Ganesha

Ganesha (Gaṇeśa)
Basohli-miniatuur, circa 1730. Nasionale Museum, Nieu-Delhi.[1]
Basohli-miniatuur, circa 1730. Nasionale Museum, Nieu-Delhi.[1]
Devanagari गणेश
Affiliasie Deva
Mantra ॐ गणेशाय नमः
(Oṃ Gaṇeśāya Namaḥ)
Wapen Byl
Metgesel Buddhi (wysheid),
Riddhi (welvaart),
Siddhi (vervulling)
Rydier muis

Ganesha of Ganesja (Sanskrit: गणेश; luister (hulp·inligting)), wat ook as Ganapati en Winajaka bekend staan, is een van die bekendste en mees geliefde Hindoegode.[2] Sy gelykenis word oral in Indië aangetref[3] en alle Hindoe-affiliasies aanbid hom.[4] Sy aanbidding is nie tot Hindoes en Indië beperk nie, maar kom wydverspreid voor, ook onder Djainas en Boeddhiste.[5]

Ganesha word maklik uitgeken as die god met 'n olifantkop.[6] Hy word oor die algemeen aanbid vir die wegneem van hindernisse[7] en as die heer van beginpunte en van hindernisse (Wignesja, Wignesjwara),[8] asook beskermheilige van die kunste en wetenskappe en die deva (god) van intellek en wysheid.[9] Hy word vereer aan die begin van rituele en seremonies en word opgeroep as die beskermer van letterkunde tydens skryfsessies.[10] Verskeie geskrifte bevat mitologiese anekdotes wat met sy geboorte en dade verbind word en verduidelik sy eiesoortige ikonografie.

Ganesha het in die 4de en 5de eeu tydens die Ghoepta-ryk as 'n afsonderlike godheid in ’n duidelik herkenbare vorm ontwikkel, en het eienskappe van Vediese en voor-Vediese voorgangers geërf.[11] Hy het vinnig gewild geword en is in die 9de eeu plegtig ingesluit by die vyf hoofgode van Smartisme ('n Hindoe-denominasie). Aanhangers van die Ganapatja-sekte, wat Ganesha as die allerhoogste godheid geïdentifiseer het, het in dié tydperk ontstaan.[12] Die hoofgeskrifte toegewy aan Ganesha is die Ganeshapurana, Moedgalapurana en Ganapati-atharvashirsa.

Etimologie en ander name

[wysig | wysig bron]

Ganesha het baie ander titels en byname, insluitend Ganapati en Wignesjwara. Die Hindoe-eretitel Sjrie (ook gespel Sri) word dikwels voor sy naam geplaas. Een van die gewilde maniere waarop Ganesha aanbid word, is deur 'n Ganesha-sahasranama, 'n litanie van "'n duisend name van Ganesha", te dreunsing. Elke naam het 'n ander betekenis en simboliseer 'n ander aspek van Ganesha. Minstens twee verskillende weergawes van die Ganesha-sahasranama bestaan: een weergawe kom uit die Ganeshapurana.[13]

Die naam Ganesha is 'n Sanskrit samestelling van die woorde gana (Sanskrit: गण; gaṇa), wat "groep", "menigte" of "kategoriestelsel" beteken, en isja (Sanskrit: ईश; īśa), wat "heer" of "meester" beteken.[14] Die woord gaņa word dikwels gesien asof dit na die gaņas, 'n groep halfgoddelike wesens wat deel vorm van die gevolg van Sjiwa, verwys wanneer dit met Ganesha geassosieer word.[15] Die term beteken meer algemeen 'n kategorie, klas, gemeenskap, verenigings, of koöperasie.[16] Sommige kommentaarskrywers interpreteer die naam "Heer van die Gaņas" as "heer van gashere" of "heer van geskepte kategorieë", soos die elemente.[17] Ganapati (Sanskrit: गणपति; gaṇapati), 'n sinoniem vir Ganesha, is 'n samestelling wat bestaan uit gaṇa, wat "groep" beteken, en pati, wat "heerser" of "heer" beteken.[18] Die Amarakośa,[19] 'n vroeë Sanskrit leksikon, lys agt sinonieme vir Ganesha: Winajaka, Wighnaraja (ewkivalent aan Wignesja), Dwaimatoera ("een wat twee moeders het"),[20] Ganadhipa (ekwivalent aan Ganapati en Ganesha), Ekadanta ("een wat 'n olifanttand het"), Heramba, Lambodara ("een wat 'n boepmaag het", of, letterlik, "een wat 'n hangmaag het"), en Gajanana ("een wat die gesig van 'n olifant het").[21]

Winajaka (Sanskrit: विनायक; vināyaka) is 'n algemene naam vir Ganesha wat in die puranas en in Boeddhistiese tantras voorkom.[22] Die naam word weerspieël in die benaming van die agt beroemde Ganesha-tempels in Maharashtra wat bekend staan as die astawinajaka.[23] Die name Wignesja en Wignesjwara ("heer van hindernisse")[8] verwys na sy primêre funksie in Hindoemitologie as die skepper en verwyderaar van hindernisse (vighna).[24]

'n Prominente naam vir Ganesha in Tamil is Pille of Pillaiyar ("klein kind").[25] A.K. Narain onderskei die terme deur aan te dui dat pille "kind" beteken, terwyl pillaiyar "adellike kind" beteken. Hy voeg by dat die woorde pallu, pella, en pell in die Drawidiese taalfamilie op "tand", of "olifanttand" dui, maar meer dikwels op "olifant".[26] Anita Raina Thapan merk op dat die stamwoord pille in die naam Pillaiyar oorspronklik "die kleintjies van die olifant" kon beteken het, omdat die Pali woord pillaka "'n jong olifant" beteken.[27]

Ikonografie

[wysig | wysig bron]
Dié standbeeld van Ganesha is in die 13de eeu in die Mysore-distrik van Karnataka opgerig.

Ganesha is 'n gewilde figuur in Indiese kuns.[28] Anders as dié van ander gode, vertoon afbeeldings van hom groot verskeidenheid en onderskeibare patrone wat gaandeweg verander.[29] Hy kan staande of dansende uitgebeeld word; heldhaftig besig om demone te beveg, spelend met sy familie as seun, sittende, of besig met aksies in verskeie eietydse situasies.

Ganesha-beelde was teen die 6de eeu algemeen in baie dele van Indië.[30] Die beeld regs is tipies van Ganesha-standbeelde van 900–1 200, nadat Ganesha goed gevestig is as 'n onafhanklike god met sy eie sekte. Hierdie voorbeeld vertoon sommige van Ganesha se algemene ikonografiese elemente. 'n Byna identiese standbeeld is deur Paul Martin-Dubost as vanuit 973–1200 gedateer,[31] en 'n ander soortgelyke beeld is deur Pratapaditya Pal as vanuit ca. 12de eeu gedateer.[32] In hierdie beelde het Ganesha die kop van 'n olifant, 'n groot maag en vier arms, iets wat algemeen is in uitbeeldings van hom. Hy hou sy eie gebroke tand in sy onderste regterhand en 'n lekkerny (wat hy met sy slurp proe) in sy onderste linkerhand. Hierdie motief waarin Ganesha sy slurp skerp na sy linkerkant draai om 'n lekker in sy onderste linkerhand te proe is 'n besonder argaïese eienskap.[33]

'n Meer primitiewe standbeeld in een van die Elloragrotte in hierdie vorm word terugdateer tot die 7de eeu.[34] Die ander hande se besonderhede kom nie duidelik na vore in die beeld regs nie. In die standaardkonfigurasie hou die god 'n byl[35] of 'n ankus (olifantstaf)[36] in een boonste arm vas en 'n vangriem[37] in die ander boonste arm.

Die invloed van hierdie ou samestelling van ikonografiese elemente kan steeds in eietydse voorstellings van Ganesha gesien word. In een moderne vorm is die enigste variasie op die ou elemente die onderste regterhand wat nie die gebroke tand vashou nie, maar eerder na die kyker gedraai is in 'n gebaar van beskerming of vreesloosheid.[38] Dieselfde kombinasie van vier arms en eienskappe kom voor in beelde waar Ganesha dansend vertoon word, wat 'n baie gewilde tema is.[39]

Algemene eienskappe

[wysig | wysig bron]
'n Tipiese vierarm-vorm. Miniatuur van die Nurpurskool (circa 1810).[40]

Ganesha is sedert die vroeë stadiums van sy verskyning in Indiese kuns uitgebeeld met die kop van 'n olifant.[41] Poeraniese mites verskaf talle verduidelikings vir hoe hy die olifantkop gekry het.[42] Een van sy gewilde vorms, Heramba-Ganapati, het vyf olifantkoppe. Ander minder bekende variasies met verskillende getalle koppe kom ook voor.[43] Terwyl sommige tekste aandui Ganesha is met 'n olifantkop gebore, kry hy dit in die meeste verhale eers later.[44] Die motief wat die meeste voorkom in hierdie verhale is dat hy met 'n mens se kop en liggaam gebore is en dat Sjiwa sy kop afgekap het toe Ganesha tussen hom en Parwati gekom het. Sjiwa het daarna Ganesha se oorspronklike kop met dié van 'n olifant vervang.[45] Detail van die geveg en waar die nuwe kop vandaan gekom het, wissel volgens verskillende bronne.[46] In 'n ander verhaal het sy moeder, Parwati, met Ganesha se geboorte haar nuwe baba aan die ander gode gewys. Die ongeluk het toegeslaan toe die god Sjani (Saturnus), van wie gesê word hy het 'n bose oog gehad, na hom kyk. Dit het veroorsaak dat die baba se kop tot as verbrand het. Die god Wisjnoe het die situasie beredder en die ontbrekende kop met dié van 'n olifant vervang.[47] 'n Ander verhaal vertel dat Ganesha direk deur Sjiwa se lag geskep is. Omdat Sjiwa Ganesha as té aanloklik beskou het, het hy hom 'n olifanthoof en 'n groot maag gegee.[48]

