Abrahán

Abrahán
Personaxe de Génesis 24 ^(es)
Información
Sexu	masculín
Nacimientu	1813 de edC[1]
Fallecimientu	1638 de edC[2] (174/175 años)
Ocupación	Pastor, fundador de relixones y profeta
Conexones	Patriarcas antediluvianos ^(es)
Cónxuxe	Sara ^(es) , Agar ^(es) y Cetura ^(es)
Padres	Terah Amasla'i ^(es)
Fíos	Ismael ^(es) , Isaac ^(es) , Zimran ^(en) , Jocxan, Medan ^(es) , Madián ^(es) , Ishbak ^(en) , Shuah ^(es) y Bakol ^(en)
Familiares	Nahor ^(en) , Taré ^(es) y Sara ^(es)
Residencia	Canaán y Mesopotamia
Nacionalidá	ensin valor
[editar datos en Wikidata]

Abrahán^[3] (n'hebréu: אַבְרָהָם, Avraham; n'árabe ابراهيم, Ibrāhīm) ye, pa la relixón xudía, cristiana y islámica, el primeru de los patriarques postdiluvianos del pueblu d'Israel y del pueblu árabe. El so nome significa 'padre de munchos pueblos' y, según el rellatu del Xénesis, Dios otorgar a un home llamáu Abram, o Abrán, nel momentu d'establecer un conveniu con él, qu'incluyía los so deséu de convertilo nel orixe d'un pueblu del que sería los so Dios y al que-y daría la tierra de Canaán como posesión perpetua.^[4]

Abrahán foi'l padre d'Ismael y Isaac, considerándose-y según la tradición bíblica ser el fundador del xudaísmu. Xacob, fíu d'Isaac y nietu de Abrahán, tuvo doce fíos que fundaron les doce tribus d'Israel. El pueblu xudíu considérase descendiente de Xudá y Benjamín, dambos bisnietos de Abrahán. De la llinia de Xudá baxaron los reis David y Salomón. Xudíos, cristianos y musulmanes perciben en Abrahán al Padre de los Creyentes.

Rellatu bíblicu

La historia de Abrahán ye rellatada nel llibru de la Xénesis, dende 11:26 a 25:18.^[5]

Nacencia y vocación

Ruines de la ciudá d'Ur, col Zigurat caldéu restauráu al fondu.^[6]

La caravana de Abrahán. Acuarela por Tissot, c. 1900.

Según el testu bíblicu, la familia de Abrahán alcuéntrase en "Ur Kaśdim" (אוּר כַּשְׂדִּים), frecuentemente referida como "Ur de los caldeos".^[7] Taré yera de la décima xeneración descendiente de Noé, al traviés de Sem, y los sos fíos fueron Abrahán, Nacor y Van Faer. Esti postreru, que'l so fíu foi Lot, morrió na so ciudá natal (Ur). Depués Abrahán cásase con Sara, la so media hermana, quien yera manera. Taré, el padre de Abrahán, colos sos fíos y families, colaron entós dende Ur a Canán, asitiándose en Jarán, Mesopotamia, onde Taré morrió a los 205 d'edá.^[8] Tres la muerte de Taré, según rellata'l Xénesis capítulu 12, cuando Abrahán tenía 75 años, Dios ordenó-y salir de la so tierra y dir «al país que yo te voi indicar»,^[9] onde convertiría a Abrahán y los sos descendientes nun gran pueblu. De manera qu'Abrahán emigró dende Jarán, con Sarai y Lot, los sos siguidores, los sos fataos, y viaxaron hasta Canaán, onde, nel encinar de Siquem, el Señor dio-y tierra a él y la so posterioridá. Ellí Abrahán construyó un altar dedicáu al Señor y siguió viaxando escontra'l sur pol desiertu de Négueb.^[10]

Coincide con esta dómina la migración de numberosos pueblos tribales dende'l sur d'El Cáucasu escontra'l llevante mediterraneu y l'esti européu. Según restos arqueolóxicos, yera habitual nesa dómina la manera de vida nómada, basáu na ganadería trashumante, tal como se describe la de Abrahán. Tamién son de la mesma dómina delles tradiciones descrites nel llibru del Xénesis, capítulu 15, versículu 3, onde se fai referencia coles mesmes a delles lleis del códigu de Hammurabi (Xénesis). Nesa dómina, la Biblia rellata que se desamarra una gran fame sobre la cara de la tierra (Xen:12:10).

