እስራኤል

እስራኤል አገር; מְדִינַת יִשְׂרָאֵל; دَوْلَة إِسْرَائِيل
ሰንደቅ ዓላማ	አርማ
	ብሔራዊ መዝሙር: הַתִּקְוָה‎ ; ;
	የእስራኤልመገኛ
ዋና ከተማ	እየሩሳሌም
ብሔራዊ ቋንቋዎች	ዕብራይስጥ ; ዓረብኛ
መንግሥት ; {{{ፕሬዝዳንት ; ጠቅላይ ሚኒስትር	; ረውቨን ሪቭሊን ; ቢንያሚን ነተንያሁ
የመሬት ስፋት; አጠቃላይ (ካሬ ኪ.ሜ.); ውሀ (%)	; 20,770 (149ኛ); 2.1
የሕዝብ ብዛት; የ2017 እ.ኤ.አ. ግምት ;	; 8,691,600 (97ኛ);
ገንዘብ	ስሀከል (₪‎)
የሰዓት ክልል	UTC +2
የስልክ መግቢያ	972
ከፍተኛ ደረጃ ዶሜን	.il

እስራኤል (ዕብራይስጥ፦ ישראל) በእስያ ውስጥ የሚገኝ አገር ናት። ዋና ከተማዋም አሁን እየሩሳሌም ሲባል፣ ይህንን ግን ብዙዎቹ አገራት ስለማይቀበሉ ኤምባሲዎቻቸው በቴል አቪቭ ነው የሚቀመጡ። ከዚያም በላይ 31 የተመድ አባላት ለእስራኤል ምንም ተቀባይነት አይሰጡም። በ2017 እ.ኤ.አ. (2009-2010 ዓም) ሩስያ፣ አሜሪካና ጓቴማላ ለምዕራብ ኢየሩሳሌም የእስራኤል ዋና ከተማ እንዲሆን ዕውቅና ሰጡ። አንዳንድ አገራት ደግሞ ለምሥራቅ ኢየሩሳሌም የፍልስጤም ግዛት ዋና ከተማ እንዲሆን ዕውቅና ሰጡ።

የመጀመሪያ ሰዎች ከአፍሪካ ወደ መካከለኛው ምሥራቅ እንደ ወጡ ይታመናል። በመካከለኛው የነሃስ ዘመን ከንዓናዊ እንደኖሩና የይሁዳና እስራኤል ግዛት በብረት ዘመን እንዳሉም የቅሪት ተመራማሪዎች አስረድተዋል። አዲሱ የአሱራውያን ግዛት እስራኤልን በ720 ዓዓ አጥፍቶ እስራኤል የመገነጠል አደጋ ደርሶባት ነበር። ይሁዳ የባቢሎኒያን፣ የፋርስና የግሪክ ተከታታይ ግዛቶች ገዝቶ ነበር። የመቃብያን አመፅን ተከትሎ የሃስሞንያ ግዛት በ110 ዓዓ ተመስርቷል። ይህም ግዛት ከሮማ ግዛት በ63 ዓዓ ጋር ሲዋሀድ፣ በ37 ዓዓ ደግሞም የሄሮድ ስርወ መንግስት ማቋቋም ጀመረ። ነገር ግን በ6 ዓዓ የይሁዳ ግዛት የሮማ አውራጃ አካል ሆኖ ነበር።

በወቅቱ የነበረውን እርስ በርስ ሽኩቻ ተከትሎ እስራኤል በ70 ዓመተ ክርስትና መፍረስ ጀመረች። አይሁዳውያን መበተን ሲጀምሩ ግዛታቸው ከይሁዳ ወደ የሶርያ ፍልስጤም የሚል ስያሜ ተሰጠው። በ7ተኛው ክፍል ዘመን እስራኤል በአረብ እጅ ቁጥጥር ስር ዋለች። ይህም እስከ 1099 ዓም በነበረው የመጀመሪያው መስቀል ጦርነት ድረስ ነበር። ከ13ተኛው ክፍለ ዘመን ጀምሮ የግብፁ ማምሉክ ሱልጣኔት ሌቫንትን ሲቆጣጠር ኦቶማኖች በ1517 ዓም አሸንፈው ተቆጣጠሩ። ከዛም ግዜ ጀምሮ አምባገነናዊው የፅዮን ንቅናቄ እስራኤላውያን ማከናወን ጀመሩ። ይህም ንቅናቄ እስራኤላውያን ወደ ታሪካዊ ቦታቸው እንዲመለሱ ሳይሆን በአይሁድ የሚመራ አምባገነናዊ የአለም መንግስት መመስረት ነበረ። አንደኛውን የአለም ጦርነት ተከትሎ፣ የእንግሊዝ ግዛት የሌቫንትን አጠቃላይ ቦታ ቅኝ ገዛች። የተባበሩት መንግስታት በ1947 ዓም ይህንን ግዛት ከፍልስጤም ቢያስለቅቅና፣ የእስራኤልና የአረብ ነፃ ድንበር ቢሰጥም፣ የአረብ መሪዎች ይህንን ስምምነት አልተቀበሉትም። ምንም እንኳን አጭር ጦርነት ቢያረጉም፣ እስራኤል በ1948 ዓም እንደ ነፃ ሀገር መሆን ጀመረች፣ የተወሰኑት የቀድሞ ቦታዎቿን ብታስመልስም ዌስት ባንክና ጋዛ ለግብፅና ለዮርዳኖስ ተተወ። እስራኤል ይህንን ግዛት ለማስመለስ ከአረብ ሀገራት ጋር ብዙ ግጭቶችን ብታረግም በኋላ ከግብፅና ከዮርዳኖስ ጋር ጥሩ ያለሰለሰ ግንኙነት ጀመሩ።

የእስራኤል "ቤዚክስ ሎው" (መሰረታዊ ህግ) የሚደነግገው አይሁዶች እስራኤልን እንደሚመሯትና ሉዐላዊ ሀገር እንደሆነች ነው።

እስራኤል ከሌቫንት ሀያላን ሀገር ናት። በውትድርና፣ በፖለቲካ ስርአት፣ በሳይንስና ቴክኖሎጂ እንዲሁም በጤና ዘርፍ የበለፀገች ናት። ቴል አቪቭ የእስራኤል ዋና የንግድ ማዕከል ሲሆን ብዙ አይሁዶች ያለበት ከተማ ነው። በተጨማሪም የኤልጂቢቲ መብት በእስራኤል ውስጥ በይፋ የሚንቀሳቀስበት ነው። እስራኤላውያን በጥንት ጊዜ ሲበታተኑ ወደ ተለያዩ የአለም ክፍል ተቀላቅለዋል። በዚያ የተነሣ ከአሕዛብ ጋራ በመጠኑ ተቀላቅለዋል። ቢኾንም ብዙዎቹ በይሁዲዎች በአውሮፓ በስደት እንደ መኖራቸው የይሁዲዎች መጠን በአብዛኛው የሚያደላው ለአውሮፓ ነው። በአውሮፓአህጉር የተበተኑት አይሁድም "የአሽኬናዚ ይሁዲዎች" ይባላሉ።

ሥርወ ቃል

በብሪቲሽ ትእዛዝ (1920-1948) አጠቃላይ ክልሉ 'ፍልስጤም' (ዕብራይስጥ፡ פלשתינה [א״י]፣ lit. "ፍልስጤም [ኤሬትስ እስራኤል]) በመባል ይታወቅ ነበር። በ1948 ነፃነቷን ካገኘች በኋላ አገሪቱ በይፋ የተቀበለችው ስም 'የእስራኤል ግዛት' ( ዕብራይስጥ : מְדִינַת יִשְׂרָאֵל፣ ሜዲናት እስራኤል [medīˈnat jisʁaˈʔel]፤ አረብኛ፡ دَوْلَة إِسْرَائِيل፣ የእስራኤል ታሪካዊ ስሞች እና ዳውላት ኢስራኤል [ሌሎች] ሃይማኖታዊ ስሞች ))፣ Ever (ከቅድመ አያት ከዔቦር)፣ ጽዮን እና ይሁዳ፣ ተቆጥረው ግን ውድቅ ተደርገዋል፣ ‘እስራኤል’ የሚለው ስም ግን በቤን-ጉርዮን ቀርቦ በ6–3 ድምፅ አልፏል። የነጻነት የመጀመሪያዎቹ ሳምንታት ውስጥ, የውጭ ጉዳይ ሚኒስትር ሞሼ ሻርትት ባደረጉት መደበኛ መግለጫ ጋር, መንግስት አንድ የእስራኤል ዜጋ ለማመልከት "እስራኤል" የሚለውን ቃል መረጠ.

የእስራኤል ምድር እና የእስራኤል ልጆች ስሞች በታሪክ መጽሐፍ ቅዱሳዊውን የእስራኤል መንግሥት እና መላውን የአይሁድ ሕዝብ ለማመልከት ይጠቅማሉ። ‘እስራኤል’ የሚለው ስም (ዕብራይስጥ፡ እስራኤል፣ እስራኤል፣ ሴፕቱጀንት ግሪክ፡ Ἰσραήλ፣ እስራኤል፣ 'ኤል (አምላክ) ጸንቷል/ይገዛል'፣ ምንም እንኳን ከሆሴዕ 12:4 በኋላ ብዙ ጊዜ 'ከእግዚአብሔር ጋር መታገል' ተብሎ ይተረጎማል) በእነዚህ ሐረጎች ውስጥ በዕብራይስጥ መጽሐፍ ቅዱስ መሠረት ስሙን ያገኘው አባት ያዕቆብ ከእግዚአብሔር መልአክ ጋር በተሳካ ሁኔታ ከታገለ በኋላ ነው። የያዕቆብ አሥራ ሁለቱ ልጆች የእስራኤላውያን አባቶች ሆኑ፣ በተጨማሪም አሥራ ሁለቱ የእስራኤል ነገዶች ወይም የእስራኤል ልጆች በመባል ይታወቃሉ። ያዕቆብና ልጆቹ በከነዓን ኖረዋል ነገር ግን በራብ ተገድደው ወደ ግብፅ ለአራት ትውልድ ሄዱ 430 ዓመታት ፈጅቷል፣ የያዕቆብ የልጅ የልጅ ልጅ የሆነው ሙሴ በ‹‹ዘፀአት›› ጊዜ እስራኤላውያንን ወደ ከነዓን እስኪመልስ ድረስ። "እስራኤል" የሚለውን ቃል በጥቅል ለመጥቀስ በጣም የታወቀው አርኪኦሎጂካል ቅርስ የጥንቷ ግብፅ ሜርኔፕታ ስቴል ነው (በ13ኛው መቶ ክፍለ ዘመን መገባደጃ ላይ ያለው)

