Bitcoin

Plantía:Descomanadamente detalláu

Bitcoin

Bitcoin Core
Desendolcador(es)	Satoshi Nakamoto ^(es)
Versión inicial	3 xineru 2009
Escritu en	C++
Sistema operativu	Windows, GNU/Linux, Mac OS X
Tipu	software llibre, protocolu de comunicación, Blockchain, moneda, moneda de reserva ^(es) , criptoactivo ^(es) , criptomoneda ^(es) , moneda de cursu llegal y sistema de pago ^(es)
Llicencia	MIT License
Orixe del nome	bit y moneda
Más información
Sitiu web	Web oficial
Etiqueta de Stack Exchange	Stack Exchange
GitHub	bitcoin

Familia:	Familia de protocolos d'Internet
Usu:	Pagos electrónicos
Puertu:	8333/TCP[1]
Bitcoin nel modelu TCP/IP
Aplicación	Bitcoin
Tresporte	TCP
Internet	IP (IPv4, IPv6)
Enllaz	Ethernet, Token Bus, Token Ring, FDDI ...
Especificación del protocolu
[editar datos en Wikidata]

Bitcoin (signu: ₿ ; abr.: BTC, XBT)^[2] ye un protocolu y rede P2P que s'utiliza como criptomoneda, sistema de pagu^[3] y mercancía.^{[4][nota 1]} La so unidá de cuenta nativa tamién denomínase bitcoin. Eses unidaes son les que sirven pa contabilizar y tresferir valor polo que se clasifiquen como moneda dixital.^[5] Concebida en 2009,^[6] desconozse la identidá última del so creador o creadores, apaeciendo col seudónimu de Satoshi Nakamoto. Sofitar na teunoloxía de «cadena de bloques», difícilmente falsificable y asemeyáu a un gran llibru contable, públicu y distribuyíu, nel que queda reflexáu l'históricu de toles transaiciones.^[7]

Bitcoin carauterizar por ser descentralizáu, esto ye, nun ta sofitáu por nengún gobiernu o bancu central^[8][9] y «escarez de seguridá xurídica».^[10] Utiliza un sistema de prueba de trabayu pa torgar el doble gasto (qu'un mesmu bitcoin seya utilizáu delles vegaes) y algamar el consensu ente tolos nodos qu'integren la rede intercambiando información sobre una rede non confiable y potencialmente comprometida (resuelve'l problema de los xenerales bizantinos).^[11] Les transaiciones nun precisen d'intermediarios y el protocolu ye códigu abiertu.

Bitcoin, y polo xeneral les criptomonedes, son un proyeutu innovador en constante evolución y cambéu. Esiste un ciertu consensu nel potencial de la criptomoneda o dineru dixital, agorando un futuru nel qu'estes van pasar a constituyise nun sistema d'intercambiu universal. La so teunoloxía, blockchain, puede resolver los problemes de seguridá que suponen los intercambios descentralizaos ente iguales, pudiendo ser d'aplicación en bien diversos campos.^{[nota 2]} Sicasí, les actuales criptomonedes, el bitcoin ente elles, suelen comparase por dellos autores con planteamientos asemeyaos al esquema Ponzi anque los mesmos informes esclarien qu'esisten fuertes diferencies ente un esquema Ponzi cola teunoloxía y los procesos que sofiten al bitcoin.^[12][13]

El calter de Bitcoin ye altamente especulativu, desregulado, polo qu'escapa a cualquier control fuera del propiu sistema Bitcoin, tando'l so futuru n'entredichu (avientu 2017). Dellos economistes atribúyen-y un valor cero, con signos de devasar los estragales que lu llevaríen al esbarrumbe, anque xeneralmente estes opiniones nun correspuenden a espertos na teunoloxía. Sicasí, si'l planteamientu d'estos economistes fuera correutu, al nun tar sofitáu por nengún bien tanxible, gobiernu, entidá financiera o económica, y si la teunoloxía nun llograra sofitalo, los sos posesores atoparíense indefensos ante la baxada de preciu.^[14][15]

Historia

Cronoloxía

Dende la década de 1970, l'usu de firmes dixitales basaes en criptografía de clave pública apurrió un fuerte control de propiedá.^{[16][nota 3]} Sobre la base de la criptografía de clave pública, en 1998 Wei Dai describe b-Money,^[17] una solución descentralizada al problema de pagos electrónicos. Darréu, Nick Szabo y Hal Finney estienden y complementen el trabayu de Wei Dai.

En 2008, Satoshi Nakamoto publicó un artículu na llista de criptografía de metzdowd.com onde describe'l protocolu Bitcoin.^[16][18][19]

El 3 de xineru de 2009, la rede P2P de Bitcoin entra en funcionamientu cola publicación del primer programa veceru, de códigu abiertu, y la creación de los primeres bitcoins.^[20] Hasta la invención de Bitcoin yera obligáu que tolos pagos nel comerciu electrónicu enriárense al traviés d'entidaes centralizaes d'enfotu,^[21] xeneralmente bancos y otres empreses financieres, que xestionaben el siguimientu de toles transaiciones.

Economía

Bitcoin
País	El Salvador y República Centroafricana
Entidá emisora	ensin valor
Primer emisión	3 xineru 2009
Símbolu	₿
Web oficial

Tipu de cambéu BTC-USD dende la so creación^[22]

Adopción

Delles empreses y pequeños negocios acepten bitcoins como mediu de pagu^[23] pa servicios de too tipu, como telefonía, agospiamientu de webs, tarxetes regalo, asesoría llegal, turismu, y otros. El so ámbitu internacional y el fechu de que los usuarios pueden comerciar con un ciertu anonimatu, fixo posible que s'abrir pasu en sectores cada vez más regulaos, como apuestes en llinia y partíes de póker.^[24]

Les multinacionales Microsoft,^[25] Dell,^[26] Time Inc.^[27] y Dish Network^[28] dexen el pagu con bitcoins, según Virgin Galactic^[29][30] y Reddit,^[31] ente otros. Paypal anunció en setiembre de 2014 qu'empezó a preparar el so sistema p'aceptalos.^[32]

Nel añu 2011, Wikileaks solicitó sofitos en bitcoins^[33] tres el bloquéu orquestado polos procesadores de pagu electrónicu Visa, MasterCard y PayPal. Tamién delles organizaciones como Fundación Wikimedia,^[34] Fundación Mozilla,^[35] Internet Archive,^[36] Free Software Foundation,^[37] Freenet,^[38] Electronic Frontier Foundation^[39] y otres más, acepten anguaño donaciones en bitcoins.

Los intercambios a divises nacionales llevar a cabu al traviés d'oficines per Internet,^[40] persona a persona^[41] y en caxeros automáticos especializaos.^{[42][43][44][45]}

N'ochobre de 2013, el bitcoin perdió más d'un 25% del so valor al ser cerrada pol FBI la web Silk Road, mercáu negru online de tráficu de drogues qu'utilizaba esta moneda como mediu de pagu.^[46]

El 27 de payares de 2013, el bitcoin superó l'estragal de los 1000 dólares per primer vegada, atropando una medría de 4000 % dende l'empiezu de dichu añu.^[47] Esti fechu foi posible, en parte, debíu al analís y a la respuesta ufiertada pol Senáu de los Estaos Xuníos.^[48]

N'avientu de 2013, la empresa de capital riesgu Andreessen Horowitz anunció qu'invirtiera un total de 25 millones de dólares nel procesador de pagos Coinbase. Coles mesmes, Li Ka-Shing entró a formar parte del accionariado de Bitpay al traviés de Horizons Ventures.

En xineru de 2015, la startup española Bit2Foime'l primer serviciu nel mundu que dexó camudar bitcoins a euros utilizando más de 10 000 caxeros de la infraestructura esistente n'España.^[49]

En marzu de 2015, el gobiernu del Reinu Xuníu fixo públicu los beneficios y riesgos de les monedes dixitales, según los siguientes pasos a siguir p'asitiar una posición oficial al respective del so usu.^[50]

En xunu de 2017, l'estándar Unicode añadió'l puntu de códigu O+20BF como representación del símbolu de Bitcoin.^[51]

N'avientu de 2016, Blockchain informó que superara los 10 000 000 de carteres Bitcoin nel so serviciu MyWallet,^[52] ente que Coinbase algamaba 5 200 000 usuarios, 11 400 000 carteres y 45 000 comerciantes,^[53] mientres Bitpay aceptaba más de 60 000 comerciantes al traviés de la so plataforma.^[54]

En xunu de 2018, el preciu d'un bitcoin ronda los 5500 euros,^[55] polo que teniendo en cuenta'l númberu total de bitcoins minaos, la base monetaria del sistema supera los 90 000 millones d'euros.^[40]

La criptomoneda dio'l saltu dende'l ciberespaciu a comercios allugaos en distintes ciudaes del mundu (Nueva York, Londres). N'España, dellos comerciantes y usuarios de Bitcoin alcordaron el so usu en diversos establecimientos de la cai Serrano de Madrid. Tamién en Barcelona tán desenvolviendo una estratexa similar p'allugar distintes tiendes onde pueden usase los bitcoins na zona de la Ciutat Vella.^[56]

Diferencies coles monedes nacionales

Ufierta total de bitcoins nel tiempu.

Anguaño, cuasi la totalidá de les divises nacionales, como l'euru o'l dólar, son dineru fiduciario. Esto ye, los bancos centrales emiten moneda por aciu la creación de delda^[57] que se multiplica al traviés de los bancos comerciales y el sistema de reserva fraccionaria. El bitcoin, tamién con calter fiduciario, utiliza un sistema de prueba de trabayu p'asemeyar el mináu de materies primes.^[58]

Ensin un valor intrínsecu tanto'l bitcoin como'l papel moneda, a favor d'esti postreru xuega'l respaldu de gobiernos y bancos centrales, en cuantes que'l bitcoin escarez d'esi respaldu y el so funcionamientu (solo puede salise y recuperar los fondos si otros usuarios tán dispuestos a mercalos) asemeyar a un esquema Ponzi o estafa piramidal na que se recupera lo invertío cuando s'apurren nuevos fondos al sistema.^[59]

Otru problema recurrente ye si Bitcoin funciona como un esquema Ponzi o non. Los usuarios ingresen al sistema mercando Bitcoins contra monedes reales, pero solo pueden salir y recuperar los sos fondos si otros usuarios deseyen mercar los sos Bitcoins, esto ye, si los nuevos participantes deseyen xunise al sistema. Pa munches persones, esto ye carauterísticu d'un esquema Ponzi

Bancu Central Européu

Pol fechu de que'l preciu de los bitcoins averar al costu marxinal de producción,^[60] amás de que nun tán suxetos a shocks d'ufierta nel sentíu tradicional de términu y que la so escasez nun ye «natural» sinón xenerada al traviés d'un algoritmu matemáticu, l'economista George Selgin califica a Bitcoin como materia primo sintética.^[60]

Los sos siguidores consideren que los bitcoins tendríen toles carauterístiques necesaries pa ser consideráu dineru.^[61] Ye escasu, altamente divisible (hasta ocho decimales), mestu en valor (una direición puede contener millones d'euros), bono d'almacenar y de tresportar, durable, homoxéneu (cada unidá ta valorada de la mesma forma), darréu reconocible col software fayadizu y resistente a falsificaciones. Coles mesmes, la posesión de la clave privada ye control. Les claves privaes pueden guardase nuna cartera electrónica o xenerase a partir d'una frase más o menos llarga, que ye abonda con memorizarla.^[62] Esta postrera carauterística, xunida al fechu de que la direición Bitcoin ye un seudónimu y nun reflexa la identidá real del so propietariu, fai que los bitcoins sían difíciles de confiscar^[63] o de contener por aciu control de capitales.

