Wildebees
| Wildebees | |
|---|---|
| |
| 'n Blouwildebees in Tanzanië | |
| Wetenskaplike klassifikasie | |
| Koninkryk: | |
| Filum: | |
| Subfilum: | |
| Klas: | |
| Orde: | |
| Familie: | |
| Subfamilie: | |
| Genus: | Connochaetes Lichtenstein, 1812
|
| Spesies | |
|
Connochaetes gnou – Swartwildebees | |
'n Wildebees (Connochaetes) is 'n genus van ewehoewige soogdiere wat aan die familie van horingdraers (Bovidae) behoort. Die genus bestaan uit twee spesies:
- Blouwildebees (Connochaetes taurinus), 'n groot wildsbok wat in die noordelike deel van Transvaal en ooswaarts tot teen die Swazilandgrens, Noord-Natal en Zoeloeland aangetref word.
- Swartwildebees (Connochaetes gnou), 'n groot wildsbok wat in die hoëveld van Suider-Afrika voorkom.
Wildebeeste kom op die grasvlaktes van suidelike en oostelike Afrika voor. Die grootste kuddes word in die Serengeti-woestyn aangetref. Hulle migreer in droë tye na voedselryke gebiede en kan duisende kilometer per jaar aflê.
Wildebeeste word 1,15 tot 1,40 meter hoog (van die grond tot die skof) en weeg tussen 150 en 250 kg wanneer hulle volgroeid is. Hulle kan meer as 20 jaar oud word.
Die koeie kalf (skenk geboorte) in die somer. Die kalwers kan soms 10 minute na geboorte al saam met die kudde op die vlug slaan. Die teelseisoen begin direk na die koeie gekalf het. Die dominante bulle merk (en verdedig) hulle grondgebied met mis en urine.
Wildebeeste speel 'n belangrike rol in die ekostelsel. Hulle mis bemes die grond en hulle vertrap die plante wat tot nuwe groei lei. Hulle bied ook voedsel vir roofdiere soos leeus en hiënas.
Bou
[wysig | wysig bron]Wildebeeste se logge voorkoms word veroorsaak deur die diere se groot koppe, die kort maar gespierde nekke en die boggel op die rug. Hul pole is kort in verhouding tot die liggaamslengte.
Die blouwildebees (Connochaetes taurinus) is die groter spesie; 'n bul kan 'n skouerhoogte van 137 cm bereik en meer as 250 kg weeg. 'n Swartwildebees (Connochaetes gnu) word nie hoër as 1,2 m nie en weeg net sowat 180 kg. Hoewel hulle op 'n afstand taamlik eners lyk, is daar aansienlike verskille tussen die spesies.
Die blouwildebees is leisteenkleurig, met swart maanhare en 'n swart stert. Sy horings is sywaarts geboe. Die swartwildebees se opvallendste kenmerk is sy lang, wit stert en witterige maanhare. Sy algemene velkleur is swartbruin en sy horings is na vore geboe en effens korter as die van die blouwildebees.
Gedrag
[wysig | wysig bron]Wildebeeste is grasvreters wat in troppe van sowat 15 diere wei. Elke trop het gewoonlik net een bul, wat die gebied afbaken en teen mededingers verdedig. Die bulle tree aggressief op teenoor natuurlike vyande en val soms selfs leeus aan. 'n Koei is sowat 8½ maand dragtig en een kalf, wat by albei spesies rooibruinerig is, word aan die begin van die somer gebore.
As gevolg van hul vleiswaarde is wildebeeste vroeër kwaai gejag en swartwildebeeste kom feitlik nog net in wildtuine en op private wildplase voor, waar hul getalle reeds heelwat toegeneem het. Vroeër was die diere wyd versprei oor die oop vlaktes van die Karoo, die Vrystaat en die weste van Gauteng. Die blouwildebees word nog in groter mate vrylewend aangetref, veral in die Gautengse bosveld, die Kalahari en Namibië. In die Serengeti-vlakte in Oos-Afrika kom migrasies van duisende diere soms nog voor.
Verskil tussen blou- en swartwildebeeste
[wysig | wysig bron]Die blouwildebees se horings is buffelvormig (agtertoe en op), terwyl die swartwildebees se horings na vorentoe, af en dan op buig. Blouwildebeeste se sterte is donker, maar swartwildebeeste se sterte is perdagtig wit. Die maanhare van die blouwildebees hang plat, terwyl die swartwildebees se maanhare regop staan.
-
'n Blouwildebees in Tanzanië -
Swartwildebees in die Kliprivier Natuurreservaat, Johannesburg
Bronnelys
[wysig | wysig bron]- Wêreldspektrum, 1982, ISBN 0908409702, volume 29, bl. 130, 131
Eksterne skakels
[wysig | wysig bron]
Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Wildebees.
Wikiwoordeboek het 'n inskrywing vir wildebees.
Wikispecies het meer inligting verwant aan Wildebees