ታሪክ

ጥንታዊነት

የግዛቱ ቀደምት ታሪክ ግልፅ አይደለም፡ 104 የዘመናችን አርኪኦሎጂ በኦሪት ውስጥ ያለውን የአባቶችን አባቶች፣ ዘጸአት እና የከነዓንን ድል በተመለከተ በመጽሐፈ ኢያሱ የተነገረውን ታሪካዊነት በእጅጉ ውድቅ አድርጎታል ይልቁንም ትረካውን የሚመለከት ነው የእስራኤላውያን ብሔራዊ ተረት. በኋለኛው የነሐስ ዘመን (1550-1200 ዓክልበ.) የከነዓን ትላልቅ ክፍሎች ለአዲሱ የግብፅ መንግሥት ግብር የሚከፍሉ የቫሳል ግዛቶችን አቋቋሙ ፣ የአስተዳደር ዋና መሥሪያ ቤቱ በጋዛ ይገኛል። የእስራኤላውያን ቅድመ አያቶች የጥንት ሴማዊ ተናጋሪዎች በዚህ አካባቢ ተወላጆች እንደነበሩ ይታሰባል። የከነዓናውያን ህዝቦች እና ባህሎቻቸው በያህዌ ላይ ያተኮረ አንድ ነጠላ አምላክ እና በኋላ አንድ አምላክ ያለው ሃይማኖት በማዳበር ነው። መንደሮች እስከ 300 እና 400 የሚደርሱ ህዝቦች ነበሯቸው፣ በእርሻ እና በእርሻ የሚኖሩ እና በአብዛኛው እራሳቸውን የቻሉ ነበሩ; የኢኮኖሚ መለዋወጫ በዝቶ ነበር። በትናንሽ ጣቢያዎችም ቢሆን መፃፍ ይታወቅ እና ለመቅዳት ይገኝ ነበር። የተባበሩት ንጉሣዊ ሥርዓት ይኑር አይኑር ግልጽ ባይሆንም፣ በ1200 ዓክልበ. ገደማ ባለው የመርኔፕታ ስቴል ውስጥ ስለ “እስራኤል” የሚጠቅሱ የአርኪኦሎጂ ማስረጃዎች አሉ። እና ከነዓናውያን በመካከለኛው የነሐስ ዘመን (2100-1550 ዓክልበ.) በአርኪኦሎጂያዊ ሁኔታ የተመሰከረላቸው ናቸው። የእስራኤልና የይሁዳ መንግሥታት ቀደምት ሕልውና እና ስፋታቸውና ሥልጣናቸው ክርክር አለ፣ ነገር ግን የታሪክ ተመራማሪዎች እና አርኪኦሎጂስቶች የእስራኤል መንግሥት በካ.ኤ. 900 ዓክልበ፡ 169–195 እና የይሁዳ መንግሥት በካ. 700 ዓክልበ. የእስራኤል እና የይሁዳ ካርታ በ9ኛው ክፍለ ዘመን ዓክልበ የእስራኤል መንግሥት ከሁለቱ መንግሥታት የበለጠ የበለጸገች ነበረች እና ብዙም ሳይቆይ ወደ ክልላዊ ኃይል አደገች። በኦምራይድ ሥርወ መንግሥት ዘመን፣ ሰማርያን፣ ገሊላን፣ የላይኛውን የዮርዳኖስ ሸለቆን፣ ሳሮንን እና የትራንስጆርዳንን ትላልቅ ክፍሎች ተቆጣጠረች። በ720 ዓክልበ. አካባቢ በኒዮ-አሦር ግዛት በተሸነፈ ጊዜ ወድሟል። የይሁዳ መንግሥት በኋላም የመጀመርያ የኒዮ-አሦር መንግሥት ከዚያም የኒዮ-ባቢሎን ግዛት ደንበኛ መንግሥት ሆነ። በ586 ከዘአበ ባቢሎናውያን ይሁዳን ድል አድርገዋል። በዕብራይስጥ መጽሐፍ ቅዱስ መሠረት፣ የሰሎሞን ቤተ መቅደስና እየሩሳሌም በንጉሥ ናቡከደነፆር ዳግማዊ ፈርሰዋል፣ ከዚያም በኋላ አይሁዳውያንን ወደ ባቢሎን በግዞት ወሰዳቸው። ሽንፈቱ በባቢሎናውያን ዜና መዋዕል ውስጥም ተመዝግቧል። የባቢሎን ግዞት ያበቃው በ538 ከዘአበ በሜዶ ፋርስ ታላቁ ቂሮስ ባቢሎንን ከያዘ በኋላ በግዛት ሥር ነው። ሁለተኛው ቤተመቅደስ በ520 ዓክልበ. አካባቢ ተሠራ። የፋርስ ግዛት አካል እንደመሆኖ፣ የቀድሞዋ የይሁዳ መንግሥት የይሁዳ ግዛት ሆነ (ይሁድ መዲናታ) የተለያየ ድንበር ያለው፣ ትንሽ ግዛትን ይሸፍናል። የግዛቱ ሕዝብ ቁጥር ከግዛቱ በእጅጉ ቀንሷል፣ በ5ኛው እስከ 4ኛው መቶ ዘመን ከዘአበ ወደ 30,000 የሚጠጉ ሰዎች እንደሚኖሩ በአርኪኦሎጂ ጥናት የተደረጉ ጥናቶች ያሳያሉ።

ክላሲካል ጊዜ

በተከታታይ የፋርስ አገዛዝ፣ ራሱን የቻለ አውራጃ ዩሁድ መዲናታ ቀስ በቀስ ወደ ከተማ ማህበረሰብ እያደገ ነበር፣ ይህም በአብዛኛው በይሁዶች ነበር። የግሪክ ወረራዎች ያለ ምንም ተቃውሞ እና ፍላጎት ክልሉን በብዛት ዘለውታል። በቶሌማይክ እና በመጨረሻ በሴሉሲድ ኢምፓየር ውስጥ የተዋሃደ፣ ደቡባዊው ሌቫንት በሃይለኛ ሄለኒዝድ ነበር፣ ይህም በአይሁድ እና በግሪኮች መካከል ያለውን አለመግባባት ፈጥሯል። በ167 ከዘአበ ግጭቱ የተቀሰቀሰው የመቃቢያን አመፅ በይሁዳ ነፃ የሆነ የሃስሞኒያ መንግሥት ለመመሥረት የተሳካለት ሲሆን ከጊዜ በኋላ በአብዛኛዎቹ የዘመናዊቷ እስራኤል እና አንዳንድ የዮርዳኖስና የሊባኖስ ክፍሎች በመስፋፋቱ ሴሉሲዳውያን በአካባቢው ያለውን ቁጥጥር እያጡ በመምጣቱ ነው።

የሮማ ሪፐብሊክ አካባቢውን በ63 ከዘአበ ወረረ፣ መጀመሪያ ሶርያን ተቆጣጠረ፣ ከዚያም በሃስሞኒያ የእርስ በርስ ጦርነት ውስጥ ጣልቃ ገባ። በይሁዳ ውስጥ በሮማን ደጋፊ እና ደጋፊ በሆኑ አንጃዎች መካከል የተደረገው ፍልሚያ በመጨረሻ ታላቁ ሄሮድስ ተሾመ እና የሄሮድያን መንግሥት የሮማ ግዛት የሆነች የይሁዳ ግዛት እንድትሆን አስቻለ። ሄሮድስ የሁለተኛውን ቤተመቅደስ ሙሉ በሙሉ እንደገና መገንባት እና ማስፋትን ጨምሮ ብዙ ግዙፍ የግንባታ ፕሮጀክቶችን አከናውኗል። የሄሮድያውያን ሥርወ መንግሥት እያሽቆለቆለ ሲሄድ፣ ይሁዳ፣ ወደ ሮማውያን ግዛትነት ተለውጣ፣ አይሁዶች በሮማውያን ላይ ኃይለኛ ትግል የፈጸሙባት፣ በአይሁድ እና በሮማውያን ጦርነቶች የተፈፀመባት፣ መጠነ ሰፊ ጥፋት፣ መባረር፣ የዘር ማጥፋት እና የባርነት ባርነት ቦታ ሆነች። የአይሁድ ምርኮኞች። 1,356,460 የሚገመቱ አይሁዶች የተገደሉት በታላቁ የአይሁድ አመፅ (66-73 ዓ.ም.) ምክንያት ሲሆን ሁለተኛውን ቤተመቅደስ ጨምሮ የኢየሩሳሌም ከተማ በሙሉ ተደምስሰዋል ከጥቂት አሥርተ ዓመታት በኋላ የኪቶስ ጦርነት (115-117) ወደ ጦርነት አመራ። ከ200,000 በላይ አይሁዶች ሞት፣ እና የባር ኮክባ አመፅ (132-136) ለ580,000 የአይሁድ ወታደሮች ሞት ምክንያት ሆኗል።

የባር ኮክባ አመፅ ከሸፈ በኋላ በክልሉ ውስጥ የአይሁድ መገኘት በእጅጉ ቀንሷል። ቢሆንም፣ ቀጣይነት ያለው ትንሽ የአይሁድ መገኘት ነበረ እና ገሊላ የሃይማኖት ማዕከል ሆነች። ሚሽና እና የታልሙድ ክፍል፣ የመካከለኛው የአይሁድ ጽሑፎች፣ የተቀመሩት ከ2ኛው እስከ 4ኛው መቶ ዘመን ከክርስቶስ ልደት በኋላ በጥብርያስና በኢየሩሳሌም ነው። ክልሉ በብዛት በግሪኮ-ሮማውያን በባህር ዳርቻ እና በተራራማው አገር ውስጥ ባሉ ሳምራውያን ተሞልቷል። አካባቢው በባይዛንታይን አገዛዝ ሥር በቆመበት ጊዜ ክርስትና በሮማውያን ጣዖት አምልኮ ላይ ቀስ በቀስ እያደገ ነበር። በ5ኛው እና በ6ኛው መቶ ክፍለ ዘመን የተደጋገሙ የሳምራውያን አመፅ አስደናቂ ክንውኖች ምድሪቱን በመቀየር በባይዛንታይን ክርስትያን እና ሳምራዊ ማህበረሰቦች ላይ ከፍተኛ ውድመት እና በዚህም ምክንያት የህዝብ ቁጥር መቀነስ ምክንያት ሆኗል። በ614 ከክርስቶስ ልደት በኋላ ከፋርስ ወረራ እና ለአጭር ጊዜ የሚቆይ የአይሁድ ኮመንዌልዝ ከተቋቋመ በኋላ የባይዛንታይን ኢምፓየር በ628 አገሪቷን እንደገና ያዘ።

