Constitución española de 1931

Constitución española de 1931
Constitución de la República Española
Tipu	constitución
Estáu	Segunda República Española
Creación	1931
Publicación	9 avientu 1931

La Constitución Española de 1931 o Constitución de la República Española de 1931, foi la primer reforma grande del gobiernu republicanu español daquella. S'aprobó'l 9 d'avientu de 1931 nes Cortes Republicanes tres la victoria republicana nes eleiciones xenerales d'España de 1931.

Alderique parllamentariu

Títulu preliminar

Definición d'España

Fináu l'alderique de totalidá, el 10 de setiembre entamó'l discutiniu del Títulu Preliminar. Disposiciones xenerales, en que'l so artículu 1, la ponencia definía a España como una "República democrática". El diputáu radical-socialista Fernando Valera propunxo que se definiere como una "República de trabayadores, lliberal nel principiu, democrática nel fundamentu y social na orientación", pero la so enmienda foi refugada. Retomándola, el socialista Luis Araquistain propunxo definir a España como "una República de trabayadores". Los poderes de tolos sos muérganos emanan del pueblu", enmienda que resultó aprobada. Entós intervieno'l presidente'l Gobiernu Provisional Alcalá-Zamora pa proponer que se dixere "República de trabayadores de too orde", porque atopaba un matiz de clase na pallabra trabayadores" sola.^[1] Una selmana dempués la Comisión presenta una nueva propuesta recoyendo la enmienda d'Araquistáin y el pidimientu d''Alcalá-Zamora, que va ser aprobada:^[2]

Artículu 1. España ye una República de trabayadores de toa clase, que s'organicen en réxime de Llibertá y de Xusticia. Los poderes de tolos sos muérganos emanan del pueblu. (...) La bandera de la República española ye colorada, mariella y morada.

Llingües

La otra cuestión polémica del Títulu Preliminar foi la declaración del castellán "como idioma oficial de la República" (artículu 4). El diputáu Abilio Calderón propunxo sustituyir castellán por español, a lo que-y retrucó'l diputáu mallorquín Gabriel Alomar "Si llingua española ye'l castellán, entós la mio llingua catalana, el vascu y el gallegu, nun son llingües españoles". Nel alderique intervinieron Castelao, en defensa de la llingua gallega, y Miguel de Unamuno, que defendió la so enmienda de "qu'a naide se podrá imponer l'usu de nenguna llingua rexonal", a lo que s'opunxeron los diputaos nacionalistes vascos (Jesús María de Leizaola foi'l so voceru), catalanes (Gabriel Alomar y Jaume Carner pidieron la pallabra) y gallegos (intervieno Otero Pedrayo). La ponencia volvió refacer l'artículu 4 que finalmente incluyó la enmienda d'Unamuno pero llindada pola espresión "sacantes lo que se disponga en lleis especiales", como yeren los estatutos d'autonomía. L'artículu 4º quedó finalmente redactáu asina:^[3]

Artículu 4. El castellán ye l'idioma oficial de la República. Tou español tien obligación de sabelo y drechu a usalo, ensin perxuiciu de los derechos que les lleis del Estáu reconozan a les llingües de les provincies o rexones. Sacantes lo que se disponga en lleis especiales, a naide podrá esixíse-y la conocencia nin l'usu de nenguna llingua rexonal.

El tema llingüísticu, de nuevu, foi motivu de disputa mientres la redaición del artículu 50, qu'obligaba al usu (anque non puramente) del castellán como llingua vehicular na enseñanza y facultaba a la República pa dotar, en cualesquier parte'l territoriu nacional, d'estructures educatives propies que dexaren la instrucción en llingua castellana. El testu final consensuóse sobre una enmienda matriz que roblaron los diputaos: Miguel de Unamuno, Miguel Maura, Roberto Novoa Santos, Fernando Rey, Emilio González, Felipe Sánchez Román y Antonio Sacristán. Tala enmienda foi:

Les Rexones autónomes van poder, sicasí, entamar enseñances nes sos llingües respeutives, pero nesti casu van caltener tamién en diches Rexones les Instituciones d'enseñanza en tolos graos nel idioma oficial de la República.^[4]

Finamente l'artículu aprobáu foi bien similar:

