Goa

Goa

गोंय (Konkani)
Deelstaat
Die Universiteit van Goa
Die Universiteit van Goa
Leuse(s): 
Sarve Bhadrāni Paśyantu Mā Kaścid Duhkhabhāg bhavet
(Konkani vir: "Mag almal goedheid sien, mag niemand pyn ly nie")
Ligging van Goa in Indië
Ligging van Goa in Indië
Koördinate: 15°30′0″N 73°49′48″O / 15.50000°N 73.83000°O / 15.50000; 73.83000
LandVlag van Indië Indië
HoofstadPanaji (Panjim)
Grootste stadVasco da Gama
Gestig op30 Mei 1987
Regering
 • TipeRegering van Goa
 • GoewerneurBhagat Singh Koshyari (BJP)
 • HoofministerPramod Sawant (BJP)
Oppervlak
 • Totaal3 702 km2 (1 429 vk. myl)
Bevolking
 • Totaal1 458 545
 • Digtheid394/km2 (1 020,6/vk. myl)
 • Rang
26ste
TydsoneUTC+05:30 (IST)
Amptelike taleKonkani[2][3]
Webwerfwww.goa.gov.in

Goa (Konkani: गोंय, [ˈɡoʊ.ə], luister (hulp·inligting)) is die kleinste deelstaat in Indië. Goa het 'n bevolking van sowat 1,5 miljoen (2011), en het 'n oppervlakte van 44 212 km². Die hoofstad is Panaji (voorheen Panjim) en die grootste stad is Vasco da Gama (met 'n bevolking van sowat 100 000). Goa is geleë aan die suidwestelike kus van Indië in die streek bekend as die Konkan, en geografies geskei van die Deccan-hoogland deur die Wes-Ghats.[4][5] Dit word omring deur die Indiese deelstate Maharashtra in die noorde en Karnataka in die ooste en suide, met die Arabiese See wat sy westelike kus vorm. Dit is Indië se kleinste deelstaat op die landkaart en die vierde kleinste volgens inwonertal. Goa het die hoogste BBP per capita onder alle Indiese state,[6] twee en 'n halwe keer dié van die land.[7] Dit is deur die Elfde Finansieringskommissie as die beste geplaasde staat gereken vir sy infrastruktuur, en word deur die Nasionale Bevolkingskommissie op die top-ranglys vir die beste lewenskwaliteit in Indië geplaas.[7]

Die historiese stad Margao toon steeds die kulturele invloed van die Portugese, wat die eerste keer in die vroeë 16de eeu as handelaars geland het en dit kort daarna verower het. Goa was 'n voormalige staat van die Portugese Ryk. Die Portugese oorsese gebied van Portugees-Indië het ongeveer 450 jaar bestaan (vanaf 1510 tot 1961), totdat dit in 1961 deur Indië geannekseer is.[8][9] Goa se meerderheid en amptelike taal is Konkani.

Goa word jaarliks deur groot getalle internasionale en binnelandse toeriste besoek weens sy wit sandstrande, naglewe, aanbiddingsplekke en argitektuur wat as Wêrelderfenis gelys is. Dit het 'n ryk flora en fauna as gevolg van sy ligging in die Wes-Ghats-reeks, 'n brandpunt vir biodiversiteit.

Etimologie

[wysig | wysig bron]

Die oorsprong van die stadnaam Goa is onduidelik. In die antieke literatuur was Goa onder baie name bekend, soos Gomanchala, Gopakapattana, Gopakapattam, Gopakapuri, Govapuri, Govem en Gomantak.[10] Ander historiese name vir Goa is Sindapur, Sandabur en Mahassapatam.[11]

Ekonomie

[wysig | wysig bron]
'n Mark in Panji op 16 Oktober 2016

Goa se binnelandse produksie vir 2017 word teen huidige pryse op VS$ 11 miljard geraam. Goa is die rykste staat van Indië met die hoogste BBP per capita – twee en 'n half keer dié van die land – met een van sy vinnigste groeikoerse: 8,23% (jaarlikse gemiddelde 1990–2000).[12] Toerisme is die primêre bedryf van Goa: dit kry 12%[13] van buitelandse toeriste in Indië. Goa het twee hoof toeriste seisoene: winter en somer. In die winter kom toeriste uit die buiteland (hoofsaaklik Europa), en die somer (wat in Goa die reënseisoen is) sien toeriste van regoor Indië. Goa se netto binnelandse produk (NBP) was in 2015–16 VS $ 7,24 miljard.[14]

Die land weg van die kus is ryk aan minerale en ertse, en mynbou vorm die tweede grootste bedryf. Yster, bauxiet, mangaan, klei, kalksteen en silika word gemyn. Die Mormugao-hawe het in 2007 31,69 miljoen ton vrag hanteer, wat 39% van die totale ysterertsuitvoer in Indië was. Sesa Goa (nou besit deur Vedanta Resources) en Dempo is die hoofmynwerk besighede. Die groeiende mynbou het die bosbedekking uitgeput en ook 'n gesondheidsgevaar vir die plaaslike bevolking. Korporasies myn ook onwettig in sommige gebiede. Gedurende 2015–16 is die totale verkeer wat deur die Mormugao-hawe hanteer word, as 20,78 miljoen ton aangeteken.

