysterplate gebruik om drukwerk op hierdie manier te doen. Daar is twee voorbeelde van sy werk op wapens: a skild van 1536 (nou in die Real Armeria van Madrid) en 'n swaard in die Duitse Nasionale Museum in Neurenberg. Die oudste etswerk is gedoen deur Albrecht Dürer in 1515, hoewel hy teruggekeer het na gravure na ses etse in plaas van die ontwikkeling van die handwerk.[21]

Callot se innovasies

[wysig | wysig bron]

Jacques Callot (1592-1635) van Nancy in Lorraine (nou deel van Frankryk) het 'n belangrike tegniese vooruitgang in etswerk gemaak. Hy het die échoppe ontwikkel, 'n tipe ets-naald met 'n skewe ovaal afdeling aan die punt, wat etsers kon help om 'n bultende lyn te vorm.

Ets deur Jacques Bellange, Tuinier met 'n mandjie c. 1612

Callot ook blyk ook verantwoordelik te wees vir 'n verbeterde, harder resep vir die ets grond met behulp van 'n nuwe was-gebaseerde formule. Nou kon lyne dieper gemaak word en die leeftyd van die plaat kon langer hou as voorheen. Etsers kon ook nou meer gedetailleerde werk doen, danksy die nuwe vooruitgang.

Callot ook gebruik gemaak van 'n meer gesofistikeerde metode waar die suur net liggies in die plaat in byt. Dit het in geheel 'n beter indruk geskep omdat skaduwees en lig beter waargeneem kon word.

Een van sy volgelinge, die Paryse Abraham Bosse, het Callot se innovasies versprei oor die hele Europa en het die eerste handleiding van etswerk gepubliseer, wat vertaal is in Italiaans, Nederlands, Duits en Engels.

Die 17de eeu was die groot era van etswerk, met Rembrandt, Giovanni Benedetto Castiglione en baie ander meesters. In die 18de eeu was Piranesi, Tiepolo en Daniel Chodowiecki die meesters van 'n kleiner groep etsers. In die 19de en vroeë 20ste eeu, was daar 'n herlewing in etswerk, deur 'n groot groep kunstenaars en dit word vandag steeds beoefen.

Grafiese drukkuns

[wysig | wysig bron]
Stappe in die tipiese tegniek

'n Wasagtige suur-weerstandsmiddel word aangewend op 'n metaal plaat, dikwels koper of sink maar 'n staal plaat is 'n ander medium met verskillende eienskappe. Daar is twee algemene vorme van grond: die harde grond, en die sagte grond.

Die harde grond kan toegepas word op twee maniere. Soliede harde grond kom in 'n harde wasagtige blok. Om harde grond op die plaat aan te wend moet die plaat warm wees (stel teen 70° C, 158° F). Die plaat verhit en die grond word aangewend met die hand en dit smelt op die plaat soos wat dit aangewend word. Die grond word versprei oor die plaat so egalig as moontlik met die hulp van 'n roller. Die volgende stap is om dan die plaat te laat afkoel sodat die grond kan hard word.


Nadat die grond verhard het, "rook" die kunstenaar die plaat, gewoonlik met byewas, waar die vlam naby aan die plaat om die grond te laat verdonker, 'n klein hoeveelheid was bly ook dan agter op die plaat. Hierna gebruik die kunstenaar 'n skerp voorwerp om deur die grond te krap en om die metaal bloot te stel.

Etswerk deur William Blake, Amerika 'n Profesie ('n Afskrif, gedruk 1795)
Die landskap onder die Bome, ets deur Paula Modersohn-Becker, c. 1902

Die tweede manier om harde grond aan te wend is deur 'n vloeistofvorm. Dit kom voor in 'n houer en kan met 'n kwas oor die plaat gesmeer word. Wanneer dit aan lug blootgestel word, verhard die grond. Sommige drukkunstenaars gebruik olie/teer gebaseerde bitumen, hoewel bitumen gebruik word om staal te beskerm teen roes en koper plate teen veroudering.[22]

Sagte grond kom ook in vloeibare vorm voor en kan ook gelos word om droog te word, maar dit word nie so hard droog soos harde grond nie. Sodra die sagte grond droog is, kan die kunstenaar voorwerpe soos blare en ander voorwerpe byvoeg, wat dan sal deurdring en die blootgestelde plaat agterlaat.

Die grond kan ook aangewend word in 'n fyn mis, met behulp van verpoeierde vorm of sproeiverf. Hierdie proses maak dit moontlik om skaduwees en verskillende skakerings te kan skep.

