Jayavarman II

Jayavarman II
Koning van die Khmer-ryk
Bewind 802-835[1]:xiii,59
Opvolger Jayavarman III
Dinastie Khmer-ryk
Godsdiens Hindoeïsme
Gebore c. 770
Oorlede 835
Angkor

Jayavarman II (Khmer: ជ័យវរ្ម័នទី២) (c. 770-835)[1]:59[2] was ’n 9de-eeuse koning van Kambodja, wat algemeen beskou word as die stigter van die Khmer-ryk, die oorheersende beskawing op die Suidoos-Asiatiese vasteland tot die middel 15de eeu. Volgens historici het hy van 802 tot 835 n.C. regeer.[1]:xiii,59[3] Voordat Jayavarman II aan die bewind gekom het, was daar baie gevegte tussen die plaaslike opperleenhere wat oor verskillende dele van Kambodja regeer het.

Universele monarg

[wysig | wysig bron]

Jayavarman II het heel waarskynlik die fondament van die Angkor-tydperk in die Kambodjaanse geskiedenis gelê met die kroningseremonie in 802 op die heilige Berg Mahendraparvata, nou bekend as Phnom Kulen, om die onafhanklikheid van Kambuja van Javaanse oorheersing te vier. Java verwys vermoedelik na die naburige Champa.[4]

Op dié seremonie is prins Jayavarman gekroon as "universele mornarg" (Khmer: Kamraten jagad ta Raja) of godkoning (Sanskrit: Deva Raja).[1]:58–59 Volgens sommige bronne het die koning tyd in Java deurgebring tydens die bewind van die Sailendras, of "Meesters van die Berge". Die begrip "godkoning" kan dus van Java af kom.

Hariharalaya, wat naby die hedendaagse Roluos gestig is, was die eerste nedersetting in wat later as die Angkor- of Khmer-ryk bekend gestaan het.[5]:98 Ondanks sy sleutelrol in die Khmer-geskiedenis is min vir seker oor Jayavarman bekend. Geen inskripsies is ontdek wat hy onderteken het nie, maar hy word in verskeie genoem waarvan sommige lank ná sy dood geskryf is. Dit lyk of hy ’n aristokraat was wat sy loopbaan van verowerings in die suidooste van die hedendaagse Kambodja begin het. Hy was dalk toe bekend as Jayavarman Ibis. Luidens inskripsies het hy getrou met Hyang Amrita.[6]

Volgens rekords lyk dit of Jayavarman en sy volgelinge oor ’n paar jaar van die suidooste van Kambodja na die noordweste beweeg en verskeie prinsdomme onderwerp het. Die historikus Claude Jacques skryf hy het eers beslag gelê op die stad Vyadhapura in die suidooste, daarna het hy met die Mekongrivier opbeweeg en Sambhupura verower. Hy het later nog ’n stadstaat, nou bekend as Banteay Prei Nokor, ingeneem.[1]:54 Jacques glo hy het van daar getrek na Wat Pu, ’n stadstaat in die hedendaagse Suid-Laos, en van daar met die Dangrekberge langs na die Angkor-streek. Hy het later druk uitgeoefen op plaaslike Khmer-leiers in die weste, maar hulle het teruggeveg en hom verdryf, waarna hy op die huidige Phnom Kulen, sowat 50 km oos van Angkor, gaan skuil het. Hier is die onafhanklike staat afgekondig. Jacques glo dié stap is geneem om Jayavarman se mag te bevestig in die aangesig van groot teenstad.

Geen tempel word positief met Jayavarman verbind nie, maar sommige historici glo hy het dalk Ak Yum gebou, ’n trappiramide van steen wat nou feitlik in puin lê, aan die suidelike rand van die Westelike Baray. Die tempel was ’n voorloper van die bergtempel-argitektuur van die latere Khmer-konings.[1]:57

Sdok Kak Thom

[wysig | wysig bron]

Die waardevolste inskripsie oor Jayavarman II dateer van 1052, twee eeue ná sy dood, en is by die Sdok Kak Thom-tempel in die hedendaagse Thailand ontdek.[5]:97[7]:353–354 “Toe Sy Majesteit Paramesvara van Java af gekom het om in die koninklike stad te regeer, . . . het Sivakaivalya, die familie se geleerde patriarg, as sy ghoeroe gedien en die pos as die koning se amptelike kapilaan beklee,” lui een inskripsie waarin die koning se postume naam gebruik word.[8] Volgens ’n latere paragraaf het ’n Brahmaan met die naam Hiranyadama, “wat bedrewe in die towerkuns was, van Janapada gekom nadat die koning hom genooi het om ’n goddelike rite uit te voer wat sou verhoed dat Kambujadesa [die koninkryk] langer aan Java onderworpe sou wees.” Die teks vertel ook van die skepping van die kultus van die devaraja, die belangrikste godsdiensseremonie aan die hof van Jayavarman en daaropvolgende konings.

Historiese beoordeling

[wysig | wysig bron]

Debatte duur voort of Jayavarman II se bewind werklik so ’n belangrike keerpunt in die Khmer-geskiedenis was soos die stigting van ’n onafhanklike, verenigde staat uit klein feodale prinsdomme, en of dit eerder deel van ’n lang proses in daardie rigting was. Inskripsies het wel aangedui dat latere Khmer-konings hom beskou het as die verhewe eerste in hul lyn en die bron van hul eie ligitimiteit. Die Hindoe-beskawing het egter al eeue lank in die streek bestaan; die feit dat Jayavarman die tweede monarg met dié naam was, is ’n teken dat daar reeds ’n lang lyn konings van betekenisvolle state in die streek was.[9]

Postume naam

[wysig | wysig bron]

Jayavarman II is in 835 dood[1]:59 en het die postume naam Paramesvara gekry:[5]:103 "die opperheer van Shiva". Ná sy dood het sy seun Jayavarman III en nog twee konings uit sy vrou se familie regeer. Hy en dié twee konings word saam met hul vroue amptelik vereer in die Preah Ko-tempel in Roulous wat koning Indravarman I laat bou het en in 880 ingewy is.

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 Higham, C., 2001, The Civilization of Angkor, Londen: Weidenfeld & Nicolson, ISBN 9781842125847
  2. ↑ "birth and death dates, Britannica.com, Besoek op 11-23-2010" (in Engels). Britannica.com. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 19 Oktober 2014. Besoek op 17 Maart 2012.
  3. ↑ Mabbett, Ian en Chandler, David. The Khmers. Blackwell Publishers Ltd. 1996.
  4. ↑ Albanese, Marilia (2006). The Treasures of Angkor. Italy: White Star. p. 24. ISBN 88-544-0117-X.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 Coedès, George (1968). Walter F. Vella (red.). The Indianized States of Southeast Asia. trans.Susan Brown Cowing. University of Hawaii Press. ISBN 978-0-8248-0368-1.
  6. ↑ DiBiasio, Jame (2013). "Chapter 1: King of the Gods". The Story of Angkor. Silkworm Books. ISBN 978-1-6310-2259-3. Besoek op 2 Desember 2014.
  7. ↑ Higham, C., 2014, Early Mainland Southeast Asia, Bangkok: River Books Co., Ltd., ISBN 9786167339443
  8. ↑ Sak-Humphry, “The Sdak Kok Thom Inscription,” p. 46.
  9. ↑ Mabbett & Chandler, The Khmers’’ pp. 87-89.

Eksterne skakels

[wysig | wysig bron]