Theophrastos

Theophrastos
Tượng Theophrastus tại Vườn bách thảo Palermo
Sinh	k. 371 TCN Eresos
Mất	k. 287 TCN (thọ 83 hoặc 84 tuổi) Athens
Thời kỳ	Triết học Hy Lạp cổ đại
Vùng	Triết học phương Tây
Trường phái	Trường phái tiêu dao
Đối tượng chính	Luân lý, ngữ pháp, lịch sử, logic, siêu hình học, lịch sử tự nhiên, vật lý, thực vật học
Tư tưởng nổi bật	Tam đoạn luận bắc cầu và tam đoạn luận cộng dồn[1] Modus ponens và modus tollens[2]
Ảnh hưởng bởi Aristoteles, Platon
Ảnh hưởng tới Strato xứ Lampsacus, Alexandros xứ Aphrodisias, và toàn bộ các triết gia theo học phái tiêu dao

Theophrastos (tiếng Hy Lạp: Θεόφραστος Theόphrastos; khoảng 371 – khoảng 287 TCN^[3]) là một triết gia người Hy Lạp cổ đại theo trường phái tiêu dao do Aristoteles khai lập. Sinh ra và lớn lên ở vùng Eresos thuộc Lesbos, ông tới Athena khi còn trẻ và theo học ngôi trường của Platon.

Theophrastos có những mối quan tâm rộng khắp, trải từ sinh học và vật lý tới đạo đức học và siêu hình học. Hai công trình thực vật học còn sót lại của ông, Điều tra thực vật^[4] và Bàn về nguồn gốc cây cối, có một tầm ảnh hưởng quan trọng lên khoa học thời Trung cổ. Ngày nay cũng còn các tác phẩm khác lưu lại của ông như "Bàn về các phẩm chất đạo đức", "Bàn về cảm giác", "Bàn về những hòn đá", và các đoạn trong các cuốn "Vật lý học" và "Siêu hình học", tất cả được viết bằng tiếng Hy Lạp. Ông cũng nghiên cứu ngữ pháp và ngôn ngữ, cũng như kế tục công trình của Aristotle về logic. Ông cũng đã xem không gian thuần túy là sự sắp xếp và chuyển động của các vật thể, thời gian như sự tình cờ của chuyển động, và chuyển động là một hậu quả cần thiết của mọi hoạt động. Trong đạo đức học, ông coi hạnh phúc là phụ thuộc vào những ảnh hưởng bên ngoài cũng như đức hạnh, và đã nói câu nổi tiếng rằng "đời sống bị thống trị bởi vận may, chứ không phải đức khôn ngoan".

Trước tác

Opera omnia, 1613

• Historia plantarum (bằng tiếng Ý). Venezia. 1549.
• [Opere] (bằng tiếng La-tinh). Leiden: Henrick Lodewijcxsoon van Haestens. 1613.
• Metaphysics (or On First Principles).
  • Translated by M. van Raalte, 1993, Brill.
  • On First Principles. Translated by Dimitri Gutas, 2010, Brill.
• Enquiry into Plants: Books 1-5. Translated by A. F. Hort, 1916. Loeb Classical Library. ISBN 0-674-99077-3 Vol 1 – Vol 2
• Enquiry into Plants: Books 6-9; Treatise on Odours; Concerning Weather Signs. Translated by A. F. Hort, 1926. Loeb Classical Library. ISBN 0-674-99088-9
  • Theophrastus (1916) [4th century BC]. Hort, Arthur (biên tập). Περὶ φυτῶν ἱστορία: (Περὶ ὀσμῶν; De Odoribus) [Enquiry into Plants: Concerning odours]. Loeb Classical Library. II. London and New York: William Heinemann and G.P. Putnam's Sons. tr. 324–489. ISBN 978-0-674-99077-7.(also available here on Penelope)
• Recherches sur les plantes. Translated to French by Suzanne Amigues. Paris, Les Belles Lettres. 1988–2006. 5 tomes. Tome 1, Livres I-II. 1988. LVIII-146 p. Tome II, Livres III-IV. 1989. 306 p. Tome III, Livres V-VI. 1993. 212 p. Tome IV, Livres VII-VIII, 2003. 238 p. Tome V, Livres IX. 2006. LXX-400 p. First edition in French. Identifications are up-to-date, and carefully checked with botanists. Greek names with identifications are on Pl@ntUse.
• De Causis Plantarum. Translated by B. Einarson and G. Link, 1989–1990. Loeb Classical Library. 3 volumes: ISBN 0-674-99519-8, ISBN 0-674-99523-6, ISBN 0-674-99524-4.
• On Characters (bằng tiếng Modern Greek)
  • Translated by R. C. Jebb, 1870.
  • Translated by J. M. Edmonds, 1929, with parallel text.
  • Translated by J. Rusten, 2003. Loeb Classical Library. ISBN 0-674-99603-8
• On Sweat, On Dizziness and On Fatigue. Translated by W. Fortenbaugh, R. Sharples, M. Sollenberger. Brill 2002. ISBN 90-04-12890-5
• On Weather Signs.
  • Translated by J. G. Wood, G. J. Symons, 1894.
  • Edited by Sider David and Brunschön Carl Wolfram. Brill 2007.
• On Stones Lưu trữ 2010-03-16 tại Wayback Machine