El faraón y Abimelec

Partida de Abrahán, según József Molnár.

Abrahán baxa dende Négueb a Exiptu (Gn 12: 10). Y ye equí onde aparentemente Abrahán dase cuenta de que la so esposa Sara ye formosa ante los güeyos de los homes. Una vegada ellí los príncipes d'Exiptu acobicien a Sara. Abrahán diz-y a Sara que diga que ye la so hermana pos de lo contrario podría ser asesináu (Xen 12: 10-20). El faraón toma a Sara y trata a Abrahán perbién por causa d'ella; diéronse-y oveyes, ganaos, pollinos, pollines, siervos, sierves y camellos. Pero'l faraón ye arrenegáu por Dios. Faraón reclámalu a Abrahán por despinta-y que Sara yera la so esposa y este ordena a los so homes que lu devolvieren a la frontera cola so muyer y tou lo suyo. Abrahán, Sara y el so séquitu salieron d'Exiptu.

La segunda vegada, ye con Abimelec. El gobernante en cuestión, Abimelec, siéntese atraíu pola esposa de Abrahán, Sarai/Sarah ya intenta casase con ella. Como na ocasión anterior, quien la pretenden son arrenegaos y descubiertos pol Señor y el gobernante termina dando a Abrahán gran riqueza en cuenta de que se retire.^[11][12]

Esti rellatu ye de tradición yavista (sieglu IX e.C.), tien paralelismu nuna tercer historia, d'Isaac y Rebeca, que se narra en Gn 26. L'esquema teolóxicu ye'l mesmu: l'astucia del personaxe bíblicu y la providencia de Yahvé, siempres fiel a la so promesa, traen la prosperidá metanes les dificultaes.

Melquisedec

En Xénesis 14, Melquisedec ye rei de Salem y Sumu Sacerdote. Nel Llibru a los Hebreos posiblemente escritu pol apóstol Pablo, escláriase y afonda, que'l nuevu sacerdociu de los creyentes en Cristu va dexar de ser el xudíu (aarónico) y va ser al estilu simbólicu de Melquisedec, quién apaeciéndo-y Le a Abrahán (Hebreos 7:1,3) y participando del pan y del vinu naquel alcuentru trescendental (Xénesis 14:18), esti Melquisedec, rei de Salem, sacerdote de Dios Peraltu, salió a recibir a Abrahán que volvía de la derrota de los reis, y bendíxolu, a quien asina mesmu dio Abrahán los diezmos de too. Melquisedec significa de primeres Rei de xusticia, y tamién Rei de Salem, esto ye, Rei de paz; ensin padre, ensin madre, ensin xenealoxía; que nin tien principiu de díes, nin fin de vida, sinón fechu asemeyáu al Fíu de Dios, permanez sacerdote pa siempres. Ye de considerar, pos, qué grande yera ésti, Melquisedec, a quien entá Abrahán el patriarca dio diezmos del botín. Nel rellatu del llibru de Xénesis, Lot nun apaez nel alcuentru con Melquisedec. Con esta ministración, Abrahán refuerza la so rellación con Dios quien lu bendiz sobremanera.

Delles persones creen que Melquisedec ye una Cristofanía, pero'l llibru de los Hebreos, al paecer, fai una especie d'analoxía ente'l pan y el vinu que dio Melquisedec a Abrahán col ritual instituyíu por Xesús na última cena. A esto añader que'l cristianismu primitivu yera ayenu a les castes sacerdotales hebrees, quien lo veian como una herexía, poro, los primeros sacerdotes cristianos nun podíen derivar de la casta sacerdotal hebrea, asina que nun teníen llinaxe (ensin padre nin madre como Melquisedec).

