Grenchen | |
---|---|
Basisdate | |
Staat: | Schwiiz |
Kanton: | Soledurn (SO) |
Bezirk: | Läbere |
BFS-Nr.: | 2546 |
Poschtleitzahl: | 2540 |
UN/LOCODE: | CH GRN |
Koordinate: | 596758 / 226902 |
Höchi: | 451 m ü. M. |
Flächi: | 26.08 km² |
Iiwohner: | [1] | 17'939 (31. Dezämber 2022)
Stadtpräsident: | François Scheidegger (FDP) |
Website: | www.grenchen.ch |
Sicht vom Waldrand Nord uf Gränche | |
Charte | |
Gränche (amtl. Grenchen, frz. Granges) isch e politische Gemeinde und Hauptort vom Bezirk Läbere im Kanton Solothurn ir Schwiiz. Zu Gränche ghört au Staad.
D Schtadt lit am Jurasüdfuss zwüsche Solothurn und Biel, am Fluss Aare. D Gmeindsflächi umfasst 38,8 % langwirtschaftlichi Flächi, 40,4 % Waud, 19,5 % Sidligsflächi und 1,3 % suschtigi Flächi.[2]
Nachbargmeinde vo Gränche sind: : Bettlach, Selzach, Arch BE, Rüti bi Büren BE, Büre a.A. BE, Lengnau, Romont und Court.
Es si in Gränche Räschte us dr Römer-Zit gfunde worde. Us em Mittelalter exischtiere ebefalls archäologischi Funde, vor allem d Ruine vo dr Burg Gränche uf em hütige Gmeindsgebiet vo Bettlach. Sie hett sit mindeschtens em 11. Johrhundert als Ritterburg am Jura-Hang exischtiert. Gränche isch damals es chlises Bure-Dörfli mit ganz wenige Iwohner/inne gsi. Sie hei i Holzhütte mit Strohdecher gwohnt, wo, umgäh vo wenige Fälder, a Rodigs-Schtelle zmitts im Urwald drinne gschtande si. Bäre hetts i däm Urwald, wo sech vom Jura-Hang bis zur Aare erschtreckt hett, ebefalls no gä.
Mit dr Zit isch de immer wie meh grodet worde. Vo Afangs 19. Johrhundert gits vo Gränche es Gmäld vom Martin Disteli, wo es witgehend offnigs Gebiet zeigt, praktisch unbebaut. Z'erkenne isch aber näbscht wenige Burehüser s alte Bachtelebad und die damols grad neu bauti Eusebius-Chilche, wo mit Usnahm vom mittlerwile neu baute Turm-Spitzdach bereits so usgseht wie hüt, eifach mit eme Turm-Helmdach.
Um 1850 het d Uhre-Induschtrie mit bescheidene Afäng Fuess gfasst z Gränche. Sie isch es sehr feschts Schtandbei vo dr Gränchner Wirtschaft worde, vor allem mit dr ETA AG, wo hüt d Swatch-Uhre und au Uhrwärch für die ganzi Wält produziert. Zu ihrem Ufschwung het vor allem afänglech au d Isebahn bitreit, wo d Linie Biel-Soledurn öppe glichzitig entschtande isch.
Quälle: Bundesamt für Statistik 2005[3]
Johr | 1850 | 1860 | 1870 | 1880 | 1888 | 1900 | 1910 | 1920 |
Iiwohner | 1581 | 1811 | 2537 | 3788 | 3788 | 5202 | 7073 | 9101 |
Johr | 1930 | 1941 | 1950 | 1960 | 1970 | 1980 | 1990 | 2000 |
Iiwohner | 10397 | 10939 | 12650 | 18000 | 20051 | 16800 | 16241 | 15938 |
De Uusländeraateil isch 2010 bi 30,2 % gläge.[2]
37,8 % vo dr Iiwooner si im Johr 2000 evangelisch-reformiert gsii, 35,5 % römisch-katholisch.[2]
Gränche het ä Gmeindrot und ä basisdemokratischi Gmeindsversammlig. Schtadtpräsident isch syt 2014 François Scheidegger (FDP).
Bi dr Nationalrootswaale 2011 hät s das Ergebnis gää:[2] BDP 6,5 %, CVP 13,6 %, EDU 0,8 %, EVP 1,0 %, FDP 14,2 %, GLP 3,9 %, GP 4,9 %, SP 21,6 %, SVP 29,5 %, Suschtigi 3,9 %.
S Wappe zeigt i de Farbe Rot und Wyss e Pflueg, wo ufrächt stoht, vo obe geseh, mit drü Nietlöcher.
Es git mit folgende Schtädt e Partnerschaft:
Grenche bietet vom Chindergarte über d Primarschuel bis zur Oberstuf alli Schueltype vor obligatorische Schuel.
Grenche hät e großi un traditionsriichi Uuhreindustrii:
Obwohl Gränche e chlini Stadt isch, het si en Flughafe mit dr Möglichkeit Ware z verzolle (ICAO-Code LSZG). Dr Regionalflughafe Gränche isch eis vo dr wichtigste Zentre ir Schwiiz für Piloteusbildig.
Zwe Bahnhöf (Grenche Nord a der Juralinie Basel-Biel und Grenche Süd a der Jurafusslinie Genf-Züri) sorge für e guete Aaschluss vor Stadt as Schienennetz.
Bi dr Voukszellig 2000 hei vo dr 15938 Iiwohner 81,8 % Dütsch aus Hauptsproch aagää, 2,9 % Französisch, 6,4 % Italienisch und 8,9 % angeri Sproche.[2]
Dr hochalemannisch Dialäkt vo Gränche ghört zue dr Dialäkt vo dr Region Soledurn, wo ähnlich si zum Bärndütsch.