Les rexones autónomes van poder entamar la enseñanza nes sos llingües respeutives, acordies coles facultaes que se concedan nos sos Estatutos. Ye obligatoriu l'estudiu de la llingua castellana, y esta usaráse tamién como preséu d'enseñanza en tolos centros d'instrucción primaria y secundaria de les rexones autónomes. L'Estáu va poder caltener o crear nelles instituciones docentes de tolos graos nel idioma oficial de la República.^[5]

Otres cuestiones

L'aprobación del restu d'artículos del Títulu I nun provocó grandes alderiques, sacante l'Artículu 3º, el so discutiniu de retardó pa facela en conxuntu colos artículos 24 y 25 del proyeutu (26 y 27 de la redaición definitiva) pos toos ellos referíense a la "cuestión relixosa". Nel artículu 2º se reconoz la igualdá de tolos españoles énte la llei, nel 5º que Madrid yera la capital de la República, nel 6º qu'España arrenunciaba "a la guerra como preséu de política nacional" y en 7º que "L'Estáu español va acatar les normes universales del Drechu internacional, incorporándoles al so derechu positivu".^[2] Tampoco plantegó munchos alderiques l'aprobación del "Títulu II. Nacionalidá". Nesti artículu taba reconocío'l drechu a la doble nacionalidá a los naturales de Portugal y países hispánicos d'América, tamién taba incluyíu Brasil, "cuando asina lo soliciten y moren en territoriu español", según la posibilidá de que los españoles que moren ellí puedan llograr esa nacionalidá, "si les sos lleis nun la prohiben", ensin perder por ello la nacionalidá española.

Modelu territorial

El Títulu I. Organización nacional ocupóse de la segunda tema más polémicu de la Constitución de 1931, detrás de la cuestión relixosa": la organización territorial del Estáu o, como lo espresaron dellos diputaos, "el problema de Cataluña". Trés díes primero que la Comisión de Constitución presentara'l so proyeutu, el presidente de la Xeneralidá de Cataluña, Francesc Macià apurrió al presidente del Gobiernu Provisional por que lu llevara a les Cortes l'Estatutu de Cataluña, tamién llamáu Estatutu de Nuria (pol llugar onde foi redactáu'l proyeutu por una ponencia nomada'l 11 de xunu y presidida por Pere Corominas y Jaume Carner), aprobáu pola Diputación provisional del parllamentu catalán el 14 de xunetu (coincidiendo cola apertura de les Cortes Constituyentes en Madrid) y refrendáu pol pueblu catalán el 6 d'agostu. L'estatutu fui ellaboráu según una conceición federal como podía comprobase nel artículu 1 que definía a Cataluña como "un Estáu autónomu dientro de la República española". El so discutiniu poles Cortes de retardó hasta dempués de la promulgación de la Constitución, pero los diputaos nun dexaron de tenelo presente cuando aldericaron el Títulu I.^[6] Otru fechu que pesó nel discutiniu foi l'aprobación el 14 de xunu n'Estella polos representantes de la mayoría de los conceyos del País Vascu-navarru, apoderaos pola drecha non republicana que trunfara nes eleiciones municipales del 12 d'abril, del Estatutu d'Autonomía qu'incluyía Vizcaya, Guipúzcoa, Álava y Navarra, y que foi refugáu pola izquierda pol so calter clerical ultramontanu.^[6]

La propuesta de la Comisión nun foi la República federal, sinón lo que'l so presidente llamó l'Estáu integral"^[7]

nel que son compatibles, al pie de la gran España, les rexones, y faciendo posible,nesi sistema integral, que caúna de les rexones reciba l'autonomía que merez pol so grau de cultura y de progresu. Unes van querer quedar xuníes, otres van tener la so autodeterminación en mayor o menor grau

Asina nel párrafu terceru del artículu 1 dicíase:

La República constitúi un Estáu integral, compatible cola autonomía de los Conceyos y de les rexones

Dempués de cuatro díes (del 22 al 25 de setiembre) d'intensos y apasionaos alderiques, algamóse un consensu sobre la tema más polémica, la delimitación de les competencies ente l'Estáu central y les rexones autónomes", siguiendo una fórmula tripartita, propuesta pol diputáu César Juarros y defendida pol presidente Alcalá-Zamora, y que finalmente ye asumida pola Comisión y aceutada polos diputaos nacionalistes catalanes: nel artículu 14 determináronse les materies que yeren de la "esclusiva competencia del Estáu" tanto la so llexislación como la so execución direuta";^[8] nel artículu 15 les que la llexislación correspondía al Estáu y que la so execución podía ser exercida pola rexón autónoma, "na midida de la so capacidá política, a xuiciu de les Cortes";^[9] y nel artículu 16 les materies que la so llexislación y execución correspondía a les rexones, "conforme a lo que dispongan los respectivos estatutos aprobaos poles Cortes", y que nun taben numberaes nel artículu sinón que yeren "les materies ensin entender nos dos artículos anteriores".^[10]