La base monetaria pórtase cada cuatro años como una serie xeométrica de razón 1/2, que nel llargu plazu avérase, pero nunca algama, los 21 millones de bitcoins.^{[nota 4]}

Integración col sistema financieru tradicional

Ente los años 2010 y 2011 empezar a crear cases de cambéu que dexaben la compraventa de bitcoins al traviés de tresferencies bancaries. A estes siguieron el procesadores de pagu que faíen posible a los negocios aceptar bitcoins ente que simultáneamente los comerciantes cobraben l'importe de les ventes direutamente nes sos cuentes bancaries na moneda de cursu llegal del so país.

En 2015 empieza la incorporación de vehículos financieros que dexen la compraventa de bitcoins por instituciones d'inversión coleutiva. En mayu de 2015 instáurase'l Bitcoin Investment Trust (GBTC) nel OTCQX Best Marketplace, convirtiéndose nel primer vehículu d'inversión nel mercáu OTC de los Estaos Xuníos,^[66] dexando a los inversores cumplir les regulaciones financieres^[67] y coles mesmes retrucar el movimientu del preciu del bitcoin, evitando'l riesgu de la compra direuta del subxacente y el so almacenamientu seguru. Esi mesmu mes llanzóse'l ETN Bitcoin Tracker One, con sede en Suecia, disponible en 179 países dende Interactive Brokers^[68] y accesible tamién dende los terminales Bloomberg al traviés del ticker COINXBT.^[69]

En mayu de 2015, la casa de cambéu itBit anunció que creara la itBit Trust Company a partir de la concesión d'una escritura de constitución como empresa de cambéu de divises pol Departamentu de Servicios Financieros del Estáu de Nueva York (NYDFS) y regulada poles lleis bancaries del estáu de Nueva York. Convertíase asina na primer casa de cambéu de bitcoins en plena conformidá cola llei de Nueva York y la llei federal, apurriendo tamién proteición al traviés del FDIC pa los depósitos en dólares.^[70][71]

En xunu de 2015, la empresa Overstock llanza'l primera bonu na cadena de bloques de Bitcoin por un valor total de 500 000 dólares.^[72] N'ochobre de 2015, un hedge fund tomó emprestáu aiciones de los 30 valores que formen parte del Dow Jones por aciu un contratu na cadena de bloques de Bitcoin.^[73] N'avientu de 2015, la SEC aprobó'l plan de Overstock d'emitir aiciones de la empresa na cadena de bloques de Bitcoin^[74] y finalmente estes empezaron a emitir n'avientu de 2016.^[75]

N'abril de 2016, la Financial Conduct Authority del Reinu Xuníu concede una llicencia de dineru electrónico a la empresa Circle. Esta llicencia ye la primera que s'otorga a una compañía de Bitcoin y ye válida en tola Xunión Europea. L'alianza con Barclays dexa a Circle utilizar les cuentes bancaries de los sos veceros y el restu de la infraestructura del bancu por que per primer vegada cualquier veceru nos Estaos Xuníos o Reinu Xuníu pueda unviar dólares o llibres esterlines instantáneamente y ensin comisiones.^[76][77]

N'avientu de 2016, aprobar nos Estaos Xuníos el primer fondu de pensiones qu'invierte en bitcoins; dexa desgravaciones fiscales y ta respondida por pol Internal Revenue Service.^[78]

N'avientu de 2017, el Chicago Board Options Exchange y el Chicago Mercantile Exchange empezaron la comercialización de contratu de futuros futuros sobre bitcoins según la regulación aplicada pola Commodity Futures Trading Commission.^[79]

Llexislación

En setiembre de 2012 creóse la fundación Bitcoin Foundation, una organización ensin ánimu d'arriquecimientu, a semeyanza d'otres como l'Apache Software Foundation o la Linux Foundation, pa estandarizar, protexer y promover el bitcoin,^[80][81] y caltenelo fiel a los sos principios fundamentales: una economía que nun dependa de la política, abierta ya independiente.^[82]

A mediaos de 2013, empezar a definir en dellos países la situación llegal del bitcoin y de los casa de cambéu axentes de cambéu que s'utilicen pa intercambialo por otres monedes.^[83]

Nos Estaos Xuníos, la Financial Crimes Enforcement Network (FinCEN), que ye una axencia del Departamentu de l'Ayalga de los Estaos Xuníos, rique que les cases de cambéu que dexen el comerciu de bitcoins por monedes nacionales, cumplan les regulaciones contra'l llaváu de dineru.^{[84] [85]} Esto implica rexistrar la información personal de los sos veceros de la mesma forma que lo faen les instituciones financieres tradicionales. Los usuarios de bitcoin tán fuera del algame de la FinCEN, y nun precisen rexistrase nin caltener contabilidá de les sos actividaes pa esta axencia.^[84][85]

N'Alemaña, la inversión en bitcoins tien un tratu similar al d'otros activos como l'oru.^[86] La so venta ta llibre d'impuestos si caltiénense siquier mientres un añu.^[87][88] En casu contrariu, se grava a un tipu fixu del 25 %, colos primeros 600 euros exentos de tributación.^[87][88]

L'aplicación del IVA a les ventes de bitcoins ye una tema n'evolución na Xunión Europea con notables diferencies ente países. A entamos del 2015 n'España determinóse que la venta de bitcoins ta exenta del IVA.^[89] En Suecia sicasí tomaron la decisión de referir a la Xunión Europea a los efeutos de dirimir la tema.^[90] Darréu n'Europa, a finales d'ochobre de 2015, el Tribunal de Xusticia de la Xunión Europea (TJUE), declaró mercar-venta de bitcoins exenta del pagu de IVA, oldeando asina'l so comerciu al d'otros mercaos de divises.^[91]

El 4 de setiembre de 2017 el Banco Popular de China prohibió que les empreses del país asitiaren criptodivisas como métodu pa financiase, la noticia provocó una fuerte baxada de la so cotización.^[92]

Discutiniu

Les crítiques a Bitcoin encontar en dos aspeutos. Per un sitiu, les repercusiones que puede tener sobre los mesmos usuarios de la moneda; por otru, les repercusiones sobre la sociedá nel so conxuntu, pol so potencial de tresformar les rellaciones ente los ciudadanos.

Los usuarios actuales del bitcoin podríen sufrir perdes patrimoniales nel casu d'un amenorgamientu del so usu pol acabamientu del enfotu nel protocolu o la moneda, pola volatilidá del tipu de cambéu, pola perda irreversible de fondos por cuenta de robos nes cases d'intercambiu, errores nel software, virus informáticos, ataques de denegación de serviciu, etc.

Los defensores de Bitcoin argumenten que nenguna organización nin individuu puede controlar Bitcoin y la rede permanez segura anque non pueda confiase en tolos sos usuarios. Sía que non, les firmes de seguridá alverten ante la posibilidá de robu del códigu a cualquier usuariu o los ataques informáticos contra les cases de cambéu. Los pirates informáticos diseñen programes pa esi robu. Los analistes de Kaspersky sopelexaron la identificación del troyanu CryptoShuffler, por casu, diseñáu pa camudar les direiciones de les carteres de criptomonedes de los usuarios nel portapapeles del dispositivu infestáu. Puesto que les operaciones realizaes non pueden anulase y ye anónimu, cualquier robu de datos nun tien solución.^[93]

Per otru llau, la sociedá podría tresformase significativamente si l'usu del bitcoin consiguiera ser más o menos xeneralizáu. Los bancos centrales veríen llindada la so influyencia sobre los sistemes de pagu, regulación, estabilidá financiera, política monetaria y estabilidá de precios.^[94] L'anonimatu de Bitcoin puede simplificar la compra de drogues y otres mercancíes illegales, el llaváu de dineru y la fuximientu d'impuestos.^[94] Los gobiernos podríen treslladar la presión impositiva escontra otros activos más fáciles de vixilar pa compensar les perdes d'ingresos.

En mayu de 2013, el Departamentu de Seguridá Nacional de los Estaos Xuníos empezó a investigar a la web Mt. Gox,^[95] empezando n'ochobre del mesmu añu l'actuación del Federal Bureau of Investigation (FBI) contra la web Silk Road.^[96] La bancarrota de la plataforma d'intercambiu Mt.Gox, qu'en febreru de 2014 sumió con 650 000 bitcoins de los sos depositantes,^[97] sollertó sobre la conveniencia de regulación d'esti tipu d'entidaes. Tres el colapsu, la presidenta de la Reserva Federal, Janet Yellen, informó que Bitcoin ye una innovación que s'atopa al marxe del sistema bancariu y que por tanto nun taba autorizada pa regulalo.^[98] El Bancu Central Européu indica que nun esiste proteición de depósitos pa fondos en bitcoins, y que ye'l mesmu usuariu'l que tien de faer frente direutamente a toos esos riesgos.^[94]

La operación normal de Bitcoin realizar sol supuestu de la llibre y permanente disponibilidad de la conexón a otros ordenadores al traviés d'Internet. En tiempu de guerra, diversos factores como eventuales ataques militares a la infraestructura d'Internet o prohibiciones gubernamentales de conexón al esterior (de forma similar a les güei esistentes en Turquía o China) podríen atrabancar la verificación de les transaiciones de bitcoins.

Como'l bitcoin nun ta sofitáu pol gobiernu de nengún país, nun se rixe pola normativa del Fondu Monetariu Internacional. Por esta razón, si'l bitcoin algamara un valor significativu, podría llegar a suponer una amenaza a la estabilidá de les divises por aciu la puesta en marcha d'ataques especulativos, sacantes que'l mesmu Fondu Monetariu Internacional desenvolviera dalgún métodu fuera de la normativa actual pa evitalo.^[99]

Tailandia y China fueron los primeros países en prohibir l'usu del bitcoin al entender que «nun cumplen los requisitos pa ser consideraos una moneda de cursu llegal», nun pudiendo usase como moneda, anque esto nun desautoriza'l so usu ente los ciudadanos sol so propiu riesgu.^[100]

En Colombia, la Superintendencia Financiera publicó una circular en marzu de 2014 (carta circular 29 de marzu de 2014), na cual alviértese sobre los riesgos implicaos nes operaciones realizaes con monedes virtuales como'l Bitcoin, y recuerda que les entidaes vixilaes pola Superintendencia «(...) nun tán autorizaes pa curiar, invertir nin Entemediar con estos preseos», una y bones el Bitcoin nun se considera un activu que tenga equivalencia cola moneda llegal de cursu en Colombia. Acordies colos criterios emitíos pol Fondu Monetariu Internacional, tampoco-y lo considera una divisa, «(...)yá que nun cunta col respaldu de los bancos centrales d'otros países». Sicasí, esto nun constitúi una prohibición por que los ciudadanos empleguen y efectúen intercambios con esta moneda, anque la circular ye clara al especificar que la responsabilidá de conocer y asumir los riesgos relativos al usu de la mesma correspuende totalmente a les persones.^[101]

Na seronda de 2015, el bitcoin aumentó'l so valor un 97 %, superando los $490. El Financial Times realizó un estudiu y concluyó qu'esa rápida tasa de crecedera taba acomuñada a la popularidá de les red socio-financieres MMM del empresariu rusu Serguéi Mavrodi.^[102]

En payares de 2015 arriendes de los atentaos atribuyíos a ISIS en París, Bitcoin volvió saltar a los titulares, apuntándose como una de les posibles víes de financiamientu que podríen tar utilizando los grupos terroristes. Magar que nun se presentó nenguna evidencia concluyente, la Xunión Europea estudia métodos de control pa toos aquellos medios que sirvan pa realizar transaiciones non bancaries.^[103]

Software

Programes veceru

Captura de pantalla de Electrum.