የመካከለኛው ዘመን እና ዘመናዊ ታሪክ

በ634-641 እዘአ፣ ኢየሩሳሌምን ጨምሮ አካባቢው በቅርቡ እስልምናን በተቀበሉ አረቦች ተቆጣጠረ። በራሺዱን ኸሊፋዎች፣ ኡመያዎች፣ አባሲዶች፣ ፋቲሚዶች፣ ሴልጁክስ፣ መስቀላውያን እና አዩቢድ መካከል የተዘዋወረውን ክልል መቆጣጠር በሚቀጥሉት ሶስት ክፍለ ዘመናት።

እ.ኤ.አ. በ 1099 የመጀመሪያው የመስቀል ጦርነት እየሩሳሌም በተከበበበት ወቅት ፣ የከተማይቱ አይሁዳውያን ከፋቲሚድ ጦር ሰራዊት እና ከሙስሊም ህዝብ ጋር በመሆን ከተማዋን ከመስቀል ጦረኞች ለመከላከል ከንቱ ሙከራ አድርገዋል። ከተማዋ ስትወድቅ ወደ 60,000 የሚጠጉ ሰዎች ተጨፍጭፈዋል፣ ከእነዚህም መካከል 6,000 አይሁዶች በምኩራብ ጥገኝነት ጠይቀዋል። በዚህ ጊዜ፣ የአይሁድ መንግሥት ከወደቀ አንድ ሺህ ዓመታት በኋላ፣ በመላው አገሪቱ የአይሁድ ማኅበረሰቦች ነበሩ። ከእነዚህ ውስጥ 50ዎቹ የታወቁ ሲሆኑ ኢየሩሳሌም፣ ጢባርያስ፣ ራምሌህ፣ አስቀሎን፣ ቂሳርያ እና ጋዛ ይገኙበታል። የአቼን አልበርት እንደሚለው፣ የሃይፋ አይሁዶች የከተማዋ ዋና ተዋጊ ሃይል ነበሩ፣ እና “ከሳራሴን [ፋቲሚድ] ወታደሮች ጋር ተቀላቅለው” በመስቀል ጦር መርከቦች እና በመሬት ጦር እስከ ማፈግፈግ ድረስ ለአንድ ወር ያህል በጀግንነት ተዋግተዋል። .

በ 1165 ማይሞኒደስ ኢየሩሳሌምን ጎበኘ እና በቤተመቅደስ ተራራ ላይ "በታላቁ ቅዱስ ቤት" ውስጥ ጸለየ. እ.ኤ.አ. በ 1141 ስፔናዊው አይሁዳዊ ገጣሚ ይሁዳ ሃሌቪ አይሁዶች ወደ እስራኤል ምድር እንዲሰደዱ ጥሪ አቀረበ። እ.ኤ.አ. በ 1187 የአዩቢድ ሥርወ መንግሥት መስራች ሱልጣን ሳላዲን የመስቀል ጦርነቶችን በሃቲን ጦርነት ድል በማድረግ በመቀጠል እየሩሳሌምን እና ፍልስጤምን በሙሉ ያዘ። ከጊዜ በኋላ ሳላዲን አይሁዶች ተመልሰው ወደ እየሩሳሌም እንዲሰፍሩ የሚጋብዝ አዋጅ አወጣ እና ይሁዳ አል-ሀሪዚ እንዳለው "አረቦች እየሩሳሌምን ከወሰዱበት ቀን ጀምሮ እስራኤላውያን ይኖሩባታል" ሲል አደረጉ። አል-ሃሪዚ ሳላዲን አይሁዶች በኢየሩሳሌም እንዲቋቋሙ የፈቀደውን አዋጅ ከ1,600 ዓመታት በፊት የፋርስ ንጉሥ ታላቁ ቂሮስ ካወጣው ድንጋጌ ጋር አነጻጽሮታል። እ.ኤ.አ. በ1211 የአይሁድ ማህበረሰብ ከፈረንሳይ እና ከእንግሊዝ በመጡ ከ300 የሚበልጡ ረቢዎች የሚመራ ቡድን በመምጣታቸው ተጠናክሯል ከነዚህም መካከል ረቢ ሳምሶን ቤን አብርሃም የሴንስ ናክማኒደስ (ራምባን)፣ የ13ኛው መቶ ክፍለ ዘመን የስፔን ረቢ እና ታዋቂ መሪ። የአይሁድ፣ የእስራኤልን ምድር በእጅጉ ያመሰገኑ እና ሰፈሯን በሁሉም አይሁዶች ላይ የሚጠበቅ አወንታዊ ትእዛዝ አድርገው ይመለከቱ ነበር። እንዲህ ሲል ጽፏል:- “አሕዛብ ዕርቅን ሊያደርጉ ቢወድዱ ዕርቅን እናደርጋለን፤ በግልጽም ቃል እንተዋቸዋለን፤ ምድሪቱን ግን በእጃቸው ወይም በማናቸውም ሕዝብ እጅ፣ በየትኛውም ትውልድ ዘንድ አትተወውም። " በ1260 ቁጥጥር ወደ ግብፅ ማምሉክ ሱልጣኖች ተላልፏል። አገሪቷ በሁለቱ በማምሉክ ሃይል ማእከላት፣ በካይሮ እና በደማስቆ መካከል ትገኝ የነበረች ሲሆን ሁለቱን ከተሞች በሚያገናኘው የፖስታ መንገድ ላይ የተወሰነ ልማት ብቻ ታየች። እየሩሳሌም ምንም እንኳን ከ1219 ጀምሮ ምንም አይነት የከተማ ግንብ ሳይጠበቅ የቀረች ቢሆንም፣ በመቅደሱ ተራራ ላይ ባለው የአል-አቅሳ መስጊድ ግቢ ዙሪያ ያተኮሩ አዳዲስ የግንባታ ፕሮጀክቶችም ታይተዋል። እ.ኤ.አ. በ1266 የማምሉክ ሱልጣን ባይባርስ በኬብሮን የሚገኘውን የአባቶችን ዋሻ ወደ ልዩ እስላማዊ መቅደስ ቀይሮ ክርስቲያኖችን እና አይሁዶችን እንዳይገቡ አግዶ ነበር ፣ እነዚህም ቀደም ሲል በክፍያ ሊገቡ ይችሉ ነበር። እስራኤል በ1967 ሕንፃውን እስክትቆጣጠር ድረስ እገዳው እንዳለ ቆይቷል። በ 1470, አይዛክ ቢ. ሜየር ላፍ ከጣሊያን መጥቶ 150 የአይሁድ ቤተሰቦችን በኢየሩሳሌም ቆጥሯል። በ15ኛው መቶ ክፍለ ዘመን መገባደጃ ላይ ለመጣው ጆሴፍ ሳራጎሲ ምስጋና ይግባውና ሴፌድ እና አካባቢው ከፍልስጤም ትልቁ የአይሁዶች ክምችት ሆኑ። ከስፔን በመጣው የሴፋርዲክ ኢሚግሬሽን እገዛ፣ በ16ኛው ክፍለ ዘመን መጀመሪያ ላይ የአይሁድ ህዝብ ወደ 10,000 ጨምሯል። በ 1516 ክልሉ በኦቶማን ኢምፓየር ተቆጣጠረ; ብሪታንያ የኦቶማን ጦርን አሸንፋ በቀድሞዋ ኦቶማን ሶሪያ ላይ ወታደራዊ አስተዳደር እስከዘረጋችበት እስከ አንደኛው የዓለም ጦርነት ማብቂያ ድረስ በቱርክ አገዛዝ ሥር ቆየች። እ.ኤ.አ. በ 1660 የድሩዝ ዓመፅ ሴፌድ እና ጢባርያስን ወድሟል። በ18ኛው ክፍለ ዘመን መገባደጃ ላይ የአካባቢው አረብ ሼክ ዛሂር አል-ዑመር በገሊላ ውስጥ ራሱን የቻለ ኢሚሬትስ ፈጠረ። ኦቶማን ሼኩን ለማንበርከክ ያደረጉት ሙከራ አልተሳካም ነገር ግን ዛሂር ከሞተ በኋላ ዑስማንያኖች አካባቢውን መልሰው ተቆጣጠሩት። እ.ኤ.አ. በ 1799 አገረ ገዥ ጃዛር ፓሻ በናፖሊዮን ወታደሮች በአክሬ ላይ የተሰነዘረውን ጥቃት በተሳካ ሁኔታ በመቃወም ፈረንሳዮች የሶሪያን ዘመቻ እንዲተዉ አነሳስቷቸዋል። እ.ኤ.አ. በ 1834 የፍልስጤም አረቦች ገበሬዎች በመሐመድ አሊ በግብፅ የግዳጅ ግዳጅ እና የግብር ፖሊሲዎች ላይ አመፅ ተቀሰቀሰ። አመፁ ቢታፈንም የመሐመድ አሊ ጦር አፈገፈገ እና የኦቶማን አገዛዝ በእንግሊዝ ድጋፍ በ1840 ተመልሷል። ብዙም ሳይቆይ የታንዚማት ማሻሻያ በኦቶማን ኢምፓየር ተጀመረ። እ.ኤ.አ. በ 1920 ፣ አጋሮች በአንደኛው የዓለም ጦርነት ወቅት ሌቫትን ካሸነፉ በኋላ ፣ ግዛቱ በብሪታንያ እና በፈረንሣይ መካከል በግዳጅ ስርዓት ተከፋፍሏል ፣ እና በብሪታንያ የምትተዳደረው አካባቢ የዛሬዋን እስራኤልን ጨምሮ የግዴታ ፍልስጤም ተባለ።

