Rustenburg

Rustenburg
Rustenburg  Rustenburg se ligging in Noordwes
Koördinate: 25°40′S 27°15′O / 25.667°S 27.250°O / -25.667; 27.250
Land	Suid-Afrika
Provinsie	Noordwes
Distrik	Bojanala
Munisipaliteit	Rustenburg
Stigting	1850
Regering
• Burgemeester	Mpho Khuno (African National Congress)
Oppervlak [1]
• Totaal	282,42 km^2 (109,04 vk. myl)
Hoogte	1 170 m (3 840 ft)
Bevolking  (2011)[1]
• Totaal	104 612
• Digtheid	370/km^2 (1 000/vk. myl)
Rasverdeling (2011) [1]
• Wit mense	40,4%
• Indiërs/Asiërs	3,3%
• Bruin mense	2,8%
• Swart mense	52,8%
• Ander	0,6%
Taal (2011) [1]
• Afrikaans	41,2%
• Tswana	27,9%
• Engels	11,9%
• Suid-Sotho	4,0%
• Ander	15,0%
Poskode (strate)	0300
Poskode (posbusse)	0300
Skakelkode	014
Webwerf	rustenburg.gov.za

Rustenburg is 'n stad teen die voet van die Magaliesberge in die Noordwesprovinsie van Suid-Afrika, 112 kilometer noordwes van Johannesburg, met 'n bevolking van sowat 105 000. Dit is een van die snels groeiende dorpe in die land wat ook bekend staan vir sy aangename klimaat. Naby die dorp lê die twee grootste platinummyne en ook die grootste platinum-raffinadery, Precious Metal Refiners (PMR), ter wêreld. PMR lewer sowat sewentig persent van die wêreld se platinumproduksie. Die N4 nasionale pad gaan as 'n snelweg verby die stad.

'n Mark in Rustenburg

Die plaaslike landbou spits hom op sitrusvrugte, tabak, grondboontjies, sonneblomsaad, mielies, koring en veeteelt toe.

Rustenburg met sy Royal Bafokeng-stadion (40 000 sitplekke) was een van die gasheerstede van die FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2010.

Die vakansieoord Rustenburgkloof met rondawels, 'n kampeerplek en geriewe vir woonwaens lê sowat sewe kilometer van Rustenburg af. Net noord van Rustenburg is die Pilanesberg Nasionale Park en die bekende Sun City geleë, albei word deur die Pilanesberg Internasionale Lughawe bedien.

Geskiedenis

Rustenburg is in 1850 as 'n administratiewe sentrum vir die omliggende landelike gebied gestig. Volgens ds. Lion Cachet is die dorp so genoem "omdat die Boere hier minder gely het onder die naturelle-aanvalle", 'n plek van rus. Die plaaslike Gereformeerde gemeente is op 11 Februarie 1859 gestig. Sommige van die eerste sittings van die Transvaalse Volksraad, so ver terug as 1852, het op Rustenburg plaasgevind. Die president van die Zuid-Afrikaansche Republiek (Transvaal), Paul Kruger, koop in 1863 Boekenhoutfontein, 'n plaas van vyf vierkante kilometer noordwes van Rustenburg. In 1971 is restourasie aan die plaashuis voltooi wat deur die argitek Johan de Ridder onderneem is. Daarna is die huis tot 'n monument verklaar. Die plaashuis bestaan uit drie geboue met al die oorspronklike meubels van oom Paul.

Die Afrikaanssprekende Tswanas

In Thlabane, 'n dorp buite Rustenburg, het sowat 1 000 Afrikaanssprekende Tswanas hulle teen die middel van die 19de eeu met die ondersteuning van die Transvaalse Volksraad gevestig. Dit was mense wat al lank op plase gewoon en naas die taal ook die gebruike van Afrikaners aangeneem het. Weens 'n gebrek aan infrastruktuur – hulle kon geen Afrikaanse onderwys of kerk bywoon nie – het hierdie gemeenskap later weer Tswana en Engels as huistale gepraat.^[2]

Eerste en Tweede Vryheidsoorlog

Tydens die eerste Britse besetting van 1877, is 'n fort opgerig, waarin die garnisoen tydens die Oorlog van 1880–81 beleër is, tog het hulle die aanval afgeslaan.

Gevegte het ook tydens die Tweede Vryheidsoorlog in die omgewing plaasgevind by Buffelspoort, Moedwil, Kosterrivier en Olifantsnek.

Die Bhyat-gesin

Onder die eerste inwoners van Rustenburg was ook setlaars van Indiese afkoms, waaronder die bekende Bhyat-gesin, wat 'n groot bydrae tot die geskiedenis van Rustenburg gelewer het. Ter ere van die Bhyats is een van die strate van Rustenburg hernoem tot Fatima Bhyatstraat. Fatima Bhyat en haar eggenoot Abubakr Ahmed Bhyat het 'n ysterware-winkel in die dorp besit, wat President Paul Kruger tydens die Vryheidsoorlog van toerusting op kredietbasis voorsien het. Hulle het later goud daarvoor ontvang.

Sport

Die Royal Bafokeng-stadion naby Rustenburg

Die Royal Bafokeng-stadion is in Phokeng naby Rustenburg geleë en word deur die Royal Bafokeng-nasie bestuur. Dit is al tydens groot sporttoernooie soos die FIFA Sokker-Konfederasiebeker in 2009, FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2010 en die Afrikanasiesbeker 2013 ingespan. Platinum Stars beslis hul tuiswedstryde in die Royal Bafokeng-stadion en ding in die Premier Sokkerliga, Suid-Afrika se hoogste sokkerafdeling, mee. Die stadion is die enigste groot (40 000+) stadion waar die Springbokke 'n 100% wenrekord geniet.

Olympia-park is 'n ander veeldoelige stadion in Rustenburg en tydens die Rugbywêreldbeker 1995 is drie groepfasewedstryde hier gespeel.

Bekende boorlinge

• Johan Botha, Suid-Afrikaanse tenoor.
• Johann Botha, Suid-Afrikaanse dokumentêrvervaardiger.
• Pik Botha, Suid-Afrikaanse politikus.
• Bettie Cilliers-Barnard, Suid-Afrikaanse skilder.
• John Cranko, Suid-Afrikaanse balletdanser.
• Koos du Plessis, Suid-Afrikaanse liedjieskrywer en sanger.
• Frik du Preez, Suid-Afrikaanse rugbyspeler.
• Danie Visser, Suid-Afrikaanse tennisspeler.

Sien ook

• Gereformeerde kerk Rustenburg
• Rustenburg (kiesafdeling)
• Lys van dorpe in Suid-Afrika

Verwysings

1. "Hoofplek Rustenburg". Sensus 2011.
2. Davey, L. & Van Rensburg, M.C.J. (1993): Afrikaans, sy ondergang in Thlabane. In: Tydskrif vir Letterkunde, 31(3): 25–40.

Bronne

• Rosenthal, Eric (red.). Ensiklopedie van Suidelike Afrika. Londen en New York: Frederick Warne & Kie Bpk.

Eksterne skakels

Wikimedia Commons bevat media in verband met Rustenburg.

• (en) Toerisme-inligting oor Rustenburg op Wikivoyage
• (en) Amptelike webwerf