Ganesha se vroegste naam was Ekadanta ("Eentand"), wat verwys na sy heel tand (die ander een is afgebreek).[49] Sommige van die vroegste beelde van Ganesha vertoon hom waar hy sy gebreekte tand vashou.[50] Die belangrikheid van hierdie onderskeidende eienskap word weerspieël in die Moedgalapurana, wat stel dat die naam van Ganesha se tweede inkarnasie "Ekadanta" is.[51] Ganesha se boepmaag verskyn as 'n onmiskenbare eienskap in vroeë standbeelde van hom wat dateer uit die Ghoepta-tydperk.[52] Hierdie eienskap is so belangrik dat twee verskillende inkarnasies van Ganesha volgens die Mudgalapurana name het wat daarop gebaseer is: Lambodara ("boepmaag" of, letterlik, "hangende maag") en Mahodara ("groot maag").[53] Albei name is Sanskrit samestellings wat sy maag beskryf (Sanskrit: udara).[54] Die Brahmandapurana sê dat Ganesha die naam Lambodara het omdat al die heelalle (d.w.s. kosmiese eiers) van die verlede, hede en toekoms in hom teenwoordig word.[55] Die aantal arms wat Ganesha het, wissel; sy bekendste vorms het tussen twee en sestien arms.[56] Baie uitbeeldings van Ganesha vertoon vier arms. Die vierarmvorm word in Puranabronne genoem en is in sommige ikonografiese tekste as 'n standaardvorm gekodifiseer.[57] Sy vroegste beelde het twee arms.[58] Vorms met 14 en 20 arms het in die 9de en 10de eeu in Sentraal-Indië verskyn.[59] Die slang is 'n algemene vorm in Ganesha-ikonografie en verskyn in baie vorms.[60] Volgens die Ganeshapurana het Ganesha die slang Wasuki om sy nek gedraai.[61] Ander uitbeeldings van slange sluit in die gebruik van 'n heilige draad[62] om die maag gedraai as 'n gordel, in 'n hand vasgehou, om die enkels gedraai, of as 'n troon. Op Ganesha se voorkop kan daar 'n derde oog voorkom, of die sektariese merk (Sanskrit: tilaka) wat uit drie horisontale lyne bestaan.[63] Die Ganeshapurana beskryf 'n tilaka-merk sowel as 'n sekelmaan op die voorkop.[64] 'n Bepaalde vorm van Ganesha genaamd Bhalachandra ("Maan op die Voorkop") sluit hierdie ikonografiese element in.[65]

Die kleure wat die meeste met Ganesha geassosieer word, is rooi[66] en geel, maar spesifieke ander kleure word met sekere vorms geassosieer.[67] Baie voorbeelde van kleurassosiasies met spesifieke meditasievorms word in die Sritattvanidhi, 'n verhandeling oor Hindoe-ikonografie, voorgeskryf. Wit word byvoorbeeld met sy voorstelling as Heramba-Ganapati en Rina-Mochana-Ganapati ("Ganapati wat van gebondenheid bevry is") verbind.[68] Ekadanta-Ganapati word as blou gevisualiseer tydens meditasie.[69]

Wahanas

[wysig | wysig bron]
Ganesha wat op sy muis ry. 'n Beeld by die Vaidyeshwara-tempel in Talakkadu, Karnataka, Indië. Let op die rooi blomme wat deur die aanbidders geoffer word.

Die vroegste Ganesha-beelde ontbreek 'n wahana: 'n dier, mitiese entiteit of droombeeld wat dikwels as rydier gebruik word en 'n noue verbintenis met 'n Hindoegod het.[70] Van die agt inkarnasies van Ganesha wat in die Mudgalapurana beskryf word, het Ganesha in vyf daarvan 'n muis. In sy inkarnasie as Vakratunda gebruik hy 'n leeu, in sy inkarnasie as Vikata 'n pou en in sy inkarnasie as Wighnaraja Shesha die goddelike slang.[71] Van die vier inkarnasies van Ganesha wat in die Ganeshapurana gelys word, het Mohotkata 'n leeu, Majuresvara 'n pou, Dhumraketu 'n perd en Gajanana 'n rot.[72] Djainistiese uitbeeldings van Ganesha vertoon sy wahana as 'n muis, olifant, skilpad, ram of pou.[73]

Ganesha word dikwels uitgebeeld waar hy op 'n muis of rot ry of waar die diere na hom omsien.[74] Martin-Dubost sê die rot het in die 7de eeu in Sentraal- en Wes-Indië as die hoofrydier in beelde van Ganesha begin verskyn en is altyd naby sy voete geplaas.[75] Die muis as 'n wahana het vir die eerste keer in geskrewe bronne verskyn in die Matshapurana en later in die Brahmananda- en Ganeshapurana, waar Ganesha dit slegs in sy laaste inkarnasie as sy rydier gebruik.[76] Die Ganapati-atharvashirsa sluit 'n meditasievers oor Ganesha in wat noem dat die muis op sy vlag verskyn.[77] Die name Mūṣakavāhana ("muis-wahana") en Ākhuketana ("rot-banier") verskyn in die Ganesha Sahasranama.[78]

Die muis word op verskeie manier vertolk. Volgens Grimes interpreteer "baie, indien nie almal nie … dit op negatiewe wyse; dit simboliseer tamoguna ['donkerheid'] sowel as begeerte".[79] Op soortgelyke wyse sê Michael Wilcockson dit simboliseer diegene wat begeertes wil oorkom en minder selfsugtig wil wees.[80] Krishan merk op dat die rot verwoestend en 'n plaag vir gewasse is. Die Sanskrit woord mūṣaka ("muis") is afgelei van die stam mūṣ ("steel", "roof"). Dit was noodsaaklik om die rot as 'n vernietigende pes te onderdruk, 'n soort belemmering wat oorkom moes word. Volgens die teorie, wat Ganesha wys as meester van die rot, demonstreer dit sy funksie as Wignesjvara ("heer van hindernisse") en verskaf dit getuienis van sy moontlike rol as 'n volks-grāmata-devatā (dorpgoddelikheid) wat later belangriker geword het.[81] Martin-Dubost merk op dat daar 'n siening is dat die rot 'n simbool is wat voorstel dat Ganesha, soos die rot, selfs die mees geheime plekke binnedring.[82]

Assosiasies

[wysig | wysig bron]

Hindernisse

[wysig | wysig bron]
'n Oordadige beeld van Ganesja in die Kudroli Bhagavathi-tempel in Mangalore, Indië. Ganesja word algemeen in Indië aanbid as die verwyderaar van hindernisse.

Ganesja is Wignesjvara of Wighnaraja, die "heer van hindernisse", beide van 'n materiële en geestelike aard.[83] Hy word algemeen as die verwyderaar van hindernisse aanbid. Hy plaas egter ook tradisioneel hindernisse op die pad van dié wat getoets moet word. Paul Courtright sê dat dit "sy taak in die goddelike skema, sy dharma is om hindernisse te plaas en te verwyder … dit is sy besondere gebied, die rede vir sy skepping".[84]

Krishan merk op dat sommige van Ganesja se name skakerings van veelvuldige rolle weerspieël wat met die loop van tyd ontwikkel het.[24] Dhavalikar skryf die snelle opkoms van Ganesja in die Hindoepanteon én die verskyning van die Ganapatjas toe aan die klemverskuiwing van vighnakartā ("hindernisskepper") na vighnahartā ("hindernisvermyer").[85] Beide funksies is egter steeds wesenlik tot sy karakter, soos Robert Brown verduidelik: "selfs ná die Poerāṇiese Gaṇeśa goed gedefinieer is, het Gaṇeśa in kuns hoofsaaklik belangrik gebly vir sy tweeledige rol as skepper en verwyderaar van hindernisse en het hy dus beide 'n negatiewe en 'n positiewe aspek".[86]

Boeddhi

[wysig | wysig bron]

Ganesja word ook beskou as die heer van intelligensie.[87] In Sanskrit is die woord boeddhi die vroulike selfstandige naamwoord wat as intelligensie, wysheid, of intellek vertaal word.[88] Die konsep van boeddhi word nou geassosieer met die persoonlikheid van Ganesja, veral in die Poeraniese tydperk, toe baie stories klem geplaas het op sy slimheid en liefde vir intelligensie. Een van Ganesja se name in die Ganeshapurana en die Ganeshasahasranama is Boeddhiprija.[89] Hierdie naam kom ook voor in 'n lys van 21 name aan die einde van die Ganeshasahasranama.[90] Die woord prija kan beteken "lief vir" en in 'n huwelikskonteks kan dit "minnaar" of "eggenoot" beteken,[91] die naam kan dus "lief vir intelligensie" of "boeddhi se man" beteken.[92]

Om

[wysig | wysig bron]
Omjuweel wat Ganesja uitbeeld.

Ganesja word met die Hindoe-mantra om (ॐ, ook aum) verbind. Die term oṃkārasvarūpa ("om is sy vorm"), wanneer dit met Ganesja verbind word, verwys na die gedagte dat hy die oerklank verpersoonlik.[93] Die Ganapati-atharvashirsa getuig van dié verbintenis. Chinmayananda vertaal die relevante gedeelte as volg:

(O heer Ganapati!) U is (die drie-eenheid) Brahma, Wisjnoe en Mahesa. U is Indra. U is vuur [Agni] en lug [Vāyu]. U is die son [Sūrya] en die maan [Candrama]. U is Brahman. U is (die drie wêrelde) Bhuloka [aarde], Antariksha-loka [ruimte], en Swargaloka [hemel]. U is Om. (Dit wil sê, U is al hierdie dinge).[94]

Sommige aanhangers sien ooreenkomste tussen die vorm van Ganesja se liggaam in ikonografie en die vorm van om in die Devanāgarī Tamil-skrifte.[95]

Eerste chakra

[wysig | wysig bron]

Volgens Kundalini-joga is Ganesja gesetel in die eerste chakra, genaamd mūlādhāra. Mula beteken "oorspronklik, hoof"; adhara beteken "basis, fondament". Die muladhara chakra is die beginsel waarop die manifestasie of uiterlike uitbreiding van die goddelike krag berus.[96] Daar word ook van hierdie assosiasie getuig in die Ganapati-atharvashirsa. Courtright vertaal die gedeelte as volg: "[O Ganesja,] U vertoef voortdurend in die sakrale pleksus by die basis van die ruggraat [mūlādhāra cakra]".[97] Dus het Ganesja 'n permanente woonplek in elke wese by die Muladhara.[98] Ganesja hou, ondersteun en lei al die ander chakras, en "bepaal [hiermee] die kragte wat die wil van die lewe aandryf".[96]

Familie en metgeselle

[wysig | wysig bron]
Sjiwa en Parwati skenk die lewe aan Ganesja. Kangra-miniatuur, 18de eeu. Allahbad-museum, Nieu-Delhi.
Ganesja met Riddhi en Siddhi.