Melquisedec ye vistu por delles versiones del cristianismu, debíu al pan y al vinu que dio a Abrahán, como una especie de sacerdote profeta qu'executó per primer vegada'l mandatu del Mesíes que llegaría munchos sieglos dempués. So esta tradición, Melquisedec foi'l primer sacerdote cristianu, por ello'l sacerdociu cristianu recibe por nome Sacerdociu de Melquisedec.

Malki-tsédek

Melquisedec o Malki-tsédek nun ye un nome propiu. מַלְכִּי (malki) significa 'mio rey' y צֶדֶק (tsedek) significa 'xusticia'. Nun conocemos el so verdaderu nome namái'l so llamatu : Rei Xustu. Dellos comentaristes apunten a que l'apellativu de 'Tsedek' ye homófonu a Sedec, una deidá pagana adorada pola la tribu cananea de los xebuseos, antes de la conquista de Salem/Yerushalaim pol rei David. Otru exemplu similar ye'l d'otru rei cananéu de Jerusalén llamáu Adoni-sedec Naquellos tiempos dalgunos siguíen fieles a un cultu monolátrico a El-Elion, Dios Peraltu pero nun yeren monoteístes pos yera común rendír cultu a diverses divinidaes, pero reconociendo qu'había siempres una que yera cimera a les demás, daqué compatible cola posterior esistencia d'una trinidá cristiana con una divinidá cimera.

¿Quién invistió a Malki-tsédek como sacerdote d'El Elion? Él mesmu. Tal como faíen casi tolos reis de los pueblos paganos qu'exercíen roles de reis y sacerdotes de dalguna divinidá si ye qu'ellos mesmos non se endiosaben. Malki-tzédek asumió tal rol na vida, creyéndose dignu para tal fin. De nuevu, darréu va apaecer un personaxe qu'asume'l rol de ser fíu de dios, un xeitu de divinidá.

Sobro la referencia de 'Pan y vino' el cristianismu ve en Melquisedec una figura del so cristu, el sumu sacerdote del nuevu pactu, cuando en realidá yera'l costume naquelles dómines ufiertar a los que veníen de la batalla estos dos elementos, pan y vinu. Y Avraham taba llegando victoriosu de la guerra.

De tolo precedente, amás d'en el testu orixinal y los sos comentaristes, hai referencies tamién na Biblia Reina Valera, revisión de 1995; en Pagan Religions: A Handbook for Diversity Training de Kerr Cuhulain, Elyon ye'l dios de la secta edokita o saducea, n'oposición al dios de los levites ; y nel A God of Many Understandings?: The Gospel and a Theology of Religions Todd L. Miles pon n'evidencia a 'El-Elyon' como nome d'orixe paganu.

Mambré

Ver tamién: Sodoma y Lot (bíblicu)

Los trés ánxeles que visiten a Abrahán como prefiguración de la Trinidá. Teofanía nel encinar de Mambré, por Andréi Rubliov. Galería Tretiakov, Moscú.

Abrahán representáu como Padre de Munches Naciones y Padre de los Creyentes. Capitel románicu. Muséu d'Unterlinden, Colmar.

L'asina llamada "Roca Fundacional",^[13] Xerusalén, sitiu onde distintes relixones monoteístes sostienen tuvo llugar la prueba de la fe de Abrahán por aciu el sacrificiu del so fíu.^[14] Ellí precisamente tuvo otrora allugáu'l Sanctasanctórum del Templu y alcuéntrase güei el Domo de la Roca.

Tres el periodu pasáu n'Exiptu, Abrahán, Sarai y el so sobrín Lot, tornaron a Hai en Canaán. Ellí vivieron mientres dalgún tiempu, amontándose los sos fataos, hasta que surdió la discordia ente los pastores de Abrahán y los de Lot. Abrahán entós propunxo a Lot que se dixebraren, dexando a Lot qu'escoyera en primer llugar. Lot escoyó la fértil tierra al este del ríu Xordán y cerca de Sodoma y Gomorra, ente qu'Abrahán vivió en Canaán, treslladándose al encinar de Mambré, cerca de Hebrón, onde construyó un altar al Señor.^[15]