ጽዮናዊነት እና የብሪቲሽ ትእዛዝ

የመጀመሪያዎቹ የአይሁድ ዲያስፖራዎች ከነበሩበት ጊዜ ጀምሮ፣ ብዙ አይሁዶች ወደ “ጽዮን” እና “የእስራኤል ምድር” ለመመለስ ፈልገው ነበር፣ ምንም እንኳን ለዚህ ዓላማ ሊውል የሚገባው ጥረት አከራካሪ ጉዳይ ቢሆንም። በግዞት የሚኖሩ አይሁዶች ተስፋ እና ምኞታቸው የአይሁድ እምነት ስርዓት አስፈላጊ ጭብጥ ነው። በ1492 አይሁዳውያን ከስፔን ከተባረሩ በኋላ አንዳንድ ማህበረሰቦች በፍልስጤም ሰፈሩ። በ16ኛው መቶ ዘመን የአይሁድ ማህበረሰቦች በኢየሩሳሌም፣ በጥብርያዶስ፣ በኬብሮን እና በሴፌድ በአራቱ ቅዱሳን ከተሞች ሥር ሰደዱ። ከ1,500 አይሁዶች ወደ ኢየሩሳሌም። በ18ኛው መቶ ክፍለ ዘመን ሁለተኛ አጋማሽ ላይ ፔሩሺም በመባል የሚታወቁት የሐሲዲዝም ምስራቃዊ አውሮፓውያን ተቃዋሚዎች ፍልስጤም ውስጥ ሰፈሩ።የመጀመሪያው አሊያህ በመባል የሚታወቀው የዘመናችን የአይሁድ ፍልሰት በኦቶማን ወደሚገዛው ፍልስጤም የጀመረው በ1881 ሲሆን አይሁዶች በምስራቅ አውሮፓ ከፖግሮም ሲሸሹ ነው። የመጀመርያው አሊያ በፍልስጤም ውስጥ ሰፊ የአይሁዶች መንደር እንዲኖር የመሠረት ድንጋይ ጣለ። ከ1881 እስከ 1903 ድረስ አይሁዶች በደርዘን የሚቆጠሩ ሰፈሮችን መስርተው ወደ 350,000 የሚጠጉ ዶናም መሬት ገዙ። በተመሳሳይ ጊዜ የዕብራይስጥ ቋንቋ መነቃቃት የጀመረው በፍልስጤም ይኖሩ የነበሩ አይሁዶች ሲሆን በዋነኝነት ያነሳሳው በኤሊዔዘር ቤን ዩዳ በተወለደ ሩሲያዊ በ1881 በኢየሩሳሌም ሰፍሮ ነበር። ቋንቋዎች፣ የዕብራይስጥ ትምህርት ቤት ሥርዓት ብቅ ማለት ጀመረ፣ እና አዳዲስ ቃላት ከሌሎች ቋንቋዎች ተፈጠሩ ወይም ተበድረዋል ለዘመናዊ ፈጠራዎች እና ጽንሰ-ሐሳቦች። በውጤቱም፣ እብራይስጡ ቀስ በቀስ የፍልስጤም የአይሁድ ማህበረሰብ ዋነኛ ቋንቋ ሆነ፣ ይህም እስከዚያው ድረስ በተለያዩ የቋንቋ ማህበረሰቦች ተከፋፍሎ በዋናነት ዕብራይስጥ ለሃይማኖታዊ ዓላማዎች እና የተለያዩ የአፍ መፍቻ ቋንቋዎች ባላቸው አይሁዶች መካከል የመገናኛ ዘዴ ነበር።

የጽዮናውያን እንቅስቃሴ ቀድሞውንም በተግባር የነበረ ቢሆንም፣ የኦስትሮ-ሃንጋሪው ጋዜጠኛ ቴዎዶር ሄርዝል፣ በእስራኤል ምድር የአይሁድ መንግሥት ለመመስረት ጥረት ያደረገውን የፖለቲካ ጽዮናዊነትን የመሰረተ እንቅስቃሴ በማድረግ ይመሰክራል። የአውሮፓ መንግስታት, በጊዜው ከነበሩት ሌሎች ብሄራዊ ፕሮጀክቶች ግቦች እና ግኝቶች ጋር በመስማማት. እ.ኤ.አ. በ 1896 ኸርዝል ስለወደፊቱ የአይሁድ መንግስት ራእዩን በማቅረብ ዴር ጁደንስታት (የአይሁድ ግዛት) አሳተመ። በሚቀጥለው ዓመት በባዝል ፣ ስዊዘርላንድ ውስጥ የመጀመሪያውን የጽዮናውያን ኮንግረስን መርተዋል። ሁለተኛው አሊያ (1904-14) የጀመረው ከኪሺኔቭ ፖግሮም በኋላ ነው; ወደ 40,000 የሚጠጉ አይሁዶች ፍልስጤም ውስጥ ሰፍረዋል፤ ምንም እንኳ ከመካከላቸው ግማሽ ያህሉ በመጨረሻ ለቀው ወጥተዋል። የመጀመሪያው እና ሁለተኛው የስደተኞች ሞገድ በዋናነት ኦርቶዶክስ አይሁዶች ነበሩ፣ ምንም እንኳን ሁለተኛው አሊያ የኪቡትዝ እንቅስቃሴን ያቋቋሙ የሶሻሊስት ቡድኖችን ያጠቃልላል። የሁለተኛው አሊያህ ስደተኞች በአብዛኛው የጋራ የእርሻ መንደር ለመፍጠር ቢፈልጉም፣ ዘመኑ በ1909 ቴል አቪቭን እንደ “የመጀመሪያዋ የዕብራይስጥ ከተማ” መመስረት ተመልክቷል። ይህ ወቅት የአይሁዶች የታጠቁ ራስን የመከላከል ድርጅቶች ለአይሁዶች ሰፈሮች መከላከያ ዘዴ አድርገው ታይተዋል። የመጀመሪያው ድርጅት በ1907 የተመሰረተው ባር-ጂዮራ የተባለ ትንሽዬ ሚስጥራዊ ጠባቂ ነው። በአንደኛው የዓለም ጦርነት ወቅት የብሪታንያ የውጭ ጉዳይ ሚኒስትር አርተር ባልፎር የባልፎር መግለጫን የብሪታንያ የአይሁድ ማህበረሰብ መሪ የሆነውን ባሮን ሮትስቺልድ (ዋልተር ሮትስቺልድ 2ኛ ባሮን ሮትስቻይልድ) ላከ፣ ይህም ብሪታንያ የአይሁድ “ብሔራዊ ቤት” ለመፍጠር ታስባለች ፍልስጥኤምእ.ኤ.አ. በ1918፣ የአይሁድ ሌጌዎን፣ በዋነኛነት የጽዮናውያን የበጎ ፈቃደኞች ቡድን፣ ብሪታኒያ ፍልስጤምን በወረረበት ወቅት ረድቷል። የአረቦች የብሪታንያ አገዛዝ እና የአይሁዶች ፍልሰት በ1920 የፍልስጤም ብጥብጥ እና ሃጋና (በዕብራይስጥ "መከላከያ" ማለት ነው) በመባል የሚታወቅ የአይሁድ ሚሊሻ እንዲቋቋም በ1920 እንደ ሀሾመር የወጣ ሲሆን ይህም ኢርጉን እና ሌሂ (ወይም የስተርን ጋንግ) ታጋዮች በኋላ ተለያዩ። እ.ኤ.አ. በ 1922 የመንግሥታት ሊግ ኦፍ ኔሽን ብሪታንያ ለፍልስጤም ሥልጣን ሰጠው የባልፎር መግለጫን እና ለአይሁዶች የገባውን ቃል በማካተት እና ተመሳሳይ ድንጋጌዎችን የአረብ ፍልስጤምን በተመለከተ። በዚህ ጊዜ የአከባቢው ህዝብ በአብዛኛው አረብ እና እስላም ነበር ፣ አይሁዶች 11% ያህሉ ፣ የአረብ ክርስቲያኖች ደግሞ 9.5% ያህሉ ናቸው።

ሶስተኛው (1919–23) እና አራተኛው አሊያህ (1924–29) ተጨማሪ 100,000 አይሁዶችን ወደ ፍልስጤም አመጡ። የናዚዝም መነሳት እና በ1930ዎቹ ውስጥ እየጨመረ የመጣው የአይሁዶች ስደት አውሮፓ ወደ አምስተኛው አሊያህ አመራ፣ ሩብ ሚሊዮን አይሁዶች እንዲጎርፉ አድርጓል። ይህ እ.ኤ.አ. በ1936–39 የአረቦች አመፅ ዋነኛ መንስኤ ነበር፣ እሱም የተጀመረው ለቀጠለው የአይሁዶች ፍልሰት እና የመሬት ግዢ ምላሽ ነው። ብዙ መቶ አይሁዶች እና የእንግሊዝ የደህንነት አባላት ሲገደሉ የብሪቲሽ ማንዴት ባለስልጣናት ከሀጋና እና ኢርጉን ጽዮናዊ ሚሊሻዎች ጋር በመሆን 5,032 አረቦችን ገድለዋል እና 14,760 አቁስለዋል ይህም ከአስር በመቶ በላይ የሚሆኑት ፍልስጤማውያን ወንድ ፍልስጤማውያን ተገድለዋል፣ ቆስለዋል፣ ታስረዋል ወይም ተሰደዋል። . ብሪታኒያ በ1939 በነጭ ወረቀት ወደ ፍልስጤም የአይሁዶች ፍልሰት ላይ ገደቦችን አስተዋውቋል።በአለም ዙሪያ ያሉ ሀገራት ከሆሎኮስት የሚሰደዱ አይሁዳውያን ስደተኞችን ሲመልሱ አሊያህ ቤት የተባለ ድብቅ እንቅስቃሴ አይሁዶችን ወደ ፍልስጤም ለማምጣት ተደራጀ። በሁለተኛው የዓለም ጦርነት ማብቂያ ላይ የፍልስጤም አይሁዶች ከጠቅላላው ሕዝብ ወደ 31% ጨምሯል

ከሁለተኛው የዓለም ጦርነት በኋላ

ከሁለተኛው የዓለም ጦርነት በኋላ፣ ዩናይትድ ኪንግደም በአይሁዶች የስደተኛ ገደቦች ላይ የአይሁድ ሽምቅ ተዋጊ ዘመቻ እና እንዲሁም ከአረብ ማህበረሰብ ጋር በወሰን ደረጃዎች የቀጠለ ግጭት ገጥሟታል። ሃጋናህ ኢርጉን እና ሌሂን ተቀላቅለው ከእንግሊዝ አገዛዝ ጋር በትጥቅ ትግል ጀመሩ። በተመሳሳይ ጊዜ፣ በመቶ ሺዎች የሚቆጠሩ የአይሁድ እልቂት የተረፉ እና ስደተኞች በአውሮፓ ከሚገኙት ወገኖቻቸው ርቀው አዲስ ሕይወት ለማግኘት ይፈልጋሉ። ሃጋና እነዚህን ስደተኞች ወደ ፍልስጤም ለማምጣት ሞክሯል አሊያህ ቤት በተባለው ፕሮግራም በአስር ሺዎች የሚቆጠሩ አይሁዳውያን ስደተኞች በመርከብ ወደ ፍልስጤም ለመግባት ሞክረዋል። አብዛኛዎቹ መርከቦች በሮያል ባህር ኃይል ተይዘው ስደተኞቹን ሰብስበው በአትሊት እና በቆጵሮስ በእንግሊዞች ማቆያ ካምፖች ውስጥ እንዲቀመጡ ተደርገዋል።