Hoewel Ganesja dikwels beskou word as die seun van Sjiwa en Parwati, verskil die Poeraniese mites oor sy geboorte.[99] Hy kon deur Sjiwa geskep gewees het,[100] of deur Parwati,[101] of deur Sjiwa én Parwati,[102] of op geheimsinnige wyse verskyn het en deur Sjiwa en Parwati ontdek gewees het.[103]

Ganesja se familie sluit in sy broer Skanda, wat ook "Karttikeya", "Murugan" en ander name genoem word.[104] Streeksverskille bepaal die volgorde van hul geboortes. In noordelike Indië word gewoonlik gemeen Skanda is ouer, terwyl Ganesja in die suide as die eersgeborene gesien word.[105] Skanda was tussen omstreeks 500 en 600 v.C. 'n belangrike oorlogsgod, waarna aanbidding van hom in Noord-Indië drasties gedaal het. Namate Skanda geval het, het Ganesja gewilder geraak. Verskeie verhale vertel van wedywering tussen die twee broers[106] wat sekere sektariese invloede kan weerspieël.[107]

Ganesja se huwelikstatus, die onderwerp van heelwat vakkundige navorsing, wissel drasties in mites.[108] Een patroon identifiseer Ganesja as 'n ongetroude brahmacārin: 'n godheid wat vir 'n bepaalde tyd selibaat is.[109] Hierdie standpunt is algemeen in Suid-Indië en dele van Noord-Indië.[110] 'n Ander partoon verbind hom met die begrippe boeddhi ("intellek"), siddhi ("geestelike krag"), en riddhi ("welvaart"); hierdie drie eienskappe word soms verpersoonlik as godinne, wat as Ganesja se vroue beskryf word.[111] Hy kan ook saam met 'n enkele gade of 'n naamlose bediende uitgebeeld word.[112] Nog 'n patroon verbind Ganesja met die godin van kultuur en kunste, Saraswati of Śarda (veral in die Indiese staat Maharashtra).[113] Hy word ook verbind met die godin van geluk en welvaart, Laksjmi.[114] Nog 'n patroon, hoofsaaklik in die Bengale-gebied, verbind Ganesja met die meelpiesangboom, Kala Bo,[115] wat tydens 'n ritueel in 'n godin verander.

Die Shiwapurana sê dat Ganesja twee seuns gehad het: Kşema ("welvaart") en Lābha ("wins"). In Noord-Indiese variante van die verhaal word dikwels genoem dat die seuns Śubha ("gunstigheid") en Lābha is.[116] Die 1975-Hindifilm Jai Santoshi Maa beeld Ganesja uit as getroud met Riddhi en Siddhi en met 'n dogter genaamd Santoshi Ma, die godin van bevrediging. Die storie het geen Poeraniese gronde nie en Anita Raina Thapan en Lawrence Cohen haal Santoshi Ma se kultus aan as getuienis van Ganesja se volgehoue ontwikkeling as 'n gewilde god.[117]

Aanbidding en feeste

[wysig | wysig bron]
Ganesja-feesvieringe deur die Indiese en Sri Lankaanse Tamilgemeenskap in Parys, Frankryk.

Ganesja word op baie godsdienstige en sekulêre geleenthede aanbid; veral aan die begin van ondernemings, soos die koop van 'n motor of die stigting van 'n sakeonderneming.[118] K.N. Somayaji sê, "daar kan skaars 'n Hindoehuis [in Indië] wees wat nie 'n beeld van Ganapati het nie. [..] Ganapati, wat die gewildste god in Indië is, word deur alle kastes en in alle dele van die land aanbid."[119] Aanhangers glo as Ganesja gunstig gestem word, verskaf hy sukses, welvaart en beskerming teen teëspoed.[120]

Ganesja is 'n niesektariese god en Hindoes van alle denominasies roep hom op aan die begin van gebede, belangrike ondernemings en godsdienstige seremonies.[121] Dansers en musikante, veral in Suid-Indië, begin opvoerings soos die Bharatnatjam-dans met 'n gebed aan Ganesja.[122] Mantras soos Om Sjrie Gaṇeshāya Namah ("Om, begroeting tot die Roemryke Ganesja") word dikwels gebruik. Een van die bekendste mantras wat met Ganesja verbind word, is Om Gaṃ Ganapataye Namah ("Om, Gam, Begroeting tot die Heer van Gashere").[123]

Volgelinge offer soetgoed soos modakas (neut-en-klapperballetjies) en laddu's (klein gebakte deegballetjies wat in stroop gedoop word) aan Ganesja.[124] Hy word dikwels uitgebeeld waar hy 'n bak lekkers, genaamd 'n modakapatra, dra.[125] As gevolg van sy identifikasie met die kleur rooi word hy dikwels met rooi sandelhoutpasta[126] of rooi blomme aanbid. Kweekgras (Cynodon dactylon) en ander materiale word ook in sy aanbidding gebruik.[127]

Een van die feeste wat met Ganesja verbind word, sluit in die Winajaka- of Ganesja-chaturthi op die vierde dag van die aanwassende maan (śuklapakṣa) in Augustus of September (bhādrapada in die Hindoekalender). Ganesja se versjaarsdag (Ganesja jajanti) word op die (vierde dag van die afnemende maan (kṛṣṇapakṣa) in Januarie of Februarie (māgha in die Hindoekalender) gevier.[128]

Ganesja-tjatoerthi

[wysig | wysig bron]
Die visarjan-seremonie van Ganesja tydens die Tjaturthi-fees in Hyderabad, Indië.
Ganesja-beeld tydens Diwali in Londen.

'n Jaarlikse fees vereer Ganesja tien dae lank. Dit begin op Ganesja Tjaturthi, wat gewoonlik in laat Augustus of aan die begin van September val.[129] Die fees bereik sy hoogtepunt op die dag Ananta Tjatoerdasji, wanneer afbeeldings (moertis) van Ganesja in die mees geleë waterliggaam gedompel word.[130] In 1893 het Lokmanya Tilak hierdie jaarlikse fees van private familievieringe omskep tot 'n openbare gebeurtenis.[131] Hy het dit gedoen om "die gaping tussen die Brahmane en die nie-Brahmane te oorbrug en 'n gepaste konteks te vind om 'n nuwe eenheid tussen hulle op voetsoolvlak te bou" in sy nasionalistiese strewe teen die Britte in Maharashtra.[132] As gevolg van Ganesja se groot gewildheid as "die god vir almal" het Tilak hom gekies as 'n saamtrekpunt vir Indiese protes teen die Britse bewind.[133] Tilak was die eerste om groot openbare beelde van Ganesja in paviljoene te laat aanbring, en hy het die gebruik daargestel om openbare beelde op die tiende dag in water te dompel.[134]

Vandag vier Hindoes oral in Indië die Ganapati-fees met groot entoesiasme, maar dit is die gewildste in die staat Maharashtra.[135][136] Groot feeste word in Mumbai en in die omliggende gordel van Ashtavinajaka-tempels gehou.

Tempels

[wysig | wysig bron]

In Hindoetempels word Ganesja op verskeie maniere uitgebeeld: as 'n akoliet of ondergeskikte god (pãrśva-devatã}); as 'n god verwant aan die hoofgod (parivāra-devatã); of as die hoofgod van die tempel (pradhāna), wat op soortgelyk wyse behandel word as die hoogste gode van die Hindoepanteon.[137] As die god van oorgange word hy in die deure van baie Hindoetempels geplaas om die onwaardiges buite te hou, wat analoog aan sy rol as Parwati se deurwag is.[138] Verder is verskeie aanbiddingsplekke toegewy aan Ganesja self, waarvan veral die Asjtawinajak (Sanskrit: अष्टविनायक; aṣṭavināyaka; letterlik "agt Ganesja (-tempels)") in Maharashtra bekend is. Die agt tempels wat binne 'n radius van 100 km van die stad Pune geleë is, vereer elkeen 'n besondere vorm van Ganapati, met sy eie leër en legende; saam "vorm hulle 'n mandala wat die heilige kosmos van Ganesja afmerk".[139]

Daar is baie ander belangrike Ganesja-tempels in die volgende plekke: Wai in Maharashtra; Ujjain in Madhya Pradesh; Jodhpur, Nagaur en Raipur (Pali) in Rajasthan; Baidyanath in Bihar; Baroda, Dhokala en Valsad in Gujarat en die Dhundiraj-tempel in Varanasi, Uttar Pradesh. Prominente Ganesja-tempels in Suid-Indië sluit die volgende in: die Jambukeśvara-tempel in Tiruchirapalli; in Rameshvaram en Suchindram in Tamil Nadu; in Malliyur, Kottarakara, Pazhavangadi, Kasargod in Kerala, Hampi en Idagunji in Karnataka; en Bhadrachalam in Andhra Pradesh.[140]

T.A. Gopinatha merk op: “Elke dorp het sy eie beeld van Wighnesjwara, met of sonder 'n tempel om dit te huisves. By die ingange van dorpe en forte, onder pīpaḹa-bome […], in 'n hoek […] in tempels van Wisjnoe sowel as Sjiwa en ook in aparte bedevaartplekke spesifiek in Sjiwa-tempels gebou […]; word die figuur van Wighnesjwara byna sonder uitsondering gesien.”[141] Ganesja-tempels is ook buite Indië gebou insluitend in Suidoos-Asië, Nepal,[142] en in verskeie Westerse lande.[143] Die eerste beduidende Hindoetempel wat in Suid-Afrika opgerig is, is die Ganesja-tempel in Mount Edgecombe in Durban wat in 1899 deur 'n arbeider uit Indië, ene Kistappa Reddy, gebou is.[144]

Opkoms as vername Hindoegod

[wysig | wysig bron]

Eerste verskyning

[wysig | wysig bron]

Ganesja het in sy klassieke vorm as 'n duidelik herkenbare god met goed gedefinieerde ikonografiese eienskappe te voorskyn gekom in die vroeë 4de tot 5de eeu.[145] Shanti Lal Nagar sê die vroegste bekende kultusbeeld van Ganesja word word in die nis van die Sjiwa-tempel in Bhumra aangetref. Dit dateer van die Ghoepta-tydperk.[146] Sy onafhanklike kultus het teen omstreeks die 10de eeu verskyn.[147] Narain som die omstredenheid tussen volgelinge en akademici oor die ontwikkeling van Ganesja as volg op:

