Kaap Verde

Republiek Kaap Verde
República de Cabo Verde (Portugees)
Vlag van Kaap Verde Embleem van Kaap Verde
Vlag Embleem
Nasionale leuse:
Unidade, Trabalho, Progresso
(Portugees vir: "Eenheid, Arbeid, Vooruitgang")
Volkslied: Cântico da Liberdade
(Portugees vir: "Lied van Vryheid")
Ligging van Kaap Verde
Hoofstad Praia

14°55′N 23°31′W / 14.917°N 23.517°W / 14.917; -23.517

Grootste stad Praia
Amptelike tale Portugees
Regering Unitêre semi-presidensiële
grondwetlike republiek[1]
José Maria Neves
Ulisses Correia e Silva
Onafhanklikheid
• van Portugal
5 Julie 1975
Oppervlakte
 - Totaal
 
 - Water (%) 		 
4 033 km2  (166ste)
1 557 myl2
feitlik niks
Bevolking
 - 2015-skatting
 - 2021-sensus
 - Digtheid 		 
525 000 (172ste)
483 628
123,7 / km2 (89ste)
320,4 / myl2
BBP (KKP)
 - Totaal
 - Per capita 		2021-skatting

$3,820 miljard[2]
$6 779[2]

BBP (nominaal)
 - Totaal
 - Per capita 		2021-skatting

$1,886 miljard[2]
$3 346[2]

MOI (2019) 0,665[3] (126ste)  –  medium
Gini (2015) 42,4[4] –  hoog
Geldeenheid Escudo (CVE)
Tydsone
 - Somertyd 		KVT (UTC-1)
nie toegepas nie (UTC-1)
Internet-TLD .cv
Skakelkode +238

Kaap Verde (Portugees: Cabo Verde, [ˈkabu ˈveɾdɨ]), amptelik die Republiek Kaap Verde (República de Cabo Verde), is 'n eilandstaat en republiek geleë op 'n argipel in die Makaronesiese ekogebied van die Noord-Atlantiese Oseaan, langs die westelike kus van Afrika. Die voorheen onbewoonde eiland is in die 15de eeu deur die Portugese ontdek en gekolonialiseer; dit word vervolgens 'n handelsentrum vir slawe uit Afrika. Meeste Kaap Verdiërs stam van beide groepe af.

Kaap Verde is genoem na Cap-Vert, nou in Senegal, die mees westelike punt van Afrika. Saam met die Asore, die Kanariese Eilande en die Madeiraeilande vorm Kaap Verde 'n eie biogeografiese streek, Makaronesië, wat – ten spyte van die lang afstande – ooreenkomste tussen die eilande se fauna en flora toon.

Geskiedenis

[wysig | wysig bron]
Poskaard van Sao Vicente

Kaap Verde was onbewoon toe die Portugese in 1456 arriveer, en die eilande was dus deel van die Portugese Ryk. As gevolg van die land se ligging langs die kus van Afrika het Kaap Verde 'n belangrike hawe geword en was dit 'n belangrike sentrum vir slawehandel.

In 1975 verkry die eilande onafhanklikheid, deels as gevolg van die werk van die Afrika Party vir die Onafhanklikheid van Guinee-Bissau en Kaap Verde (PAIGC). Na onafhanklikheid poog PAIGC om Kaap Verde en Guinee-Bissau in een land te verenig met die PAIGC wat albei lande beheer, maar 'n staatsgreep in laasgenoemde in 1980 beëindig die planne. In Kaap Verde self regeer PAICV (geaffilieer aan die PAIGC) tot verkiesings in 1991, wat tot 'n verandering in regering gelei het, gehou is. Die PAICV is herverkies in 2001.

Politiek

[wysig | wysig bron]

Die regering van Kaap Verde is gegrond op 'n grondwet wat in 1980 daargestel is. Verkiesings word vir beide die eerste minister en president gehou. Beide regeer vir 5-jaar termyne. Lede van die Algemene Vergadering word ook verkies en hulle word saam met die president en eerste minister deur die Hooggeregshof aangestel.

Geografie

[wysig | wysig bron]
Kaart van Kaap Verde
Nasa-Satellietbeeld van Kaap Verde in Desember 2002

Kaap Verde is 'n argipel langs die kus van Afrika. Dit word gevorm deur 10 hoof eilande en omtrent 8 ander klein eilandjies. Die hoofeilande is:

Van hierdie is slegs Santa Luzia onbewoon en is tans 'n natuurreservaat. Al die eilande is vulkanies, maar 'n aktiewe vulkaan bestaan slegs op een van die eilande – Fogo.

Van die klein eilande is Branco en Razo.

Munisipaliteite

[wysig | wysig bron]
São Vicente
Porto Grande – die hawe van Mindelo, Sao Vicente Eiland
'n Lugfoto van die hoofstad Praia

Kaap Verde word verdeel in 22 munisipaliteite:

Ekonomie

[wysig | wysig bron]
Vissers in Kaap Verde
Seesoutmyn in Kaap Verde
Santo Antão, Kaap Verde
Sao Vicente, Kaap Verde
Agaves à Santo Antão

Kaap Verde is 'n klein nasie wat weinige hulpbronne het en erge droogtes met gepaardgaande waterskaarstes ondervind. Landbou word tot 'n groot mate beperk deur die gebrek aan reën, en is vir die grootste deel van die jaar beperk tot slegs vier eilande. Meeste van die nasie se BBP is uit die dienstesektor afkomstig. Kaap Verde se ekonomie het meestal gegroei sedert die laat 1990's, en word nou beskou as 'n land met gemiddelde menslike ontwikkeling. Kaap Verde het noemenswaardige samewerking met Portugal op elke vlak van die ekonomie wat daartoe gelei het dat die land sy geldeenheid eers aan die Portugese escudo en sedert 1999 aan die Euro gekoppel het.

