Chiroptera

Chiroptera esperteyu
Rangu temporal: 52 Ma-0 Ma Prec Ca O S D C P T J K Pg N Eocenu Inferior - Reciente[1]
Clasificación científica
Reinu:	Animalia
Filu:	Chordata
Subfilu:	Vertebrata
Clas:	Mammalia
Subclas:	Theria
Infraclas:	Placentalia
Magnorde:	Boreoeutheria
Superorde:	Laurasiatheria[2]
Orde:	Chiroptera Blumenbach, 1779
Distribución
Subórdenes
Megachiroptera Microchiroptera
Consultes
[editar datos en Wikidata]

Los quirópteros^[3] (Chiroptera, del llatín vespertilium "animal nocherniegu", términu que tamién da orixe al nome d'una de les families d'esperteyos, la familia vespertilionidae) ye un mamíferu que tien unes membranes a mou d'ales que xunen los caberos cuatro deos de les estremidaes anteriores, el cuerpu, la base de les pates posteriores y la cola y que puen esnalar pel aire. De vezos nocherniegos, ríxese na escuridá al traviés de la emisión d'ondes d'ultrasoníos que capta tres rebotar nos oxetos. Habita principalmente nos países caldios y caltiénse en lletargu nel iviernu.

Nome común

Esta especie ye conocida nel dominiu llingüísticu asturlleonés colos siguientes nomes comunes: esperteyu^[4], murciégalu^[5], espantagüeyos^[6], espertu^[7], espitagüeyos^[8], gritagüeyos^[9], quirópteru^[10], sacagüeyu^[11], vesperteyu^[12] y murciéganu^[13].

Reproducción

La fema del esperteyu ye, sacante la fema'l canguru, la única de los mamíferos que difier a voluntá la fecundación, atroxando l'esperma pa emplegalu cuando-y paez. L'apareamientu suel ser na seronda, enantes la hibernación, en primavera la fema ovula y faise la fecundación.

Clasificación

Hai dos subórdenes d'esperteyos:

1. Megachiroptera (Esperteyos de la fruta)
2. Microchiroptera (Esperteyos insectívoros)

Sangre

Ye un animal de sangre caliente cuando ta activu y de sangre frío cuando duerme.

Hibernación

Entren nesti estáu más rápido que cualesquier otru mamíferu. Nos llaboratorios consérvenlos en frigoríficos. Los llatíos del corazón pasen de 180 a 3 per minutu.

Avieyamientu

La vida los mamíferos ta en rellación col tamañu (el mur vive un añu, el perru avieya a los 12, el caballu a los 17), l'esperteyu ye una esceición a esta regla y magar que ye más pequeñu que'l mur, vive 15 o más años.

Alimentación

Basen la so dieta n'inseutos y fruta según el suborde.

Resistencia a enfermedaes

Nun-yos afeuten enfermedaes como la rabia. A pesar de la so dieta, nun sufren arterioesclerosis y les arteries nun avieyen.

Referencies

1. «Chiroptera (bat)Archived copy» (inglés). The Paleobiology Database. Archiváu dende l'orixinal, el 2019-09-12. Consultáu'l 10 de enero de 2010.
2. Eick et al.. «A Nuclear DNA Phylogenetic Perspective on the Evolution of Echolocation and Historical Biogeography of Extant Bats (Chiroptera)». Molecular Biology and Evolution 22 (9):  páxs. 1869-1886. doi:10.1093/molbev/msi180. PMID 15930153. http://mbe.oxfordjournals.org/content/22/9/1869.full.pdf+html. «Several molecular studies have shown that Chiroptera belong to the Laurasiatheria (represented by carnivores, pangolins, cetartiodactyls, eulipotyphlans, and perissodactyls) and are only distantly related to dermopterans, scandentians, and primates (Nikaido et al. 2000; Lin and Penny 2001; Madsen et al. 2001; Murphy et al. 2001a, 2001b; Van Den Bussche y Hoofer 2004).». 
3. Esti términu apaez nel Diccionariu de l'Academia de la Llingua Asturiana. Ver: quirópteru
4. «Diccionariu de la Llingua Asturiana» (asturianu) (15 avientu 2000). Consultáu'l 12 xunu 2023.
5. «Diccionariu de la Llingua Asturiana» (asturianu) (15 avientu 2000). Consultáu'l 12 xunu 2023.
6. «Diccionariu de la Llingua Asturiana» (asturianu) (15 avientu 2000). Consultáu'l 12 xunu 2023.
7. «Diccionariu de la Llingua Asturiana» (asturianu) (15 avientu 2000). Consultáu'l 12 xunu 2023.
8. «Diccionariu de la Llingua Asturiana» (asturianu) (15 avientu 2000). Consultáu'l 12 xunu 2023.
9. «Diccionariu de la Llingua Asturiana» (asturianu) (15 avientu 2000). Consultáu'l 12 xunu 2023.
10. «Diccionariu de la Llingua Asturiana» (asturianu) (15 avientu 2000). Consultáu'l 12 xunu 2023.
11. «Diccionariu de la Llingua Asturiana» (asturianu) (15 avientu 2000). Consultáu'l 12 xunu 2023.
12. «Diccionariu de la Llingua Asturiana» (asturianu) (15 avientu 2000). Consultáu'l 12 xunu 2023.
13. «Diccionariu de la Llingua Asturiana» (asturianu) (15 avientu 2000). Consultáu'l 12 xunu 2023.

Enllaces esternos

Wikispecies tien un artículu sobre Chiroptera.

• Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Chiroptera.

• Wikcionariu tien definiciones y otra información tocante a esperteyu.