Wat onnaspeurbaar is, is die redelik dramatiese verskyning van Ganesja op die geskiedkundige toneel. Dit is nie duidelik wie sy voorgangers is nie. Sy wye aanvaarding en gewildheid, wat oor sektariese en gebiedsgrense strek, is inderdaad wonderbaarlik. Aan die een kant is daar die vrome geloof van ortodokse volgelinge in Ganesja se Vediese oorsprong en in die Poeraniese verduidelikings in die deurmekaar, maar nietemin interessante, mitologie. Aan die ander kant is daar twyfel oor die bestaan van die ideë en die ikoon van dié god voor die 4de tot 5de eeu n.C. … Na my mening is daar inderdaad geen oortuigende bewyse van die bestaan van die godheid voor die 5de eeu nie.[148]

Moontlike invloede

[wysig | wysig bron]

Courtright bespreek verskeie spekulatiewe teorieë oor die vroeë geskiedenis van Ganesja, insluitend veronderstelde stamtradisies en dierekultusse, en verwerp almal as volg:

In die soeke na 'n historiese oorsprong vir Ganesja het sommige presiese liggings buite die Brahmaniese tradisie voorgestel.... Hierdie historiese liggings is vir seker belangwekkend, maar die feit bly staan dat dit alles gissings is, variasies op die Drawidiese hipoteses, wat redeneer dat enigiets waarvan nié in die Vediese en Indo-Europese bronne getuig word nie, van Drawidiese of inboorlingbevolkings van Indië in die Brahmaniese geloof moes beland het, as deel van die proses wat Hindoeïsme uit die interaksies tussen die Ariese en nie-Ariese bevolkings laat ontstaan het. Daar is geen onafhanklike getuienis vir 'n olifantkultus of 'n totem nie; ook nie enige argeologiese data wat dui op 'n tradisie voor dit wat ons reeds in plek kan sien in die Poeraniese geskrifte en die ikonografie van Ganesja nie.[149]

Thapan se boek oor die ontwikkeling van Ganesja wy 'n hoofstuk aan gissings oor die rol wat olifante in vroeë Indië gespeel het, maar kom tot die gevolgtrekking: "alhoewel die olifantkopvorm yaksha teen die 2de eeu bestaan het, kan daar nie aangeneem word dat dit Ganapati-Vinayaka is nie. Daar is geen getuienis van 'n godheid met dié naam wat in ’n vroeë stadium die vorm van ’n olifant of ’n olifantkop gehad het nie. Ganapati-Vinayaka moes nog sy debuut maak."[150]

Een teorie oor die oorsprong van Ganesja is dat hy geleidelik op die voorgrond getree het saam met die vier Winajakas.[151] In Hindoemitologie was die Winajakas 'n groep van vier lastige demone wat hindernisse en probleme geskep het,[152] maar wat maklik gepaai kon word.[153] Die naam "Winajaka" is 'n algemene naam vir Ganesja beide in die Puranas en in Boeddhistiese tantras.[154] Krishan is een van die akademici wat die standpunt aanvaar en prontuit oor Ganesja sê: "Hy is 'n nie-Vediese god. Sy oorsprong moet teruggespoor word na die vier Winajakas, bose geeste, van die Manavagrhyasutra (7de–4de eeu v.C.) wat verskeie soorte boosheid en leiding veroorsaak".[155] Uitbeeldings van mensefigure met olifantkoppe, wat sommige met Ganesja identifiseer, verskyn reeds in die 2de eeu in Indiese kuns en op muntstukke.[156]

Vediese en epiese letterkunde

[wysig | wysig bron]
’n 5de-eeuse marmerbeeld van Ganesja wat naby Gardez, Afganistan, gevind is en nou by Dargah Pir Rattan Nath, Kabul, staan. Die inskripsie sê hierdie "groot en beeldskone beeld van Mahavinayaka" is deur die Shahi-koning Khingala heilig gemaak.[157]

Die titel "leier van die groep" (Sanskrit: gaṇapati) kom twee keer in die Righveda (RV) voor, maar in nie een van die twee gevalle verwys dit na die moderne Ganesja nie (die Vedas is die oudste heilige boeke bekend aan die Hindoes). Die term verskyn volgens kommentaarskrywers in RV 2.23.1 as 'n titel vir die Vediese god Brahmanaspati.[158] Hoewel die vers sonder twyfel na Brahmanaspati verwys, is dit later aangeneem vir aanbidding van Ganesja en word dit vandag nog gebruik.[159] In die verwerping van enige bewering dat die gedeelte in die Righveda getuienis van Ganesja is, sê Ludo Rocher dat dit "duidelik verwys na Brhaspati, die god van dié psalm, en slegs na Brhaspati verwys".[160] Verder sê hy: "Net so verwys die tweede gedeelte (RV 10.112.9) duidelik na Indra [die koning van die gode],[161] wat die bynaam ganapati gegee is, vertaal as "heer van die geselskappe" (van die Maruts)".[162] Rocher merk egter op die meer onlangse Ganapatja-letterkunde haal dikwels die Righvediese verse aan om Vediese aansien aan Ganesja te gee.[163]

Twee verse in tekste wat tot die Swart Jadjoerweda behoort, Maitrāyaṇīya Saṃhitā (2.9.1)[164] en Taittirīya Āraṇyaka (10.1),[165] verwys na 'n god as "die getande een" (Dantiḥ), "olifantgesig" (Hastimukha), en "met 'n gekromde slurp" (Vakratuņḍa). Hierdie name suggereer Ganesja, en die 14de-eeuse kommentator Sayana bepaal hierdie identifikasie uitdruklik.[166] Die beskrywing van Dantin, wat 'n slurp het en 'n koringgerf, suikerriet en knuppel vashou,[167] is so karakteriserend van die Poeraniese Ghanapati dat Heras sê "ons kan nie die aanvaarding van sy volle identifikasie met hierdie Vediese Dantin teenstaan nie".[168] Krishan beskou die psalms egter as latere toevoegings.[169] Thapan meen hierdie gedeeltes "word algemeen beskou asof dit geïnterpoleer sou wees". Dhavalikar sê: "Die verwysings na die olifantkopgod in die Maitrayani-samhita is bewys as baie laat interpolasies en is dus nie baie nuttig vir die bepaling van die vroeë vorming van die god nie."[170]

Ganesja verskyn nie in Indiese epiese letterkunde wat uit die Vediese tydperk dateer nie. 'n Laat interpolasie tot die epiese gedig Mahabharata lui dat die wysgeer Vyasa Ganesja gevra het om as sy skriba (skrywer) te dien om die gedig neer te skryf soos hy dit aan hom dikteer. Ganesja het ingestem, maar op voorwaarde dat Vyasa die gedig sonder onderbreking opsê. Die wysgeer het ingestem, maar het agtergekom dat om enige rus te kry hy baie komplekse dele moes opsê sodat Ganesja vir verduidelikings moes vra. Die storie word nie aanvaar as deel van die oorspronklike teks deur die redakteurs van die kritiese uitgawe van die Mahabharata,[171] waarin die storie van 20 lyne as voetnoot verplaas is, nie.[172] Die storie van Ganesja wat as die skrywer optree kom voor in 37 van die 59 manuskripte wat geraadpleeg is in die voorbereiding van die kritiese uitgawe.[173] Ganesja se verbintenis met skranderheid en leer is een rede waarom hy as skrywer van Vyasa se diktee van die Mahabharata in hierdie interpolasie voorkom.[174] Richard L. Brown dateer die storie van die 8ste eeu en Moriz Winternitz kom tot die gevolgtrekking dat dit so vroeg as c. 900 bekend was, maar dat dit eers sowat 150 jaar later tot die Mahabharata toegevoeg is. Winternitz merk ook op dat die weglating van hierdie Ganesja-legende 'n bepaalde eienskap van Suid-Indiese manuskripte van die Mahabharata is.[175] Die term vināyaka word aangetref in sommige hersienings van die Śāntiparva en Anuśāsanaparva wat beskou word as interpolasies.[176] 'n Verwysings na Vighnakartṛīṇām ("Skepper van Hindernisse") in Vanaparva word ook gesien as 'n interpolasie en verskyn nie in die kritiese uitgawe nie.[177]

Poeraniese tydperk

[wysig | wysig bron]

Stories oor Ganesja kom gereeld in die Poeraniese korpus voor. Brown merk op dat hoewel die Poeranas "presiese chronologiese ordening verontagsaam", die meer gedetailleerde verhale van Ganesja se lewe in die latere tekste voorkom, c. 600–1300.[178] Yuvraj Krishan sê dat die Poeraniese mites oor die geboorte van Ganesja en hoe hy 'n olifantkop gekry het in die latere Poeranas voorkom wat van c. 600 af geskryf is. Hy brei daarop uit deur te sê verwysings na Ganesja in die vroeëre Poeranas, soos die Vayu- en Brahmanda-poeranas, is latere interpolasies wat in die 7de tot 10de eeu gemaak is.[179]

In sy oorsig van Ganesja se opkoms tot prominensie in Sanskrit letterkunde merk Ludo Rocher op:

In die eerste plek kan 'n mens nie help om getref te word deur die feit dat die tallose stories wat om Ganesja wentel, op 'n onverwags beperkte aantal insidente konsentreer nie. Hierdie insidente is hoofsaaklik drie: sy geboorte en ouerskap, sy olifantkop en sy enkele tand. Ander insidente word in die tekste aangeraak, maar in 'n baie mindere mate.[180]

Ganesja se opkoms tot prominensie is gekodifiseer in die 9de eeu, toe hy amptelik ingesluit is as een van die vyf hoofgode van Smartisme. Die 9de-eeuse filosoof Śaṅkarācārya het die "aanbidding van die vyf vorme" -stelsel (pañcāyatana pūjā) gewild gemaak onder ortodokse Brahmane van die Smarta-tradisie.[181] Hierdie aanbiddingsgebruik roep die vyf gode Ganesja, Wisjnoe, Sjiwa, Devi en Soerja op.[182] Śaṅkarācārya het die tradisie hoofsaaklik ingestel om die hoofgode van die vyf hoofsektes op gelyke basis te verenig. Dit het die rol van Ganesja as 'n komplementêre god daargestel.

Buite Indië en Hindoeïsme

[wysig | wysig bron]
Standbeeld van Ganesja in die Cham-museum, Danang, Sentraal-Viëtnam. Uit die 8ste eeu.
"Dansende Ganesj. Sentraal-Tibet. Vroeg 15de eeu. Kleure op katoen. Hoogte: 68 sentimeter".[183] Hierdie vorm staan ook bekend as Maharakta ("Die Groot Rooi Een").[184]
Ganesja-standbeeld in Prambanan, Java, Indonesië.

