Thomas Rajna

Thomas Rajna (gebore op 21 Desember 1928 in Boedapest, Hongarye – 2021) is 'n Britse komponis en pianis van Hongaarse afkoms. Hy woon sedert 1970 in Kaapstad, Suid-Afrika.

Biografie

[wysig | wysig bron]

Rajna het op 'n vroeë ouderdom klavier begin speel en komponeer. Hy het aan die Franz Liszt Musiekakademie studeer waar hy in 1947 die Liszt-prys verower het. In dieselfde jaar het hy Hongarye verlaat ten einde hom in Londen te vestig, en by die Koninklike Musiekkollege ingeskryf. Hy het kort daarna by die Britse promenade onder dirigente soos Carlo Maria Giulini, Colin Davis en John Pritchard gespeel, en sou mettertyd ook 'n gereelde uitsaaier by die BBC word. In 1963 is hy aangestel as professor in klavier aan die Guildhall School of Music and Drama. Sy eerste kommersiële opname was 'n opname van die volledige klaviersolo-werke van Igor Stravinski. Sedertdien het hy musiek opgeneem deur Skriabin, Robert Schumann en Olivier Messiaen, die klaviergedeelte van Igor Stravinski se Petroesjka met die New Philharmonia onder Erich Leinsdorf, en Béla Bartók se Musiek vir Strykinstrumente, Perkussie en Celesta onder Georg Solti en die Londen Simfonieorkes.

Hy het 'n siklus van opnames voltooi wat gewy is aan die volledige klaviermusiek van Enrique Granados. Vervolgens het hy onderneem om Franz Liszt se 12 Transendentale Etudes en 12 Etudes, Op. 1 op te neem. Rajna het ook gereeld sy eie twee klavierkonserte opgevoer. Hy het hom in 1970 saam met sy gesin in Kaapstad, Suid-Afrika, gevestig ten einde 'n aanstelling by die musiekfakulteit aan die Universiteit van Kaapstad (UK) te aanvaar waar hy in 1989 as medeprofessor vir klavier aangestel is. In Januarie 1981 is 'n Universiteitsgenootskap (University Fellowship) aan hom toegeken deur die UK, en in dieselfde jaar het hy 'n Artes-toekenning van die SAUK ontvang vir sy reeks radioprogramme oor Franz Liszt, getiteld " 'n Lisztiaanse Metamorfose". Hy het sy Klavierconcerto nr. 2 in 1984 voltooi. Die jaar daarna het hy 'n doktorsgraad in musiek van die UK ontvang ter erkenning van sy komposisies.

Tydens 'n besoek aan Engeland in 1990 het hy Schumann se Klavierconcerto saam met die BBC Filharmoniese Orkes opgeneem en 'n uitvoering van sy eie werke en die van Ernő Dohnányi gegee. In dieselfde jaar het Rajna die solo-klaviergedeelte tydens die eerste, en tot dusver die enigste, Suid-Afrikaanse uitvoering van Messiaen se monumentale Turangalîla-Symphonie saam met die Kaapstadse Simfonieorkes gespeel. Die Europese debuut van sy harpkonsert van 1990 het in Kopenhagen tydens die Vyfde Internasionale harpkongres in Julie 1993 plaasgevind. Hierdie werk en sy Tweede Klavierconcerto (met Rajna as solis) is opgeneem deur die Nasionale Simfonieorkes (NSO) van die SAUK en op CD vrygestel in 1993. Hy het aan die einde van daardie jaar afgetree van sy pos aan die musiekkollege van die UK. Sy heel eerste kommersiële opname, die volledige solo-klavierwerke van Stravinski, wat Rajna in 1963 opgeneem het en wat 30 jaar lank nie beskikbaar was nie, het weer beskikbaar geword nadat die Nederlandse plate-etiket, Emergo Classics, hul hersiene digitale weergawe op hul Saga Classics-reeks in 1993 vrygestel het. In 1994 het hy sy Videospeletjies vir orkes en sy opera Amarantha voltooi. Die voormalige Stigting vir Kreatiewe Kunste het hierdie werke, sowel as die Rapsodie vir Klarinet en Orkes van 1995 aangevra, welke die eerste keer in 1996 deur Robert Pickup, die NSO, en Richard Cock aangebied is.

