Dorf

es alts Dorf

Es Dorf isch en Ortschaft mit vilne Hüüser, wo de verschidene Kwartierstroosse noo oder rund ume middleri Platz bout sind.

s Wort

[ändere | Quälltäxt bearbeite]

S germanische Wort thaurp het i dr gotische Sprooch es yghaagets Areal bedüütet; es stoot scho i dr Bible vom Wulfila. Das Wort isch i dr alemannische Sprooch und em Hochdüütsche allgemein ebe zu Dorf woorde. Im Schwiizerischen Idiotikon isch im Band 13 e ganz e grosse Artikel über alli mügleche sproochlechen und volkskundtleche Sache zum «Dorf» abtrukt.[1]

Sidligsgeografy

[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Es isch e Sidlig mit private Hüüser und meischtens au es bar öffentleche Geböid; hüüffig het’s e Chilen oder e Kapälle und es Schuelhuus, und bi grössere Dörfer bruuchts au es Gmeindhuus und vilecht findet me no e Wirtschaft (oder meh as eini), e Baanhof oder e Müli, und vilech e Laade und e Boscht. So isch es i dr tradizionelle Form vom Dorf gsi, bevor i dr jüngschte Zyt vil Funkzioone us de Dörfer verschwunde sind und me se nume no i de zäntraalen Oort het.

Dörfer sind tradizionell hüüffig dr Middelpunkt von ere Gmeind oder Dorfgnosseschaft gsi, und eine vo de Dorflüüt isch dr Amme (Dorfvorsteher) gsii; das isch jetz i vilne Fäll nümmen eso, wil mängi alti Gmeind sech mit anderne zun ere grössere Gmeind oder wie z Düütschland zu Gebietskörperschafte zämetoo het. Me underscheidet d Dörfer nach geografische und politische Gsichtspünkt vo de grössere Stedt und vo de chlynere Wyler.

Dörfer als feschti und ständig bewonti Plätz könnt men i dr Gschicht sid dr Jungschteizyt. Die Sidlige wos hüt git chöme deils no us dr antike Zyt wie me a vilnen Ortsnäämen aagseht, die meischte Dörfer sind aber im Middelalter als Sidlige von ere Gruppe vo Puurefamilie entstande. Bi vil vo de Dörfer, wo d Alemanne im früene Middelalter gründet hän, het dr Ortsname d Ändig uf -inge – so wie öppe bi Otmisinge oder Egginge; anderi alti Namensforme sind die mit -wil und -wiler, und au -huuse, -hofe, -stette und -heim.

Wenn es Dorf e bsunderi Sidligsform oder e hauptsächlechi Wirtschaftsfunkzioon het, so wird s vo de Geograafe ere bestimte Kategory zudeilt. Me bruucht öppe d Begriff:

  • Huuffedorf
  • Stroossedorf
  • Puuredorf
  • Chiledorf
  • Winzerdorf
  • Määrt
  • Fläcke
  • Ströisidlig
  • Gwärbdorf

Bilder

[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Literatur

[ändere | Quälltäxt bearbeite]
[ändere | Quälltäxt bearbeite]
 Commons: Dorf – Sammlig vo Multimediadateie

Fuessnoote

[ändere | Quälltäxt bearbeite]
  1. ↑ Lueg der Artikel Dorf(f) im Schwiizerischen Idiotikon online