Édouard Manet

Édouard Manet
Portret deur Nadar, 1874.
Gebore	(1832-01-23)23 Januarie 1832, Parys, Frankryk
Sterf	30 April 1883 (op 51), Parys
Nasionaliteit	Frans
Veld	Skilderkuns, kunsdrukwerk
Beweging	Realisme, impressionisme

Édouard Manet (IFA: edwaʁ manɛ; 23 Januarie 1832 – 30 April 1883) was ’n Franse skilder. Hy was een van die eerste 19de-eeuse skilders wat moderne kuns aangepak het en ’n belangrike figuur in die oorgang van realisme na impressionisme.

Hy is in ’n vooraanstaande familie gebore met sterk politieke bande, maar het die toekoms wat vir hom uitgelê is, verwerp en begin belangstel in die skilderkuns. Sy vroeë meesterwerke, Middagete op die Gras en Olympia, albei uit 1863, het groot omstredenheid veroorsaak en gedien as vertrekpunt vir die jong kunstenaars wat impressionisme ontdek het.

Vandag word dit beskou as waterskeidingswerke wat die begin van die moderne kuns ingelui het. In die laaste 20 jaar van sy lewe het hy bande met ander groot kunstenaars van sy tyd gesmee, maar hy het sy eie styl ontwikkel wat beskou is as innoverend, en dit het ’n groot invloed op latere skilders gehad.

Vroeë lewe

Manet is op 23 Januarie 1832 in Parys gebore as die seun van vooraanstaande ouers.^[1] Sy ma, Eugénie-Desirée Fournier, was die dogter van ’n diplomaat en peetdogter van die Sweedse kroonprins Karel Bernadotte, van wie die Sweedse monarge afstam. Sy pa, Auguste Manet, was ’n Franse regter wat verwag het Édouard sou ’n regsloopbaan volg. Sy oom, Edmond Fournier, het hom aangemoedig om te skilder en het die jong Manet na die Louvre geneem.^[2] In 1845 het hy op aanbeveling van sy oom ingeskryf vir ’n spesiale tekenkursus waar hy Antonin Proust, die toekomstige minister van skone kunste en ’n lewenslange vriend, ontmoet het.

Op aanbeveling van sy pa het hy in 1848 op ’n opleidingsboot na Rio de Janeiro gevaar. Nadat hy die eksamen om by die Franse vloot aan te sluit twee keer gedruip het,^[3] het sy pa ingestem dat hy ’n kunsopvoeding kry. Van 1850 tot 1856 het Manet onder die akademiese skilder Thomas Couture studeer. In sy vrye tyd het hy die ou meesters se werke in die Louvre gekopieer.

Van 1853 tot 1856 het Manet Duitsland, Italië en Nederland besoek waar hy deur die Nederlandse skilder Frans Hals en die Spaanse kunstenaars Diego Velázquez en Francisco José de Goya beïnvloed is.

Loopbaan

In 1856 het Manet ’n ateljee geopen. Sy styl in dié tydperk is gekenmerk deur vrye kwashale, eenvoudige detail en min oorgangskleure. In die realismestyl van Courbet het hy kontemporêre werke geskilder soos bedelaars, sangers, sigeuners, mense in kafees en bulgevegte. Ná sy vroeë loopbaan het hy selde godsdienstige, mitologiese of historiese voorwerpe geskilder. Twee van sy werke is by die Salon van die Paryse Académie des Beaux-Arts aanvaar. Sy styl was "effens onverskillig" in vergelyking met die uiters noukeurige werke van ander Salon-skilderye, en dit het van die jong kunstenaars se aandag getrek.^[4]

Musiek in die Tuileries

Musiek in die Tuileries, 1862.

Musiek in die Tuileries is ’n vroeë voorbeeld van Manet se styl. Dit is geïnspireer deur Hals en Velázquez en weerspieël sy belangstelling in vermaak as ’n onderwerp. Hoewel sommige dit as onvoltooi beskou het,^[2] is dit ’n goeie aanduiding van hoe die Tuileries-tuin destyds was; ’n mens kan jou die musiek en gesprekke voorstel.