Ấn bản hiện đại

• Theophrastus' Characters: An Ancient Take on Bad Behavior by James Romm (author), Pamela Mensch (translator), and André Carrilho (illustrator), Callaway Arts & Entertainment, 2018.

Nhà xuất bản Brill

The International Theophrastus Project started by Brill Publishers in 1992.

• 1. Theophrastus of Eresus: Sources for His Life, Writings, Thought and Influence (two volumes), edited by William Fortenbaugh et al., Leiden: Brill, 1992.
  • 1.1. Life, Writings, Various Reports, Logic, Physics, Metaphysics, Theology, Mathematics [Texts 1–264].
  • 1.2. Psychology, Human Physiology, Living Creatures, Botany, Ethics, Religion, Politics, Rhetoric and Poetics, Music, Miscellanea [Texts 265–741].
• ff. 9 volumes are planned; the published volumes are:
  • 1. Theophrastus of Eresus: Sources for His Life, Writings, Thought and Influence — Commentary, Leiden: Brill, 1994
  • 2. Logic [Texts 68–136], by Pamela Huby (2007); with contributions on the Arabic material by Dimitri Gutas.
  • 3.1. Sources on Physics (Texts 137-223), by R. W. Sharples (1998).
  • 4. Psychology (Texts 265-327), by Pamela Huby (1999); with contributions on the Arabic material by Dimitri Gutas.
  • 5. Sources on Biology (Human Physiology, Living Creatures, Botany: Texts 328-435), by R. W. Sharples (1994).
  • 6.1. Sources on Ethics [Texts 436–579B], by William W. Fortenbaugh; with contributions on the Arabic material by Dimitri Gutas (2011).
  • 8. Sources on Rhetoric and Poetics (Texts 666-713), by William W. Fortenbaugh (2005); with contributions on the Arabic material by Dimitri Gutas.
  • 9.1. Sources On Music (Texts 714-726C), by Massimo Raffa (2018).
  • 9.2. Sources on Discoveries and Beginnings, Proverbs et al. (Texts 727-741), by William W. Fortenbaugh (2014).

Chú thích

Tham khảo

Trích dẫn

1. "History of Logic: Theophrastus of Eresus" trong Encyclopædia Britannica Online.
2. "Ancient Logic: Forerunners of Modus Ponens and Modus Tollens". Stanford Encyclopedia of Philosophy.
3. Dorandi 1999, tr. 52–53.
4. Theophrastus (1916). Hort AF (transl.) (biên tập). Theophrastus: Enquiry into Plants. 1, Book I-V. New York: Loeb Classical Library/G.P. Putnam's Sons. Đã bỏ qua tham số không rõ |titlelink= (gợi ý |title-link=) (trợ giúp); |ngày truy cập= cần |url= (trợ giúp)

