Grettir se saga
Grettir se saga (ook bekend as Grettla, Grettis saga of die saga van Grettir die Sterke) is 'n Yslandse saga oor die lewe van die banneling Grettir Ásmundarson. Die saga is een van Ysland se beroemdste en word ook as een van daardie land se mooiste sagas beskou.
Die verhaal is deur 'n onbekende outeur êrens gedurende die dertiende of veertiende eeu geskryf. Die handelinge uit dergelike verhale dateer gewoonlik tussen die einde van die negende tot in die elfde eeu, en gaan gewoonlik oor sake soos stryd, eer, aansien, en mag. In hierdie opsig is Grettir se saga ietwat van 'n afwyking. Hierdie saga handel oor 'n historiese persoon, en die verhaal is op 'n baie realistiese manier geskryf.
Die hoofkarakter kom nie net teen sy menselike opponente te staan nie, maar die verloop van sy lewe word veral deur die bemoeienisse van bonatuurlike wesens bepaal. Die resultaat hiervan is dat Grettir die grootste deel van sy volwasse lewe as 'n banneling deurbring.
Grettir is 'n geweldige sterk man en ken skaars vrees (behalwe vir die donker). Hy is egter geen held nie; hy is 'n antiheld. Sy dryfvere is nie per definisie sleg nie; hy is nogtans ongemanierd, hy het 'n nurkse en opvlieënde karakter en doen dinge waaroor hy later spyt is. Daarna het hy ook die slegte geluk dat 'n aantal van sy aksies onverwags teen hom werk.
In teenstelling tot vele ander sagas waar die hoofpersone by die plundertogte van die Wikings betrokke is, is dit by Grettir se saga nie die geval nie.
Die verhaal
[wysig | wysig bron]Grettir se lewe word van begin tot einde vertel. As kind is hy weerbarstig en ongemanierd. Daarnaas is hy heldhaftig en moedig. So word hy in 'n geveg betrokke met 'n sogenaamde draugr, 'n soort lewende lyk wat die Noorse ekwivalent van 'n zombie is. Voordat die draugr verslaan is, word Grettir deur hom vervloek, 'n voorval wat die res van Grettir se toekomstige onfortuinlike lewensloop sou bepaal.
Soms is Grettir 'n egte held wanneer hy teenstanders van formaat verslaan: hy dood byvoorbeeld eiehandig 'n groot beer in 'n grot. Deur blote ongeluk word 'n boerdery in Noorweë deur 'n brand verwoes waarby die vele bewoners omkom. Grettir se teenstander sorg daarvoor dat hy vir die brand beskuldig word; gevolgelik word hy in Ysland 'n banneling verklaar. Dit beteken dat enige persoon hom sonder vrees vir vervolging dood mag maak. Om verskeie redes is daar dus talle wat hom probeer doodmaak, maar Grettir blyk 'n gedugte teenstander.
Uiteindelik word Grettir die persoon wat al die langste as banneling op Ysland geleef het. Na byna twintig jaar in ballingskap wou sy vriende en familie egter dat die ballingskap opgehef word. Hulle voer dus 'n argument voor dat niemand volgens die wet vir langer as 20 jaar verban mag wees nie (in werklikheid het daar op Ysland nooit so 'n wet bestaan nie). Ná 'n debat in die Alþingi word besluit dat Grettir weer 'n vrye inwoner van Ysland mag word wanneer hy 'n volle twintig jaar in ballingskap deurgebring het. Sy vyande wend vervolgens 'n laaste poging aan om hom te vang. Grettir woon op hierdie stadium by sy broer Illugi en 'n slaaf op die eilandjie Drangey. Nadat Grettir deur die vervloeking van 'n towenares 'n wond opdoen, lê hy sterwend in die bed. Sy aanvallers slaag daarin om op die eiland te kom en vermoor Grettir en Illugi in 1013. Grettir se kop word afgekap en aan sy moeder gestuur. Dié begrawe dit by haar boerdery Bjarg naby die huidige dorpie Laugarbakki.
Die laaste deel van die saga vertel van hoe een van Grettir se broers sy dood wil wreek. Hy reis na Konstantinopel (hedendaagse Istanboel), waar destyds vele Nore as Warangiërs in die leër was. Hy slaag in sy doel en keer uiteindelik na Ysland terug.