In dieselfde jaar (1996) het Rajna die UK-Boekprys ontvang vir sy Harpconcerto. Hierdie jaarlikse toekenning word gemaak ter erkenning van 'n uitstekende bydrae tot enige akademiese rigting. Dit was die eerste keer dat 'n musikale komposisie vereer is. In 1997 het Rajna die Molteno-toekenning vir lewenslange prestasie van die Kaapse Driehonderdjarige Stigting (Cape Tercentenary Foundation) ontvang. Rajna se Fantasie vir viool en orkes (1996), wat deur die destydse Natalse Filharmoniese Orkes versoek is, is die eerste keer in 1998 in Durban opgevoer. Lyon and Healy Harps van Chicago het sy Suite vir Viool en Harp aangevra vir 'n opvoering tydens die Sewende Internasionale harpkongres in Praag in Julie 1999. Anna Verkholantseva, die wenner van die 1997 Internasionale Harp-kompetisie in Moskou, wat die eerste opvoering van die werk in Praag gegee het, het die werk sedertdien op CD opgeneem saam met haar vennoot die violis Alexander Trostiansky. Sy het ook opvoerings van die "Suite" in Moskou, Londen, New York, Chicago en San Francisco gegee.

Die opera Amarantha is in November 2000 deur die Kaapstadse Opera aangebied in samewerking met die UK se Operaskool. In 2001 het Rajna sy eie CD-etiket genaamd Amarantha Records gestig. Sy katalogus sluit sy opvoering van Goyescas deur Granados, musiek deur sy mede-Hongaar Dohnanyi, Messiaen se volledige Vingt regards, Bartok se 2de en 3de Klavierconcertos, konserte deur Schumann en Barber, Brahms se 2de Klavierconcerto, musiek deur Skriabin, Liszt se Transendentale Etudes en Etudes, Op. 1 en 'n keur uit Rajna se eie komposisies, in.

In dieselfde jaar het Rajna sy Tarantulla vir viool en klavier geskryf in reaksie op 'n opdrag vir die 2002 Pretoriase geleentheid van die Universiteit van Suid-Afrika (Unisa) se internasionale strykinstrument-kompetisie. Die Kaapstadse première van Videospeletjies deur die Kaapse Filharmoniese Orkes onder leiding van David de Villiers het in Augustus 2002 met wydverspreide - en kritiese lof plaasgevind. Die internasionale vioolvirtuoos Mikhail Ovrutsky, wat die wenner van die Pretoriase strykinstrument-kompetisie (van Unisa) in 2002 was, en wat Rajna se Tarantulla tydens die geleentheid opgevoer het, het in Mei 2004 na Kaapstad gereis ten einde Rajna se Fantasie vir viool en orkes op te voer. Die debuutopvoering van Rajna se Harpconcerto in Basel,Switserland het in September 2004 plaasgevind.

Rajna se opnames van die volledige klavierwerke van Granados wat in 1976 in Londen vir CRD gemaak is, is in 2004 as deel van 'n ses-CD boksstel uitgegee en deur Brilliant Classics versprei. Tussen 2002 en 2004 het Rajna nog 'n opera voltooi; te wete Valley Song; gebaseer op die gelyknamige toneelstuk van Athol Fugard. Die eerste opvoering daarvan het plaasgevind in Maart 2005 tydens die Spier Somerkunstefees in Stellenbosch, en in 2007 is die opera weer opgevoer tydens die Klein Karoo Nasionale Kunstefees in Oudtshoorn, waar dit pryse in twee kategorieë verower het naamlik: die beste musikale vertoning en die belowendste nuweling (Golda Schultz, sopraan, wat die opera se leidende vroulike rol vertolk het). In 2006 is sy The Creation-A Negro Sermon vir koor en orkes voltooi, wat geskryf is vir die Eerste Kaapstadse Internasionale Somer Musiekfees in 2006. Rajna se Klavierpreludes vorm deel van die leerplan vir die onderwyslisensiaat van Unisa. Hy het op die versoek van Unisa om 'n vasgestelde stuk vir die nuwe Graad 7-klaviereksamen-album te skryf, sy Oriental Feast in Augustus 2006 voltooi. Sy vioolconcerto (2007) is die eerste keer in Oktober 2010 by die Universiteit van Stellenbosch opgevoer.

Tydens die viering van Rajna se 80ste verjaardag het die Kaapse Filharmoniese Orkes uittreksels uit sy Valley Song tydens die Derde Internasionale Somermusiekfees in Kaapstad in November 2008 opgevoer. Rajna het self as solis opgetree in sy 2de Klavierconcerto. Rajna het ook 'n reeks voorberei van sy beste vroeëre opnames en dit op sy Amarantha etiket vrygestel. Die opnames is nou digitaal hersien en vir die eerste keer op CD beskikbaar. Tot dusver het hy Brahms se Klavierconcerto nr. 2 in B-mol majeur, Schumann se Klavierconcerto in A mineur, Liszt se Transendentale Studies/etudes tesame met hul vroeëre weergawes, naamlik die 12 Etudes, Op. 1, en Messiaen se Vingt regards sur l'enfant-Jésus vrygestel. Hy is ook van voorneme om die klavierconcertos van Bartók, Stravinski, Prokofiëf en Barber, en Bach se klavesimbelconcertos asook musiek deur Skriabin en Dohnanyi vry te stel.