Voorbeeld van 'n ets.
Pornocrates deur Rops. Etswerk en sproeiverf.
Gekleurde ets

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. ↑ Stampfle, Felice; et al. (eds.): Rembrandt: Experimental Etcher [exh. cat.]. (Boston: Museum of Fine Arts; New York: The Pierpont Morgan Library, 1969)
  2. ↑ McQueen, Alison: The Rise of the Cult of Rembrandt: Reinventing an Old Master in Nineteenth-Century France. (Amsterdam: Amsterdam University Press, 2003)
  3. ↑ Ackley, Clifford S.; Baer, Ronni; Rassieur, Thomas E.: Rembrandt's Journey: Painter, Draftsman, Etcher. (Boston: Museum of Fine Arts, 2003)
  4. ↑ Hinterding, Erik; Dickey, Stephanie S.; et al.: Learning and Teaching with Rembrandt: Cross-Disciplinary Approaches to the Master Etcher [Symposium]. (Herbert F. Johnson Museum of Art, Cornell University, 28 October 2017)
  5. ↑ White, Christopher: Rembrandt as an Etcher: A Study of the Artist at Work [2 vols.]. (London: A. Zwemmer, 1969; 2nd ed., New Haven, CT: Yale University Press, 1999)
  6. ↑ Hinterding, Erik: Rembrandt as an Etcher: The Practice of Production and Distribution. (Ouderkerk aan den IJssel, Netherlands: Sound and Vision Publishers, 2006)
  7. ↑ Frederick, Amy Reed: Rembrandt's Etched Sketches and Seventeenth-Century Print Culture. (PhD thesis, Case Western Reserve University, May 2014)
  8. ↑ De Viejo, Isadora Rose; Cohen, Janie: Etched on the Memory: The Presence of Rembrandt in the Prints of Goya and Picasso. (Blaricum: V KPub./Inmerc, 2000)
  9. ↑ De Viejo, Isadora Rose; Di Martino, Enzo: Rembrandt, ispirazioni per Goya [Rembrandt, an inspiration for Goya]. (Milano: Gabriele Mazzotta, 2001)
  10. ↑ Weisberg, Gabriel P.: The Etching Renaissance in France, 1850–1880 [exh. cat.]. (Salt Lake City: Utah Museum of Fine Arts, 1971)
  11. ↑ Samis, Peter Seth: The Appropriation of Rembrandt by the Nineteenth-Century French Etchers. (Master's thesis, University of California, Berkeley, 1988)
  12. ↑ Garton, Robin; Grimm, Gerard Volker; van der Grinten, Gerhard: Rembrandt und die englischen Malerradierer des 19. Jahrhunderts [Rembrandt and the English Painter-Etchers of the 19th Century]. (Bedburg-Hau: Stiftung Museum Schloss Moyland, 2005)
  13. ↑ Helsinger, Elizabeth; et al. (eds.): The "Writing" of Modern Life: The Etching Revival in France, Britain, and the U.S., 1850–1940. (Chicago: Smart Museum of Art, University of Chicago, 2008, ISBN 978-0-935573-45-9)
  14. ↑ "The Artist's Studio : What Is Etching?" (PDF). Cairnsregionalgallery.com.au. Geargiveer vanaf die oorspronklike (PDF) op 6 September 2015. Besoek op 12 Augustus 2015.
  15. ↑ "Abraham Bosse" (in Frans). Expositions.bnf.fr. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 9 Julie 2018. Besoek op 11 Augustus 2015.
  16. ↑ "Abraham Bosse" (in Frans). Expositions.bnf.fr. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 8 Maart 2019. Besoek op 11 Augustus 2015.
  17. ↑ "Abraham Bosse" (in Frans). Expositions.bnf.fr. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 6 Maart 2016. Besoek op 11 Augustus 2015.
  18. ↑ "Abraham Bosse" (in Frans). Expositions.bnf.fr. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 8 Maart 2019. Besoek op 11 Augustus 2015.
  19. ↑ 19,0 19,1 British Museum notice: "Gold and carnelians beads. The two beads etched with patterns in white were probably imported from the Indus Valley. They were made by a technique developed by the Harappan civilization" Photograph of the necklace in question
  20. ↑ For the etching technique, see "Sumerian Connexions with Ancient India". 1925. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (hulp)
  21. ↑ Cohen, Brian D. "Freedom and Resistance in the Act of Engraving (or, Why Dürer Gave up on Etching)," Art in Print Vol. 7 No. 3 (September–October 2017), 17.
  22. ↑ "Glossary | Magical-Secrets: A Printmaking Community" (in Engels). Magical-Secrets. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 11 Desember 2016. Besoek op 11 Augustus 2015.

Eksterne skakels

[wysig | wysig bron]