Voormalige Portugese eerste minister José Manuel Durão Barroso, president van die Europese Kommissie in die tweede helfte van 2004, het belowe om Kaap Verde binne die Europese Unie se invloedsfeer te integreer deur groter samewerking met Portugal. In Maart 2005 het voormalige Portugese president Mário Soares 'n versoek van stapel gestuur wat die Europese Unie vra dat lidmaatskap samesprekings met Kaap Verde te begin.

Demografie

[wysig | wysig bron]

Meeste inwoners van Kaap Verde is afstammelinge van die wit Portugese setlaars en swart slawe uit Afrika. Meer Kaap Verdiërs leef in die buiteland as in Kaap Verde, met noemenswaardige Kaap Verdiese immigrantegemeenskappe in die Verenigde State (264 900 Kaap Verdiërs), Portugal (80 000) en Angola (45 000). Daar is ook 'n beduidende aantal Kaap Verdiërs in São Tomé en Príncipe, Senegal, Frankryk, Brasilië en Nederland.

Kultuur

[wysig | wysig bron]

Die kultuur van Kaap Verde weerspieël die land se gemengde Portugese en Afrika wortels. Die land is bekend vir sy diverse musiekvorms soos Morna (die Kaap Verdiese Fado) en die stedelike Kaap Verdiese kizomba, en 'n wye verskeidenheid danse: die sagte dans Morna, die Funana – 'n sensuele mengsel van Portugese en Afrika danse, die uiterste sensualiteit van coladeira (letterlik "gegom"), en die Afrika Batuquedans. 'n Wêreldbekende sanger van Morna was Cesária Évora. Die musiek van Kaap Verde weerspieël die diverse oorsprong van die eilande se inwoners. Inheems word die term "Cabo" gebruik om na die inwoners sowel as die kultuur van die Kaap Verde te verwys.

Kaap Verdiese letterkunde

[wysig | wysig bron]

Kaap Verdiese letterkunde is een van die rykste van Portugeessprekende Afrika.

Sopinha de Alfabeto

Taal

[wysig | wysig bron]

Kaap Verde se amptelike taal is Portugees, maar Portugese Kreools (Crioulo, Criol, Krioulo, Caboverdiano), wat heelwat wissel van eiland tot eiland, word algemeen gebruik. Elk van die 9 bewoonde eilande van Kaap Verde het sy eie Kreools. 'n Mens kan tussen twee hoofgroepe onderskei:

Die grootste verskil tussen die verskillende Kaap Verdiese Kreoolstale is tussen die Kreools van Santiago en die Kreools van Santo Antão.

Daar is geen volledige vertaling van die Bybel nie. Sérgio Frusoni het egter Bartolomeo Rossetti se weergawe van die Nuwe Testament van die Romeinse dialek (ER VANGELO SECONNO NOANTRI) na die Kaap Verdiese Kreools van São Vicente vertaal onder die titel: Vangêle contód d 'nôs móda.

Kaap Verdiese Kreoolstale is deur die volgende digters en outeurs bevorder:

  • Crioulo van Brava: Eugénio Tavares, Deirdre Meintel
  • Crioulo van Santiago: António de Paula Brito, Carlos Barbosa, Tomé Varela da Silva, Daniel Spínola
  • Crioulo van São Nicolau: Eduardo Augusto Cardoso, Baltasar Lopes da Silva
  • Crioulo van Santo Antão: Luís Romano de Madeira Melo
  • Crioulo van São Vicente: Sérgio Frusoni, Ovídio Martins
  • Sotavento Creoles: Armando Napoleão Rodrigues Fernandes, Manuel Veiga, Marlyse Baptista, Nicolas Quint
  • Barlavento Creoles: Armando Napoleão Rodrigues Fernandes, Maria Dulce de Oliveira Almada

Kaap Verdiese Kreools (Crioulo) skakels

[wysig | wysig bron]

Koerante

[wysig | wysig bron]

Koerante:

  • A Semana (Praia, 1991-)
  • Expresso das Ilhas
  • Jornal O Cidadao (São Vicente)
  • Jornal Horizonte (Praia, 1988-)
  • Terra Nova (S.Vicente, 1975-)
  • Artiletra (S.Vicente, 1991-)

Koerante in die Internet:

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. ↑ (en) Neto, Octávio Amorim; Lobo, Marina Costa (2010). "Between Constitutional Diffusion and Local Politics: Semi-Presidentialism in Portuguese-Speaking Countries". Social Science Research Network. Besoek op 20 November 2021. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (hulp)
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 (en) "Cabo Verde". Internasionale Monetêre Fonds. Oktober 2021. Besoek op 20 November 2021.
  3. ↑ (en) "Human Development Report 2020" (PDF). United Nations Development Programme. 2020. Besoek op 20 November 2021.
  4. ↑ (en) "Gini Index". Wêreldbank. Besoek op 20 November 2021.

Bronnelys

[wysig | wysig bron]
Algemeen

Eksterne skakels

[wysig | wysig bron]

Geskiedenis

[wysig | wysig bron]

Regering

[wysig | wysig bron]

Nuus

[wysig | wysig bron]

Oorsigte

[wysig | wysig bron]

Toerisme

[wysig | wysig bron]