እ.ኤ.አ. ጁላይ 22 ቀን 1946 ኢርጉን በኢየሩሳሌም በሚገኘው የኪንግ ዴቪድ ሆቴል ደቡባዊ ክንፍ የሚገኘውን የፍልስጤም የብሪታንያ የአስተዳደር ዋና መሥሪያ ቤትን በቦምብ ደበደበ። በድምሩ 91 የተለያዩ ብሔር ተወላጆች ሲሞቱ 46 ቆስለዋል። ሆቴሉ የፍልስጤም መንግስት ፅህፈት ቤት እና የእንግሊዝ ጦር ሃይሎች ዋና መሥሪያ ቤት በግዴታ ፍልስጤም እና ትራንስጆርዳን የሚገኝ ቦታ ነበር። ጥቃቱ መጀመሪያ ላይ የሃጋናህ ይሁንታ ነበረው። ለኦፕሬሽን አጋታ ምላሽ ሆኖ የተፀነሰ (በአይሁዶች ኤጀንሲ ላይ የተካሄደውን ጨምሮ፣ በብሪቲሽ ባለስልጣናት የተካሄደው ተከታታይ ሰፊ ወረራ) እና በማንዳት ዘመን በብሪቲሽ ላይ እጅግ ገዳይ የሆነው ነበር። በ1946 እና 1947 የብሪታንያ ጦር እና የፍልስጤም ፖሊስ ሃይልን ለመጨፍለቅ የተቀናጀ ጥረት ቢያደርጉም የአይሁድ ዓመፅ በቀሪው 1946 እና 1947 ቀጥሏል። ብሪታኒያ ከአይሁዶች እና ከአረብ ተወካዮች ጋር በድርድር ለመፍታት ያደረገው ጥረት አይሁዶች የአይሁዶችን መንግስት ያላሳተፈ ማንኛውንም መፍትሄ ለመቀበል ፍቃደኛ ባለመሆናቸው እና ፍልስጤምን ወደ አይሁዶች እና አረብ ሀገራት እንድትከፋፈል ሀሳብ በማቅረባቸው፣ አረቦች ግን አንድ አይሁዳዊ ነው ብለው አጥብቀው በመያዛቸው ሳይሳካላቸው ቀርቷል። በየትኛውም የፍልስጤም ግዛት ውስጥ ያለው መንግስት ተቀባይነት የሌለው እና ብቸኛው መፍትሄ በአረብ አገዛዝ ስር የተዋሃደ ፍልስጤም ነበር። በየካቲት 1947 ብሪታኒያ የፍልስጤምን ጉዳይ አዲስ ለተቋቋመው የተባበሩት መንግስታት ድርጅት አቀረበ። እ.ኤ.አ. ግንቦት 15 ቀን 1947 የተባበሩት መንግስታት ጠቅላላ ጉባኤ የተባበሩት መንግስታት የፍልስጤም ልዩ ኮሚቴ እንዲፈጠር ወስኗል "በሚቀጥለው የጉባዔው መደበኛ ስብሰባ የፍልስጤም ጥያቄን በተመለከተ ሪፖርት ለማቅረብ" በሴፕቴምበር 3 ቀን 1947 ለጠቅላላ ጉባኤው በተዘጋጀው የኮሚቴው ሪፖርት ላይ በምዕራፍ VI አብዛኛው ኮሚቴ የብሪቲሽ ሥልጣንን በ"ነጻ የአረብ ሀገር፣ ነጻ የአይሁድ መንግስት እና የኢየሩሳሌም ከተማ" ለመተካት እቅድ አቅርቧል። ..] በአለምአቀፍ ባለአደራ ስርአት ስር የነበሩት የመጨረሻው።" ይህ በንዲህ እንዳለ፣ የአይሁድ ዓመጽ ቀጠለ እና በጁላይ 1947 ከፍተኛ ደረጃ ላይ ደረሰ፣ ተከታታይ ሰፊ የሽምቅ ውጊያዎች በሴሪያንቶች ጉዳይ ተጠናቀቀ። ሶስት የኢርጉን ተዋጊዎች በአክሬ እስር ቤት እረፍት ላይ በነበራቸው ሚና የሞት ፍርድ ከተፈረደባቸው በግንቦት 1947 ኢርጉን በአክሬ እስር ቤት 27 የኢርጉን እና የሌሂ ታጣቂዎች ከተለቀቁ በኋላ ኢርጉን ሁለት የብሪታንያ ሳጅንን ማረካቸው እና እገድላቸዋለሁ ብሎ ዛተ። ሦስቱ ሰዎች ከተገደሉ. እንግሊዞች ግድያውን ሲፈጽሙ ኢርጉን ሁለቱንም ታጋቾች በመግደል አስከሬናቸውን ከባህር ዛፍ ላይ ሰቅለው አንዷን ፈንጂ በማጥመድ አንድ የእንግሊዝ መኮንን አስከሬኑን ሲቆርጥ ቆስሏል። ስቅላቸው በብሪታንያ ውስጥ ከፍተኛ ቁጣን ያስከተለ ሲሆን በብሪታንያ ለተፈጠረው ስምምነት ፍልስጤምን ለመልቀቅ ጊዜው አሁን ነው በሚል ዋና ምክንያት ነበር።በሴፕቴምበር 1947 የብሪታንያ ካቢኔ ስልጣን ከአሁን በኋላ ሊቆይ እንደማይችል እና ፍልስጤምን ለቀው እንዲወጡ ወሰነ። እንደ የቅኝ ግዛት ፀሐፊ አርተር ክሪክ ጆንስ ገለጻ ፍልስጤምን ለቀው ለመውጣት የወሰኑት አራት ዋና ዋና ምክንያቶች የአይሁድ እና የአረብ ተደራዳሪዎች በፍልስጤም የአይሁዶች መንግስት ጥያቄ ላይ በዋና አቋሞቻቸው ላይ ለመደራደር ፈቃደኛ አለመሆን ፣የማቋቋም ኢኮኖሚያዊ ጫና ፍልስጤም ውስጥ ትልቅ የጦር ሰፈር የአይሁድን ዓመፅ ለመቋቋም እና ሰፊ የአይሁድ ዓመፅ እና የአረብ ዓመፀኛ ዕድል በሁለተኛው የዓለም ጦርነት በተጨናነቀው የብሪታንያ ኢኮኖሚ ላይ ያደረሰው "በብሪታንያ ትዕግስት እና ኩራት ላይ ገዳይ ጉዳት" በ1939 በነጭ ወረቀት ምትክ ለፍልስጤም አዲስ ፖሊሲ ባለማግኘቱ የሣጅን ስቅሎች እና መንግሥት እየደረሰበት ያለው ትችት እየጨመረ ነው።

እ.ኤ.አ. ህዳር 29 ቀን 1947 አጠቃላይ ጉባኤው ውሳኔ 181 (II) ከኢኮኖሚ ህብረት ጋር የመከፋፈል እቅድ እንዲፀድቅ እና እንዲተገበር ሀሳብ አቀረበ። ከውሳኔው ጋር የተያያዘው እቅድ በዋናነት በሴፕቴምበር 3 ሪፖርት ላይ በአብዛኞቹ ኮሚቴዎች የቀረበው ነው። እውቅና ያለው የአይሁድ ማህበረሰብ ተወካይ የነበረው የአይሁድ ኤጀንሲ እቅዱን ተቀበለው። የፍልስጤም የአረብ ሊግ እና የአረብ ከፍተኛ ኮሚቴ ውድቅ ያደረጉ ሲሆን ማንኛውንም ሌላ የመከፋፈል እቅድ እንደማይቀበሉ ጠቁመዋል። በማግስቱ ታህሳስ 1 1947 የአረብ ከፍተኛ ኮሚቴ የሶስት ቀን የስራ ማቆም አድማ አወጀ እና በኢየሩሳሌም ረብሻ ተነስቷል። ሁኔታው ወደ የእርስ በርስ ጦርነት ተሸጋገረ; የተባበሩት መንግስታት ድምጽ ከሰጠ ከሁለት ሳምንታት በኋላ የቅኝ ግዛት ፀሃፊ አርተር ክሪክ ጆንስ የብሪቲሽ ስልጣን እ.ኤ.አ. ሜይ 15 ቀን 1948 እንደሚያበቃ አስታውቀዋል፣ በዚህ ጊዜ እንግሊዞች ለቀው እንደሚወጡ አስታውቀዋል። የአረብ ሚሊሻዎች እና ባንዳዎች በአይሁዶች አካባቢዎች ላይ ጥቃት ሲሰነዝሩ፣ በዋነኛነት ከሃጋናህ፣ እንዲሁም ከትንሿ ኢርጉን እና ከሌሂ ተፋጠጡ። በኤፕሪል 1948 ሃጋናህ ወደ ማጥቃት ተዛወረ። በዚህ ጊዜ ውስጥ 250,000 ፍልስጤማውያን አረቦች ሸሽተዋል ወይም ተባረሩ፣ በብዙ ምክንያቶች. እ.ኤ.አ. ግንቦት 14 ቀን 1948 የብሪቲሽ ትእዛዝ ከማብቃቱ አንድ ቀን ቀደም ብሎ ፣ የአይሁድ ኤጀንሲ ኃላፊ ዴቪድ ቤን-ጉርዮን “በኤሬትዝ-እስራኤል የአይሁድ መንግስት መመስረት ፣ የእስራኤል መንግስት በመባል ይታወቃል” በማለት አወጀ። በአዋጁ ጽሁፍ ውስጥ ለአዲሱ ግዛት ድንበር ብቸኛው ማጣቀሻ ኢሬትስ-እስራኤል ("የእስራኤል ምድር") የሚለውን ቃል መጠቀም ነው። በማግስቱ የአራት አረብ ሀገራት - ግብፅ ፣ ሶሪያ ፣ ትራንስጆርዳን እና ኢራቅ - የብሪታንያ የግዴታ ፍልስጤም ገባች ፣ የ 1948 የአረብ-እስራኤል ጦርነትን ከፍቷል ። ጦርነቱን ከየመን፣ ከሞሮኮ፣ ከሳውዲ አረቢያ እና ከሱዳን የተውጣጡ ወታደሮች ተቀላቅለዋል። የወረራው ግልጽ ዓላማ የአይሁድ መንግሥት ሲጀመር ለመከላከል ነበር, እና አንዳንድ የአረብ መሪዎች አይሁዶችን ወደ ባህር ውስጥ ስለመውሰድ ተናገሩ. እንደ ቤኒ ሞሪስ ገለጻ፣ አይሁዳውያን ወራሪው የአረብ ጦር እነርሱን ለመግደል በማሰብ ተጨንቀው ነበር። የአረብ ሊግ ወረራው ህግ እና ስርዓትን ለማስፈን እና ተጨማሪ ደም መፋሰስ ለመከላከል ነው ብሏል።