Anque esisten monedes^[104] y billetes fabricaos por particulares y empreses, de normal pa poder comerciar con bitcoins utilícense programes veceru,^{[nota 5]} que pueden ser aplicaciones natives o aplicaciones web.

Aplicaciones natives

Les aplicaciones natives^[105][106] instálense o s'executen direutamente n'ordenadores o en dispositivos móviles.^{[nota 6]} Tamién pueden executase automáticamente cuando l'usuariu clica nun navegador web sobre un enllace que cumple col formatu del URI scheme de bitcoin según la especificación rexistrada n'IANA.^[107]

Bitcoin Core ye l'únicu programa qu'implementa totalmente el protocolu, protexendo la rede, y considérase la referencia na que se sofiten el restu de veceros esistentes. Bitcoin Core precisa descargar dafechu la cadena de bloques y almacenala llocalmente, qu'a xunu de 2018 ocupa aproximao 175 GB,^[108] lo que puede llegar a tardar dellos díes. El so usu solo encamiéntase pa usuarios avanzaos que deseyen apurrir a la estabilidá de la rede.

Aplicaciones web

Les aplicaciones web solo precisen d'un navegador, y por tanto tán accesibles dende toles plataformes, yá sían d'escritoriu (Windows, Linux, Mac OS X) o móviles (Android, iPhone, BlackBerry, tabletas, etc).

Delles aplicaciones web apurren seguridá adicional nel accesu a los bitcoins por aciu l'usu d'autenticación de dos factores con mensaxes SMS, corréu electrónicu, dispositivos específicos y Google Authenticator.^[109]

Comerciu electrónicu

Esisten complementos pa la mayor parte de les plataformes de comerciu electrónicu, como WordPress, Drupal, Zen Cart, PrestaShop, Magento y otros.^[110]

A partir d'una única grana, dellos comerciantes xeneren carteres deterministes que les sos direiciones Bitcoin pueden asignase a un pagador distintu pa simplificar el so siguimientu. Utilízase'l términu cartera determinista pa indicar que toles direiciones d'esa cartera tán dafechu determinaes pola grana. Esto ye, ye abondu con protexer la grana pa xenerar consistentemente la mesma secuencia de direiciones Bitcoin de les que se tien el control. Les direiciones xeneraes por una única grana son virtualmente ilimitaes.^[111]

Programación

Bitcoin Core apurre una API en JSON-RPC p'aportar a la rede Bitcoin.^[112] Ye habitual que los desarrolladores prefieran programar en manera regtest, que dexa desenvolver nuna cadena de bloques privada con control total de la redolada, creación de transaiciones con confirmaciones instantánees y ensin necesidá de gastar bitcoins reales.^[113]

BitcoinJ ye una biblioteca popular pal llinguaxe Java.^{[114][115][116]} Conéctase direutamente a la rede Bitcoin, nun precisa d'entidaes d'enfotu y descarga una versión amenorgada de la cadena de bloques. Forma parte del códigu de Multibit^[117] y del Bitcoin Wallet pa Android y Blackberry OS.^[118] Tamién puede aportase a BitcoinJ en Ruby al traviés de JRuby.

Pycoin ye una biblioteca popular para Python.^[119]

BitcoinJS ye una biblioteca popular para Javascript.^[120] Bitcore apurre una API p'aportar a la rede Bitcoin al traviés de Javascript y Node.js.^[121][122]

Tratamientu seguru de bitcoins

Intercambiu seguru

Cartera hardware Trezor

Toles plataformes guarden la cartera electrónica nun ficheru con extensión .dat. La mayor parte de los veceres actuales dexen el cifráu d'esti ficheru, de forma que se llinde que dalgún malware pueda tener accesu direutu a les claves privaes conteníes nél. Sicasí, la so seguridá nun ye total, yá que ye posible que keyloggers maliciosos rexistren les pulsaciones del tecláu pa prindar la contraseña de cifráu y, n'última instancia, tramiten el robu de fondos.

Pa poder llevar a cabo transferencia dafechu segures, dellos veceros dexen roblar transaiciones en manera desconectada, de forma que les claves privaes nunca tean coneutaes a la rede, y el riesgu de robu por software maliciosu seya nulu.^[123]

Per otru llau, el mesmu protocolu Bitcoin dexa l'usu de multifirma, que tamién amenorga práuticamente a cero'l riesgu de robu de fondos, yá que pa poder llanzar una transaición precisaríase más d'una clave privada,^[124] que pueden tar guardaes en dispositivos distintos.

Almacenamientu seguro

Amás del usu habitual de los bitcoins como mediu d'intercambiu, munchos usuarios tamién lu utilicen como almacén de valor. Pa ello ye obligáu tomar procuros similares cola cartera electrónica a les que se tendríen protexendo'l dineru n'efeutivu, yá que al igual qu'esti postreru, los bitcoins tienen como beneficiariu al portador y, al igual qu'aquel, ye difícil sigui-y la pista.

La forma más habitual de protexer los bitcoins ye realizar delles copies idéntiques de la cartera, cifraes con una contraseña fuerte, y guardales físicamente en dellos soportes USB y na nube. Dellos usuarios más avanzaos prefieren l'usu de ferramientes pa xenerar particiones secretes que dexen negación plausible, l'aplicación d'esteganografía, o inclusive xenerar la clave privada namái a partir d'una frase memorizada,^[62] ensin necesidá de nengún soporte físicu.

Otros opten a cencielles por imprimir en papel la clave privada en formatu numbéricu o en QR y guardala nun llugar seguru.^[125]

Privacidá

Caxeru automáticu

Si un usuariu quier funcionar de manera anónima na rede, ye condición indispensable que nun faiga pública la rellación ente la so identidá na vida real y les sos direiciones Bitcoin.^[21] Per otru llau, delles organizaciones ya individuos pueden acomuñar de manera intencional les sos identidaes coles sos direiciones p'apurrir un ciertu grau de tresparencia. Por esta razón, dellos autores prefieren clasificar a Bitcoin como una rede basada en seudónimos en llugar d'una rede anónima. L'usu de seudónimos, al contrariu que l'anonimatu, ufierta la posibilidá de xenerar una reputación y enfotu ente los usuarios.

Pa facilitar l'analís de tolos movimientos, dellos sitios web apurren información actualizada de toles transaiciones, incluyendo variables amestaes como'l númberu de bitcoins en circulación, númberu de transaiciones per hora y tarifes de transaición en cada intre.^[126] La representación gráfica habitual p'auditoríes llindaes faise al traviés de dendrogrames.^[127]

Como'l nucleu del protocolu Bitcoin nun cifra nengún tipu d'información, toles transaiciones son públiques^[58] y cualquier observador esternu puede analizar en cualquier momentu'l so conteníu, l'orixe y el destín de tolos mensaxes. Esta carauterística oldea col modelu bancariu tradicional que despinta les transaiciones del escrutiniu públicu.^[58]

Protocolu

El protocolu Bitcoin sofítase sobre la pila de protocolos TCP/IP aprovechando los servicios de TCP, de normal al traviés del puertu 8333 anque puede camudase.^[128] A partir d'esti protocolu constrúi una rede de nodos superpuesta a Internet. Los nodos de la rede formen una rede de pares onde tolos nodos pueden igualmente aprovir y consumir servicios mientres collaboren vía un serviciu de consensu.^[129]

Direiciones

Tou participante de la rede Bitcoin tien una cartera electrónica que contién un númberu arbitrariu de claves criptográfiques. A partir de la clave pública, llógrase la direición Bitcoin, que funciona como la entidá remitente y receptora pa tolos pagos. La so clave privada correspondiente autoriza'l pagu solu pa esi usuariu. Les direiciones nun tienen nenguna información sobre'l so dueñu, son xeneralmente anónimes y nun riquir de nengún contautu colos nodos de la rede pa la so xeneración.^[130] Un participante de la rede Bitcoin puede tener delles direiciones de Bitcoin.^[131]

Les direiciones son secuencies alfanuméricas aleatories de 33 calteres de llargor, en formatu legible pa persones, como puede trate nesti exemplu: 1LtU9rMsQ41rCqsJAvMtw89TA5XT2dW7f9. Utilicen una codificación en Base58, que resulta d'esaniciar los siguientes seis calteres del sistema Base64: 0 (cero), I (i mayúscula), O (o mayúscula), l (L minúscula), + (más) y / (barra). D'esta forma, compónense namái de calteres alfanuméricos que s'estremen ente sigo en cualesquier tipu de lletra. Les direiciones Bitcoin tamién inclúin una suma de verificación de 32 bits^{[nota 7]} pa detectar cambeos accidentales na secuencia de calteres.^[132]

Transaiciones

Los bitcoins contienen la direición pública del so dueñu. Cuando un usuariu A tresfier daqué a un usuariu B, A apurre la propiedá amestando la clave pública de B y roblando cola so clave privada.^[133] A entós inclúi esos bitcoins nuna transaición, y espublizar a los nodos de la rede P2P a los que ta conectáu. Estos nodos validen les firmes criptográfiques y el valor de la transaición antes d'aceptala y retresmitila. Esti procedimientu arrobina la transaición de manera indefinida hasta algamar a tolos nodos de la rede P2P. Finalmente la transaición ye validada por un nodo mineru y ye incluyida nun bloque de transaiciones que ye amestáu a la cadena de bloques. Una vegada que s'atopa na cadena de bloques y foi confirmada por un númberu abondu de bloques subsecuentes, la transaición ye una parte permanente de la cadena de bloques y ye aceptada por tolos participantes.^[134]

Na validación d'una transaición verifícase la esistencia de fondos abondos. Pa ello tendríase que percorrer tola cadena de bloques hasta atopar el que contién la transaición orixe. Dempués tendríase que percorrer tolos bloques posteriores p'asegurar qu'esa transaición nun s'utilizó enantes. Tou esti procesu riquiría recursos computacionales importantes. Pa optimizalos, los nodos crean una tabla de salíes de transaición ensin gastar (UTXO, del inglés unspent transaction output) que funciona como un caxé. Una UTXO solo puede ser gastada por un dueñu específicu (el que tien la clave privada), ta almacenada na cadena de bloques y ye reconocida por tola rede. Los nodos de la rede lleven un siguimientu de les UTXO. Pa ello realicen un barríu de la cadena de bloques verificando les transaiciones y anótense nesti caxé les transaiciones de salida que nun fueron gastaes. Pa cada transaición borrar del caxé les transaiciones d'entrada y añader les de salida dexando'l caxé como una llista actualizada de toles transaiciones de salida aplicables. Con esta llista yá nun ye necesariu percorrer nuevamente la cadena de bloques, basta con verificar si la transaición de salida que quier usase ta nel caxé .^[135][134]

El conceutu de balance total d'un usuariu nun esiste, solo esiste un conxuntu de UTXO distribuyíes a lo llargo de la cadena de bloques les cualos pueden ser tresferíes pol usuariu que tenga la clave privada. Los programes de cartera calculen el balance al percorrer la cadena de bloques y amestar cada UTXO que-y perteneza al usuariu.^[134]

Una UTXO puede tener un valor arbitrariu y esti valor ye indivisible. Si una UTXO ye mayor que'l valor que se desea tresferir, esta debe consumir na so totalidá y el cambéu correspondiente, otra UTXO, tien de xenerase na transaición. Les UTXO gastaes na transaición son llamaes entraes y les xeneraes pola mesma transaición son llamaes salíes. La esceición a la cadena de salíes y entraes ye un tipu especial de transaición llamada d'acuñáu o de coinbase, que ye la primer transaición de cada bloque. Esta ye asitiada pol mineru ganador y crea una nueva moneda que s'apurre como compensa pol mináu.^[134]

Construcción de la cadena de bloques

La cadena principal (negru) ye la serie más llarga dende l'orixe (verde). Los bloques güérfanos apaecen en lila.