Komposisies

[wysig | wysig bron]

Ballet

[wysig | wysig bron]
  • Girl in a Mask, 1958 vir die Western Theatre Ballet

Operas

[wysig | wysig bron]
  • Amarantha, 2000
  • Valley Song, gebaseer op die toneelstuk deur Athol Fugard, 2005

Filmografie

[wysig | wysig bron]
  • Seven Years in Tibet, 1956
  • Jet Storm, 1959

Orkeswerke

[wysig | wysig bron]
  • Suite vir strykinstrumente, 1952–1954
  • Bewegings vir strykinstrumente, 1962
  • Cantilenas en Interludes, 1968
  • Divertimento Piccolo, 1987
  • Videospeletjies vir orkes, 1994

Concertante

[wysig | wysig bron]
  • Klavierconcerto nr. 1, 1960–1962
  • Klavierconcerto nr. 2, 1983–1984
  • Concerto vir Harp en orkes, 1990
  • Rapsodie vir klarinet en orkes, 1995
  • Fantasie vir viool en orkes, 1996
  • Konsert vir viool en orkes, 2007

Kamermusiek

[wysig | wysig bron]

Twee spelers

[wysig | wysig bron]
  • Musiek vir klarinet en klavier, 1947, Alphonse Leduc, Parys 1970
  • Musiek vir tjello en klavier, 1950
  • Musiek vir viool en klavier, 1956–57, Accent Music, Johannesburg 1990
  • Suite vir viool en harp, 1997–1998, Lyon & Healy, Chicago 1998
  • Tarantulla vir viool en klavier, Amarantha Music 2001

Vier spelers

[wysig | wysig bron]
  • Strykkwartet, 1948

Ensemble

[wysig | wysig bron]
  • Serenade vir tien blaasinstrumente, perkussie, cimbalom (of marimba) en klavier/celesta

Klavier

[wysig | wysig bron]
  • Preludes vir klavier, 1947–1950, Accent Music, Johannesburg 1988 - Amarantha Music, Kaapstad 2002
  • Capriccio vir klavier (of klavesimbel), 1960
  • Oriental Feast 2006, Unisa/Amarantha Music, 200

Vokaal

[wysig | wysig bron]
  • Vier vroeë liedjies vir hoë stem en klavier
  • Vier tradisionele Afrika-lirieke vir hoë stem en klavier, 1975
    • Die hartseer van Kodio
    • Idyll
    • Serenade
    • Cuckold contented
  • Stop All the Clocks vir middelbare stem en klavier, Vier Liedere na die gedigte van W.H. Auden, 1998
    • Stop All the Clocks
    • The Composer
    • Their Lonely Betters
    • Refugee Blues

- Die gedigte is gebruik met die vriendelike toestemming van Curtis Brown Bpk., Londen, namens die Boedel van W.H. Auden, synde die kopiereghouer te wees.

Korale werke

[wysig | wysig bron]
  • Drie Hebreeuse refreine, 1972–73
    • Adonai ma-adam
    • Hashkivenu
    • Laila mistereia
  • The Creation- A Negro Sermon (JW Johnson), 2000, vir onbegeleide gemengde koor, Amarantha Music
  • The Creation - A Negro Sermon (JW Johnson), 2005–06 vir koor en orkes, Amarantha Music

Verwysings

[wysig | wysig bron]

Eksterne skakels

[wysig | wysig bron]
  • Thomas Rajna in die Internet-rolprentdatabasis
  • Athol Fugard se Valley Song is getoonset op musiek deur die komponis Thomas Rajna, skryf Guy Willoughby, die aanstigter van die projek
  • Songs for a Year and a Day by Erik Chisholm, Thomas Rajna and Victor Hely-Hutchinson
  • "The Cape Tercentenary Foundation Medal".
  • Rajna going strong as he approaches 70
  • Wagener, Catherine M.: The Golden Jubilee of the Cape Town orchestra (1914 - 1964). In: Lantern. Tydskrif vir Kuns en Kultuur. Jaargang 13, nr. 4, Junie 1964