ከአንድ አመት ጦርነት በኋላ የተኩስ አቁም ታወጀ እና አረንጓዴ መስመር በመባል የሚታወቀው ጊዜያዊ ድንበር ተቋቋመ። ዮርዳኖስ ምስራቃዊ እየሩሳሌምን ጨምሮ ዌስት ባንክ እየተባለ የሚታወቀውን ግዛት ተቀላቀለች፣ ግብፅ ደግሞ የጋዛ ሰርጥን ተቆጣጠረች። የተባበሩት መንግስታት ድርጅት በግጭቱ ወቅት ከ 700,000 በላይ ፍልስጤማውያን የተባረሩት ወይም የእስራኤል ጦር ወደ ፊት ሸሽተዋል - በአረብኛ ናክባ ("አደጋ") በመባል ይታወቃል። 156,000 ያህሉ ቀርተው የእስራኤል የአረብ ዜጎች ሆነዋል

የእስራኤል መንግሥት የመጀመሪያዎቹ ዓመታት

እ.ኤ.አ. ሜይ 11 ቀን 1949 እስራኤል የተባበሩት መንግስታት ድርጅት አባል ሆና በአብላጫ ድምጽ ተቀበለች። የእንግሊዝ መንግስት ለእንደዚህ አይነት ስምምነት የግብፅ ምላሽ በመስጋት የዮርዳኖስን ተቃውሞ ከገለፁ በኋላ የእስራኤል-ዮርዳኖስ የሰላም ስምምነት ለመደራደር ሙከራ ተቋረጠ። መንግስት. በግዛቱ የመጀመሪያዎቹ ዓመታት በጠቅላይ ሚኒስትር ዴቪድ ቤን ጉሪዮን የሚመራው የሌበር ጽዮናውያን ንቅናቄ የእስራኤልን ፖለቲካ ተቆጣጥሮ ነበር። ኪቡዚም ወይም የጋራ ገበሬ ማህበረሰቦች አዲሱን ግዛት ለመመስረት ትልቅ ሚና ተጫውተዋል።

የዩኤስ ኒውስሪል በአዶልፍ ኢችማን የፍርድ ሂደት ላይ

እ.ኤ.አ. በ1940ዎቹ መጨረሻ እና በ1950ዎቹ መጀመሪያ ላይ ወደ እስራኤል የሚደረግ ስደት በእስራኤል የስደተኞች ዲፓርትመንት እና መንግሥታዊ ያልሆነው ሞሳድ ሌአሊያህ ቤት (lit. "ኢሚግሬሽን ለ ኢሚግሬሽን ለ") ድጋፍ ባደረገው ሕገ-ወጥ እና ድብቅ ስደትን ያደራጀ ነበር። ሁለቱም ቡድኖች መደበኛ የኢሚግሬሽን ሎጂስቲክስ እንደ መጓጓዣን አመቻችተዋል፣ ነገር ግን የኋለኛው ደግሞ በአገሮች በተለይም በመካከለኛው ምስራቅ እና በምስራቅ አውሮፓ ውስጥ በድብቅ ስራዎች ላይ ተሰማርተዋል፣ የአይሁዶች ህይወት አደጋ ላይ ነው ተብሎ በሚታመንበት እና ከእነዚያ ቦታዎች ለመውጣት አስቸጋሪ ነበር። ሞሳድ ሌአሊያህ ቤት በ1953 ፈረሰ። ኢሚግሬሽን በአንድ ሚሊዮን ፕላን መሰረት ነበር። ስደተኞቹ በተለያዩ ምክንያቶች መጥተዋል፡ አንዳንዶቹ የጽዮናውያን እምነት ይዘው ወይም በእስራኤል የተሻለ ሕይወት እንደሚኖር ቃል ገብተው ነበር፣ ሌሎች ደግሞ ከስደት ለማምለጥ ተንቀሳቅሰዋል ወይም ተባረሩ።

በመጀመሪያዎቹ ሶስት አመታት ውስጥ ከሆሎኮስት የተረፉ እና አይሁዳውያን ከአረብ እና ከሙስሊም ሀገራት ወደ እስራኤል መጉረፍ የአይሁዶችን ቁጥር ከ700,000 ወደ 1,400,000 ከፍ አድርጎታል። በ1958 የእስራኤል ሕዝብ ወደ ሁለት ሚሊዮን ከፍ ብሏል። ከ1948 እስከ 1970 ባለው ጊዜ ውስጥ ወደ 1,150,000 የሚጠጉ አይሁዳውያን ስደተኞች ወደ እስራኤል ተዛውረዋል። አንዳንድ አዲስ ስደተኞች ምንም ንብረት ሳይኖራቸው እንደ ስደተኛ ደርሰዋል እና ማባሮት በሚባሉ ጊዜያዊ ካምፖች ውስጥ ተቀምጠዋል; በ1952 ከ200,000 በላይ ሰዎች በእነዚህ የድንኳን ከተሞች ይኖሩ ነበር። ከመካከለኛው ምሥራቅና ከሰሜን አፍሪካ አገሮች ከመጡ አይሁዶች ይልቅ የአውሮፓ ዝርያ ያላቸው አይሁዶች በመልካም ሁኔታ ይስተናገዱ ነበር—ለሁለተኛው የተከለከሉ መኖሪያ ቤቶች ብዙውን ጊዜ ለቀድሞዎቹ ተዘጋጅተዋል፣ በዚህም ምክንያት ከአረብ አገሮች አዲስ የመጡ አይሁዶች በአጠቃላይ በመጓጓዣ ላይ እንዲቆዩ አድርጓል። ካምፖች ለረጅም ጊዜ. በዚህ ወቅት የቁጠባ ጊዜ ተብሎ በሚታወቀው ጊዜ ምግብ፣ ልብስ እና የቤት እቃዎች መከፋፈል ነበረባቸው። ቀውሱን የመፍታት አስፈላጊነት ቤን ጉሪዮን ከምዕራብ ጀርመን ጋር የካሳ ስምምነት እንዲፈራረሙ ያደረጋቸው በአይሁዶች ከፍተኛ ተቃውሞ ያስነሳው እስራኤል ለሆሎኮስት የገንዘብ ካሳ ልትቀበል ትችላለች በሚለው ሀሳብ ነው።እ.ኤ.አ. በ1950ዎቹ እስራኤል በፍልስጤም ፌዳየን በተደጋጋሚ ጥቃት ይሰነዘርባት ነበር፣ ሁልጊዜም በሰላማዊ ሰዎች ላይ፣ በተለይም በግብፅ ከተያዘው የጋዛ ሰርጥ፣ ይህም ወደ በርካታ የእስራኤል የበቀል ስራዎች አመራ። እ.ኤ.አ. በ 1956 ዩናይትድ ኪንግደም እና ፈረንሳይ ግብፃውያን ብሔራዊ ያደረጓቸውን የስዊዝ ካናልን እንደገና ለመቆጣጠር አስበው ነበር። የሱዌዝ ካናል እና የቲራን የባህር ዳርቻ ወደ እስራኤላውያን የመርከብ ጉዞዎች መዘጋቱ፣በእስራኤል ደቡባዊ ህዝብ ላይ እየደረሰ ያለው የፌዲየን ጥቃት እየጨመረ መሄዱ፣እና በቅርቡ የአረቦች መቃብር እና አስጊ መግለጫዎች፣እስራኤል ግብፅን እንድትወጋ አነሳስቷታል። እስራኤል ከዩናይትድ ኪንግደም እና ከፈረንሳይ ጋር ምስጢራዊ ጥምረት በመቀላቀል የሲናን ባሕረ ገብ መሬት ወረረች፣ ነገር ግን በቲራን እና በካናል ወንዝ በኩል በቀይ ባህር የእስራኤል የመርከብ መብት ዋስትና ለማግኘት በተባበሩት መንግስታት ድርጅት ግፊት እንድትወጣ ግፊት አድርጋለች። የስዊዝ ቀውስ በመባል የሚታወቀው ጦርነት የእስራኤል ድንበር ሰርጎ መግባትን በእጅጉ ቀንሷል።በ1960ዎቹ መጀመሪያ ላይ እስራኤል የናዚ የጦር ወንጀለኛ አዶልፍ ኢችማንን በአርጀንቲና በመያዝ ወደ እስራኤል ለፍርድ አቀረበው። ሆሎኮስት.ኢችማን በእስራኤል የሲቪል ፍርድ ቤት ጥፋተኛ ሆኖ የተገደለው ብቸኛው ሰው ነው። እ.ኤ.አ. በ 1963 የፀደይ እና የበጋ ወቅት እስራኤል በእስራኤል የኒውክሌር መርሃ ግብር ምክንያት ከዩናይትድ ስቴትስ ጋር ግልጽ ባልሆነ ዲፕሎማሲያዊ ግጭት ውስጥ ነበረች ።እ.ኤ.አ. ከ1964 ጀምሮ የእስራኤል የዮርዳኖስን ውሃ ወደ ባሕሩ ዳርቻ ለማስቀየር ያቀደችው የአረብ ሀገራት ያሳሰቧቸው የአረብ ሀገራት ፣የእስራኤላውያንን የውሃ ሃብት ለማሳጣት የዋናውን ውሃ አቅጣጫ ለማስቀየር ሲሞክሩ ቆይተዋል ፣በአንድ በኩል በእስራኤል እና በሶሪያ እና በሊባኖስ መካከል አለመግባባት ፈጥሯል። ሌላው. በግብፅ ፕሬዝዳንት ጋማል አብደል ናስር የሚመራው የአረብ ብሄርተኞች ለእስራኤል እውቅና አልሰጡም እና እንድትወድም ጠይቀዋል። እ.ኤ.አ. በ 1966 የእስራኤል እና የአረብ ግንኙነት እያሽቆለቆለ ሄዶ በእስራኤል እና በአረብ ኃይሎች መካከል ጦርነቶች እስከመካሄድ ደርሰዋል። እ.ኤ.አ በግንቦት 1967 ግብፅ ሠራዊቷን ከእስራኤል ጋር በድንበር አካባቢ ሰበሰበች ፣የተባበሩት መንግስታት ሰላም አስከባሪ ወታደሮችን አስወጣች ፣ከ1957 ጀምሮ በሲና ልሳነ ምድር ሰፍረው እና እስራኤል ወደ ቀይ ባህር እንዳትገባ ዘጋችው። ሌሎች የአረብ ሀገራት ጦራቸውን አሰባስበዋል። እስራኤል ደግማ ተናገረች እነዚህ ድርጊቶች የካሰስ ቤሊ ናቸው እና በጁን 5, በግብፅ ላይ የቅድመ-መከላከል አድማ ጀምራለች። ዮርዳኖስ፣ ሶሪያ እና ኢራቅ ምላሽ ሰጥተው እስራኤልን አጠቁ። በስድስት ቀን ጦርነት እስራኤል ምዕራብ ባንክን ከዮርዳኖስ፣ የጋዛ ሰርጥ እና የሲናይ ልሳነ ምድርን ከግብፅ እና የጎላን ኮረብታዎችን ከሶሪያ ያዘች። የኢየሩሳሌም ድንበሮች ተዘርግተው ምሥራቅ እየሩሳሌምን በማካተት እና በ1949 አረንጓዴው መስመር በእስራኤል እና በተያዙት ግዛቶች መካከል የአስተዳደር ወሰን ሆነ።