Tolos nodos que formen parte de la rede Bitcoin caltienen una llista coleutiva de toles transaiciones conocíes nuna cadena de bloques. Pa ello los nodos xeneradores de los bloques, tamién llamaos mineros meten na cabecera de dichos bloques el hash o resume^{[nota 8]} del últimu bloque de la cadena más llarga de la que tienen conocencia,^[136] según les nueves transaiciones publicaes na rede. Cuando un mineru atopa un nuevu bloque, tresmitir al restu de los nodos a los que ta conectáu. Nel casu de que resulte un bloque válidu, estos nodos amestar a la cadena y volver a retresmitir. Esti procesu repitir indefinidamente hasta que'l bloque algamó tolos nodos de la rede. Por tanto la cadena de bloques contién l'historial de posesión de toles monedes dende la direición creadora a la direición del actual dueñu.^[137] Poro, si un usuariu intenta reutilizar monedes que yá usó, la rede va refugar la transaición.

Mináu

A la xeneración de bloques conózse-y como mináu o estraición como analoxía cola minería del oru.^[16] Tolos mineros de la rede compiten pa ser los primeres n'atopar la solución al problema criptográficu del so bloque candidatu actual, por aciu un sistema de pruebes de trabayu, resolviendo un problema que rique dellos intentos repetitivos, por fuercia bruto,^{[nota 9]} non determinista, de manera que s'evita que mineros con gran nivel de procesamientu dexen fuera a los más pequeños. D'esta forma, la frecuencia de llocalización de cada bloque sigue una distribución de Poisson y la probabilidá de qu'un mineru atopar dependi del poder computacional col que contribúi a la rede en rellación al poder computacional de tolos nodos combinaos,^[138] lo que dexa que'l sistema funcione de manera descentralizada. Los nodos que reciben el nuevu bloque solucionáu validar antes d'aceptalo, amestándolo a la cadena. La validación de la solución proporcionada pol mineru ye trivial y realízase darréu.

L'oxetivu concretu de los mineros ye buscar un nonce correutu pal bloque de forma que'l bloque completu satisfaiga cierta condición. Esta condición ye que'l doble hash SHA-256 del bloque tenga un ciertu númberu de ceros iniciales.

Tou este proceso de prueba-error ye a cencielles pa faer difícil la xeneración de bloques. Podría usase cualesquier otru mecanismu. La enerxía usada pa reintentar hasta atopar el nonce perder pa siempres. Ye a cencielles una prueba de trabayu. De normal pa topar un nonce empezar en 0 y vase amontando n'unu cada hash hasta que s'enche'l valor del nonce (4 bytes). Cuando s'enche váriase'l valor de hash del raigañu del árbol de Merkle.

Reaxuste de dificultá de mináu

Según el protocolu solo tien de salir un bloque válidu cada diez minutos independientemente de cuánto trabayu faiga la rede. Asina que la rede tien qu'actualizar la dificultá de forma que los futuros bloques rican condiciones más o menos estrictes. Pa calculalo mídese'l tiempu que se tardó n'atopar los postreros 2.016 bloques, comparar col tiempu de 20.160 minutos. Calcúlase d'esta miente la rellación ente l'intervalu de tiempu real y l'intervalu de tiempu y realiza l'axuste correspondiente de la dificultá, escontra riba o escontra baxo. Al ser la rede Bitcoin una rede descentralizada de nodos, la reasignación de la dificultá producir de forma automática y en cada nodo independientemente. Cada 2.016 bloques, tolos nodos reorienten la dificultá

Pa evitar la volatilidá estrema na dificultá, l'axuste de reasignación de la dificultá a lo más puede ampliase en cada ciclu de 2016 bloques por un factor de cuatro. Por ello, si da'l casu de que la dificultá riquida mientres un ciclu ye mayor qu'un factor de cuatro, va afacer pol máximu, pero nunca más. Cualesquier otru axuste va llevar a cabu nel próximu ciclu. Esto evita la volatilidá estrema na dificultá, pero de resultes, provoca tamién que les grandes discrepancies ente'l poder de hash y la dificultá puedan tardar dellos ciclos en permediase.

Na dificultá actual, la posibilidá d'un hash tener ésitu ye un pocu menos d'unu de cada ${\displaystyle 10^{19}}$. Atopar un hash d'ésitu ye más difícil qu'atopar un granu particular de sable de tolos granos de sable na Tierra. Pa midir la capacidá d'un equipu pa xenerar hashes o resumes de los datos, utilízase la midida hash/segundu. Anguaño, los mineros de la rede Bitcoin tán faciendo cerca de trés mil millones gigahashes per segundu.

Financiamientu de la minería

La minería ta financiada na so mayoría pol pagu de 12.5  BTC por bloque (esti valor va amenorgar a la metá cada 210 000 bloques), y un pocu poles comisiones voluntaries de transaición (tases pagues polos usuarios qu'unvien les transaiciones pa incentivar por que'l mineru incluya la transaición nel so bloque), unos 1.3 bitcoins por bloque. Nos sistemes de cambéu actuales el pagu mineru resuelve a cerca de 15 000 dólares per bloque. Per cada transaición, los mineros tán recibiendo alredor de 34 dólares en pagu 0.65 dólares n'honorarios

Como'l premiu por bloque mengua col pasu del tiempu, nel llargu plazu la gran parte de compensar de los mineros van provenir namái de les tarifes de transaición.^[130]

Minería collaborativa

Artículu principal: Fondu de minería

Por cuenta de la dificultá creciente de los protocolos de criptominado, la minería de normal realízase en fondos comunes de minería, onde un grupu de mineros apurre tol so trabayu al fondu y pártense beneficios según la so potencia de mináu apurrida. Si unu mina pola so cuenta, ye posible estrayer con ésitu un bloque y llograr los sos 12.5 bitcoins más comisiones al cabu d'unos años. Na minería como parte d'un grupu, puede llograse una fraición d'un bitcoin tolos díes nel so llugar, que pa la mayoría de la xente ye lo preferible.

Rendimientu computacional de la minería

Dificultá relativa de minería,^{[nota 10]} la escala ye logarítmica.^[139]

Les estratexes pa la estraición de bitcoins fuéronse perfeccionando progresivamente. Nos primeros meses de funcionamientu de la rede yera posible estrayer en solitariu con una CPU estándar y llograr un bloque y los sos 50 BTC acomuñaos con una frecuencia relativamente alta. Darréu, l'apaición de software de minería afechu a tarxetes gráfiques, muncho más eficiente, movió dafechu a les CPU. La minería por GPU foise profesionalizando, con grandes instalaciones en países con enerxía barata, configuraciones personalizaes realizando xubíes de frecuencies de manera xeneralizada a los procesadores y sistemes especiales de refrigeración. Col aumentu sosteníu de la dificultá, los mineros empezaron a entamase en fondo comunes de minería (mining pools, pools o a cencielles fondos) pa estrayer monedes de manera coleutiva,^[140] moviendo asina a los mineros en solitariu que podíen tardar meses o inclusive años n'atopar un bloque de manera individual. El propietariu del fondu lleva una comisión por atopar un bloque. Los fondos tamién compiten ente ellos pa intentar atraer al mayor númberu de mineros.

Mientres l'añu 2013 empecipióse la distribución de diverses FPGA y ASIC pa estrayer bitcoins de manera más eficiente.^[141] Si cola minería con CPU y tarxetes gráfiques, el costu d'esplotación provenía fundamentalmente del gastu enerxéticu, la comercialización d'equipos especializaos de baxu consumu ta moviendo les inversiones de los mineros escontra hardware más sofisticáu, ya indireutamente escontra la investigación necesaria pal desarrollu d'estos productos.

En xunu de 2018, la dificultá algamó per primer vegada'l valor de 5 billones,^[142] superando per primer vegada los 35 exahashes per segundu^[40] de potencia de procesamientu (35 000 000 000 000 000 000 de hashes per segundu).

Motivación del mináu

Bitcoin podría operar perfectamente ensin prueba de trabayu, siempres que tolos participantes fueren perfectamente honestos y altruistes. La prueba de trabayu ye un métodu pa establecer un consensu ente un númberu de persones comenenciudes, nenguna de les cualos ta subordinada a otra, y esisten incentivos considerables p'aguantase a dichu consensu.

Primero que un bloque nuevu seya xeneráu, pue que haya munchos pagos verbenando pola rede ensin esistir respuesta oxetiva alrodiu de qué pagos tendríen de ser validaos. Dalgunos podríen ser inválidos, asina que toos tienen de ser comprobaos. Dalgunos pueden nun incluyir una tasa de transaición, asina que tien de decidise si dexar a estos gorronos pasar, o si ignoralos. Finalmente, podría haber un conxuntu de 2 o más pagos que nun pueden ser válidos simultáneamente. Por casu, si daquién intenta gastar los mesmos bitcoins en dos transaiciones qu'entá nun fueron confirmaes, habría que tomar una decisión sobre qué pago dexar.

D'esta miente, pa un conxuntu de pagos dau, pueden esistir munchos bloques posibles que pueden construyise con ellos, nengunu de los cualos ye oxetivamente'l más correutu. Tampoco va haber necesariamente un alcuerdu alrodiu de qué resultáu ye preferible, porque los distintos bloques posibles beneficien a distintes persones. De primeres, ta'l beneficiu que surde de xenerar un bloque en forma de nuevos bitcoins. Esto ye necesariu porque, si nun esistiera, habría bien pocu incentivu pa faer la contabilidá de mano. Con esti pagu, cada mineru naturalmente prefier que'l nuevu bloque seya la so propuesta, y non la de cualesquier otru.

Amás puede haber comportamientos malintencionaos. Por casu un mineru podría negase a validar les transaiciones procedentes del so enemigu, o podría amosase más o menos altruista coles tarifes por transaición que va aceptar. Podría inclusive proponese estafar a daquién por aciu el doble gasto: él mandaría un pagu a la víctima en cuenta de un bien determináu, pero solo confirmaría otru pagu que fai a una cartera de la so propiedá y que ta en conflictu col primeru; esto invalidaría los primer pagu, y acabaría quedándose con un bien pol que nun pagó.

Pa evitar que se faigan manipulaciones comenenciudes Bitcoin añade requerimientos extra al protocolu qu'amonten descomanadamente'l costu de la deserción. Los bloques xenérense aleatoriamente por aciu un cálculu bien difícil, que rique munchos recursos computacionales, y solo propónse un únicu bloque al empar. Ye anunciáu y verificáu pola mayoría d'otros nodos (lo cual ye fácil verificando los hashes o resumes). Cuando un bloque foi propuestu, los mineros tienen la opción de siguir buscando un bloque alternativu que-yos seya más favorable, o aceptar la propuesta (dar per verificáu) y depués pasar a buscar el siguiente. Daquién qu'acepta l'últimu bloque propuestu entiende que ta siguiendo un procesu de consensu natural y que, si tien la suerte de xenerar el siguiente bloque, va ser probablemente aceptáu poles mesmes razones qu'él aceptó l'anterior. Pel otru llau, la opción d'esperar ya intentar atopar un bloque más favorable pa él ye bien venturera, porque entós tendría que convencer a un númberu abondu de mineros de que va poder establecer un nuevu consensu, por que lu sigan.

