Olympus Mons

Olympus Mons
Die vulkaan Olympus Mons op die planeet Mars.
Die vulkaan Olympus Mons op die planeet Mars.
Soort Vulkaan
Ligging Mars
Hoogte 22 km
Ontdekking
Ontdekker Mariner 9
Portaal  Portaalicoon   Sterrekunde

Olympus Mons (Latyn vir Berg Olimpus) is ’n groot vulkaan op die planeet Mars. Volgens een meting is dit byna 22 km hoog.[1] Dit maak dit die hoogste berg op enige planeet in die sonnestelsel en, sedert die ontdekking in 2011 van Rheasilvia Mons op 4 Vesta, die tweede hoogste op enige bekende ruimteliggaam. Dit is sowat drie keer so hoog soos Berg Everest se hoogte bo seespieël.

Die vulkaan is in die Tharsis-streek geleë, 'n enorme vulkaniese plato by Mars se ewenaar, naby Valles Marineris. Dit is die jongste van die groot vulkane op Mars; dit het binne die laaste 3 miljard jaar ontstaan. Dit is sedert die laat 19de eeu aan sterrekundiges bekend as Nix Olympica (Latyn vir "Olimpiese Sneeu"). Daar is vermoed dat dit ’n berg is lank voor ruimtetuie dit bevestig het.[2]

Die vulkaan is in Mars se westelike halfrond geleë. Die IAU het aan twee impakkraters voorlopige name toegeken: die Karzok- (deursnee: 15,6 km) en die Pangboche-krater (deursnee: 10,4 km).[3] Die kraters is vermoedelik die bron van die meeste Mars-meteoriete wat al die Aarde getref het.[4]

Algemene beskrywing

[wysig | wysig bron]
’n Vergelyking van Olympus Mons met die hoogste berge op Aarde.

Olympus Mons stem ooreen met die groot vulkane wat die Hawaise Eilande vorm. Dit is sowat 600 km breed[5] en beslaan ’n gebied omtrent so groot soos die Amerikaanse staat Arizona.[6] Van die voet van die rotse tot by die hoogste piek is dit sowat 22 km.[1] Die buitekant van die vulkaan bestaan uit ’n eskarp van tot 8 km hoog. Buite die vulkaan se eskarp is 'n grag wat met lawa gevul is, waarskynlik afkomstig van Olympus Mons self.

Die helling is nie baie steil nie, en omdat die vulkaan so groot is, sal iemand wat op Mars staan, nie die hele profiel kan sien nie, selfs van ver af. Die kromming van die planeet en die lae helling sal dit verhoed.[7] Net so sal iemand wat naby die piek staan, onbewus wees daarvan dat hy op ’n hoë berg staan omdat die helling van die vulkaan verder as die horison sal strek.

Olympus Mons is die resultaat van baie duisende uitbarstings van hoogs vloeibare lawa oor ’n lang tydperk. Sy buitengewone grootte is waarskynlik te danke aan die feit dat Mars nie tektoniese plate het nie. Anders as op Aarde bly Mars se kors op een plek en ’n vulkaan kan aanhou lawa uitstoot tot dit ’n enorme hoogte bereik.[8]

By die piek is daar 'n kaldera, wat 80 km breed is. Dit bestaan uit ses oorvleuelende kraters, met ’n maksimum diepte van 3 km.

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. ↑ 1,0 1,1 Plescia, J. B. (2004). Morphometric Properties of Martian Volcanoes. J. Geophys. Res., 109(E03003), doi:10.1029/2002JE002031.
  2. ↑ Patrick Moore, 1977, Guide to Mars, Londen (VK), Cutterworth Press, p.96
  3. ↑ "New names on Olympus Mons" (in Engels). USGS. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 6 Oktober 2014. Besoek op 11 Julie 2006.
  4. ↑ Frankel, C.S. (2005). Worlds on Fire: Volcanoes on the Earth, the Moon, Mars, Venus and Io; Cambridge University Press: Cambridge, VK, p. 160. ISBN 978-0-521-80393-9.
  5. ↑ "Olympus Mons", Nasa, URL besoek op 30 Augustus 2010.
  6. ↑ Frankel, C.S. (2005). Worlds on Fire: Volcanoes on the Earth, the Moon, Mars, Venus and Io; Cambridge University Press: Cambridge, VK, p. 132. ISBN 978-0-521-80393-9.
  7. ↑ Hanlon, M. (2004). The Real Mars; Constable & Robinson: London, p. 22. ISBN 1-84119-637-1.
  8. ↑ Layers in Olympus Mons Basal Scarp (PSP_001432_2015), High resolution imaging Science Experiment.

18°39′00″N 226°12′00″O / 18.650°N 226.200°O / 18.650; 226.200

Eksterne skakels

[wysig | wysig bron]