Guyana

Co-operative Republic of Guyana
Koöperatiewe Republiek Guyana
Vlag van Guyana Wapen van Guyana
Vlag Wapen
Nasionale leuse:
One People, One Nation, One Destiny
(Engels vir: "Een volk, een nasie, een bestemming")
Volkslied:
Dear Land of Guyana, of Rivers and Plains
(Engels vir: "Liewe land van Guyana, van riviere en vlaktes")
Ligging van Guyana
Hoofstad Georgetown

6°46′N 58°10′W / 6.767°N 58.167°W / 6.767; -58.167

Grootste stad Georgetown
Amptelike tale Engels
Regering Unitêre presidensiële
grondwetlike republiek
Irfaan Ali
Mark Phillips
Onafhanklikheid
Vorming
• Nederlands-Guyana
• Brits-Guyana
• van die Verenigde Koninkryk
• Republiek
• Huidige grondwet

1667–1814
1814–1966
26 Mei 1966
23 Februarie 1970
6 Oktober 1980
Oppervlakte
 - Totaal
 
 - Water (%) 		 
214 970 km2  (83ste)
83 000 myl2
8,4
Bevolking
 - 2018-skatting
 - 2012-sensus
 - Digtheid 		 
786 391[1][2] (164ste)
747 884[3]
3,502 / km2 (232ste)
9,071 / myl2
BBP (KKP)
 - Totaal
 - Per capita 		2019-skatting

$7,135 miljard[4]
$9 094[4]

BBP (nominaal)
 - Totaal
 - Per capita 		2019-skatting

$4,121 miljard[4]
$5 252[4]

MOI (2018) 0,670[5] (123ste)  –  medium
Gini (1998) 44,6[6] –  medium
Geldeenheid Dollar (GYD)
Tydsone
 - Somertyd 		GYT (UTC-4)
nie toegepas nie (UTC-4)
Internet-TLD .gy
Skakelkode +592

Guyana (Engels: [ɡaɪˈɑːnə] of [ɡaɪˈænə], luister (hulp·inligting)), amptelik die Koöperatiewe Republiek Guyana (Co-operative Republic of Guyana) is 'n land in die noorde van Suid-Amerika net noord van die ewenaar met 'n oppervlakte van 214 970 km² en 'n bevolking van 786 391 in 2018. Dit word begrens deur Venezuela in die weste, Brasilië in die suide, Suriname in die ooste en die Atlantiese Oseaan in die noorde. Die hoofstad en grootste is Georgetown, wat langs die noordelike kus geleë is. Net wes van Georgetown mond die Essequibo, die land se langste rivier, in die Atlantiese Oseaan uit.

Nasa-Satellietbeeld van Guyana
Kaart van Guyana

Guyana is die enigste lidland van die Britse Statebond op die vasteland van Suid-Amerika, hoewel dit dikwels beskou word as deel van die Karibiese gebied weens sy sterk kulturele, historiese en politieke bande met die Karibiese lande. Dit is ook die enigste onafhanklike land van Suid-Amerika met Engels as amptelike taal. Guyana se bevolking bevat 'n groot verskeidenheid van Indiese, Afrika-, Amerindiese en ander etniese groepe.

Guyana se naam is afgelei van die Guyanas, 'n groot hoogland noord van die Amasonerivier en oos van die Río Orinoco; guiana beteken "land van baie water".[7] Die Guyanas het voorheen dele van Brits-Guyana (Guyana), Frans-Guyana ('n Franse oorsese gebied), Nederlands-Guyana (Suriname), Portugees-Guyana (die Brasiliaanse deelstaat Amapá) en Spaans-Guyana (die Venezolaanse streek Guyana) ingesluit.

Guyana is in 1498 deur Christophorus Columbus tydens sy derde reis vir Europa ontdek en Walter Raleigh het dié gebied in 1596 beskryf. Die Nederlanders het as eerste verskeie kolonies in dié gebied gestig: Essequibo (1616), Berbice (1627) en Demerara (1752). Nadat die Britte die gebied in 1796 oorgeneem het, het die Nederlanders die gebied in 1814 formeel aan die Verenigde Koninkryk afgestaan. In 1831 is die drie kolonies tot Brits-Guyana saamgesluit. Op 26 Mei 1966 het Guyana van die Verenigde Koninkryk onafhanklik geword en op 6 Oktober 1980 'n republiek binne die Britse Statebond. Sedert sy onafhanklikheid eis Venezuela die westelike gebied van Guyana as Guayana Esequiba op.

Sport

[wysig | wysig bron]

Krieket is Guyana se gewildste sportsoort en word as nasionale sportsoort beskou.[8] Guyana is een van die eilandstate wat met ander Karibiese state spelers beskikbaar stel vir die Wes-Indiese nasionale krieketspan, een van die "nasionale spanne" in internasionale krieket met toetsstatus. Die Wes-Indiese nasionale krieketspan het aan amper elke krieketwêreldbekertoernooi deelgeneem, die eerste twee toernooie in 1975 en 1979 gewen en slegs die 2023-toernooi misgeloop. Saam met Antigua en Barbuda, Barbados, Grenada, Jamaika, St. Kitts en Nevis, St. Lucia en Trinidad en Tobago het die land die Krieketwêreldbeker 2007 aangebied, wat deur Australië gewen is. Daarbenewens het Barbados, Guyana en St. Lucia die T20I-wêreldbeker 2010 aangebied, wat deur Engeland gewen is. Guyana het ook saam met Antigua en Barbuda, Barbados, St. Lucia, St. Vincent en die Grenadine, Trinidad en Tobago en die Verenigde State die T20I-wêreldbeker 2024 aangebied, wat Indië kon beklink.

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. ↑ (en) "World Population prospects – Population division". Verenigde Nasies se Departement van Ekonomiese en Maatskaplike Sake, Bevolkingsafdeling. Verenigde Nasies. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 28 April 2020. Besoek op 3 Augustus 2020.
  2. ↑ (en) "Overall total population – World Population Prospects: The 2019 Revision" (xslx). Verenigde Nasies se Departement van Ekonomiese en Maatskaplike Sake, Bevolkingsafdeling (custom data acquired via website). Verenigde Nasies. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 18 Februarie 2020. Besoek op 3 Augustus 2020.
  3. ↑ (en) "Guyana 2012 Census". GeoHive– Guyana. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 6 Augustus 2014. Besoek op 2 Augustus 2012.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 (en) "Guyana". Internasionale Monetêre Fonds. Oktober 2019. Besoek op 3 Augustus 2020.
  5. ↑ (en) "2019 Human Development Index Ranking". United Nations Development Programme. 2019. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 30 April 2020. Besoek op 3 Augustus 2020.
  6. ↑ (en) "Gini Index". Wêreldbank. Besoek op 3 Augustus 2020.
  7. ↑ (en) "Guyana". Oxford Dictionaries. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 25 April 2020. Besoek op 3 Augustus 2020.
  8. ↑ (en) "Games". Guyana Tourism Authority. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 6 Junie 2008. Besoek op 21 Julie 2008.

Bronnelys

[wysig | wysig bron]
Algemeen

Eksterne skakels

[wysig | wysig bron]