La regla xeneral ye que'l primer bloque mináu nunca ye egoísta, porque naide puede entamar ser el primeru en resolvelo. Unu solo puede ser el primeru con suerte. Cualesquier que se desmarque d'esi bloque va llevantar barruntos, porque tien que refugar una alternativa perfectamente válida y supuestamente altruista, y convencer a los demás de que faigan lo mesmo; daqué nada bono de faer.

La fortaleza de la firma realizada pola rede Bitcoin ye direutamente proporcional al poder computacional total de tolos mineros. Cuanto mayor seya más difícil va ser (más poder computacional) camudar la cadena de consensu. Nesto básase'l protocolu de consensu de bitcoin, que puede remanar fallos bizantinos.

Si quier camudase un bloque de la cadena, cada bloque que vien dempués d'esi bloque tien que volver faese'l so hash y refaer el trabayu. Esto fai que seya esencialmente imposible modificar un bloque.

Crítiques

• Concentración del poder de creación de bloques: la especialización del procesu de mináu, pa faelo rentable, ta provocando que'l poder pa crear bloques tea centralizándose naquellos qu'empleguen economíes d'escala pa competir^[143] y qu'amás estes entidaes nun tienen por qué tener munchos BTC polo que pueden nun tar arreyaes nel bon funcionamientu de la rede. Este ye l'orixe del usu de protocolos de consensu por prueba de participación.^[144] Otra solución sería usar algoritmos per prueba de trabayu resistentes a teunoloxíes ASIC por casu basándose en gastar recursos d'almacenamientu en llugar d'en recursos de CPU.^[145]
• Espilfarru de recursos na minería: la cantidá de trabayu computacional que güei día se gastar nel procesu de minería ye estraordinariu. Criticar del algoritmu de consensu de Bitcoin que tou esi trabayu que se realiza nun s'esbardie en devanéu reintentando hasta consiguir un valor hash con ciertes propiedaes. Podría aprovechase los cálculos pa llograr dalgún beneficiu pa la sociedá. Diríase que se tien un algoritmu de prueba de trabayu útil. Por casu l'algoritmu de consensu de Primecoin (busquen primos con ciertes carauterístiques) y de Permacoin (basáu n'almacenamientu distribuyíu d'información).^[145]

Redes superpuestes

Sobre les facilidaes qu'ufierta'l protocolu Bitcoin, construyéronse redes superpuestes (usen un protocolu superpuestu al de Bitcoin) pa desenvolver xeres que'l protocolu Bitcoin nun puede desenvolver, añadiendo asina nueves carauterístiques y funciones. La principal foi poder emitir, monitorear y tresferir representaciones virtuales d'activos esternos a la cadena de bloques dando llugar los servicios de la llamada Blockchain 2.0. Toes estes redes usen cadena de bloques de Bitcoin pa distintes xeres como por casu sellu de tiempu o validar el so trabayu. Toles redes superpuestes sobre'l protocolu bitcoin tienen de mancomún la so conexón a la cadena de bloques de bitcoin, de la cual aprovechen la so efeuto rede pa llograr lliquidez ensin tener qu'arrincar la so propia criptomoneda o cadena de bloques tal que riquen otres soluciones como Ethereum.^[146][147]

Tipos d'estes redes superpuestes son:^{[148][149][150]}

• Les monedes coloriaes son pequeñes fraiciones de bitcoin a los que se-yos dio una especial significáu añader un atributu, al que metafóricamente se -y llama color. D'esta forma déxase qu'esa cantidá de bitcoin represente un activu específicu. Nes monedes coloriaes solo rique l'usu de bitcoins. L'activu que representen pue ser una aición d'una empresa, un lingote d'oru, un dólar o un euru, un deriváu, el títulu de propiedá d'una casa, un votu o polo xeneral cualquier cosa. La fraición de bitcoin sigue siendo válida y podría usase, sicasí nun se suel usar como moneda porque tien más valor como certificáu que representa a un activu pa comerciar con él.^[151]
• Otres redes superpuestes introducen activos del mundu real na cadena de bloques de Bitcoin, pero pa ello, en llugar d'usar direutamente fraiciones de bitcoin como faen les monedes coloriaes, introducen l'usu d'otres monedes a les que se llama metacoin, anque les transaiciones finales sí queden rexistraes na cadena de bloques de Bitcoin. Exemplos d'esti tipu de redes son Counterparty y Mastercoin.
• Les llamaes cadenes llaterales son redes superpuestes que tienen la so propia cadena de bloques pero que tán coneutaes a la de Bitcoin. Exemplos d'esti tipu de redes son Liquid y RootStock.

Dalgunos arrexunten les redes con monedes coloriaes y les qu'usen metacoins na denominación tókenes con marca d'agua (n'inglés watermarked token), queriendo indicar que se trata d'una cantidá concreta de bitcoin que ye rastrexada sobre la cadena de bloques y actúa como una representación d'un activu exóxenu a la cadena mesma (representen un valor esternu).^[147]

El futuru del bitcoin

Anguaño esisten distintes corrientes d'opinión sobre'l futuru del bitcoin.

Pa delles corrientes detractores «Esiste un riesgu bien alzáu de colapsu del bitcoin que, según munchos economistes, tien un valor real de cero. El bitcoin ye anguaño una mina al debalu y cuasi tolos reguladores financieros alverten contra él» (avientu de 2017).^[152] Al tratase d'un sistema carente de respaldu dalgunu, nin de gobiernos nin d'entidá económica nin financiera, frente a esa eventualidá los sos posesores van atopase indefensos.

si'l bitcoin y otres monedes virtuales resulten un fiascu ¿van aceptar la so responsabilidá, personal y intransferible y van pagar los costos debíos o, otra manera, van pidir arreglos, van reclamar compensaciones y van culpar a los gobiernos y a los reguladores d'un eventual fracasu? Porque la especulación alimentar con frecuencia de la escusa "Naide torgar" como depuración exculpatoria. L'aviesu d'esta falacia ye l'enclín natural de la regulación a ignorar los riesgos potenciales y allegar cola llingua fuera a encalorar los daños cuando yá se producieron.

El País, Amenaza de burbuya, 26/11/2017

El bitcoin, a finales de 2017, supera y multiplica los estragales qu'espertos nes corrientes de la economía tradicional utilicen pa detectar les burbuyes financieres y situaciones de colapsu: sobrevaloración especulativa y volatilidá. Otros factores que son difíciles d'evaluar y que pueden condicionar o torgar la viabilidá del bitcoin seríen los siguientes,^[153] toos ellos metanes una crisis importante de la delda y la masa monetario fiduciaria.^[154]

• Regulación o restricciones d'accesu a la rede Bitcoin por parte de los gobiernos.
• Aceptación nel comerciu electrónicu y en tiendes.
• Disponibilidad, popularidá y eficacia d'otres formes de pagu presentes o futures.
• Ataques por botnets o otros axentes, consiguiendo más del cincuenta per cientu de la potencia de cálculu de la minería.
• Ampliaciones y nueves versiones del protocolu que dean llugar a vulnerabilidaes crítiques.
• Reclamaciones por derechos de propiedá intelectual.
• Adopción d'otru tipu de moneda dixital que compita col bitcoin.

Pa otros, el bitcoin tien un futuru prometedor como activu con toles propiedaes qu'un bien de cambéu puede tener: unidá de cuenta, reserva de valor y moneda d'usu corriente. Esistiendo ensame de teoríes sobre la meyora esponencial del bitcoin como elementu tractor de la nueva economía y internet de valor.

Nel 2017 bitcoin sufrió distintes amenaces y ataques^[155]dende frentes mediáticos, políticos, téunicos y económicos. Saliendo airosu de toos ellos ya imponiéndose como criptomoneda de referencia nel naciente cluster empresarial de la criptoeconomía.

Téunicamente el Bitcoin ta en permanente evolución con una nutrida comunidá de desarrolladores y betatester, daqué normal dada la so relativamente recién creación (añu 2009), dalgunes de les cualos:

• Canales de pagu (micropagos) o Lightning Network.^[156]
• Sidechains o capes de valor añadíu con contratos intelixentes con RSK.^[157]
• Meyores nos aspeutos d'anonimatu.
• Meyores na facilidá d'usu pa los usuarios.

Bitcoin na cultura popular

El capítulu Bitcoin for Dummies de la serie The Good Wife trata de forma escénica les particularidaes d'una moneda dixital llamada bitcoin y el xuiciu al so presuntu inventor.^[158]

El capítulu Bit By Bit de la serie CSI: Cyber rellata la persecución a los lladrones d'una xoyería, que la so intención real nun ye'l robu de xoyes sinón el de los bitcoins ellí guardaos.^[159][160]

Nel capítulu Yellow Subterfuge, séptimu episodiu de la vigésimoquinta temporada de la serie animada The Simpsons, Krusty el Payasu ye lleváu a la bancarrota tres l'esbarrumbe del mercáu Bitcoin. Coles mesmes, nel capítulu Clown in the Dumps, perteneciente a la vigesimosexta temporada , apréciase un cartelu grande que diz: «¡Únvieme'l so dineru de xinta en llinia! Aceptamos bitcoin» mientres la escena d'apertura.^[161]

Na película Dope el protagonista viende la droga qu'acabó involuntariamente nel so poder al traviés de la web fonda por aciu Bitcoin. Les entraes pa ver la película nel cine podíen adquirise con bitcoins.^[162]

La serie Mr. Robot, nel so episodiu númberu 11 de la segunda temporada, fai referencia al mieu de delles corporaciones y miembros del gobiernu a que Bitcoin estiéndase, según al mieu de los partidarios de Bitcoin a que se convierta nuna ferramienta de les mesmes instituciones a les qu'intenta tresformar.^[163][164]

El capítulu L'enriedu del Bitcoin de la serie The Big Bang Theory rellata la busca d'un monederu de bitcoins que los protagonistes escaecieron años tras nun ordenador portátil.^[165]

Na serie Grey's Anatomy na temporada 14 mientres dos capítulos fálase alrodiu de les bitcoins yá que se basa nun hackeo al Grey Sloan Memorial parando por completu'l serviciu médicu nun siendo que se pague un rescate con bitcoins.

Ver tamién

• Script (Bitcoin)
• Historia de bitcoin
• Anarcocapitalismu
• Agorismu
• Criptoanarquismu
• Criptomoneda
• Lightning
• OpenTimestamps

Bibliografía

• Bitcoin: La moneda del futuru. Qué ye, cómo funciona y por qué va camudar el mundu. Dellos autores.
• The Age of Cryptocurrency: How Bitcoin and Digital Money Are Challenging the Global Economic Order. Paul Vigna, Michael Casey
• Dixital Gold: Bitcoin and the Inside Story of the Misfits and Millionaires Trying to Reinvent Money. Nathaniel Popper.
• Bit By Bit. How P2P Is Freeing the World. Jeffey Tucker.
• Mastering Bitcoin. Andreas Antonopoulos.
• Bitcoin Revolution. Ending Tyranny for fun and profit. Jarrod Dennis, Max Wright.
• El bitcoin en Venezuela. Rafael Valera.^[166]

Notes

1. La Commodity Futures Trading Commission afirma que Bitcoin ye una «commodity». El términu commodity puede traducise n'asturianu como mercancía básica, productu básicu o materia primo.

