Géza Anda

Géza Anda in 1966

Géza Anda (Hongaarse uitspraak: ɡeːzɒ ˈɒndɒ; 19 November 1921 - 14 Junie 1976; Oosterse naamorde: Anda Géza) was 'n Switsers-Hongaarse pianis. Hy was 'n gevierde interpreteerder van die klassieke en romantiese repertorium en was veral bekend om sy uitvoerings en opnames van die musiek van Mozart. Hy was ook 'n uitnemende interpreteerder van die musiek van Beethoven, Schumann, Brahms en Bartók. Hy was op sy dag as 'n uitsonderlike kunstenaar beskou, wat oor 'n pragtige, natuurlike en foutlose tegniek beskik het wat aan sy konserte 'n unieke kwaliteit verleen het. Sedert sy afsterwe in 1976 op vier-en-vyftigjarige ouderdom het sy hoë reputasie egter ietwat vergete geraak. Die meeste van sy opnames was op die Deutsche Grammophon plate-etiket gemaak.

Vroeë jare

[wysig | wysig bron]

Anda is in 1921 in Boedapest gebore. Hy het onder sommige van die mees luisterryke pedagoë van die 20ste eeu soos Imre Stefaniai en Imre Keéri-Szántó gestudeer, en 'n leerling van Ernst von Dohnányi en Zoltán Kodály aan die Franz Liszt Akademie in Boedapest geword.[1] In 1940 het hy die Liszt-prys verower, en in die daaropvolgende jaar internasionale bekendheid[2] verwerf met sy uitvoering van Brahms se Klavierconcerto nr. 2.[1]

In 1941 het hy sy buiging met die Berlynse Filharmoniese Orkes onder Wilhelm Furtwängler gemaak, wat hom die troebadoer van die klavier genoem het. [1] In 1943 het hy hom in Switserland gevestig. Hy was getroud met Hortense Bührle, die dogter van Emil Georg Bührle (die eienaar van Schweiz. Werkzeugmaschinenfabrik, Zürich).

Middeljare

[wysig | wysig bron]

In die middel van die vyftigerjare het Anda meesterklasse gegee aan die Salzburg Mozarteum, en in 1960 het hy 'n pos as direkteur van die Luzern-meesterklasse aanvaar, waarmee hy vir Edwin Fischer opgevolg het. Sy studente het Per Enflo ingesluit, wat later bekend geword het vir sy werk in wiskundige analise.

As opvoeringskunstenaar was Anda veral bekend vir sy vertolking van Schumann en Brahms se klaviermusiek. The New Grove Dictionary of Music and Musicians maak melding van sy uitsonderlike kunstenaarskap en "charismatiese interpretasies van Bartók en Schumann". [3] Hy is beskou as die belangrikste Bartók vertolker van sy generasie. [4] selfs al het ander pianiste sedert sy dood meer opwindende opnames van die komponis se concertos gemaak. Alhoewel hy in sy vroeë loopbaan baie min van die werke van Mozart gespeel het, het hy die eerste pianis geword wat die volledige siklus van die klavierconcertos van Mozart opgeneem het; hy het die concertos tussen 1961 en 1969 gespeel terwyl hy die orkes vanaf die klavier gedirigeer het. [5]

Sy uitvoering van die Andante uit Mozart se Klavierconcerto nr. 21 in C op die klankbaan van die 1967 rolprent Elvira Madigan[6] het daartoe gelei dat die concerto die bynaam "Elvira Madigan" gekry het.

"Vanaf die begin van sy loopbaan was hy wat mens 'n filosoof-virtuoos kon noem. In sy lewenslange soeke na die perfekte balans, .... tussen intellek en instink, het hy vele fasette van musiekmaak ondersoek." [1] Hy is in 1965 vereer deurdat hy as Chevalier van die Ordre des Arts et des Lettres aangewys is, en in 1970 het hy 'n erelid van die Koninklike Musiekakademie geword. [7]

Hy is op 14 Junie 1976 in Zürich, Switserland oorlede. Die doodsoorsaak was kanker van die slukderm. [8]

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Géza Anda: Troubadour of the Piano. Deutsche Grammophon CD stel #00289 477 5289. CD-notas, bl. 9
  2. ↑ Jean-Pierre Thiollet, 88 notes pour piano solo, "Solo nec plus ultra", Neva Editions, 2015, p.52. ISBN 978 2 3505 5192 0.
  3. ↑ Géza Anda: Troubadour of the Piano. Deutsche Grammophon CD-stel # 00289 477 5289. CD-notas, bl. 10
  4. ↑ In die opsig het hy in die voetspore van Andor Földes gevolg.
  5. ↑ Grove Dictionary of Music Online : "Géza Anda."
  6. ↑ ImdB: Elvira Madigan (1967)
  7. ↑ Grove Dictionary
  8. ↑ Caskets on Parade

Eksterne skakels

[wysig | wysig bron]