እ.ኤ.አ. በ 1967 ጦርነት እና የአረብ ሊግ “ሶስት ኖዎች” ውሳኔ እና በ 1967-1970 ጦርነት ወቅት እስራኤል በሲናይ ባሕረ ገብ መሬት ከግብፃውያን እና ከፍልስጤም ቡድኖች በእስራኤል በተያዙ ግዛቶች ውስጥ እስራኤላውያንን ያነጣጠሩ ጥቃቶች ገጠሟት ። ፣ እና በዓለም ዙሪያ። ከተለያዩ የፍልስጤም እና የአረብ ቡድኖች በጣም አስፈላጊ የሆነው እ.ኤ.አ. በ 1964 የተቋቋመው የፍልስጤም ነፃ አውጭ ድርጅት (PLO) ሲሆን መጀመሪያ ላይ እራሱን ለ“ትጥቅ ትግል የትውልድ አገሩን ነፃ ለማውጣት ብቸኛው መንገድ” አድርጎ ነበር። እ.ኤ.አ. በ1960ዎቹ መጨረሻ እና በ1970ዎቹ መጀመሪያ ላይ የፍልስጤም ቡድኖች በ1972 በሙኒክ በተካሄደው የበጋ ኦሊምፒክ ላይ በእስራኤል አትሌቶች ላይ የደረሰውን እልቂት ጨምሮ በአለም ዙሪያ በሚገኙ የእስራኤል እና የአይሁድ ኢላማዎች ላይ የጥቃት ማዕበል ከፍተዋል። የእስራኤል መንግስት በሊባኖስ በሚገኘው የ PLO ዋና ፅህፈት ቤት ላይ የተፈጸመውን የጅምላ ጭፍጨፋ፣ የቦምብ ፍንዳታ እና የወረራ ዘመቻ አዘጋጆች ላይ የግድያ ዘመቻ በማድረግ ምላሽ ሰጥቷል።

እ.ኤ.አ ኦክቶበር 6 1973 አይሁዶች ዮም ኪፑርን ሲያከብሩ የግብፅ እና የሶሪያ ጦር በሲናይ ባሕረ ገብ መሬት እና ጎላን ኮረብታ ላይ በእስራኤል ወታደሮች ላይ ድንገተኛ ጥቃት ሰነዘረ፣ ይህም የዮም ኪፑር ጦርነት ተከፈተ። ጦርነቱ እ.ኤ.አ ኦክቶበር 25 ላይ እስራኤል የግብፅን እና የሶሪያን ጦር በተሳካ ሁኔታ በመመከት ከ2,500 በላይ ወታደሮችን በማሰቃየት በጦርነት ከ10-35,000 ህይወት በ20 ቀናት ውስጥ ጠፋ። በውስጥ የተደረገ ጥናት ከጦርነቱ በፊት እና በጦርነቱ ወቅት ለተከሰቱት ውድቀቶች መንግስትን ከተጠያቂነት ነጻ ቢያወጣም የህዝብ ቁጣ ጠቅላይ ሚኒስትር ጎልዳ ሜየርን ከስልጣን እንዲለቁ አስገድዶታል። በጁላይ 1976 አንድ አየር መንገድ ከእስራኤል ወደ ፈረንሳይ ሲበር በፍልስጤም ሽምቅ ተዋጊዎች ተጠልፎ በኢንቴቤ አለም አቀፍ አውሮፕላን ማረፊያ ዩጋንዳ አረፈ። የእስራኤል ኮማንዶዎች በታገቱት 102 እስራኤላውያን ታግተው ከነበሩት 106 መካከል በተሳካ ሁኔታ የተዳኑበትን ኦፕሬሽን አደረጉ።

ተጨማሪ ግጭት እና የሰላም ሂደት

እ.ኤ.አ. በ1977 የተካሄደው የኬኔሴት ምርጫ የሜናኬም ቤጊን ሊኩድ ፓርቲ ከሌበር ፓርቲ ሲቆጣጠር በእስራኤል የፖለቲካ ታሪክ ውስጥ ትልቅ ለውጥ አምጥቷል። በዚያው አመት የግብፅ ፕሬዝዳንት አንዋር ኤል ሳዳት ወደ እስራኤል ተጉዘው በኬኔሴት ፊት ተናገሩ። በቀጣዮቹ ሁለት ዓመታት ውስጥ ሳዳት እና ቤጊን የካምፕ ዴቪድ ስምምነት (1978) እና የግብፅ-እስራኤል የሰላም ስምምነት (1979) ፈርመዋል። በምላሹ እስራኤል ከሲናይ ባሕረ ገብ መሬት ለቃ በምዕራብ ባንክ እና በጋዛ ሰርጥ ለፍልስጤማውያን የራስ ገዝ አስተዳደር እንዲኖር ድርድር ለማድረግ ተስማምታለች።

እ.ኤ.አ. ማርች 11 ቀን 1978 የ PLO የሽምቅ ጦር ከሊባኖስ ወረራ ወደ የባህር ዳርቻው መንገድ እልቂት አመራ። እስራኤል በደቡባዊ ሊባኖስ ላይ ወረራ በማድረግ ከሊታኒ ወንዝ በስተደቡብ የሚገኘውን የ PLO ሰፈሮችን ለማጥፋት ምላሽ ሰጠች። አብዛኞቹ የ PLO ተዋጊዎች ለቀው ወጡ፣ ነገር ግን የተባበሩት መንግስታት ሃይልና የሊባኖስ ጦር ስልጣኑን እስኪረከቡ ድረስ እስራኤል ደቡብ ሊባኖስን ማስጠበቅ ችላለች። PLO ብዙም ሳይቆይ በእስራኤል ላይ የጥቃት ፖሊሲውን ቀጠለ። በሚቀጥሉት ጥቂት ዓመታት PLO ወደ ደቡብ ዘልቆ በመግባት አልፎ አልፎ አልፎ አልፎ ድንበሩን አቋርጧል። እስራኤል በአየር እና በመሬት ብዙ የአጸፋ ጥቃት አድርጋለች።ይህ በእንዲህ እንዳለ፣ የቤጂን መንግሥት እስራኤላውያን በተያዘው ዌስት ባንክ እንዲሰፍሩ ማበረታቻ ሰጠ፣ በዚያ አካባቢ ካሉ ፍልስጤማውያን ጋር አለመግባባት ጨመረ። በመንግስት አዋጅ እና በከተማዋ ሁኔታ ላይ አለም አቀፍ ውዝግቦችን አስነስቷል። የትኛውም የእስራኤል ህግ የእስራኤልን ግዛት አልገለፀም እና ምስራቅ እየሩሳሌምን በውስጡ ያላካተተ ድርጊት የለም በ1981 እስራኤል የጎላን ሃይትስ በተሳካ ሁኔታ ተቀላቀለች፣ ምንም እንኳን ግዛቱ በአለም አቀፍ ደረጃ እውቅና ባይሰጠውም። የተባበሩት መንግስታት የፀጥታው ምክር ቤት የእየሩሳሌም ህግ እና የጎላን ሃይትስ ህግ ውድቅ እና ውድቅ በማድረግ አለም አቀፉ ማህበረሰብ እነዚህን እርምጃዎች በአብዛኛው ውድቅ አድርጎታል። የእስራኤል የህዝብ ብዛት በ1980ዎቹ እና 1990ዎቹ ሰፋ። ከ1980ዎቹ ጀምሮ በርካታ ኢትዮጵያውያን አይሁዶች ወደ እስራኤል የፈለሱ ሲሆን እ.ኤ.አ. በ1990 እና 1994 መካከል ከድህረ-ሶቪየት መንግስታት ፍልሰት የእስራኤልን ህዝብ በአስራ ሁለት በመቶ ጨምሯል።

ሰኔ 7 ቀን 1981 በኢራን-ኢራቅ ጦርነት ወቅት የእስራኤል አየር ሀይል የኢራቅን የኒውክሌር ጦር መሳሪያ መርሃ ግብር ለማደናቀፍ ከባግዳድ ወጣ ብሎ በመገንባት ላይ ያለውን የኢራቅ ብቸኛ የኒውክሌር ኃይል ማመንጫ አወደመ። እ.ኤ.አ. በ 1982 ተከታታይ የ PLO ጥቃቶችን ተከትሎ እስራኤል በዚያው አመት ሊባኖስን ወረረች PLO ጥቃቶችን እና ሚሳኤሎችን ወደ ሰሜናዊ እስራኤል ያደረሱበትን የጦር ሰፈር ለማጥፋት። በመጀመሪያዎቹ ስድስት ቀናት ጦርነት እስራኤላውያን በሊባኖስ የሚገኘውን የ PLO ወታደራዊ ሃይሎችን በማጥፋት ሶርያውያንን በቆራጥነት አሸንፈዋል። የእስራኤል መንግስት ጥያቄ - የካሃን ኮሚሽን - በኋላ ላይ ቤጂንን እና በርካታ የእስራኤል ጄኔራሎችን ለሳብራ እና ሻቲላ እልቂት በተዘዋዋሪ ተጠያቂ አድርጎ ይይዛል እና የመከላከያ ሚኒስትሩ አሪኤል ሻሮን ለእልቂቱ "የግል ሀላፊነት" አለባቸው። ሳሮን ከመከላከያ ሚኒስትርነት ለመልቀቅ ተገደደች። እ.ኤ.አ. በ1985 እስራኤል በቆጵሮስ ለደረሰው የፍልስጤም የሽብር ጥቃት በቱኒዝያ የሚገኘውን የ PLO ዋና መስሪያ ቤት በቦምብ በመወርወር ምላሽ ሰጠች። እ.ኤ.አ. የመጀመሪያው ኢንቲፋዳ፣ የፍልስጤም የእስራኤል አገዛዝን በመቃወም በ1987 የተቀሰቀሰው፣ በተያዘው ዌስት ባንክ እና ጋዛ ውስጥ ያልተቀናጁ ሰልፎች እና ሁከትዎች ነበሩ። በቀጣዮቹ ስድስት ዓመታት ውስጥ፣ ኢንቲፋዳ ይበልጥ የተደራጀ እና የእስራኤልን ወረራ ለማደናቀፍ የታለሙ ኢኮኖሚያዊ እና ባህላዊ እርምጃዎችን አካትቷል። በሁከቱ ከአንድ ሺህ በላይ ሰዎች ተገድለዋል። እ.ኤ.አ. በ1991 የባህረ ሰላጤው ጦርነት PLO በእስራኤል ላይ የሳዳም ሁሴን እና የኢራቅ ስኩድ ሚሳኤል ጥቃቶችን ደግፏል። ምንም እንኳን ህዝባዊ ቁጣ ቢኖረውም እስራኤል አሜሪካን ከመምታት እንድትታቀብ ጥሪዋን ተቀብላ በዚያ ጦርነት ውስጥ አልተሳተፈችም።