2. El gobiernu considera que les monedes dixitales, cuando s'usen llexítimamente, ufierten una opción de pagu alternativa ya innovadora, que compite colos modelos de pagu esistentes y tien ventayes particularmente clares al curtiu plazu pa los micropagos, les remeses nel estranxeru y el comerciu tresfronterizu. [...] Polo xeneral, una amplia gama d'encuestaos concluyó que les monedes dixitales representen una innovación en teunoloxía de pagos con futuru prometedor. Dellos encuestaos dixeron que la so importancia yera análoga a la d'Internet.

   El gobiernu reconoz que la teunoloxía acomuñada a les monedes dixitales ufierta un potencial considerable, dexando a los usuarios tresferir valor (o otra información) de manera rápida, eficiente y segura, apurriendo un rexistru permanente de lo qu'asocedió, y ensin la necesidá d'un confiable terceru pa supervisar el procesu.

   Tocantes a la seguridá de les transaiciones realizaes con monedes dixitales, les presentaciones destacaron l'usu d'algoritmos criptográficos como una forma de tresferir fondos de forma segura al traviés d'Internet y evitar la posibilidá de pagos falsos o doble gasto d'unidaes monetaries dixitales.

   Les presentaciones suxirieron una variedá d'aplicaciones posibles pa esta teunoloxía más allá de los servicios de pagu minorista. [...] Describieron dellos otros exemplos d'usu de la teunoloxía, incluyíes soluciones descentralizaes d'almacenamientu de datos (utilizando la teunoloxía blockchain p'almacenar archivos de forma segura y eficiente)

   Gobierno del Reinu Xuníu (marzu de 2015). «Dixital currencies». Consultáu'l 29 d'avientu de 2017.

3. Un usuariu nunca va revelar a naide la so clave privada. Como ye matemáticamente impracticable llograr la clave privada asociada a una direición Bitcoin, solamente va poder tener accesu a los bitcoins d'esa direición, aquella persona que conoza la so clave privada asociada. D'esta forma, la criptografía apurre un fuerte control de propiedá, de forma similar a quien protexe'l so dineru nuna caxa fuerte por que nun seya robáu.
4. Xeneralmente, los bancos centrales aumenten la base monetaria de divises nacionales pa xenerar intencionadamente una inflación cimera a cero^[64] en cumplimientu del so mandatu. Esti fechu obliga a los sos propietarios a emprestar esti dineru a terceros en cuenta de un interés, yá seya por aciu depósitos bancarios o otros activos financieros, pa nun perder poder adquisitivu. Otra manera, la proporción na qu'aumenta la base monetaria de bitcoins ye predecible y cercana a cero nel llargu plazu, que davezu son condiciones necesaries pa poder caltener el poder de compra^[65] ensin tener qu'emprestar l'activu a terceros nin depender d'instituciones financieres de depósitu.
5. En software, la denominación vecera» deber a qu'actúa, precisamente, como un veceru que solicita servicios a otres aplicaciones llamaes servidores, qu'atienden a los sos órdenes. Los programes que s'executen en cada unu de los nodos interconectaos que formen la rede Bitcoin actúen como servidores, tramitando, validando y almacenando les transaiciones qu'empecipien los programes veceros. El software Bitcoin Core ye un casu particular, yá que se porta simultáneamente como veceru y servidor.
6. Microsoft Word y Microsoft Excel son exemplos d'aplicaciones natives para Windows. Nel casu de los móviles Android, les aplicaciones natives suélense descargar dende Google Play. Nos iPhone, les aplicaciones natives llograr del App Store.
7. El propósitu de la suma de verificación nuna direición Bitcoin ye similar al códigu de control de les cuentes bancaries y DNI. Como esti códigu de control pa les direiciones Bitcoin ye de 32 bits, fadría falta más de cuatro mil millones d'intentos de media (esautamente 2³²) para por fuercia teclear una direición válida distinta de la deseyada
8. del conteníu del bloque anterior. Al añader esi hash nel bloque actual, consíguese «encadenar» tolos bloques, unu detrás d'otru, y verificar la integridá de la cadena resultante.
9. La busca por fuercia bruto implica que nun se puede atopar un bloque induciendo la respuesta a partir una base de datos de resultaos previes, nin tampoco puede deducise encontándolo sobre una serie de premises verdaderes. La criptografía garantiza que la única forma d'atopar un bloque ye al traviés d'un procesu continuu de prueba y error. Como nun esisten «atayos» lóxicos pa dar cola solución de manera consistente, garantízase que les entidaes con mayor procesamientu de cálculu nun sían les primeres n'atopar siempres la respuesta al desafíu matemáticu, y el sistema pueda funcionar de manera distribuyida.
10. La dificultá relativa de minería defínese como la razón ente l'oxetivu de dificultá'l 9 de xineru de 2009 y l'oxetivu de dificultá actual.

Referencies

1. «Configuración del firewall pa Bitcoin». Wiki de Bitcoin. Consultáu'l 11 de xunetu de 2013.
2. «XBT – Bitcoin». XE. Consultáu'l 11 de xunu de 2013.
3. «Bitcoin: A Primer for Policymakers». Mercatus Center. Universidá George Mason (2013). Consultáu'l 4 de xineru de 2018.
4. «CFTC Statement on Self-Certification of Bitcoin Products by CME, CFE and Cantor Exchange». Commodity Futures Trading Commission (1 d'avientu de 2017). Consultáu'l 4 de xineru de 2018.
5. «bitcoin.org». «Bitcoin ye una moneda dixital esperimental que dexa pagos instantáneos a cualesquier, en cualesquier parte del mundu»
6. «El bitcoin, una moneda ensin dueñu». El País (9 d'avientu de 2015). Consultáu'l 27 de febreru de 2018.
7. Jorge Aguilar (4 d'avientu de 2017). . Diariu ABC. Consultáu'l 29 d'avientu de 2017.
8. «la-hora-de-la verdá A bitcoin llegó-y la hora de la verdá». Consultáu'l 19 de febreru de 2014.
9. Mastering Bitcoin: Unlocking Dixital Cryptocurrencies. Andreas M. Antonopoulos. O'Reilly 2015
10. Miguel Ángel García Vega (26 de payares de 2017). «El preciu del bitcoin ye cercanu a cero». El País. Consultáu'l 26 d'avientu de 2017.
11. «Virtual currency: Bits and bob». The Economist (13 de xunu de 2011). Consultáu'l 24 de xunu de 2012.
12. Bancu Central Européu (ochobre de 2012). «Esquemes de moneda virtual». Consultáu'l 26 d'avientu de 2017.
13. Macario Schettino (8 d'avientu de 2017). «Criptomonedas». El Financieru. Consultáu'l 29 d'avientu de 2017.
14. José Aguilar (4 d'avientu de 2017). «valor-abellugo-o-la-nueva-gran-burbuya&ns_linkname=noticia.semeya.tecnologia&ns_fee=pos-1 Bitcoin, ente'l valor abellugo y una burbuya a puntu d'españar». ABC. Consultáu'l 25 d'avientu de 2017.
15. «Bitcoin, una mina al debalu». El País (8 d'avientu de 2017). Consultáu'l 25 d'avientu de 2017.
16. Nakamoto, Satoshi (24 de mayu de 2009). Bitcoin: A Peer-to-Peer Electronic Cash System (n'inglés). Consultáu'l 18 d'agostu de 2012.
17. Wei Dai. «b-money». Archiváu dende l'orixinal, el 2012-08-25. Consultáu'l 11 de xunetu de 2013.
18. Satoshi Nakamoto (1 de payares de 2008). «Bitcoin P2P y-cash paper». Consultáu'l 11 de xunetu de 2013.
19. «Llibro Blanco de Bitcoin – Traducción al español». Di-fusion.com. Archiváu dende l'orixinal, el 2013-12-26. Consultáu'l 25 d'avientu de 2013.
20. (n'inglés) A History of Bitcoin. Social Science Research Network (SSRN).
21. Naomi O'Leary (2 d'abril de 2012). Reuters (ed.): «FactBox - What is Bitcoin - currency or con?». Archiváu dende l'orixinal, el 2012-05-05. Consultáu'l 23 de xunu de 2012.
22. «Aprecio de bitcoin».
23. «Comerciu en Bitcoin». Wiki de Bitcoin. Archiváu dende l'orixinal, el 21 de mayu de 2011. Consultáu'l 10 de xunu de 2012.
24. Winter, Caroline (3 de xineru de 2013). BusinessWeek (ed.): «Bitcoin: Making Online Gambling Llegal in the U.S.?». Consultáu'l 11 de xunetu de 2013.
25. Microsoft.com (ed.): «How do I use Bitcoin with my Microsoft account?». Consultáu'l 17 de febreru de 2015.
26. Dell.com (ed.): «Dell now accepts bitcoin». Archiváu dende l'orixinal, el 31 d'agostu de 2015. Consultáu'l 28 de setiembre de 2014.
27. Timeinc.com (ed.): «Time Inc. Partners with Coinbase to Become the First Major Magacín Publisher to Accept Bitcoin Payments». Consultáu'l 17 de febreru de 2015.
28. Dish.com (ed.): «DISH Accepts Its First Bitcoin Payment». Consultáu'l 28 de setiembre de 2014.
29. Virgin.com (ed.): «Bitcoins in space». Consultáu'l 16 de xineru de 2014.
30. Space.com (ed.): «Virgin Galactic Now Takes Bitcoin for Private Spaceflights, Sir Richard Branson Says» (26 de payares de 2013). Consultáu'l 16 de xineru de 2014.
31. Techcrunch.com (ed.): «Reddit Starts Accepting Bitcoin for Reddit Gold Purchases Thanks To Partnership With Coinbase» (14 de febreru de 2013). Consultáu'l 16 de xineru de 2014.
32. The Guardian (ed.): «Paypal to accept bitcoin through subsidiary Braintree» (11 de setiembre de 2014). Consultáu'l 28 de setiembre de 2014.
33. Greenberg, Andy (14 de xunu de 2011). Forbes (ed.): «WikiLeaks Asks For Anonymous Bitcoin Donations». Consultáu'l 9 de xunu de 2012.
34. Fundación Wikimedia (ed.): «Wikimedia Foundation Now Accepts Bitcoin». Consultáu'l 17 de febreru de 2015.
35. Fundación Mozilla (ed.): «Fundación Mozilla. Donaciones Bitcoin.». Consultáu'l 17 de febreru de 2015.
36. Internet Archive (ed.): «Internet Archive. Donaciones.». Consultáu'l 11 de xunetu de 2013.
37. Free Software Foundation (ed.): «Free Software Foundation. Donaciones.». Consultáu'l 10 de xunu de 2012.
38. Freenet Project (ed.): «Freenet. Donaciones.». Archiváu dende l'orixinal, el 24 de xunu de 2011. Consultáu'l 9 de xunu de 2012.
39. Electronic Frontier Foundation (ed.): «EFF. Donaciones.». Consultáu'l 31 de mayu de 2013.
40. «Bitcoin Watch». Consultáu'l 4 de xineru de 2017.
41. Páxina principal de localbitcoins.com
42. Canadá tien el primer caxeru automáticu pa bitcoins. Infobae. 30 d'ochobre de 2013. http://www.infobae.com/2013/10/30/1520172-canada-tien-el-primer-caxeru-automatico-bitcoins. Consultáu'l 22 de payares de 2013. 
43. Páxina principal de Robocoin Primer caxeru automáticu de bitcoins
44. Caxeros de Lamassu Archiváu 2013-12-31 en Wayback Machine Mapa colos pidíos de caxeros automáticos de Lamassu
45. (en castellanu) Méxicu, Panamá y República Dominicana los 3 países llatinoamericanos con más caxeros bitcoin - Bitcoin.net.do. Bitcoin.net.do. 25 de marzu de 2018. https://bitcoin.net.do/mexico-panama-y-republica-dominicana-los-3-paises-latinoamericanos-con-mas-caxeros-bitcoin/. Consultáu'l 27 de marzu de 2018. 
46. Hern, Alex (3 d'ochobre de 2013) (n'inglés). Bitcoin price plummets after Silk Road closure. The Guardian. ISSN 0261-3077. http://www.theguardian.com/technology/2013/oct/03/bitcoin-price-silk-road-ulbricht-value. Consultáu'l 28 de payares de 2017. 
47. Bitcoin supera per primer vegada'l valor de los 1000 dólares per unidá Testu completu en: http://actualidad.rt.com/economia/view/112556-bitcoin-valor-forgares-unidá. RT n'Español. 27 de payares de 2013. http://actualidad.rt.com/economia/view/112556-bitcoin-valor-forgares-unidá. 
48. El Mundo (España) (ed.): «El Senáu d'EEXX analiza bitcoin, que se dispara hasta los 675 dólares» (19 de payares de 2013). Consultáu'l 16 de xineru de 2014.
49. Bit2Me (ed.): «Camuda bitcoins a euro».
50. «Dixital currencies: response to the call for information» (marzu de 2015). Consultáu'l 20 de mayu de 2015.
51. «Unicode 10.0.0» (20 de xunu de 2017). Consultáu'l 15 de setiembre de 2017.
52. Númberu d'usuarios del serviciu MyWallet de Blockchain.info
53. Coinbase.com (ed.): «About Coinbase». Consultáu'l 3 d'avientu de 2015.
54. Bitpay.com (ed.): «About Bitpay». Consultáu'l 4 de xineru de 2017.
55. Google Finance Tipu de cambéu Bitcoin a Euru
56. Barcelona proyeuta la so primer cai comercial onde pagar con bitcoins, La Vanguardia (26 de payares, 2014)
57. Bauwens, Michael (5 d'abril de 2012). Al Jazeera (ed.): «What's all the fuzz about money?». Consultáu'l 13 de xunu de 2012.
58. Morgen Y. Peck (30 de mayu de 2012). IEEE.org (ed.): «Bitcoin: The Cryptoanarchists' Answer to Cash». Consultáu'l 12 de xunu de 2012.

