Roosolie
Roosolie is 'n kosbare eteriese olie wat deur middel van waterdamp-distillasie uit die blomblaartjies van vars rose verkry word. Die twee roos-soorte, waarvan die olie hoofsaaklik berei word (Rosa centifolia en Rosa damascena), word vandag veral in die Bulgaarse Vallei van Rose, in Frankryk, Turkye en Marokko gekweek. Daarnaas produseer ook Iran, Afghanistan, Georgië, die Oekraïense Krimskiereiland en die Russiese Federasie noemenswaardige hoeveelhede roosolie.
Ondanks sy hoë prys (in 2011 was die gemiddelde groothandelsprys sowat ZAR 300 tot ZAR 500 per 1 milliliter) en nuwe tegnieke vir organiese sintese is natuurlike roosolie steeds een van die mees gebruikte eteriese olies in die parfuumbedryf. Roosolie word daarnaas ook vir farmaseutiese en geneeskundige doeleindes gebruik en speel as geurmiddel 'n belangrike rol in die kookkuns van die Nabye Ooste, maar ook by die produksie van marsepein en sekere likeurs.
Geskiedenis
[wysig | wysig bron]Voor die invoering van waterdamp-distillasie is die blomblaartjies met behulp van olies met hoë vetinhoud geëkstraheer. Die Griekse filosoof en natuurkundige Theophrastos van Eresos (omstreeks 370 v.C.) het in een van sy werke die ontginning van roosolie met behulp van sesaamolie beskryf. Roosolie is in die antieke tydperk onder meer as geurmiddel vir wyn gebruik. Volgens die Romeinse geleerde Plinius die Ouere was roosolie in die Romeinse wêreld 'n gewilde geurmiddel vir kos wat ook as parfuum gebruik is.
Die kennis van roosolie-distillasie is oorspronklik uit Persië oorgelewer en vanaf omstreeks 1000 n.C. ook in Europa toegepas. Volgens historiese dokumente is in 810 sowat 30 000 bottels rooswater uit die Persiese provinsie Faristan na Bagdad uitgevoer.
Die kultivering van rose het in die 17de eeu vanuit Persië na Indië, Noord-Afrika en Turkye uitgebrei. Vanaf 1710 is rose in Bulgarye in Kasanlak, sowat 200 kilometer oos van Sofia gekweek. Die streek tussen Kasanlak en Karlowo, wat ook as Vallei van Rose bekend staan, is sedert 1750 die beduidendste produksiegebied vir roosolie. In die vroeë 20ste eeu is die Bulgaarse roosoliebedryf nog deur sowat 2 800 distilleerderye oorheers wat waterdamphouers vir tussen een en tien ton roosbloeisels vir die ontginning van roosolie ingespan het.
In Turkye is die plaaslike roosoliebedryf in 'n gebied tussen Burdur en Isparta in die suidweste van die land gekonsentreer. Die Marokkaanse bedryf is kort voor die uitbreek van die Tweede Wêreldoorlog in Ek-Kelâa M'Gouna gevestig.
Die wêreldproduksie van natuurlike roosolie het in 1938 nog jaarliks drie ton beloop. Dit het in 1955 gedaal tot 700 kilogram en in die vroeë 1980's weer gestyg tot tussen een en twee ton. Die Bulgaarse roosoliebedryf het in 2003 sowat 900 kilogram geproduseer.
Eksterne skakels
[wysig | wysig bron]- Die Burger: Leefstyl - Geur kos met rose, 2 Desember 2008 Geargiveer 11 Januarie 2012 op Wayback Machine