Dempués d'esto, una fuercia invasor dende la Mesopotamia septentrional, dirixida por Codorlaomor, rei d'Elam, atacó y sometió a les ciudaes de la llanura, forzándoles a pagar tributu. Dempués de doce años, estes ciudaes remontáronse. Al añu siguiente, Codorlaomor y los sos aliaos tornaron, ganando a les rebalbes y tomando munchos cautivos, ente ellos Lot. Abrahán axuntó a los sos homes y escorrió a los invasores, ganándolos cerca de Damascu. Al so regresu atopar col rei de Salem, Melquisedec, quien lo bendiz. El rei de Sodoma ufiérta-y a Abrahán el diezmu de los bienes recuperaos como pagu, pero Abrahán refugar, de manera que'l rei de Sodoma nun pudiera dicir «Yo arriquecí a Abrahán».^[16]

Mientres esta dómina, Sarai, al ser maneru, ufiertó a la so esclava, Agar a Abrahán. Agar concibe llueu. Sarai, celosa, trata a Agar duramente, forzándola a fuxir. Cuando ta nel desiertu, el Señor apaecer a Agar (Gn 16:7) y diz-y: "Vuelve a la to señora y humíldate so la so mano", pero prometiéndo-y que'l so fíu tamién va ser el padre d'un ensame». El so fíu llamóse Ismael,^[17] consideráu'l padre de los ismaelitas (beduinos nómades).

Cuando Abrahán tien noventa y nueve años d'edá, el Señor apaézse-y de nuevu y confirma el so pactu con él: Sarai va dar a lluz a un fíu que va ser llamáu Isaac y la casa de Abrahán va deber, a partir d'entós, circuncidarse. Entós diz-y que nun se llamará Abram sinón Abrahán y, dirixiéndose a Sarai, diz-y que yá nun se va llamar asina más, sinón que'l so nome va ser Sara.^[18] Finalmente, y tocantes a Ismael, diz que va niciar doce príncipes, que se van convertir nuna gran nación.

Nel capítulu 18 nárrase l'apaición en Mambré»: Yavé apaecer a Abrahán xunto al encinar de Mambré, acompañáu por dos ánxeles, los trés en forma humana. Acueye a estos güéspedes na so casa y na comida unu d'ellos repitir que Sara va tener un fíu d'ende nun añu. Colar d'ende en direición a Sodoma, en compañía de Abrahán. Ésti intercede ante Yavé diciendo que nun destruya a tola ciudá por un puñáu de pecadores. Asina pide que nun la destruya si atopa primeru cincuenta, depués cuarenta y cinco, dempués cuarenta, trenta, venti y asina hasta diez homes xustos dientro de la ciudá. En caúna de les ocasiones, Yavé respuénde-y que si atopar, va perdonar a tol llugar en considerancia a ellos.

Los dos ánxeles fueron a Sodoma, onde los recibe Lot na so casa. Llueu s'axunta un ensame alredor de la casa de Lot, esixéndo-y que-yos apurra a los dos homes de manera que puedan abusar d'ellos. Lot ufiérta-yos a los so fíes, pero los homes de la ciudá siguen primiéndolu hasta que los ánxeles mancar de ceguera. Pela mañana, dícen-y a Lot que fuxa y que nun mire escontra tres mientres les ciudaes son destruyíes. Sicasí, la so esposa desobedece y queda convertida nuna estatua de sal.^[19]

Dempués d'estos acontecimientos, Abrahán, qu'habita como foresteru en Guerar, fai un pactu col rei Abimelec.^[20] Ye entós cuando naz Isaac, de la so esposa Sara, estéril hasta avanzada edá, que ye consideráu l'únicu herederu (Cf. Gén. 17,19; 21,10-12), que foi padre d'Esaú y Xacob (Israel).