Manet het in die skildery sy vriende, kunstenaars, skrywers en musikante uitgebeeld en daar is selfs ’n selfportret tussen die mense.

Noenmaal op die Gras

Noenmaal op die Gras, 1863.

Een van sy groot vroeë werke was Noenmaal op die Gras. Die Paryse Salon het dit verwerp vir hul 1863-uitstalling, maar Manet het dit later dié jaar in die Salon des Refusés uitgestal. Hy het die model Victorine Meurent; sy vrou, Suzanne; toekomstige swaer, Ferdinand Leenhoff; en een van sy broers as modelle gebruik.

Die skildery met sy naakte vroue en ten volle geklede mans was omstrede, ook vanweë die sketsagtige hantering, iets wat Manet van Courbet onderskei het. Dit weerspieël ook Manet se bestudering van die werke van die ou meesters, want die plasing van die hooffigure kom uit Marcantonio Raimondi se Oordeel van Parys (c. 1515), gebaseer op ’n tekening van Raphael.^[2]

Olympia

Olympia, 1863.

Nes met Noenmaal op die Gras weerspieël Manet se Olympia (1863) die werk van ’n bekende Renaissance-kunstenaar. Dit is van ’n naakte vrou, wie se posisie herinner aan Titiaan se Venus van Urbino (1538). Dit herinner ook aan Goya se Die Naakte Maja (1800). Manet se openhartige uitbeelding van ’n selfversekerde prostituut is in 1865 deur die Salon aanvaar en dit het ’n skande veroorsaak. Volgens Proust het "net die voorsorgmaatreëls deur die administrasie voorkom dat ontstoke besoekers die skildery stukkend gesteek en geskeur het".^[5]

Die vrou het klein bykomstighede gedra soos ’n orgidee in haar hare, ’n armband, ’n lint om haar nek en pantoffels, en dit het haar naaktheid en seksualiteit beklemtoon. Die orgidee, teruggekamde hare, swart kat en blommeruiker was in dié tyd alles erkende simbole van seksualiteit. Die moderne Venus was skraal, anders as die destydse standaard. Die vlakheid van die skildery, wat deur Japannese houtblokkuns geïnspireer is, maak dat die figuur mensliker en minder wellustig is. Daar is ook ’n ten volle geklede swart bediende, wat die detydse geloof uitbuit dat swart mense hiperseksueel is.^[2]

Olympia was die onderwerp van karikature in die pers, maar het aanklank gevind by die Franse avant-garde-gemeenskap en kunstenaars soos Courbet, Paul Cézanne, Claude Monet en later Paul Gauguin.

Nes Noenmaal op die Gras het die skildery die kwessie geopper van prostitusie in Frankryk en die rol van vroue in die gemeenskap.^[2]

Invloede en ander werk

Selfportret met Paletmes, 1879.

Hoewel Manet se werk beïnvloed is deur die impressioniste se styl, het hy nie aan hul uitstallings deelgeneem nie omdat hy nie beskou wou word as ’n verteenwoordiger van ’n groepidentiteit nie, en ook omdat hy sy werk in die Salon wou uitstal. Hy het gevoel jong kunstenaars moet probeer om die Salon se uitstallings te haal eerder as onafhanklike uitstallings.

Hy het egter in 1867 sy eie uitstalling gehou nadat die Salon nie sy werke aanvaar het nie. Hoewel dit nie goeie resensies gekry het nie, het dit hom die eerste keer laat kennis maak met verskeie toekomstige impressioniste, soos Edgar Degas.

Die Kafeekonsert, 1878. ’n Toneel uit die Cabaret de Reichshoffen, waar vroue aan die rand van die gemeenskap vryelik met mans uit die hoër stand gemeng het.

Onder invloed van die impressioniste het Manet ligter kleure begin gebruik. Hy het egter steeds sy kenmerkende swart gebruik, wat nie deel van die impressionistiese styl was nie.

Manet se skilderye van kafeetonele is waarnemings van die sosiale lewe van die Parys van die 19de eeu. Mense drink bier, luister na musiek, flirt, lees of wag.