Kommersiële en kulturele kontak het Indië se invloed in Wes- en Suidoos-Asië uitgebrei. Ganesja is een van baie Hindoegode wat as gevolg hiervan in ander lande bekend geraak het.[185]

Hy is in besonder aanbid deur handelaars wat van Indië af gereis het vir kommersiële ondernemings.[186] Die tydperk van omstreeks die 10de eeu af is gekenmerk deur die ontwikkeling van nuwe handelsnetwerke, die vorming van handelsgildes en 'n herlewing in die omloop van geld. In hierdie tydperk het Ganesja ontwikkel tot die hoofgod wat met handelaars verbind word.[187] Die vroegste inskripsie wat Ganesja voor enige ander god oproep, word verbind met die handelaarsgemeenskap.[188]

Hindoes het na die Maleise Argipel migreer en hul kultuur, insluitend Ganesja, met hulle saamgeneem.[189] Talle standbeelde van Ganesja word in die Maleise Argipel aangetref, dikwels langs toevlugsoorde. Die vorms van Ganesja wat in die Hindoekuns van Java, Bali, en Borneo voorkom, vertoon spesifieke streekinvloede.[190] Die geleidelike verspreiding van die Hindoekultuur na Suidoos-Asië het Ganesja in aangepaste vorm in Birma, Kambodja en Thailand gevestig. In Indo-China is Hindoeïsme en Boeddhisme saam beoefen en wedersydse invloede kan gesien word in die ikonografie van Ganesja in dié streek.[191] In Thailand, Kambodja en onder die Hindoeklasse van die Chams in Viëtnam is Ganesja hoofsaaklik as 'n verwyderaar van hindernisse beskou.[192] Selfs vandag word Ganesja in Boeddhistiese Thailand beskou as verwyderaar van hindernisse en die god van sukses.[193]

Voor die aankoms van Islam het Afganistan noue kulturele bande met Indië gehad en beide Hindoe- en Boeddhiste-gode is aanbid. 'n Paar voorbeelde van beelde uit die 5de tot die 7de eeu het oorleef wat daarop dui dat die aanbidding van Ganesja in daardie stadium hoogty gevier het in die omgewing.[194]

Ganesja verskyn in Mahayana-Boeddhisme, nie slegs as die Boeddhiste-god Winajaka nie, maar ook as 'n Hindoedemoonvorm met dieselfde naam.[195] Hy word ook in die laat Gupta-tydperk uitgebeeld.[196] As die Boeddhistiese god Winajaka word hy dikwels dansende uitgebeeld. Hierdie vorm, genaamd "Nṛtta Ganapati", was gewild in Noord-Indië, is later in Nepal aangeneem en daarna in Tibet.[197] In Nepal is die Hindoevorm van Ganesja, wat as Heramba bekend staan, baie gewild; hy het vyf koppe en ry op 'n leeu.[198] Tibettaanse uitbeeldings van Ganesja vertoon ambivalente beelde.[199] 'n Tibetaanse vertaling vir Ganapati is tsjogs bdag.[200] In een Tibettaanse vorm word hy uitgebeeld waar hy vertrap word deur Mahakala, 'n gewilde Tibettaanse god.[201] Ander uitbeeldings wys hom as die vernietiger van hindernisse, soms in 'n dansende houding.[202] Ganesja word gesien in China en Japan in vorms wat eienskappe van bepaalde streekkarakters vertoon. In Noord-China dra die oudste bekende beeld van Ganesja 'n inskripsie wat terugdateer van 531.[203] In Japan is die Ganesja-kultus in 806 vir die eerste keer genoem.[204]

Die kanonieke letterkunde van Djainisme noem nie die kultus van Ganesja nie.[205] Die god word egter deur die meeste Djains aanbid vir wie hy oënskynlik sekere funksies van die god Kubera oorgeneem het.[206] Djain-verbindings met die handelsgemeenskap ondersteun die idee dat Djainisme die aanbidding van Ganesja opgeneem het as gevolg van kommersiële bande.[207] Die vroegste bekende Djainistiese Ganesja-standbeeld dateer van omstreeks die 9de eeu.[208] 'n 15de-eeuse Djain-teks lys prosedures vir die oprig van Ganapati-beelde.[209] Beelde van Ganesja verskyn in die Djain-tempels van Rajasthan en Gujarat.[210]