Conveniu Abrahámicu

Una traza recurrente de la historia de Abrahán son los convenios ente él y Dios, que se repiten y reafiten delles vegaes. Cuando a Abrahán dízse-y qu'abandone la ciudá d'Ur Casdim, el Señor promete «Yo voi faer de ti un gran pueblu».^[21]

Dempués de dixebrase de Lot, Dios apaez y promete da-y, a él y la so descendencia, «Tola tierra que tu ves» y que multiplicaría la so posteridá «como'l polvu de la tierra».^[22] Dempués de la batalla nel valle de Sidim, el Señor apaez y confirma la promesa. Más tarde, profetízase que «los tos descendientes van morar como estranxeros nuna tierra estraña, na que van ser esclavos y van vese primíos mientres cuatrocientos años». Abrahán fai un sacrificiu y acepta el conveniu y Yahvé declara: «A la to descendencia doi esta tierra, dende la riega d'Exiptu hasta'l gran ríu, el Éufrates; al quineo, al quineceo, al cadmoneo, al jeveo, al fereceo, a los refaim, al amorreo, al cananéu, al guerguesco y al jebuseo».^[23] Esti conveniu referir a la descendencia de Abrahán al traviés del so fíu Isaac. El pactu nun pasaría, sicasí, a tolos descendientes de Isaac, sinón que de Isaac el conveniu tresmitióse socesivamente a Xacob,^[24] José^[25] y Efraím,^[26] de manera que mientres se profetizaba que'l Mesíes provendría de Xudá, fíu de Xacob, esto ye'l pueblu xudíu, el derechu de nacencia de munches naciones permanecieron con Efraím, fíu de José.^[27]

Cuando Abrahán tenía noventa y nueve años d'edá, el Señor apaézse-y de nuevu pa confirmar el conveniu y diz-y que camude'l so nome de Abram pol de Abrahán. Ordena a Abrahán, amás, que circuncide a tolos varones de la so casa como señal del conveniu.^[18]

El sacrificiu de Isaac

El personaxe de Abrahán ye conocíu pol rellatu del sacrificiu del so fíu Isaac a Dios (Xénesis). Dalgún tiempu dempués de la nacencia de Isaac, el Señor ordenó a Abrahán que-y ufiertara al so fíu en sacrificiu na rexón de Moriah. Según la exéxesis, esti rellatu paez xustificar o enfatizar l'abandonu de la práutica cananea de sacrificar al primoxénitu. Tiense la creencia de que Isaac yera un neñu cuando Dios pidió a Abrahán que sacrificara al so primoxénitu. Esto ye asina, una y bones la pallabra usada na Biblia pa rapazu ye נַעַר (náar) na Xénesis 22:12; que se refier a un rapazu na edá de la infancia o adolescencia. El patriarca viaxó mientres tres díes hasta qu'atopó'l túmulu que Dios amosólu. Ordenó al siervu qu'esperara ente qu'él y Isaac xubíen solos al monte, Isaac llevando la lleña na que sería sacrificáu. A lo llargo del camín, Isaac pregunta una y otra vez a Abrahán ónde taba l'animal pal holocaustu. Abrahán respondía que'l Señor apurriría unu. Xusto cuando Abrahán diba sacrificar al so fíu, torgar un ánxel diciendo:"Nun estiendas la to mano contra'l neñu, nin-y faigas nada; pos agora conozo que yes medrosu de Dios" y nesi llugar dio-y un carneru que sacrificó en llugar del so fíu. Asina se diz, «El monte de Yavé aprove». Como compensa pola so obediencia recibió otra promesa d'una numberosa descendencia y prosperidá. Dempués d'esti acontecimientu, Abrahán nun volvió a Hebrón, campamentu de Sara, sinón que nel so llugar foi a Beerseba, al campamentu de Quetura y ye a Beerseba a onde el siervu de Abrahán llevó a Rebeca, sobrina segunda de Isaac per parte de padre que se convirtió na so esposa.^[28]

Últimos años

Sara morrió a los cientu ventisiete años d'edá y foi soterrada na covarón de los Patriarques cerca de Hebrón, qu'Abrahán mercara a Efrón el jeteo, xunto col campu axacente. Abrahán, recordando por esti fechu, probablemente, la so propia ancianidad, y la consecuente incertidume de la so vida, procura asegurar una alianza ente Isaac y una caña femenina de la so propia familia.