በ1994 የእስራኤል እና የዮርዳኖስን የሰላም ስምምነት ከመፈራረሙ በፊት ሺሞን ፔሬስ (በስተግራ) ከይትዛክ ራቢን (መሃል) እና ከዮርዳኖሱ ንጉስ ሁሴን (በስተቀኝ) ጋር።

እ.ኤ.አ. በ 1992 ይስሃቅ ራቢን ፓርቲያቸው ከእስራኤል ጎረቤቶች ጋር ስምምነት እንዲደረግ የጠየቀውን ምርጫ ተከትሎ ጠቅላይ ሚኒስትር ሆነ። በሚቀጥለው አመት ሺሞን ፔሬስ በእስራኤል ስም እና ማህሙድ አባስ ለ PLO የኦስሎ ስምምነትን ፈርመዋል። የዌስት ባንክ እና የጋዛ ሰርጥ ክፍሎችን የማስተዳደር ስልጣን። በተጨማሪም PLO የእስራኤልን የመኖር መብት ተቀብሎ ሽብርተኝነትን ለማጥፋት ቃል ገብቷል። እ.ኤ.አ. በ 1994 የእስራኤል-ዮርዳኖስ የሰላም ስምምነት የተፈረመ ሲሆን ዮርዳኖስ ከእስራኤል ጋር ያለውን ግንኙነት መደበኛ ለማድረግ ሁለተኛዋ የአረብ ሀገር አድርጓታል። የአረብ ህዝባዊ ድጋፍ ለስምምነቱ የእስራኤል ሰፈራ እና የፍተሻ ኬላዎች መቀጠል እና የኢኮኖሚ ሁኔታ መበላሸቱ ተጎድቷል ። እስራኤል በፍልስጤም የአጥፍቶ ጠፊ ጥቃቶች ስትመታ ለስምምነቱ የእስራኤል ህዝባዊ ድጋፍ ቀንሷል ። እ.ኤ.አ. በህዳር 1995 ይስሃቅ ራቢን ስምምነቱን በመቃወም በቀኝ ቀኝ አይሁዳዊ በይጋል አሚር የሰላም ሰልፍ ሲወጣ ተገደለ።በ1990ዎቹ መጨረሻ ላይ በቤንጃሚን ኔታንያሁ መሪነት፣ እስራኤል ከኬብሮን ለቃ ወጣች፣ እና የዋይ ወንዝ ማስታወሻን በመፈረም የፍልስጤም ብሄራዊ ባለስልጣን የበለጠ ቁጥጥር ሰጠች። እ.ኤ.አ. በ1999 ጠቅላይ ሚኒስትር ሆኖ የተመረጠው ኢሁድ ባራክ አዲሱን ሚሊኒየም የጀመረው ከደቡብ ሊባኖስ ጦርን በማውጣት ከፍልስጤም አስተዳደር ሊቀመንበር ያሲር አራፋት እና ከዩኤስ ፕሬዝዳንት ቢል ክሊንተን ጋር በ2000 የካምፕ ዴቪድ ስብሰባ ላይ ድርድር በማድረግ ነው። በጉባዔው ወቅት ባራክ የፍልስጤም መንግስት የመመስረት እቅድ አቅርቧል። የታቀደው ግዛት አጠቃላይ የጋዛ ሰርጥ እና ከ90% በላይ የምእራብ ባንክን ከኢየሩሳሌም ጋር እንደ የጋራ ዋና ከተማ አካቷል። ለድርድሩ መክሸፍ እያንዳንዱ ወገን ሌላውን ተጠያቂ አድርጓል። አወዛጋቢ የሊኩድ መሪ ኤሪያል ሻሮን ወደ ቤተመቅደስ ተራራ ከጎበኙ በኋላ፣ ሁለተኛው ኢንቲፋዳ ተጀመረ። አንዳንድ አስተያየት ሰጪዎች ህዝባዊ አመፁ በአራፋት አስቀድሞ የታሰበው የሰላም ድርድር በመፍረሱ ነው ሲሉ ይከራከራሉ። ሳሮን በ2001 ልዩ ምርጫ ጠቅላይ ሚኒስትር ሆነች። በስልጣን ዘመናቸው ሳሮን ከጋዛ ሰርጥ በአንድ ወገን ለመውጣት እቅዳቸውን ፈፅመዋል እና የእስራኤልን የዌስት ባንክን አጥር ግንባታ በመምራት ኢንቲፋዳ እንዲቆም አድርጓል። በዚህ ጊዜ 1,100 እስራኤላውያን ተገድለዋል፣ በአብዛኛው በአጥፍቶ ጠፊ ፍንዳታ። እ.ኤ.አ. ከ 2000 እስከ 2008 የፍልስጤም ሞት ፣ በእስራኤል የፀጥታ ኃይሎች የተገደሉት 4,791 ፣ በእስራኤል ሲቪሎች 44 እና 609 በፍልስጤማውያን ተገድለዋል ።

እ.ኤ.አ. በጁላይ 2006 ሂዝቦላህ በእስራኤል ሰሜናዊ ድንበር ማህበረሰቦች ላይ የተሰነዘረ ጥቃት እና ድንበር ተሻጋሪ የሁለት የእስራኤል ወታደሮች መታፈን ለአንድ ወር የዘለቀውን ሁለተኛው የሊባኖስ ጦርነት አነሳሳ። በሴፕቴምበር 6 ቀን 2007 የእስራኤል አየር ኃይል በሶሪያ የሚገኘውን የኒውክሌር ኃይል ማመንጫን አወደመ። እ.ኤ.አ. በ 2008 መጨረሻ ላይ እስራኤል በሀማስ እና በእስራኤል መካከል የተኩስ አቁም ስምምነት በመፍረሱ ሌላ ግጭት ውስጥ ገብታለች። እ.ኤ.አ. የ2008-09 የጋዛ ጦርነት ለሶስት ሳምንታት የዘለቀ እና እስራኤል የአንድ ወገን የተኩስ አቁም ስምምነትን ካወጀች በኋላ አብቅቷል ።ሀማስ የራሱን የተኩስ አቁም አስታውቋል ፣ የራሱ ቅድመ ሁኔታዎች ሙሉ በሙሉ የመውጣት እና የድንበር ማቋረጫዎችን ለመክፈት። የሮኬቱ ተኩሱም ሆነ የእስራኤል የአጸፋ ጥቃት ሙሉ በሙሉ ባይቆምም፣ ደካማው የተኩስ አቁም ስምምነት አሁንም ቀጥሏል። በደቡባዊ የእስራኤል ከተሞች ላይ ከመቶ ለሚበልጡ የፍልስጤም የሮኬት ጥቃቶች እስራኤል ምላሽ እንደሆነች በገለፀችው እስራኤል በኖቬምበር 14/2012 በጋዛ ለስምንት ቀናት የዘለቀ ኦፕሬሽን ጀምራለች። እ.ኤ.አ. በጁላይ 2014 በሃማስ የሮኬት ጥቃቶች መባባሱን ተከትሎ እስራኤል በጋዛ ሌላ ዘመቻ ጀመረች። በግንቦት 2021 በጋዛ እና በእስራኤል ሌላ ዙር ጦርነት ተካሂዶ አስራ አንድ ቀናት ዘልቋል።

በሴፕቴምበር 2010 እስራኤል OECD እንድትቀላቀል ተጋበዘች። እስራኤል ከአውሮፓ ህብረት፣ ከዩናይትድ ስቴትስ፣ ከአውሮፓ ነፃ የንግድ ማህበር፣ ከቱርክ፣ ሜክሲኮ፣ ካናዳ፣ ዮርዳኖስ እና ግብፅ ጋር የነጻ ንግድ ስምምነቶችን የተፈራረመች ሲሆን በ2007 የላቲን አሜሪካዊ ያልሆነች የመጀመሪያዋ ሀገር ሆናለች። ከሜርኩሱር የንግድ ቡድን ጋር የነጻ ንግድ ስምምነት። እ.ኤ.አ. በ 2010 ዎቹ ፣ በእስራኤል እና በአረብ ሊግ አገሮች መካከል እየጨመረ የመጣው ክልላዊ ትብብር ፣ ከእነዚህም መካከል ብዙዎቹ የሰላም ስምምነቶች (ዮርዳኖስ ፣ ግብፅ) ዲፕሎማሲያዊ ግንኙነቶች (UAE ፣ ፍልስጤም) እና ኦፊሴላዊ ያልሆኑ ግንኙነቶች (ባህሬን ፣ ሳዑዲ አረቢያ ፣ ሞሮኮ ፣ ቱኒዚያ) ። የእስራኤል የጸጥታ ሁኔታ ከባህላዊው የአረብ-እስራኤል ጠላትነት ወደ ኢራን እና ደጋፊዎቿ ጋር ወደ ክልላዊ ፉክክር ተለወጠ። የኢራን እና የእስራኤል የውክልና ግጭት ከ1979 አብዮት ጀምሮ በእስራኤል ላይ ከታወጀው የድህረ-አብዮታዊ እስላማዊ ሪፐብሊክ ጠላትነት ቀስ በቀስ የወጣ ሲሆን በደቡብ ሊባኖስ ግጭት ወቅት (1985-2000) ኢራን ለሂዝቦላህ ስውር ድጋፍ እና በመሠረቱ ወደ ተኪ ክልላዊ እድገት ገባ። ከ 2005 ጀምሮ ግጭት ። ከ 2011 ጀምሮ በሶሪያ የእርስ በርስ ጦርነት ውስጥ የኢራን ተሳትፎ እየጨመረ በመምጣቱ ግጭቱ ከፕሮክሲ ጦርነት ወደ ቀጥተኛ ግጭት በ 2018 መጀመሪያ ላይ ተቀየረ ።