Die landbou, hoewel dit die afgelope vier dekades vir die ekonomie krimp, bied deeltydse werk aan 'n groot deel van die bevolking. Rys is die belangrikste landbougewasse, gevolg deur areca, kasjoeneut en klapper. Visvang verskaf werk aan ongeveer 40 000 mense, hoewel onlangse amptelike syfers dui op 'n afname in die belangrikheid van hierdie sektor, en ook op 'n daling in die vangs, miskien as gevolg van die tradisionele visvangstyd wat op groot skaal moet terugstaan vir gemeganiseerde treilvissery.

Mediumskaal nywerhede sluit in die vervaardiging van plaagdoders, kunsmis, bande, buise, skoene, chemikalieë, farmaseutiese produkte, koringprodukte, staalrol, vrugte- en geblikte vis, kasjoeneute, tekstiele en broueryprodukte.

Tans is daar 16 beplande spesiale ekonomiese sones (SES's) in Goa. Die Goa-regering het onlangs besluit om nie meer SES's in Goa toe te laat nie, ná sterk opposisie deur politieke partye en die Goa-Katolieke Kerk.

Goa is ook opmerklik vir die lae prys van bier-, wyn- en sterk drankpryse vanweë sy baie lae aksynsbelasting op alkohol. Nog 'n hoofbron van kontantinvloei na die staat is buitelandseoorbetaling, van baie van sy burgers wat in die buiteland werk, na hul gesinne. Daar word gesê dat dit van die grootste spaarkoerse in die land het.

Goa is die tweede staat in Indië wat 'n 100 persent outomatiese telefoonstelsel met 'n stewige netwerk van telefoonsentrales bereik. Vanaf September 2017 het Goa 'n totale geïnstalleerde kragopwekkingskapasiteit van 547,88 MW gehad. Goa is ook een van die min state in Indië wat 100 persent landelike elektrifisering behaal het.[15]

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. ↑ (en) "Indian Districts by Population, Sex Ratio, Literacy 2011 Census". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 11 Junie 2011. Besoek op 26 Augustus 2018.
  2. ↑ (en) "Report of the Commissioner for linguistic minorities: 50th report (July 2012 to June 2013)" (PDF). Commissioner for Linguistic Minorities, Ministry of Minority Affairs, Government of India. p. 113. Geargiveer vanaf die oorspronklike (PDF) op 8 Julie 2016. Besoek op 26 Desember 2014.
  3. ↑ (en) "The Goa, Daman and Diu Official Language Act, 1987" (PDF). daman.nic.in. U.T. Administration of Daman and Diu. Geargiveer (PDF) vanaf die oorspronklike op 8 Mei 2013. Besoek op 17 Mei 2015.
  4. ↑ (en) "Goa – state, India". Britannica. Besoek op 29 November 2020.
  5. ↑ (en) Henn, Alexander (2014). Hindu-Catholic Encounters in Goa: Religion, Colonialism, and Modernity. Bloomington, Ind.: Indiana University Press. p. 1. ISBN 978-0-253-01300-2. OCLC 890531126. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 15 Februarie 2019. Besoek op 15 Februarie 2019.
  6. ↑ (en) "The Supreme Court of India". Courts in federal countries : federalists or unitarists?. Kincaid, John, Aroney, Nicholas. Toronto: University of Toronto Press. 2017. p. 225. ISBN 978-1-4875-1466-2. OCLC 982378193.{{cite book}}: AS1-onderhoud: ander (link)
  7. ↑ 7,0 7,1 (en) Reports of the finance commissions of India: First Finance Commission to the Twelfth Finance Commission: the complete report. India. Finance Commission. Academic Foundation. 2005. p. 268. ISBN 978-81-7188-474-2.{{cite book}}: AS1-onderhoud: ander (link)
  8. ↑ (en) "Liberation of Goa". Government Polytechnic, Panaji. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 28 September 2007. Besoek op 17 Julie 2007.
  9. ↑ (en) Pillarisetti, Jagan. "The Liberation of Goa: an Overview". The Liberation of Goa:1961. bharat-rakshak.com. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 9 Augustus 2007. Besoek op 17 Julie 2007.
  10. ↑ (en) "Goa". National Informatics Centre (NIC). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 18 Desember 2008. Besoek op 4 Januarie 2009.
  11. ↑ (en) Sakshena, R.N. (Junie 2003). Goa: Into the Mainstream. p. 5. ISBN 9788170170051. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 21 Oktober 2016. Besoek op 9 Oktober 2016.
  12. ↑ (en) Mohan, Vibhor (16 September 2008). "Chandigarh's per capita income is highest in India". The Times of India. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 31 Mei 2012. Besoek op 16 Desember 2011.
  13. ↑ (en) Economy of Goa Geargiveer 29 Maart 2005 op Wayback Machine, from goenkar.com Geargiveer 2 April 2005 op Wayback Machine verified 2 April 2005.
  14. ↑ (en) "About Goa: Tourism, Industries, Economy, Growth & Geography Information". ibef.org. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 29 November 2016. Besoek op 6 Februarie 2018.
  15. ↑ (en) "Goa Budget 2017" (PDF). Geargiveer (PDF) vanaf die oorspronklike op 6 Februarie 2018.

Eksterne skakels

[wysig | wysig bron]