El so siervu (tradicionalmente identificáu con Eliezer) foi unviáu entós a Mesopotamia, p'atopar ente la parentela de Abrahán a una muyer pal so fíu Isaac. Eliezer coló a realizar l'encargu con prudencia, y tornó con Rebeca, fía de Batuel, nieta de Najor, y, arriendes d'ello, sobrina-nieta de Abrahán y sobrina segunda de Isaac. Munchos comentaristes bíblicos creen que Rebeca yera entá una neña cuando se casó con Isaac, ente que Isaac tenía cuarenta años.^[29]

Abrahán vivió abondo tiempu dempués d'estos acontecimientos. Tres la muerte de Sara, tomó otra esposa llamada Cetura y tuvo con ella seis fíos, Zimram, Jocsán, Medán, Madián, Isbac y Súa.^[30]

Abrahán morrió a los cientu setenta y cinco años d'edá. Foi soterráu en Hebrón xunto cola so muyer y el restu de la so familia (Sara, Isaac, Xacob, Rebeca y Lea) no que se conoz como Balta de los Patriarques (Macpela); los restos del patriarca fueron depositaos al pie d'aquellos de la so amada Sara.^[31]

Abrahán nel imaxinariu coleutivu

• 
  El sacrificiu de Isaac. Mosaicu bizantín por Marianos y Janina. Sinagoga de Beit-Alfa, Israel, sieglu VI Ficheru:North
• 
  Miscellánea hebréu-francesa, c. 1278-98. La páxina de la derecha, foliu 521b, presenta un medallón con Abrahán a puntu de sacrificar a Isaac y l'ánxel deteniéndolo.
• 
  Abrahán a puntu de sacrificar Isaac y la intervención del ánxel. Oleu por Rembrandt

Referencies

1. Afirmao en: The Jewish Time Line Encyclopedia, New Updated Edition. Páxina: 15. Autor: Mattis Kantor. Llingua de la obra o nome: inglés. Data d'espublización: 2004.
2. Afirmao en: The Jewish Time Line Encyclopedia, New Updated Edition. Páxina: 17. Autor: Mattis Kantor. Llingua de la obra o nome: inglés. Data d'espublización: 2004.
3. Esti términu apaez na traducción al asturianu de la Biblia: Sociedad Bíblica (2021). La Biblia en llingua asturiana. ISBN 978-84-8083-864-1.
4. Küng, Hans. El xudaísmu. Pasáu, presente y futuru, Barcelona: Círculu de Llectores, 1994, páxs. 26 y ss.
5. Xénesis 11 (Reina Valera 1995); Xénesis 11:26 (Biblia Paralela).
6. Imaxe tomada nes contornes de Nassiriyah.
7. Xénesis 11:28 (versión múltilingüe). El términu "Ur Kasdim " figura na Torá (Xénesis 28). Basaes na Septuaginta, qu'emplega "país de los caldeos", les subsecuentes versiones de la Biblia referir a "Ur de los caldeos". Na Septuaginta (sieglos III-II e.C.), el términu "kasdim" ye acomuñáu colos caldeos, pero los vocable emplegaos pa referise a Caldea na Antigüedá presenten el raigañu k.l.d. (acadiu: Kaldo, araméu: Kaldu, griegu: Kaldía) y ella non necesariamente ye sinónimu de k.s.d. En términos de precisión histórica, onde los setenta escribieron "país de los caldeos" acasu tendríen de traducir "país de los sumerios". "País de los caldeos" deber al momentu tardíu en que s'ellaboró la Septuaginta y a que quien la traducieron nun fueron historiadores nin xeógrafos, sinón persones cultes qu'escribieron a partir de la conocencia qu'entós disponíen. Con respectu al términu Ur entá esisten ciertes diverxencies tocantes a la so llocalización precisa. Llargamente mayoritaria ye la identificación del "Ur bíblicu" col Ur mesopotámicu, siendo esta identificación tamién la más consensuada. Dientro de la tradición xudía (relixón ya investigación), dicha asociación ye hexemónica y el Ur mesopotámicu amás ye entendíu como llugar natal de Abrahán (Jewish Encyclopedia: Abrahán; The Jewish People, Xerusalén: Keter, 1973, 1; M. Coogan, Y.L. Feinstein y P. Freedman, The Book of Religions, Londres: Kindersley, 2013: "Abrahán, nacíu na ciudá estáu mesopotámica d'Ur"). H.W.F. Saggs (1979), Josephine Bacon y Martin Gilbert (1990), Karen Armstrong (1993), Hans Borger (1999) y Allan Millard (2001) identifiquen "Ur Kaśdim" con Ur (Monde du judaïsme, ed. Y. Kedourie, Londres y París: Thames & Hudson, 2003, p. 40; Bacon y Gilbert, Civilização xudaica, Lisboa: Dinalivro, 2003, p. 10; Armstrong, A Story of God, Nueva York: Ballantine, 1994, pp. vii, 11; Borger, Uma história do povo judeu, San Pablo: Séfer, 2008, tomu 1, p. 22; A.R. Millard, "Where Was Abrahán's Ur?", Biblical Archaeology Review, mayu-xunu de 2001). Diverxente ye'l puntu de vista de Cyrus Gordon (Journal of Near Eastern Studies, 17, 1958, p. 28; "Abrahán of Ur", Hebrew and Semitic Studies, Oxford: Clarendon, 1963, páxs. 77–84; H. Shanks, "Abrahán's Ur", BAR 26/1, xineru-febreru 2000; Center for Online Judaic Studies, consultáu 25 d'agostu de 2014).
8. Xénesis. Jarán ye conocida tamién como Van Faer, Siria (Borger, p. 22).
9. Según el testu bíblicu:
   