Hy het ook die hoër stand in formeler sosiale aktiwiteite uitgebeeld – asook resiesperde, skaatstonele, soldate, ’n tuinier, ’n seun met ’n hond – mense uit al die klasse van die Paryse samelewing.

Latere lewe

In sy middel 40's het Manet se gesondheid agteruitgegaan. Sy bene het gepyn en gedeeltelik verlam geraak. In 1879 het hy hidroterapie begin kry vir wat hy geglo het ’n sirkulasieprobleem is, maar in werklikheid was dit ’n bekende newe-effek van sifilis.^[6][7]

In sy laaste jare het hy baie klein stillewes van vrugte en groente geskilder, soos ’n Bondel Aspersies en Die Suurlemoen (albei 1880).^[8] Hy het sy laaste groot werk, ’n Kroeg by die Folies-Bergère, in 1882 voltooi en dit is in dié jaar in die Salon uitgestal.

In April 1883 is sy linkervoet geamputeer weens gangreen, en hy is 11 dae later in Parys oorlede.

Galery

• 
  Die Christus as ’n Tuinier, c. 1858/59, privaat versameling.
• 
  Die Spaanse Sanger, 1860, Metropolitan-kunsmuseum.
• 
  Seun met ’n Swaard, 1861.
• 
  Die Verbaasde Nimf, 1861, Museo Nacional de Bellas Artes (Buenos Aires).
• 
  Die Ou Musikant, 1862, National Gallery of Art.
• 
  Dooie Matador, 1864–65, National Gallery of Art.
• 
  Die Filosoof (Bedelaar met Oesters), 1864–67, Chicago-kunsinstituut.
• 
  Stillewe met Waatlemoen en Perskes, 1866, National Gallery of Art.
• 
  Die Kitaarspeler, c.1866, Hill-Stead-museum.
• 
  Die Teregstelling van Keiser Maksimiliaan, 1868.
• 
  Portret van Émile Zola, 1868, Musée d'Orsay.
• 
  Sigeuner met ’n Sigaret, c. 1860's–1870's, Princeton University Art Museum.
• 
  Bootvaart, 1874, Metropolitan-kunsmuseum.
• 
  Madame Manet, 1874–76, Norton Simon-museum.
• 
  In die Konserwatorium, 1879, Alte Nationalgalerie, Berlyn.
• 
  Bondel Aspersies, 1880, Wallraf-Richartz-museum, Keulen.
• 
  Huis in Rueil, 1882, National Gallery of Victoria, Melbourne.
• 
  Blomme in ’n Kristalvaas, 1882, National Gallery of Art.

Verwysings

1. Neret, Gilles. Manet. Taschen, 2003. p. 93. ISBN 3-8228-1949-2
2. Ross King. The Judgment of Paris: The Revolutionary Decade that Gave the World Impressionism. New York: Waller & Company, 2006. ISBN 0-8027-1466-8.
3. "Édouard Manet" (in Japannees). Metropolitan Museum of Art. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 17 April 2020. Besoek op 22 Julie 2013.
4. Ross King, The Judgement of Paris, p. 20-21, uit Fernand Desnoyers, Le Salon des Refusés, 1863
5. Neret, Gilles. Manet. Taschen, 2003. p. 22. ISBN 3-8228-1949-2
6. Meyers, Jeffrey. Impressionist Quartet: the Intimate Genius of Manet and Morisot, Degas and Cassatt. Orlando: Harcourt, 2005. p. 80. ISBN 0151010765
7. "Manet, Édouard" in Benezit Dictionary of Artists. Oxford Art Online (Oxford University Press), URL besoek op 23 November 2013 (intekening nodig).
8. Mauner, G. L., & Loyrette, H. Manet: the still-life paintings. New York: H.N. Abrams in samewerking met die American Federation of Arts, 2000. ISBN 0-8109-4391-3.

Eksterne skakels

• Hecht-museum Geargiveer 4 Junie 2008 op Wayback Machine
• 241 werke deur Manet by www.ManetEdouard.org
• The Impressionsts: Manet by biography.com
• Manet–galery by MuseumSyndicate
• Manet, ’n videodokumentêr oor sy werk

• Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Édouard Manet.
• Hierdie artikel is vertaal uit die Engelse Wikipedia