J. Bernlef

J. Bernlef
Portret van Bernlef
Bernlef in 2008
Gebore
Hendrik Jan Marsman

14 Januarie 1937
Sint Pancras, Nederland
Sterf29 Oktober 2012 (op 75)
Amsterdam, Nederland
NasionaliteitNederlands
BeroepRomansier, digter, vertaler
EggenootEva Hoornik (1960–2012; tot sy dood)
Webwerfwww.bernlef.net

Hendrik Jan Marsman (14 Januarie 1937 - 29 Oktober 2012), beter bekend onder sy skuilnaam, J. Bernlef, was 'n Nederlandse skrywer, digter, romansier en vertaler wie se werk meestal fokus op die geestelike persepsie van die werklikheid en die uitdrukking daarvan. Hy het talle literêre pryse verower, waaronder die Constantijn Huygens-prys in 1984 en die P. C. Hooft-prys in 1994, wat albei vir sy gehele oeuvre was. Sy Hersenschimmen het op die lys van NRC se beste Nederlandse romans verskyn.

Lewe

[wysig | wysig bron]

Marsman is op 14 Januarie 1937 in Sint Pancras gebore, en het vir verskeie jare in verskillende genres onder 'n aantal verskillende skuilname gewerk, waaronder Ronnie Appelman, J. Grauw, Cas den Haan, S. den Haan en Cas de Vries. Daar was reeds 'n bekende Nederlandse digter genaamd Hendrik Marsman wat in 1940 oorlede is; daarom het Marsman verkies om die naam van 'n 8ste eeuse blinde Friese digter met die naam van Bernlef aan te neem as sy mees gebruiklike nom de plume.

1958 was 'n belangrike jaar in Bernlef se lewe. Hy het in die jaar tyd in Swede deurgebring wat hom jare later in staat gestel het om die werk van Sweedse skrywers te vertaal; hy was ook mede-redakteur van die Engelstalige A pulp magazine for the dead generation (onder die naam Henk Marsman) saam met die "Beat"-digter Gregory Corso, wat in Parys deur Piero Heliczer se The Dead Language Press uitgegee is. [1] Saam met twee ander digters, K . Schippers en G. Brands, het hy die Dadaïstiese-uitstalling in die Stedelijk Museum besoek en, geïnspireer daardeur, die tydskrif Barbarber (1958-71) saam met hulle gestig.[2]

In 1960 is sy eerste digbundel, Kokkels, met die Reina Prinsen Geerligs-prys bekroon. In daardie jaar het hy met Eva Hoornik, die dogter van die digter Ed. Hoornik, getrou, by wie hy uiteindelik twee kinders gehad het. Dieselfde tyd het sy vriend Schippers met haar tweelingsuster Erica getrou. [3] Later het hy romans begin skryf en bekend geword vir sy Hersenschimmen (vertaal as Out of Mind in Engels) uit 1984. Hy was baie 'n vlytige werker en skrywer. [4]

Bernlef is op 29 Oktober 2012 op 75-jarige ouderdom in sy huis in Amsterdam na 'n kort siekbed oorlede. [5] 'n Huldeblyk aan Bernlef het hom as "een van die grotes van die Nederlandse literatuur" geprys.

In die laat tagtigerjare het hy oorgeneem as direkteur van die PEN-fonds, welke 'n reddingsboei vir skrywers en hul gesinne wie se lewens deur tronkstraf, dreigemente, marteling en sensuur verwoes is verskaf het, en onvermoeid gewerk vir hul verligting. [6]

Werk

[wysig | wysig bron]

Barbarber, die tydskrif wat deur Bernlef en sy vriend in 1958 gestig is, is oorspronklik uitgegee in 'n uitgawe van 100 afskrifte en was gevul met Neo-Dadaïstiese gebare en beide verbale- en prentcollages. Een uitgawe het geheel en al uit stukkies muurpapier bestaan.[7] Onder Bernlef se naam het 'n inkopielys gestaan,[8] terwyl 'n ander teks getiteld “Deur” alleenlik bestaan het uit die woorde “Stoot/Trek”.[9] In hul studie getiteld Een cheque voor de tandarts (1967), maak Bernlef en Schippers melding van Marcel Duchamp en Kurt Schwitters as die inspirasie van sulke eksperimente.[10] Die benadering van beide skrywers het ingehou dat hulle ontwrigtende gebruike van alledaagse media voorgestel het ten einde die beskouing van realiteit uit te daag. Schippers se gedig “Legkaarte” bestaan uit 'n reeks voorstelle vir die maak van legkaarte, insluitende "Neem 'n voltooide legkaart af/ en maak 'n legkaart daarvan".[11] Op soortgelyke wyse fantaseer Bernlef se “Uncle Carl: a home movie” oor maniere om die film te speel sodat sy oom se dood negeer word.[12]

Die aanvang van 'n gedig van Bernlef oor Sint Ursulasteeg in Leiden

Latere gedigte ondersoek probleme van persepsie en uitdrukking, en verwys dikwels na die opvoerings van jazzmusikante en kunstenaars. Een daarvan is uiteindelik aangebring as 'n muurskildery in 'n Leiden-woonstelblok.