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. ↑ "Ganesha wat gereed maak om sy lotus te gooi. Basohli-miniatuur, circa 1730. Nasionale Museum, Nieu-Delhi. Hy is in 'n oranje dhoti geklee; sy liggaam is geheel en al rooi. Aan die drie punte van sy piepklein kroon is lotusbloeisels geheg. Hy hou in sy twee regterhande die bidsnoer en 'n beker gevul met drie modakas vas ('n vierde is in sy slurp). In sy twee linkerhande hou hy 'n groot lotusblom bo en 'n byl onder, met die handvatsel wat teen sy skouer rus. In die Moedgala-poerāṇa (VII, 70) gooi Ganesha 'n lotus na die demoon van eiewaan (Mamāsura) wat hom aangeval het. Die demoon, wat nie die geur van die goddelike blom kan uitstaan nie, gee aan Ganesha oor." Vir aanhalings en ’n beskrywing van die werk sien: Martin-Dubost (1997), bl. 73.
  2. ↑ Rao, bl. 1.
  3. ↑ Verwys:
    • Brown, bl. 1. "Gaṇeśa is often said to be the most worshipped god in India."
    • Getty, bl. 1. "Gaṇeśa, Lord of the Gaṇas, although among the latest deities to be admitted to the Brahmanic pantheon, was, and still is, the most universally adored of all the Hindu gods, and his image is found in practically every part of India."
  4. ↑ Verwys:
    • Rao, bl. 1.
    • Martin-Dubost, bl. 2–4.
    • Brown, bl. 1.
  5. ↑ Verwys:
    • Chapter XVII, "The Travels Abroad", in: Nagar (1992), bl. 175–187. Vir 'n oorsig oor Ganesha se geografiese verspreiding en gewildheid buite Indië.
    • Getty, bl. 37-88, Vir bespreking van die verspreiding van Ganesha-aanbidding in Nepal, Sjinese Turkestan, Tibet, Burma, Siam, Indo-China, Jawa, Bali, Borneo, Sjina en Japan.
    • Martin-Dubost, bl. 311–320.
    • Thapan, bl. 13.
    • Pal, bl. x.
  6. ↑ Martin-Dubost, bl. 2.
  7. ↑ Verwys:
    • Thapan, bl. 254.
    • Kommentaar op Gaṇapati Upaniṣad, vers 12 in Saraswati 2004, p. 80 vir Ganesha se rol as die verwyderaar van hindernisse
  8. ↑ 8,0 8,1 Hierdie idees is so algemeen dat Courtright hulle gebruik in die titel van sy boek, Ganesha: Lord of Obstacles, Lord of Beginnings. Vir die naam Wighnesja, sien: Courtright 1985, p. 156, 213
  9. ↑ Heras 1972, p. 58
  10. ↑ Getty, bl. 5.
  11. ↑ Narain, A. K. "Gaṇeśa: The Idea and the Icon" in Brown 1991, p. 27
  12. ↑ Vir die geskiedenis van die ontwikkeling van die gāṇapatya en hulle verhouding met die wye geografiese verspreiding van Ganesha-aanbidding, sien: Hoofstuk 6, "The Gāṇapatyas" in: Thapan (1997), bl. 176–213.
  13. ↑ Vir 'n Engelse vertaling van die Ganeshapurana 1.46, sien: Bailey, bl. 258–269.
  14. ↑ Verwys na:
    • Narain, A. K. "Gaṇeśa: A Protohistory of the Idea and the Icon". Brown, bl. 21–22.
    • Apte, bl. 395.
  15. ↑ Vir die afleiding van die naam en die verhouding met die gaņas, verwys: Martin-Dubost. bl. 2.
  16. ↑ Apte, bl. 395.
  17. ↑ Die woord gaņa word deur Bhāskararāya in sy kommentaar op die gaṇeśasahasranāma in hierdie metafisiese sin vertolk. Verwys in besonder na kommentaar op vers 6 insluitend name Gaṇeśvaraḥ and Gaṇakrīḍaḥ in: Śāstri Khiste 1991, pp. 7–8.
  18. ↑ Apte, bl. 395.
  19. ↑ Verwys na:
    • Oka 1913, p. 8 vir bronteks van Amarakośa 1.38 as vināyako vighnarājadvaimāturagaṇādhipāḥ - apyekadantaherambalambodaragajānanāḥ.
    • Śāstri 1978 vir teks van Amarakośa versified as 1.1.38.
  20. ↑ Y. Krishan (Gaṇeśa:Ontrafeling van 'n Enigma, bl. 6): "Pārwati wat 'n beeld van Gaṇeśa geskep het uit haar liggaamlike onreinhede maar wat bedeel is met lewe na dompeling in die heilige water van die Gangā. Daar word dus gesê dat hy twee moeders het – Pārwati en Ghangā en word daarom dvaimātura en ook Gāngeya genoem."
  21. ↑ Krishan bl. 6
  22. ↑ Thapan, bl. 20.
  23. ↑ Vir die geskiedenis van die aṣṭavināyaka-terreine en 'n beskrywing van pelgrimsgebruike wat daaraan verwant is, verwys: Mate, bl. 1–25.
  24. ↑ 24,0 24,1 Vir Krishan se standpunte oor Ganesha se tweeledige aard sien sy aanhaling: "Gaṇeśa het 'n tweeledige aard; as Vināyaka, as 'n grāmadevatā, is hy vighnakartā, en as Gaṇeśa is hy vighnahartā, 'n paurāṇic devatā." Krishan, bl. viii.
  25. ↑ Martin-Dubost, bl. 367.
  26. ↑ Narain, A. K. "Gaṇeśa: The Idea and the Icon". Brown, bl. 25.
  27. ↑ Thapan, bl. 62.
  28. ↑ Pal, bl. ix.
  29. ↑ Verwys na:
    • Martin-Dubost, vir 'n omvattende oorsig van ikonografie wat mildelik geïllustreer is.
    • Hoofstuk X, "Development of the Iconography of Gaņeśa", in: Krishan 1999, pp. 87–100, vir 'n oorsig van ikonografie met klem op ontwikkelende temas, goed geïllustreer met plate.
    • Pal, vir 'n geïllustreerde versameling van studies oor spesifieke aspekte van Ganesha met die klem op kuns en ikonografie.
  30. ↑ Brown, bl. 175.
  31. ↑ Martin-Dubost, bl. 213. In die boonste regterhoek is die beeld gedateer as (973–1200).
  32. ↑ Pal, bl. vi. Die prent op die bladsy beeld 'n klipstandbeeld in die Los Angeles County Museum of Art uit wat gedateer is as ca. 12de eeu. Pal vertoon 'n voorbeeld van die vorm gedateer ca. 13de eeu on bl. viii.
  33. ↑ Brown, bl. 176.
  34. ↑ Sien foto 2, "Large Ganesh", in: Pal, bl. 16.
  35. ↑ Verwysingfout: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named parasu
  36. ↑ Verwysingfout: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named ankus
  37. ↑ Verwysingfout: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named pasa
  38. ↑ Verwys:
    • Martin-Dubost, bl. 197–198.
    • foto 9, "Ganesh images being taken for immersion", in: Pal, bl. 22–23. Vir 'n voorbeeld van 'n groot beeld van die tipe wat in 'n optog gedra word.
    • Pal, bl. 25, Vir twee soortgelyke beelde wat gedompel gaan word.
  39. ↑ Sien:
    • Pal, bl. 41–64. Vir baie voorbeelde van Ganesha wat dans.
    • Brown, bl. 183. Vir die gewildheid van die dansende vorm.
  40. ↑ Four-armed Gaṇeśa. Miniatuur van die Nurpurskool, circa 1810. Museum van Chandigarh. Vir die beeld sien: Martin-Dubost (1997), bl. 64, wat dit as volg beskryf: "On a terrace leaning against a thick white bolster, Gaṇeśa is seated on a bed of pink lotus petals arranged on a low seat to the back of which is fixed a parasol. The elephant-faced god, with his body entirely red, is dressed in a yellow dhoti and a yellow scarf fringed with blue. Two white mice decorated with a pretty golden necklace salute Gaṇeśa by joining their tiny feet together. Gaṇeśa counts on his rosary in his lower right hand; his two upper hands brandish an axe and an elephant goad; his fourth hand holds the broken left tusk."
  41. ↑ Nagar, bl. 77.
  42. ↑ Brown, bl. 3.
  43. ↑ Nagar, bl. 78.
  44. ↑ Brown, bl. 76.
  45. ↑ Brown, bl. 77.
  46. ↑ Brown, bl. 77–78.
  47. ↑ Brown, bl. 76–77.
  48. ↑ Vir die skepping van Ganesha uit Sjiwa se lag en Sjiwa se vloek wat daarop gevolg het, sien Varahapurana 23.17 soos aangehaal in Brown: bl. 77.
  49. ↑ Getty, bl. 1.
  50. ↑ Heras, bl. 29.
  51. ↑ Granoff, Phyllis. "Gaṇeśa as Metaphor". Brown, bl. 90.
  52. ↑ "Ganesha in Indian Plastic Art" en Passim. Nagar, bl. 101.
  53. ↑ Granoff, Phyllis. "Gaṇeśa as Metaphor". Brown, bl. 91.
  54. ↑ Vir vertaling van udara as "maag" verwys na: Apte, bl. 268.
  55. ↑ Verwys:
    • Br. P. 2.3.42.34
    • Thapan, bl. 200, Vir 'n beskrywing van hoe 'n variant van die storie gebruik word in die Moedgala-poerana 2.56.38–9
  56. ↑ Vir 'n ikonografiese kaart wat aantal arms en attribute vertoon geklassifiseer volgens bron en genaamde vorm, verwys na: Nagar, bl. 191–195. Appendix I.
  57. ↑ Vir geskiedenis en voorkoms van vorms met verskeie arms, en die vierarmige vorm as een van die standaard tipes, verwys na: Krishan 1999, p. 89.
  58. ↑ Verwys na:
    • Krishan 1999, p. 89, vir twee-armige vorms as 'n vroeëre ontwikkeling as vierarmige vorms.
    • Brown, bl. 103. Maroeti Nandan Tiwari en Kamal Giri sê in "Images of Gaṇeśa In Jainism" dat die teenwoordigheid van slegs twee arms op 'n Ganesha beeld dui op 'n vroeë datum.
  59. ↑ Martin-Dubost, bl. 120.
  60. ↑ Verwys:
    • Martin-Dubost, bl. 202, Vir 'n oorsig van slangbeelde in Ganesha-ikonografie.
    • Krishan 1999, pp. 50–53, Vir 'n oorsig van slangbeelde in Ganesha-ikonografie.
  61. ↑ Verwys na:
    • Martin-Dubost, bl. 202. Vir die Ganeshapurana verwysings vir Vāsuki om die nek en die gebruik van 'n slangtroon.
    • Krishan 1999, pp. 51–52. Vir die storie van die bedekking van die nek met Vāsuki en Śeṣa om die maag en vir die naam in sy sahasranama as Sarpagraiveyakāṅgādaḥ ("Who has a serpent around his neck"), wat verwys na hierdie standaard-ikonografiese element.
  62. ↑ Verwys na:
    • Martin-Dubost, bl. 202. Vir teks van 'n rots inskripsie gedateer 1470 wat Ganesha se heilige draad as die slang Śeṣa identifiseer.
    • Nagar, bl. 92. vir die slang as 'n algemene tipe yajñyopavīta vir Ganesha.
  63. ↑ Verwys na:
    • Nagar, bl. 81. Vir derde oog of Sjaiwa tilaka met drie horisontale lyne.
    • die dhyānam in: Sharma (1993 uitgawe van Ganeshapurana) I.46.1. Vir Ganesa gevisualiseer as trinetraṁ (drie-oog).
  64. ↑ Verwys:
    • Nagar, bl. 81. Vir aanhaling van tot Ganeshapurana I.14.21–25 en vir aanhaling tot Padma-poerana as beskrywend van die sekel vir versiering van die voorkop van Ganesha
    • Bailey (1995), bl. 198–199. Vir vertaling van Ganeshapurana I.14, wat 'n meditasievorm insluit met maan op voorkop.
  65. ↑ Verwys na:
    • Nagar, bl. 81. Vir Bhālacandra as 'n bepaalde vorm wat aanbid word.
    • Sharma (1993 uitgawe van Ganeshapurana) I.46.15. Vir die naam Bhālacandra wat in die Ganesha Sahasranama voorkom
  66. ↑ Nagar, Voorwoord.
  67. ↑ "The Colors of Ganesha". Martin-Dubost, bl. 221–230.
  68. ↑ Martin-Dubost, bl. 224–228
  69. ↑ Martin-Dubost, bl. 228.
  70. ↑ Krishan, bl. 48, 89, 92.
  71. ↑ Krishan, bl. 49.
  72. ↑ Verwys na:
    • Krishan, bl. 48–49.
    • Bailey (1995), bl. 348. Vir die Ganeshapurana storie van Mayūreśvara met die pou wahana (GP I.84.2–3).
  73. ↑ Verwys na:
    • Krishan, bl. 49.
    • Maruti Nandan Tiwari en Kamal Giri, "Images of Gaṇeśa In Jainism", in: Brown, bl. 101-102.
  74. ↑ Verwys na:
    • Nagar. Preface.
    • Martin-Dubost, bl. 231–244.
  75. ↑ Sien aantekening op figuur 43 in: Martin-Dubost, bl. 144.
  76. ↑ Aanhalings van Matsja-poerana 260.54, Brahmananda-poerana Lalitamahatmya XXVII, en Ganeshapurana 2.134–136 word verskaf deur : Martin-Dubost, bl. 231.
  77. ↑ Martin-Dubost, bl. 232.
  78. ↑ Vir Mūṣakavāhana sien v. 6. Vir Ākhuketana sien v. 67. In: Gaṇeśasahasranāmastotram: mūla evaṁ srībhāskararāyakṛta ‘khadyota’ vārtika sahita. (Prācya Prakāśana: Vārāṇasī, 1991). Bronteks met kommentaar deur Bhāskararāya in Sanskrit.
  79. ↑ Vir 'n oorsig van die verskillende vertolkings en aanhalings, sien: Grimes (1995), bl. 86.
  80. ↑ A Student's Guide to AS Religious Studies for the OCR Specification, deur Michael Wilcockson, pg.117
  81. ↑ Krishan bl. 49–50.
  82. ↑ Verwys:
    • Martin-Dubost, bl. 231.
    • Rocher, Ludo. "Gaṇeśa's Rise to Prominence in Sanskrit Literature", in: Brown (1991), bl. 73. Vir verwysings na die interpretasie dat "die rot die dier is wat sy weg na elke plek vind,'"
  83. ↑ "Lord of Obstacles", 'n algemene naam kom in die titel van Courtright se Gaṇeśa: Lord of Obstacles, Lord of Beginnings voor. Vir ekwivalente Sanskrit name Vighneśvara en Vighnarāja, sien: Courtright, bl. 136.
  84. ↑ Courtright, bl. 136.
  85. ↑ Vir Dhavilkar se mening oor Ganesja se veranderende rol, sien Dhavalikar, M. K. "Gaṇeśa: Myth and reality" in Brown 1991, p. 49