Thư mục

• Cuvier, Georges (1830). “Lecture Ninth – Theophrastus”. Baron Cuvier's Lectures on the History of the Natural Sciences. 9. Edinburgh New Philosophical Journal. tr. 76–83.
• Dorandi, Tiziano (1999). “Chapter 2: Chronology”. Trong Algra, Keimpe; và đồng nghiệp (biên tập). The Cambridge History of Hellenistic Philosophy. Cambridge: Cambridge University Press. tr. 52–53. ISBN 978-0-521-25028-3.
• Dwyer, Eugene (tháng 9 năm 1993). “André Thevet and Fulvio Orsini: The Beginnings of the Modern Tradition of Classical Portrait Iconography”. The Art Bulletin. 75 (3): 467–480. doi:10.2307/3045969. JSTOR 3045969.
• “Theophrastus”. Encyclopedia of classical philosophy. Greenwood. 1997. tr. 552.
• Filonik, Jakub (2013). “Athenian impiety trials: a reappraisal”. Dike. 16: 73–74. doi:10.13130/1128-8221/4290. ISSN 1128-8221.
• Gould, Josiah B. (1970). The Philosophy of Chrysippus: Peasants, Provincials, and Folklore in the 1937 Paris World's Fair. Suny Press. tr. 24. ISBN 978-0-87395-064-0.
• Gould, Josiah (1970b). The Philosophy of Chrysippus – Two Traditional Characterizations. Brill Archive. tr. 25.
• Grene, Marjorie; Depew, David (2004). The philosophy of biology: an episodic history. Cambridge University Press. tr. 11. ISBN 978-0-521-64380-1.
• Healy, John F. (1999). Pliny the Elder on Science and Technology. Oxford University Press. tr. 17–7.^{[cần chú thích đầy đủ]}
• Bản mẫu:Cite LotEP
• Lang, Sidney B. (tháng 8 năm 2005), “Pyroelectricity: From Ancient Curiosity to Modern Imaging Tool”, Physics Today, 58 (8): 31–36, Bibcode:2005PhT....58h..31L, doi:10.1063/1.2062916
• Long, George biên tập (1842). “Theophrastus”. Penny cyclopaedia of the Society for the Diffusion of Useful Knowledge. 24. tr. 332–334.
• Orsini, Fulvio (1569). Imagines et elogia virorum illustrium. Rome.
• Walton, S. A. (tháng 10 năm 2001). “Theophrastus on Lyngurium: medieval and early modern lore from the classical lapidary tradition”. Annals of Science. 58 (4): 357–379. doi:10.1080/000337900110041371. PMID 11724065. S2CID 8649133.
• Witztum, A.; Negbi, M. (1991). “Primary Xylem of Scilla hyacinthoides (Liliaceae): The Wool-Bearing Bulb of Theophrastus”. Economic Botany. 45 (1): 97–102. doi:10.1007/BF02860053. JSTOR 4255312. S2CID 35267741.
• Negbi, Moshe (tháng 5 năm 1989). “Theophrastus on geophytes”. Botanical Journal of the Linnean Society. 100 (1): 15–43. doi:10.1111/j.1095-8339.1989.tb01708.x.

•  Bài viết này bao gồm văn bản từ một ấn phẩm hiện thời trong phạm vi công cộng: Wheeler, Emmanuel (1911). “Theophrastus”. Trong Chisholm, Hugh (biên tập). Encyclopædia Britannica. 26 (ấn bản thứ 11). Cambridge University Press. tr. 787.

Liên kết ngoài

• Works by Theophrastus at Perseus Digital Library
• Theophrastus (1956) [315 BC]. Theophrastus On Stones: Introduction, Greek text, English translation, and Commentary (PDF). Richards, John F.; Caley, Earle Radcliffe biên dịch. Columbus, Ohio: Ohio State University. tr. 238. hdl:1811/32541.
• Theophrastus (tháng 1 năm 1956). Theophrastus on stones. Caley, Earle Radcliffe biên dịch. Ohio State University. ISBN 978-0-8142-0033-9.
• Theophrastus (1916). Theophrastus: Enquiry into Plants. 1. Hort, A. F. biên dịch. New York: Loeb Classical Library/G.P. Putnam's Sons. Book I–V.
• “Theophrastus”. HighBeam Research. Truy cập ngày 1 tháng 10 năm 2016.
• Stratton, George Malcolm (1917). Theophrastus and the Greek physiological psychology before Aristotle.—Contains a translation of On the Senses by Theophrastus.
• Katerina Ierodiakonou. “Theophrastus”. Trong Zalta, Edward N. (biên tập). Stanford Encyclopedia of Philosophy.
• “Peripatetic Logic: The Work of Eudemus of Rhodes and Theophrastus of Eresus”. Bản gốc lưu trữ ngày 14 tháng 8 năm 2011. Truy cập ngày 26 tháng 9 năm 2012.
• Project Theophrastus (bằng tiếng Modern Greek)
• Online Galleries, University of Oklahoma Libraries Lưu trữ 2015-11-14 tại Wayback Machine
• Theophrastus of Eresus at the Edward Worth Library, Dublin
• Theophrastus, Enquiry into Plants, Hort's English translation of 1916, as html tagged with geolocated place references, at ToposText
• Tác phẩm của Theophrastos trên LibriVox (sách audio thuộc phạm vi công cộng)