Tulle, reed, paper, taffeta,
gauze, bombazine but
Leonardo’s wings didn’t fly.
Angels exist in poems
or in paintings where
motionless they are in motion.[13]

Bernlef sou later verder uitwei oor temas soos dié in sy romans. Hersenschimmen (1984) het hom groot sukses besorg. Dit is wyd vertaal, [14] en in 1987 verfilm en ook in 2006 as toneelstuk opgevoer. Dit is in Engels vertaal as “Out of Mind”, en bied 'n realistiese uitbeelding op die gees se verval in demensie vanuit die oogpunt van die lyer. Eclips (1993) vang die omgekeerde proses vas, soos wat die slagoffer van 'n ongeluk stadig terugkeer na normaal. [15]

Pryse en eerbewyse

[wysig | wysig bron]
  • 1959: Reina Prinsen Geerligs-prys vir Kokkels
  • 1962: Poësieprys van die regering van Oostenryk vir sy tweede bundel getiteld Morene
  • 1964: Lucy B. en C.W. van der Hoogtprijs vir Dit verheugd verval
  • 1964: Poësieprys van die regering van Amsterdam vir En dode hagedis
  • 1977: Vijverbergprijs vir De man in het midden
  • 1984: Constantijn Huygens-prys vir sy gehele oeuvre
  • 1987: AKO Literatuurprys vir Publiek geheim
  • 1989: Diepzee-prijs vir Hersenschimmen
  • 1994: P. C. Hooft-prys vir sy gehele oeuvre

Vertalings van sy werk

[wysig | wysig bron]
  • Hersenschimmen (1984), vertaal in Engels as Out of Mind (1988) deur Adrienne Dixon
  • Publiek geheim (1987), vertaal in Engels as Public Secret (1992) deur Adrienne Dixon
  • Driftwood House, 'n keur van sy gedigte soos vertaal in Engels deur Scott Rollins (1992)
  • Eclips (1993), vertaal in Engels as Eclipse (1996) deur Paul Vincent

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. ↑ Nederlandse Nasionale Biblioteek[dooie skakel]
  2. ↑ http://www.literaturfestival.com/archive/participants/authors/2004/bernlef?set_language=en
  3. ↑ "Kunstbus". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 27 Maart 2017. Besoek op 25 September 2020.
  4. ↑ [ http://www.bernlef.net Tuisblad van die outeur] Geargiveer 21 Mei 2012 op Wayback Machine
  5. ↑ "Dutch writer J Bernlef dies". Nederlands News. 30 Oktober 2012. Besoek op 30 Oktober 2012.
  6. ↑ [http: //www.pen-international.org/newsitems/in-memoriam-henk-bernlef-14-january-1937-29-october-2012/#sthash.lt60cOah.dpuf PEN International]
  7. ↑ Yann Lovelock, The Way Forward, Amsterdam 1984, p.85; daar is 'n foto hiervan by Catawiki
  8. ↑ Theo Hermans, A Literary History of the Low Countries, Camden House 2009, p.604
  9. ↑ Aart van Zoest, “Abduction in Poetry” Geargiveer 8 Desember 2015 op Wayback Machine, 2001
  10. ↑ Yves T’Sjoen, “J. Bernlef and American poetry: Poetic-strategic mentions of Marianne Moore. A case study”, Dutch Crossing 39.1 Geargiveer 28 September 2017 op Wayback Machine, 2015
  11. ↑ Dutch Interior: postwar poetry of the Netherlands and Flanders, Columbia University 1984, pp.158-9
  12. ↑ Dutch Interior, p.155
  13. ↑ Vertaal deur Scott Rollins, Driftwood House p.36
  14. ↑ Nederlandse Stigting vir Letterkunde
  15. ↑ Die twee romans word vergelyk deur Alexander Zweers in “The narrator’s position in selected novels by J.Bernlef”, The Canadian Journal of Netherlandic Studies 19.2, 1998, pp.35-40

Bronne

[wysig | wysig bron]

Eksterne skakels

[wysig | wysig bron]