  86. ↑ Brown, bl. 6.
  87. ↑ Nagar, bl. 5.
  88. ↑ Apte, bl. 703.
  89. ↑ Ganesja-poerana I.46, v. 5 van die Ganesja Sahasranama afdeling in GP-1993, Sharma uitgawe. Dit verskyn in vers 10 van die weergawe soos gegee in die Bhaskararaya kommentaar.
  90. ↑ Sharma uitgawe, GP-1993 I.46, verse 204–206. Die Bailey uitgawe gebruik 'n effens ander bewoording, en waar Sharma lees Boeddhiprija, vertaal Bailey Toekenner-van-lakhs.
  91. ↑ Practical Sanskrit Dictionary Deur Arthur Anthony MacDonell; bl. 187 (priya); Gepubliseer 2004; Motilal Banarsidass Publ; ISBN 81-208-2000-2
  92. ↑ Krishan 1999; bl. 60-70 bespreek Ganesja as "Boeddhi se Man".
  93. ↑ Grimes, bl. 77.
  94. ↑ Chinmayananda, bl. 127. In Chinmayananda se nommeringstelsel, is dit upamantra 8.
  95. ↑ Vir voorbeelde van beide, sien: Grimes, bl. 79–80.
  96. ↑ 96,0 96,1 Tantra Unveiled: Seducing the Forces of Matter & Spirit By Rajmani Tigunait; Bydraer Deborah Willoughby ; Gepubliseer 1999; Himalayan Institute Press; bl. 83; ISBN 0-89389-158-4
  97. ↑ Translation. Courtright, bl. 253.
  98. ↑ Chinmayananda, op. cit., bl. 127. In Chinmayananda se nommeringstelsel is dit deel van upamantra 7. 'You have a permanent abode (in every being) at the place called "Muladhara"'.
  99. ↑ Verwys:
    • Nagar, bl. 7-14. Vir 'n opsomming van Poeraniese variante van geboorteverhale.
    • Martin-Dubost, bl. 41–82. Hoofstuk 2, "Stories of Birth According to the Purāṇas".
  100. ↑ Linga-poerana.
  101. ↑ Sjiwa-poerana IV. 17.47–57. Matsja-poerana 154.547.
  102. ↑ Varāha Poerana 23.18–59.
  103. ↑ Vir 'n opsomming van Brahmawaiwarta-poerana, Ganesja Khanda, 10.8–37, sien: Nagar, bl. 11–13.
  104. ↑ Vir 'n opsomming van variante name vir Skanda, sien: Thapan, bl. 300.
  105. ↑ Khokar en Saraswati, bl. 4.
  106. ↑ Brown, bl. 4, 79.
  107. ↑ Gupta, bl. 38.
  108. ↑ For a review, sien: Cohen, Lawrence. "The Wives of Gaṇeśa". Brown, bl. 115–140
  109. ↑ Verwys na:
    • Getty 1936, p. 33. "Volgens antieke tradisie, was Gaṇeśa 'n Brahmakārin, d.i. 'n ongetroude godheid; maar legende het aan hom twee metgeselle toegedig; verpersoonlikhede van Wysheid (Boeddhi) en Sukses (Siddhi)."
    • Krishan 1999, p. 63. "... in the smārta or orthodox traditional religious beliefs, Gaṇeśa is a bachelor or brahmacārī"
  110. ↑ Vir bespreking van kuisheid van Ganesja, sien: Cohen, Lawrence, "The Wives of Gaṇeśa", in: Brown 1991, pp. 126–129.
  111. ↑ Vir 'n oorsig van assosiasies met Boeddhi, Siddhi, Riddhi en ander figure, en die stelling "In kort is die gades van Gaṇeśa die verpersoonliking van sy kragte, wat manifesteer in sy funksionele aspekte...", sien: Krishan 1999, p. 62.
  112. ↑ Vir 'n enkele gade of 'n naamlose bediende daşi (bediende), sien: Cohen, Lawrence, "The Wives of Gaṇeśa", in: Brown 1991, p. 115.
  113. ↑ Vir assosiasies met Śarda en Sarasvati en die identifikasie van dié godinne met mekaar, sien: Cohen, Lawrence, "The Wives of Gaṇeśa", in: Brown 1991, pp. 131–132.
  114. ↑ Vir verbintenisse met Laksjmi, sien: Cohen, Lawrence, "The Wives of Gaṇeśa", in: Brown 1991, pp. 132–135.
  115. ↑ Vir bespreking van die Kala Bo, sien: Cohen, Lawrence, "The Wives of Gaṇeśa", in: Brown 1991, pp. 124–125.
  116. ↑ Vir 'n stelling oor seuns, sien: Cohen, Lawrence, "The Wives of Gaṇeśa", in: Brown 1991, p. 130.
  117. ↑ Sien:
    • Cohen, Lawrence. "The Wives of Gaṇeśa". Brown, bl. 130.
    • Thapan, bl. 15–16, 230, 239, 242, 251.
  118. ↑ Krishan bl. 1-3
  119. ↑ K.N. Somayaji, Concept of Ganesha, bl. 1 soos aangehaal in Krishan bl. 2-3
  120. ↑ Krishan bl. 38
  121. ↑ Vir aanbidding van Ganesja deur "volgelinge van alle sektes en denominasies, Saiwiete, Waisnawiete, Boeddhiste en Jaïniste" sien Krishan 1981–1982, p. 285
  122. ↑ Nagar, Voorwoord.
  123. ↑ Grimes bl. 27
  124. ↑ Die term modaka is van toepassing op alle streeksvariëteite van koeke of lekkers wat aan Ganesja geoffer word. Martin-Dubost, bl. 204.
  125. ↑ Martin-Dubost, bl. 204.
  126. ↑ Martin-Dubost, bl. 369.
  127. ↑ Martin-Dubost, bl. 95–99.
  128. ↑ Thapan bl. 215
  129. ↑ Vir die vierde wassende dag in Māgha toegewy tot Ganesa (Gaṇeśa-caturthī) sien: Bhattacharyya, B., "Festivals and Sacred Days", in: Bhattacharyya, volume IV, bl. 483.
  130. ↑ The Experience of Hinduism: Essays on Religion in Maharashtra ; Saamgestel deur Eleanor Zelliot, Maxine Berntsen, bl. 76-94 ("The Ganesh Festival in Maharashtra: Some Observations" by Paul B. Courtright); Gepubliseer 1988; SUNY Press; ISBN 0-88706-664-X
  131. ↑ Metcalf en Metcalf, bl. 150.
  132. ↑ Sien:
    • Brown (1991), bl. 9.
    • Thapan, bl. 225. Vir Tilak se rol in die omskepping van die private familiefeeste tot 'n openbare gebeurtenis ter ondersteuning van Indiese nasionalisme.
  133. ↑ Sien:
    • Momin, A. R., The Legacy Of G. S. Ghurye: A Centennial Festschrift, bl. 95.
    • Brown (1991), bl. 9. Vir Ganesja se aantrekking as "the god for Everyman" as 'n motivering vir Tilak.
  134. ↑ Vir Tilak as die eerste om groot publieke beelde te installeer in maṇḍapas (paviljoene of tente) sien: Thapan, bl. 225.
  135. ↑ Vir Ganesh Tjatoerthi as die belangrikste fees in Maharashtra, sien: Thapan, bl. 226.
  136. ↑ "Gaṇeśa in a Regional Setting". Courtright, bl. 202–247.
  137. ↑ Krishan bl. 92
  138. ↑ Brown bl. 3
  139. ↑ Grimes, bl. 110-112
  140. ↑ Krishan bl. 91-92
  141. ↑ T.A.Gopinatha; Elements of Hindu Iconography, bl. 47-48 soos aangehaal in Krishan bl. 2
  142. ↑ Krishan bl. 147-158
  143. ↑ "Ganesha Temples worldwide". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 17 Desember 2007. Besoek op 9 Januarie 2008.
  144. ↑ SA Tourism, DID YOU KNOW, besoek op 9 Januarie 2007
  145. ↑ Narain, A. K. "Gaņeśa: A Protohistory of the Idea and the Icon", in: Brown, bl. 19.
  146. ↑ Nagar, bl. 4.
  147. ↑ Narain, A. K. "Gaņeśa: A Protohistory of the Idea and the Icon", in: Brown, bl. 19.
  148. ↑ Narain, A. K. "Gaņeśa: A Protohistory of the Idea and the Icon". Brown, bl. 19–20.
  149. ↑ Courtright, bl. 10–11.
  150. ↑ Thapan, bl. 75.
  151. ↑ Verwys na:
    • Passim. Thapan.
    • Rocher, Ludo. "Gaņeśa's Rise to Prominence in Sanskrit Literature". Brown, bl. 70–72.
  152. ↑ Aitareya Brāhmana, I, 21.
  153. ↑ Bhandarkar. Vaisnavism, Saivism and other Minor Sects. bl. 147–48.
  154. ↑ Thapan, bl. 20.
  155. ↑ Krishan, bl. vii.
  156. ↑ Vir 'n bespreking van vroeë uitbeeldings van olifanthooffigure in kuns, sien Krishan 1981–1982, p. 287–290 of Krishna 1985, p. 31–32
  157. ↑ Vir 'n foto van die beeld en detail van die inskripsie, sien: Dhavalikar, M. K., "Gaņeśa: Myth and Reality", in: Brown 1991, pp. 50,63.
  158. ↑ Wilson, H. H. Ŗgveda Saṃhitā. Sanskrit teks, Engelse vertaling, notas, en indeks van verse. Parimal Sanskrit Series No. 45. Volume II: Maṇḍalas 2, 3, 4, 5. Tweede Hersiene Uitgawe; Geredigeer en Hersien deur Ravi Prakash Arya en K. L. Joshi. (Parimal Publications: Delhi, 2001). (Vol. II); ISBN 81-7110-138-0 (Set). RV 2.23.1 (2222) gaṇānāṃ tvā gaṇapatiṃ havāmahe kaviṃ kavīnāmupamaśravastamam | 2.23.1; "We invoke the Brahmaṇaspati, chief leader of the (heavenly) bands; a sage of sages."
  159. ↑ Sien:
    • Nagar, bl. 3.
    • Rao, bl. 1.
  160. ↑ Rocher, Ludo. "Gaņeśa's Rise to Prominence in Sanskrit Literature". Brown, bl. 69. Bṛhaspati is 'n variante naam vir Brahamanaspati.
  161. ↑ Rocher, Ludo. "Gaņeśa's Rise to Prominence in Sanskrit Literature". Brown, bl. 69–70.
  162. ↑ Wilson, H.H. Ŗgveda Saṃhitā. Sanskrit teks, Engelse vertaling, notas, en indeks van verse. Parimal Sanskrit Series No. 45. Volume IV: Maṇḍalas 9, 10. Tweede Hersiene Uitgawe; Geredigeer en Hersien deur Ravi Prakash Arya en K.L. Joshi. (Parimal Publications: Delhi, 2001). (Vol. IV); ISBN 81-7110-138-0 (Stel). RV 10.112.9 (10092) ni ṣu sīda gaṇapate gaṇeṣu tvāmāhurvipratamaṃ kavīnām; "Lord of the companies (of the Maruts), sit down among the companies (of the worshippers), they call you the most sage of sages".
  163. ↑ Vir gebruik van RV-verse in onlangse Ganapatya-geskrifte, sien Rocher, Ludo. "Gaņeśa's Rise to Prominence in Sanskrit Literature" in Brown 1991, p. 70
  164. ↑ Die vers: "tát karāţāya vidmahe | hastimukhāya dhîmahi | tán no dántî pracodáyāt||"
  165. ↑ Die vers: " tát púruṣâya vidmahe vakratuṇḍāya dhîmahi| tán no dántî pracodáyāt||"
  166. ↑ Vir teks van Maitrāyaṇīya Saṃhitā 2.9.1 en Taittirīya Āraṇyaka 10.1 en identifikasie deur Sāyaṇa in sy kommentaar op die āraṇyaka, sien: Rocher, Ludo, "Gaņeśa's Rise to Prominence in Sanskrit Literature" in Brown 1991, p. 70.
  167. ↑ Taittiriya Aranyaka, X, 1, 5.
  168. ↑ Heras, bl. 28.
  169. ↑ Sien:
  170. ↑ Sien:
    • Thapan, bl. 101. Vir interpolasie na die Maitrāyaṇīya Saṃhitā en Taittirīya Āraṇyaka.
    • Dhavalikar, M. K. "Gaṇeśa: Myth and reality" in Brown 1991, p. 56–57. Vir Dhavilkar se mening oor Ganesja's in vroeë Literatuur.
  171. ↑ Rocher, Ludo "Ganesa's Rise to Prominence in Sanskrit Literature", Brown, bl. 71–72.
  172. ↑ Mahābhārata Vol. 1 Part 2. Critical edition, bl. 884.
  173. ↑ Vir die stelling dat "Nege-en-vyftig manuskripte van die Ādiparvan geraadpleeg is vir die herkonstruksie van die kritiese uitgawe. Die storie van Gaṇeśa wat optree as die skrywer vir die skryf van die Mahābhārata kom in 37 manuskripte voor", sien: Krishan 1999, p. 31, note 4.
  174. ↑ Brown, bl. 4.
  175. ↑ Winternitz, Moriz. "Gaṇeśa in die Mahābhārata". Journal of the Royal Asiatic Society of Great Britain and Ireland (1898:382). Aanhaling verskaf deur Rocher, Ludo. "Gaņeśa's Rise to Prominence in Sanskrit Literature". Brown, bl. 80.
  176. ↑ Vir interpolasies van die term vināyaka sien: Krishan 1999, p. 29.
  177. ↑ Vir verwysing Vighnakartṛīṇām en vertaling as "Creator of Obstacles", sien: Krishan 1999, p. 29.
  178. ↑ Brown, bl. 183.
  179. ↑ Krishan, bl. 103.
  180. ↑ Rocher, Ludo. "Gaṇeśa's Rise to Prominence in Sanskrit Literature". Brown, bl. 73.
  181. ↑ Verwys:
    • Courtright, bl. 163. Vir Datering van die pañcāyatana pūjā en die verbinetnis daarvan met Smārta Brahmane.
    • Bhattacharyya, S., "Indian Hymnology", in: Bhattacharyya (1956), volume IV, bl. 470. Vir die "vyf" gode (pañcādevatā) wat "die hoofgode" geword het in die algemeen, en hulle die lys as Sjiwa, Shakti, Wisjnoe, Surya, en Ganesja.
  182. ↑ Verwys na:
    • Grimes, bl. 162.
    • Pal, bl. ix.
  183. ↑ Hierdie werk en sy beskrywing word vertoon in Pal, bl. 125.
  184. ↑ Vir 'n voorstelling van hierdie vorm as Maharakta, sien Pal, bl. 130.
  185. ↑ Nagar, bl. 175.
  186. ↑ Nagar, bl. 174.
  187. ↑ Thapan, bl. 170.
  188. ↑ Thapan, bl. 152.
  189. ↑ Getty, bl. 55.
  190. ↑ Getty, bl. 55–66.
  191. ↑ Getty, bl. 52.
  192. ↑ Brown, bl. 182.
  193. ↑ Brown, bl. 182.
  194. ↑ Sien:
    • Nagar, bl. 175.
    • Martin-Dubost, bl. 311.
  195. ↑ Getty, bl. 37–45.
  196. ↑ Getty, bl. 37.
  197. ↑ Getty, bl. 38.
  198. ↑ Getty, bl. 40.
  199. ↑ Nagar, bl. 185.
  200. ↑ Wayman, Alex (2006). Chanting the Names of Manjushri. Motilal Banarsidass Uitgewers: bl. 76. ISBN 81-208-1653-6
  201. ↑ Verwys:
    • Getty, bl. 42
    • Nagar, bl. 185.
  202. ↑ Nagar, bl. 185–186.
  203. ↑ Martin-Dubost, bl. 311.
  204. ↑ Martin-Dubost, bl. 313.
  205. ↑ Krishan, bl. 121.
  206. ↑ Thapan, bl. 157.
  207. ↑ Thapan, bl. 151, 158, 162, 164, 253.
  208. ↑ Krishan, bl. 122.
  209. ↑ Krishan, bl. 121.
  210. ↑ Thapan, bl. 158.