59. El sistema demuestra un casu claru d'asimetría d'información. Ye complexu y, poro, nun ye bono d'entender pa tolos usuarios potenciales. Coles mesmes, sicasí, los usuarios pueden descargar fácilmente l'aplicación y empezar a utilizala, inclusive si nun saben realmente cómo funciona'l sistema y qué riesgos cuerren realmente.

    Esti fechu, nun contestu onde esiste una clara incertidume llegal y falta de supervisión, conduz a una situación d'altu riesgu. Poro, anque la base de conocencia actual nun facilita la evaluación de si'l sistema Bitcoin funciona realmente como una pirámide o un esquema Ponzi, puede afirmase justificadamente que Bitcoin ye un sistema d'altu riesgu pa los sos usuarios dende una perspeutiva financiera, y que podría colapsar si les persones intenten salir del sistema y nun pueden faelo por cuenta de la so falta de lliquidez.

    El fechu de que'l fundador de Bitcoin use un seudónimu, Satoshi Nakamoto, y tea arrodiáu de misteriu nun contribúi en nada a promover la tresparencia y la credibilidá nel plan.

    Bancu Central Européu (ochobre de 2012). «Esquemes de moneda virtual». Consultáu'l 26 d'avientu de 2017.

60. Selgin, George (13 d'abril de 2013). «Synthetic Commodity Money». Consultáu'l 27 de xunetu de 2013. (synthetic commodity money).
61. (n'inglés) Cryptocurrencies: A Brief Thematic Review. Social Science Research Network (SSRN).
62. Matonis, Jon (12 de marzu de 2012). Forbes.com (ed.): «Brainwallet: The Ultimate in Mobile Money». Consultáu'l 13 de xunu de 2012.
63. Mendoza, Nicolás (9 de xunu de 2012). Al Jazeera (ed.): «Understanding Bitcoin». Consultáu'l 23 de xunetu de 2013.
64. Bancu de Méxicu (ed.): «Política monetaria ya inflación». Consultáu'l 25 de xunetu de 2013.
65. Llewellyn H. Rockwell. «Free Banking and the Gold Standard. Lawrence H. White», The Gold Standard: Perspectives in the Austrian School. ISBN 0-945466-11-0. «... the "dishonesty" of fiat money criticized by gold's partisans seems to be not so much its purchasing-power behavior as its potential for inflationary finance —that is, for covert taxation through expansion of the monetary base. Cash balances are taxed even under fiat money policy that stabilizes the price level, namely by the difference between zero and the rate of appreciation of purchasing power that would be generated by fixing the monetary base. This corresponds to the rate of base growth necessary to offset secular growth in real demand for base money. In historical experience, of course, inflationary finance has been much greater.»
66. OTC Markets (ed.): «OTC Markets Group welcomes Bitcoin Investment Trust to OTCQX» (5 de mayu de 2015). Consultáu'l 17 d'abril de 2016.
67. investopedia.com (ed.): «5 Investments You Can't Hold In An IRA/Qualified Plan». Consultáu'l 17 d'abril de 2016.
68. globenewswire.com (ed.): «Bitcoin-based ETN COINXBT Now Available in 179 countries through Interactive Brokers» (18 de xunu de 2015). Consultáu'l 17 d'abril de 2016.
69. nasdaqomxnordic.com (ed.): «Bitcoin XBT, Bitcoin Tracker One XBT Provider». Consultáu'l 17 d'abril de 2016.
70. Departamentu de Servicios Financieros del Estáu de Nueva York (ed.): «NYDFS grants first charter to a New York virtual currency company» (7 de mayu de 2015). Archiváu dende l'orixinal, el 2016-05-10. Consultáu'l 17 d'abril de 2016.
71. «Global Bitcoin Exchange ItBit Today Starts Accepting U.S. Customers Nationwide Through New York State Trust Company Charter» (7 de mayu de 2015). Consultáu'l 17 d'abril de 2016.
72. Market Watch (ed.): «World's First Cryptobond Has First Buyer» (8 de xunu de 2015). Consultáu'l 17 d'abril de 2016.
73. Wired (ed.): «Hedge Fund Borrows $10M in Stock Via the Bitcoin Blockchain» (14 d'ochobre de 2015). Consultáu'l 17 d'abril de 2016.
74. Wired (ed.): «SEC Approves Plan to Issue Stock Via Bitcoin's Blockchain» (15 d'avientu de 2015). Consultáu'l 17 d'abril de 2016.
75. Wired (ed.): «Overstock Begins Trading Its Shares Via the Bitcoin Blockchain» (15 d'avientu de 2016). Consultáu'l 4 de xineru de 2017.
76. The Guardian (ed.): «Barclays backs UK launch of Circle money transfer app» (6 d'abril de 2016). Consultáu'l 17 d'abril de 2016.
77. Reuters (ed.): «Barclays backs 'social payments app' Circle as it launches in UK» (6 d'abril de 2016). Consultáu'l 17 d'abril de 2016.
78. Investopedia (ed.): «This is the First Bitcoin IRA Approved by the IRS». Consultáu'l 4 de xineru de 2017.
79. «Chicago Mercantile Exchange jumps into bitcoin futures» (18 d'avientu de 2017). Consultáu'l 27 de febreru de 2018.
80. Jessica Roy (27 de setiembre de 2012). BetaBeat (ed.): «Gavin Andresen Launches Nonprofit Bitcoin Foundation to "Standardize, Protect and Promote" Bitcoin». Consultáu'l 23 d'ochobre de 2012.
81. Jeremy Kirk (30 de setiembre de 2012). Network World (ed.): «Bitcoin Foundation seeks stable ground for virtual currency». Archiváu dende l'orixinal, el 3 de payares de 2012. Consultáu'l 23 d'ochobre de 2012.
82. «Bitcoin Foundation». Consultáu'l 23 d'ochobre de 2012.
83. (n'inglés) Assessing the Differences in Bitcoin & Other Cryptocurrency Legality Across National Jurisdictions. Social Science Research Network (SSRN).
84. Jennifer Shasky Calvery (16 d'abril de 2013). FinCEN (ed.): «National Cyber-Forensics Training Alliance. CyFin 2013 Conference.». Archiváu dende l'orixinal, el 18 de xunetu de 2013. Consultáu'l 29 de xunu de 2013.
85. Jennifer Shasky Calvery (13 de xunu de 2013). FinCEN (ed.): «The Virtual Economy: Potential, Perplexities and Promises. United States Institute of Peace.». Archiváu dende l'orixinal, el 25 de xunu de 2013. Consultáu'l 29 de xunu de 2013.
86. Deutsche Wirtschafts Nachrichten (ed.): «Bundestag: Spekulations-Geschäfte mit Bitcoins sind steuerpflichtig» (29 de xunu de 2013). Consultáu'l 29 de xunu de 2013. «Damit werden Bitcoins ähnlich wie eine direkte Anlage in physisches Gold behandelt.»
87. Daniel Eckert y Kathrin Gotthold (27 de xunu de 2013). Die Welt (ed.): «Bitcoin-Geschäfte nach einem Jahr steuerbefreit». Consultáu'l 29 de xunu de 2013.
88. Deutsche Wirtschafts Nachrichten (ed.): «Bundestag: Spekulations-Geschäfte mit Bitcoins sind steuerpflichtig» (29 de xunu de 2013). Consultáu'l 29 de xunu de 2013.
89. «Copia archivada». Archiváu dende l'orixinal, el 1 de mayu de 2015. Consultáu'l 7 de mayu de 2015.
90. https://www.oroyfinanzas.com/2014/07/bitcoin-suecia-solicita-union-europea-resolucion-sobre-iva-criptomonedas/
91. http://sobrebitcoin.com/el-tjue-declara-mercar-venta-de-bitcoin-y-monedes-dixitales-llibre-de-iva/
92. http://www.eleconomista.es/acolumbres/noticies/8585883/09/17/Bitcoin-y-ether-fúndense-despues-de-que-China-prohiba-los allugamientos-en-criptodivisas.html
93. «escláriolo/fiar-bitcoins_0_3052494724.html ¿Son de fiar los bitcoins?». Consultáu'l 29 de xineru de 2018.
94. (ochobre de 2012) Bancu Central Européu: Virtual Currency Schemes (PDF). ISBN 978-92-899-0862-7. Consultáu'l 3 de payares de 2012. «Bitcoins are not pegged to any real-world currency»
95. Dillet, Romain (16 de mayu de 2013). «Feds Seize Assets From Mt. Gox's Dwolla Account, Accuse It Of Violating Money Transfer Regulations». TechCrunch. http://techcrunch.com/2013/05/16/mt-gox-dwolla-account-money-seizure/. 
96. Farrell, Greg (3 d'ochobre de 2013). escritu en New York. «FBI Snags Silk Road Boss With Own Methods». Bloomberg. http://www.bloomberg.com/news/2013-10-03/fbi-snags-silk-road-boss-with-own-methods.html. Consultáu'l 27 d'ochobre de 2013. 
97. Mt.Gox (ed.): «Anuncio de Mt.Gox del 20 de marzu de 2014» (20 de marzu de 2014). Consultáu'l 28 de xunu de 2014.
98. The Guardian (ed.): «Janet Yellen: Federal Acute has non authority to regulate Bitcoin» (27 de febreru de 2014). Consultáu'l 28 de xunu de 2014.
99. Plassaras, Nicholas (7 d'abril de 2013). «Regulating Dixital Currencies: Bringing Bitcoin within the Reach of the IMF». Consultáu'l 27 de xunetu de 2013.
100. http://www.infobae.com/2013/12/05/1528618-china-prohibe-transaiciones-bancaries-bitcoins
101. Superintendencia Financiera de Colombia fecha=26 de marzu de 2014. «Carta circular 29 de 2014: Riesgos de les operaciones realizaes con Monedes Virtuales”». Archiváu dende l'orixinal, el 2017-12-27. Consultáu'l 27 de marzu de 2014.
102. Kaminska, Izabella (4 de payares de 2015). Bitcoin surdes as Chinese flock to Russian fraudster's site. Financial Times. ISSN 0307-1766. http://www.ft.com/intl/cms/s/2/ee93bc2y-82f6-11y5-8095-ed1a37d1y096.html#axzz3wkFu89oV. Consultáu'l 23 de xineru de 2016. 