   "Dexa la to tierra natal y la casa del to padre, y ve al país que yo te voi amosar. Yo voi faer de ti una gran nación y te voi bendicir; engrandeceré el to nome y vas ser una bendición. Voi Bendicir a los que te bendigan y voi arrenegar al que te arreniegue, y por ti bendirán tolos pueblos de la tierra".

   Xénesis 12,1-3

10. Xénesis
11. Xénesis
12. Xénesis
13. Hebréu: אבן השתייה, Even Hashetiá; árabe: صخرة, Sajrah
14. Trátase d'una tradición d'importancia particularmente pal xudaísmu y l'islam. El xudaísmu y el cristianismu consideren que'l fíu de Abrahán que diba ser sacrificáu yera Isaac; l'islam considera que yera Ismael.
15. Xénesis
16. Xénesis
17. Xénesis
18. Xénesis
19. Xénesis
20. Xénesis
21. Gn, 12:1-7.
22. Gn, 13:14-17.
23. Gn, 15.
24. Gn, 27.
25. Gn, 48:3-4.
26. Gn, 48:17-19.
27. 1ᵉʳ Llibru de les Cróniques, 5:1-2. Con tou, los efraimitas fueron ganaos polos asirios nel añu 722 e.C. y tremaos por tol Imperiu Asiriu, polo que la so identidá güei perdióse. Munchos grupos intentaron reclamar dicha identidá y la mayor parte d'estos grupos tán n'América, Gran Bretaña y Australia, esto ye, llugares que nun se correspuenden colos especificaos nel pactu con Abrahán. Vease Israelismo británicu.
28. Xénesis
29. Xénesis
30. Xénesis
31. Xénesis y Xénesis

Bibliografía

• Bacon, Josephine, y Martin Gilbert. Civilização xudaica, Lisboa: Dinalivro, 2003
• Borger, Hans. Uma história do povo judeu, San Pablo: Séfer, 2008, tomu 1
• Dubnow, Simón. Manual de la historia xudía: dende los oríxenes hasta los nuesos díes, Buenos Aires: Sigal, 1977
• Kedourie, Elie, ed. Monde du judaïsme, Londres y París: Thames & Hudson, 2003
• Sei-Rajna, Gabrielle. L'abecedaire du Judaïsme, París: Flammarion, 2000

Enllaces esternos

• Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Abrahán.
• Abrahán na Enciclopedia Católica
• Abrahán na GEE de la Ilesia SUD (mormona)
• "Viaxe y vida del patriarca Abrahán" ye un mapa que se remonta a 1590