Bronnelys

[wysig | wysig bron]
  • Agrawala, Prithvi Kumar (1978), Goddess Vināyakī: The Female Gaṇeśa, Indian Civilization Series, Varanasi: Prithivi Prakashan 
  • Apte, Vaman Shivram (1965), The Practical Sanskrit Dictionary, Delhi: Motilal Banarsidass Publishers, ISBN 81-208-0567-4  (fourth revised and enlarged edition).
  • Avalon, Arthur (1933), Śāradā Tilaka Tantram, Motilal Banarsidass Publishers, ISBN 81-208-1338-3  (1993 reprint edition).
  • Bailey, Greg (1995), Ganeśapurāna: Introduction, translation, notes and index, Harrassowitz, ISBN 3-447-03647-8 
  • Bhattacharyya (Editor), Haridas (1956), The Cultural Heritage of India, Calcutta: The Ramakrishna Mission Institute of Culture  Four volumes.
  • Brown, Robert (1991), Ganesh: Studies of an Asian God, Albany: State University of New York, ISBN 0-7914-0657-1 
  • Chinmayananda, Swami (1987). Glory of Ganesha. Bombay: Central Chinmaya Mission Trust.
  • Courtright, Paul B. (1985), Gaṇeśa: Lord of Obstacles, Lord of Beginnings, New York: Oxford University Press, ISBN ISBN 0-19-505742-2 
  • Danielou, Alain (1954), The meaning of Ganapati, Madras: The Adyar Library bulletin 
  • Doniger, Wendy (1996), Merriam-Webster's Encyclopedia of World Religions, Merriam-Webster, ISBN 0-87779-044-2 
  • Ellawala, H (1969), Social History of Early Ceylon, Colombo: Department of Cultural Affairs .
  • Flood, Gavin (1996), An Introduction to Hinduism, Cambridge: Cambridge University Press, ISBN 0-521-43878-0 
  • Getty, Alice (1936), Gaņeśa: A Monograph on the Elephant-Faced God (1992 reprint ed.), Oxford: Clarendon Press, ISBN 81-215-0377-9 .
  • Grimes, John A. (1995), Ganapati: Song of the Self, SUNY Series in Religious Studies, Albany: State University of New York Press, ISBN 0-7914-2440-5 
  • Gupta, Shakti M. (1988), Karttikeya: The Son of Shiva, Bombay: Somaiya Publications Pvt. Ltd., ISBN 81-7039-186-5 
  • Heras, H. (1972), The Problem of Ganapati, Delhi: Indological Book House 
  • Jansen, Eva Rudy (1993), The Book of Hindu Imagery, Havelte, Holland: Binkey Kok Publications BV, ISBN 90-74597-07-6 
  • Khokar, Ashish; S. Saraswati (2005), Ganesha-Karttikeya, New Delhi: Rupa and Co, ISBN 81-291-0776-7 
  • Krishan, Yuvraj (1981–1982), "The Origins of Gaṇeśa", Artibus Asiae 43 (4): 285–301, doi:10.2307/3249845, http://links.jstor.org/sici?sici=0004-3648%281981%2F1982%2943%3A4%3C285%3ATOOG%3E2.0.CO%3B2-A, besoek op 2007-09-11 
  • Krishan, Yuvraj (1999), Gaņeśa: Unravelling An Enigma, Delhi: Motilal Banarsidass Publishers, ISBN 81-208-1413-4 
  • Krishna, Murthy, K. (1985), Mythical Animals in Indian Art, New Delhi: Abhinav Publications, ISBN 0-391-03287-9 
  • Macdonell, Arthur Anthony (1996), A Practical Sanskrit Dictionary, Munshiram Monoharlal Publishers, ISBN 81-215-0715-4 
  • Martin-Dubost, Paul (1997), Gaņeśa: The Enchanter of the Three Worlds, Mumbai: Project for Indian Cultural Studies, ISBN 81-900184-3-4 
  • Mate, M. S. (1988), Temples and Legends of Maharashtra, Bombay: Bharatiya Vidya Bhavan 
  • Metcalf, Thomas R.; Metcalf, Barbara Daly, A Concise History of India 
  • Nagar, Shanti Lal (1992), The Cult of Vinayaka, New Delhi: Intellectual Publishing House, ISBN 81-7076-043-9 
  • Oka, Krishnaji Govind (1913), The Nāmalingānuśāsana (Amarakosha) of Amarasimha: with the Commentary (Amarakoshodghāṭana) of Kshīrasvāmin, Poona: Law Printing Press, http://ia310939.us.archive.org/1/items/namalinganusasan00amariala/namalinganusasan00amariala.pdf, besoek op 2007-09-14 .
  • Pal, Pratapaditya (1995), Ganesh: The Benevolent, Marg Publications, ISBN 81-85026-31-9 
  • Ramachandra Rao, S. K. (1992), The Compendium on Gaņeśa, Delhi: Sri Satguru Publications, ISBN 81-7030-828-3 
  • Saraswati, Swami Tattvavidananda (2004), Gaṇapati Upaniṣad, Delhi: D. K. Printworld Ltd., ISBN 81-246-0265-4 
  • Śāstri Khiste, Baṭukanātha (1991), Gaṇeśasahasranāmastotram: mūla evaṁ srībhāskararāyakṛta ‘khadyota’ vārtika sahita, Vārāṇasī: Prācya Prakāśana . Source text with a commentary by Bhāskararāya in Sanskrit.
  • Śāstri, Hargovinda (1978), Amarkoṣa with Hindi commentary, Vārānasi: Chowkhambā Sanskrit Series Office 
  • Thapan, Anita Raina (1997), Understanding Gaņapati: Insights into the Dynamics of a Cult, New Delhi: Manohar Publishers, ISBN 81-7304-195-4 
  • Wilson, H. H. (1990), Rgveda-Samhita, Text in Devanagari, English translation Notes and indices by H. H. Wilson, Ed. W.F. Webster, New Delhi: Nag Publishers,11A/U.A. Jawaharnagar 

Eksterne skakels

[wysig | wysig bron]