103. SobreBitcoin. «ISIS, terrorismu, y la so rellación con Bitcoin». Consultáu'l 25 de payares de 2015.
104. Mike Caldwell. «Monedes de Casascius». Consultáu'l 11 d'ochobre de 2012.
105. «Software veceru pa Bitcoin». bitcoin.org. Consultáu'l 11 d'ochobre de 2012.
106. «Veceros Bitcoin de códigu abiertu pa PC». Archiváu dende l'orixinal, el 11 d'ochobre de 2012. Consultáu'l 11 d'ochobre de 2012.
107. IANA (ed.): «Scheme name de Bitcoin en IANA» (23 de setiembre de 2012). Consultáu'l 23 de xunetu de 2013.
108. https://blockchain.info/charts/blocks-size?timespan=all
109. blockchain.info (ed.): «Carauterístiques de My Wallet». Archiváu dende l'orixinal, el 6 de setiembre de 2015. Consultáu'l 11 d'ochobre de 2012.
110. Bitpay.com (ed.): «Bitpay. Bitcoin shopping cart plugins». Consultáu'l 5 de febreru de 2013.
111. electrum.org (ed.): «Electrum. Seed.». Archiváu dende l'orixinal, el 14 de setiembre de 2013. Consultáu'l 11 de xunetu de 2013.
112. blockchain.info (ed.): «JSON RPC API. Bitcoind compatible RPC api». Consultáu'l 11 de xunetu de 2013.
113. bitcoin.org (ed.): «Bitcoin Developer Examples. Regtest Mode». Consultáu'l 24 de febreru de 2016.
114. Mike Hearn y otros editorial=Google Project Hosting. «Tutorial de BitcoinJ». Consultáu'l 6 de xunetu de 2013.
115. Mike Hearn y otros. «Javadoc de la versión 0.9 de BitcoinJ». Archiváu dende l'orixinal, el 2013-12-03. Consultáu'l 6 de xunetu de 2013.
116. Dirk Merkel (10 de xineru de 2012). JavaWorld (ed.): «Bitcoin for beginners: The BitcoinJ API». Archiváu dende l'orixinal, el 2013-12-03. Consultáu'l 11 de xunetu de 2013.
117. «GitHub de Multibit». GitHub. Consultáu'l 11 de xunetu de 2013. «Proyeutu públicu de calter collaborativu pa desarrollu del códigu de Multibit»
118. «Proyeutu Bitcoin Wallet pa Android y Blackberry OS». Consultáu'l 11 de xunetu de 2013. «Proyeutu públicu de calter collaborativu pa desarrollu del códigu de Bitcoin Wallet»
119. «Pycoin en Github». Consultáu'l 24 de febreru de 2016.
120. «BitcoinJS». Consultáu'l 24 de febreru de 2016.
121. «Bitcore». Consultáu'l 28 de xunu de 2014.
122. «Códigu fonte de la llibrería bitcore». Consultáu'l 28 de xunu de 2014.
123. Bitcoinarmory.com (ed.): «Rock-Solid Security for the Masses». Archiváu dende l'orixinal, el 2 de xunetu de 2012. Consultáu'l 29 de xunetu de 2012.
124. blockchain.info (ed.): «Escrow Transactions. How to use Muli-signature escrow transactions.». Consultáu'l 11 de xunetu de 2013.
125. El monederu Armory dexa esti tipu de copia de seguridá: «Copia archivada». Archiváu dende l'orixinal, el 11 d'avientu de 2013. Consultáu'l 6 d'avientu de 2013.
126. http://blockchain.info/charts
127. Dendrogram example for the Bitcoin network Faer doble clic nos círculos pa navegar
128. Blockchain's AOL Moment. Karl Kreder. 28 de xunetu de 2017
129. The Architecture of Blockchain..(4/5). Vamsi Chemitiganti. 28 de xineru de 2016
130. Nathan Willis (10 de payares de 2010). Bitcoin: Virtual money created by CPU cycles. http://lwn.net/Articles/414452/. Consultáu'l 11 de xunetu de 2013. 
131. Volabit. «¿Qué ye una direición de Bitcoin?».
132. «Códigu fonte de base58.h de Bitcoin». GitHub. Consultáu'l 11 de xunetu de 2013.
133. «Cómo funciona Bitcoin». Bitcoin.org. Consultáu'l 23 de xunetu de 2013.
134. Aspeutos de seguridá de Bitcoin y la so aplicación nuna alternativa d'infraestructura de llave pública. Tésis de Abraham Jesús Basurto Magüeta. Centru d'Investigación y d'Estudios Avanzaos del Institutu Politéunicu Nacional. Mexico D.F. Avientu de 2015
135. Estudiu del usu de protocolos blockchain en sistemes de votación electrónica. Antonio Marín Bermúdez. Proyeutu final de carrera. Universitat Politècnica de Catalunya. 2016
136. Guillermo Julián (20 de marzu de 2013). Xataka.com (ed.): «moneda-p2p ¿Ye seguru Bitcoin? La so teunoloxía al desnudu». Consultáu'l 23 de xunetu de 2013.
137. «Bitcoin Block Explorer». Consultáu'l 11 de xunetu de 2013. «Interfaz básica p'accesu a les transaiciones de la rede Bitcoin»
138. Luongo, Thomas (23 de xunetu de 2010). LewRockwell.com (ed.): «The FED's Real Monetary Problem». Archiváu dende l'orixinal, el 26 de xunetu de 2010. Consultáu'l 12 d'ochobre de 2010.
139. Blockchain.info (ed.): «Charts». Consultáu'l 24 d'agostu de 2016.
140. Bitcoin Pooled Mining
141. Alec Liu (22 de marzu de 2013). Vice.com (ed.): «A Guide to Bitcoin Mining: Why Someone Bought a $1,500 Bitcoin Miner on eBay for $20,600». Archiváu dende l'orixinal, el 6 de xunu de 2013. Consultáu'l 23 de xunetu de 2013.
142. Rede Bitcoin: Poder computacional total
143. It's Time For a Hard Bitcoin Fork. Ittay Eyal y Emin Gün Sirer. 13 de xunu de 2014
144. [https://steemit.com/bitshares/@testz/bitshares-history-delegated-proof-of-stake-dpos Delegated Proof-of-Stake (DPOS). Daniel Larimer. 3 d'abril de 2014
145. Bitcoin and Cryptocurrency Technologies. Chapter 8 Arvind Narayanan, Joseph Bonneau, Edward Felten, Andrew Miller, Steven Goldfeder. 25 d'agostu 2015
146. Components of a Bitcoin Application. John Rampton. 25 d'abril de 2016
147. Watermarked tokens and pseudonymity on public blockchains. Tim Swanson. 4 de payares de 2015
148. ¿Qué son les cadenes llaterales o ‘Sidechains'?. publicáu en Bit2Me.com
149. Dixital Assets on Public Blockchains. BitFury Group. 15 de marzu de 2016
150. Colored Coins: los bitcoins que representen activos del mundu real. publicáu en oroyfinanzas.com el 1 d'agostu de 2017
151. Mastering Bitcoin: Unlocking Dixital Cryptocurrencies. Andreas M. Antonopoulus. O'Reilly 2015
152. «Bitcoin, una mina al debalu». El País. Consultáu'l 25 d'avientu de 2017.
153. United States Securities and Exchange Commission (ed.): «Form S-1. Registration statement under the Securities Act of 1933. Winklevoss Bitcoin Trust.» páxs. 8-9. Consultáu'l 21 de marzu de 2014.
154. (en castellanu) El dólar d'Estaos Xuníos va terminar el 2017 como'l so peor añu dende'l 2003, ente que'l Bitcoin xubió un 1 372%. Cointelegraph. https://ye.cointelegraph.com/news/us-dollar-will-end-2017-as-worst-year-since-2003-while-bitcoin-is-up-1372. Consultáu'l 6 de xineru de 2018. 
155. Nelson, Andrew. «Bad News Bears: Cryptocurrency Stories of 2017 That Brought Us Down». Consultáu'l 6 de xineru de 2018.
156. Bitcoin's Lightning Network, Simply Explained!, 12 d'avientu de 2017, https://www.youtube.com/watch?v=rrr_zPmEiME, consultáu'l 6 de xineru de 2018 
157. (en castellanu) RSK podría dexar hasta 20.000 transaiciones per segundu na rede Bitcoin. CriptoNoticias - Bitcoin, Blockchain y criptomonedas. 8 de xunu de 2017. https://www.criptonoticias.com/entrevistas/rsk-dexar-20000-transaiciones-segundu-bitcoin/. Consultáu'l 6 de xineru de 2018. 
158. Susan Toepfer (16 de xunu de 2012). Wall Street Journal (ed.): «'The Good Wife' Season 3, Episode 13, 'Bitcoin for Dummies': TV Recap». Consultáu'l 28 de setiembre de 2012.
159. «CSI: Cyber: Season 1, Episode 12, Bit by Bit (13 May 2015)». Consultáu'l 3 d'avientu de 2015.
160. «CSI: Cyber Season 1 Episode 12 & 13 Review: "Bit by Bit"/"Family Secrets"» (14 de mayu de 2015). Consultáu'l 3 d'avientu de 2015.
161. «Bitcoin ye personaxe de televisión» (castellanu). Consultáu'l 14 d'agostu de 2017.
162. «'Dope' to Become First Movie to Accept Bitcoin for Ticket Purchases (Exclusive)» (inglés). Consultáu'l 9 d'avientu de 2015.
163. Paul Vigna (19 de setiembre de 2016). The Wall Street Journal (ed.): «‘Mr. Robot' Drags Bitcoin Into Its Dystopian Nightmare». Consultáu'l 4 de xineru de 2017.
164. Iain Murray (26 de setiembre de 2016). Foundation for Economic Education (ed.): «Mr. Robot Deals Frankly with Bitcoin and the Future of Money». Consultáu'l 4 de xineru de 2017.
165. Jaime Domínguez (8 d'avientu de 2017). Fotogramas (ed.): «'The Big Bang Theory' busca los bitcoins perdíos». Consultáu'l 4 de xineru de 2018.
166. «El Bitcoin en Venezuela». ForoLibertad (10 de febreru de 2016).

Enllaces esternos

• Bitcoin Project
• Nodos activos en tiempu real Archiváu 2018-07-03 en Wayback Machine
• Gráfiques y estadístiques de la rede Bitcoin
• Bitcoin wiki
• Aprecio, cap.bursátil, índiz, etc. de Bitcoin (enllaz rotu disponible n'Internet Archive; ver l'historial y la última versión).
• Aprecio, market cap, etc del Bitcoin Archiváu 2017-12-23 en Wayback Machine
• Enabling Blockchain Innovations with Pegged Sidechains.