Celesta | ||
---|---|---|
[editar datos en Wikidata] |
La celesta ye un instrumentu musical de percusión, ye un armoniu, cola apariencia d'un pequeñu pianu vertical. Clasifícase ente los instrumentos idiófonos. El so nome remanez del francés céleste (celestial).
El mecanismu de la celesta compónse de martiellos activaos por tecles, que cuten penriba unes llámines metáliques asitiaes sobre resonadores de madera. Estes llámines, al cutise, causen una resonancia sobre los resonadores, produciendo un soníu celestial», d'ende'l so nome.
Al igual que'l pianu, la celesta tien un pedal que dexa remanar los apagadores.
Hai modelos con 4, 5 y 5 octaves y media.
En 1788 l'irlandés Charles Glaggett inventó un instrumentu denomináu aiuton, que'l so soníu en «dulzor» y suavidá nun foi superáu nin pola harmónica de cristal nin por nengún instrumentu de cuerda estregada. Pa llograr esti soníu Glaggett dispunxo nun caxón buecu una serie de diapasones o barres de metal que yeren cutíes por pequeñu martiellos, los que de la mesma se remanaben per aciu tecles. Esti instrumentu, con escales de trés a seis octaves nunca trescendió la so fase esperimental.
Ente 1860 y 1865, val dicir, desenvolviéronse dos instrumentos precursores de la celesta moderna. Per una parte el dulcitone, patentáu por Thomas Machell en Glasgow en 1860, y por otra, el instrumentu de construcción asemeyada denomáu typophone, diseñáu en 1865 por Victor Mustel, el padre del inventor de la celesta actual. Estos instrumentos predecesores tamién taben provistos d'un tecláu y de una serie de diapasones como xeneradores del soníu. Magar que yeren bien paecíos a la celesta actual tocantes a soníu, el volume yera notablemente más feble, lo que xuníu al so altu costu, sumó razones por que nun llegaren a imponese. Dambos utilizáronse namái en rares ocasiones, particularmente el typophone escastóse bien llueu ensin llegar a espublizase, dexando poques buelgues del so pasu pola hestoria y nenguna imaxe. Na mesma llinia constructiva siguieron otros instrumentos, entá menos conocíos y de los que cuasi nun se dispón d'información precisa: el adiaphon, desenvueltu por Fischer y Fritz en Leipzig (1882) y el euphonium, un diseñu d'A. Appunn de Hanau.[1]
L'antigua idea del sieglu xiii de producir per una parte un soníu duce y non posible nidiu, pero que per otra parte algamara un ciertu volume, conduxo cien años dempués a la invención de la celesta. La idea de dotar a un metalófonu d'un tecláu asemeyáu al pianu yá y conocía al traviés del Glockenspiel con tecláu. L'organeru y constructor d'armonios Auguste Mustel desenvolvió en 1886 en París un instrumentu llamáu «Celesta» que cumplía toles esixencies y que bien llueu s'impunxo nes orquestes.[2] En 1890 J & P Schiedmayer, más tarde denomada Schiedmayer Pianofortefabrik, construyó n'Alemaña la primera Celesta so la patente de Mustel.[3]La Celesta de Mustel yá correspondía tocantes a la so téunica constructiva a la Celesta moderna, con tecláu, plaques d'aceru, resonadores, pedal y tenía el tonu duce» deseyáu. La escala algamaba sobre cinco octaves, dende c hasta c⁵. Por cuenta de que la octava más baxa tenía un soníu insatisfatoriu, na segunda xeneración de celestes construyéronse instrumentos con un espectru tonal de cuatro octaves, empezando con c¹. En tiempu más recién volvieron construyise instrumentos qu'algamen tonos más baxos. La producción de Mustel cesó a mediaos de los años 1970. La firma Schiedmayer Celesta produz hasta güei instrumentos coles plaques de metal que se cuten dende enriba, según la patente de Mustel. Los otros dos fabricantes de Celetas, Yamaha y Kolberg, usen adautaciones de la mecánica del pianu.
Los compositores franceses y rusos foron los primeres n'usar esti instrumentu dientro de la orquesta sinfónica. Célebres son los exemplos qu'atopamos n'obres como L'aprendiz de bruxu de Paul Dukas, El cascanueces de Chaikovski (rusu: Щелкунчик ) / Schelkúnchik escuchar (?·i), ye'l instrumentu principal na Danza de la Fada d'Azucre, en Ma Mère l'Oi de Ravel, Romeo y Julieta de Prokofiev o Der Rosenkavalier (El caballeru de la rosa) de Richard Strauss, según Béla Bartók nel so Música pa cuerdes, percusión y celesta y Gustav Holst en Los planetes (nel movimientu dedicáu a Neptunu). Amás ye unu de los instrumentos favoritos del compositor de música de cine John Williams. El músicu Gustav Mahler usó la celesta na so 6ª Sinfonía, na 8ª Sinfonía y en "El cantar de la tierra".[4]
La celesta ye'l instrumentu que suena de primeres de munches bandes sonores de les películes de Harry Potter. Ta presente nel cantar «Everyday» de Buddy Holly, y nel famosu cantar Light My Fire de The Doors. Tamién ye'l instrumentu que George Martin utiliza na versión de The Beatles de Baby It's You.