Garantíes y drecheros de los ciudadanos

Nel discursu de presentación del proyeutu de Constitución, Luis Jiménez de Asúa definió'l Títulu III.Drechos y deberes de los españoles como "la parte dogmática de la Constitución" que consideraba "tan importante o más que la orgánica". Y de siguío destacó les dos novedaes qu'al so xuiciu presentaba'l proyeutu: que "enancha los drechos" yá que non solamente recueye los drechos individuales sinón tamién "los derechos de les entidaes coleutives" (siguiendo'l camín empecipiáu pola Constitución mexicana de 1917, la Constitución rusa de 1918 y la Constitución de Weimar de 1919); y segundu llugar que nun se llinda a numberar los derechos sinón que-yos damos garantíes segures: d'una parte, la regulación concreta y normativa; d'otra, los recurso d'amparu y les xurisdicciones propies pa podelos facer eficaces". Tou ello pa "dar garantíes a los ciudadanos contra ataques del Poder executivu".^[11] Nel alderique parllamentariu los artículos d'esti Títulu referíos a la relixón, a la familia y a la enseñanza y l'artículu 3 del Títulu preliminar aldericáronse conxuntamente dempués al tar toos ellos englobados na cuestión relixosa".

El primer grupu de drechos y llibertaes individuales y coleutives apaez recoyíu nel Capítulu I. Garantíes individuales y polítiques. Nel artículu 28 reconozse'l principiu de non retroactividá de les lleis y el principiu de llegalidá ("naide va ser xulgáu sinón por xuez competente y conforme a los trámites llegales"; nel artículu 29 l'mperiu de la llei y el drechu del habeas corpus^[12] ("Naide va poder ser deteníu nin presu sinón por causa de delitu. Tou deteníu va ser puestu en llibertá o apurríu a l'autoridá xudicial, dientro de les venticuatro hores siguientes al actu de detención. Toa detención va dexar ensin efectu o se va alzar a prisión, dientro de les setenta y dos hores de ser apurríu'l deteníu al xuez competente. (...) Van Incurrir en responsabilidá les autoridaes que les sos ordes motiven infracción d'esti artículu, y los axentes y funcionarios que les executen, con evidencia de la so illegalidá"); nel artículu 31 la llibertá de circulación y la inviolabilidad de la casa; nel artículu 32 la inviolabilidad de la correspondencia; nel artículu 33 la llibertá d'elección d'oficiu y la llibertá d'industria y comerciu, "sacantes les llimitaciones que, por motivos económicos y sociales d'interés xeneral, impongan les lleis"; nel artículu 34 la llibertá d'espresión, y como garantía s'añade "en nengún casu va poder recoyese la edición de llibros y periódicos sinón en virtú de mandamientu d'un xuez competente. Nun va poder decretase la suspensión de nengún periódicu, sinón por sentencia firme"; nel artículu 35 el derechu de pidimientu; nel artículu 37 el deber de too ciudadanu d'emprestar "servicios civiles o militares, con arreglu a les lleis"; nel artículu 38 el derechu de xunta "pacífica y ensin armes" y el derechu de manifestación; nel artículu 39 la llibertá d'asociación y sindicación; nel artículu 41 la "inamovilidá" de los funcionarios y el so drechu a nun ser fadiaos nin escorríos poles sos opiniones polítiques, sociales o relixoses" y a "constituyir asociaciones profesionales que nun impliquen inxerencia nel serviciu públicu tuviéra-yos encamentáu". D'últimes nel artículu 42 regúlase la suspensión alcordada por decretu del Gobiernu, que tendrá de ser ratificáu poles Cortes o pola Diputación Peramanente si les Cortes tuvieren disueltes, de los derechos y garantíes conseñaos en los artículos 29, 31, 34, 38 y 39 "en casos de bultable ya inminente gravedá". "Mientres la suspensión va rexir, pal territoriu a que s'aplique, la llei d'Orde Públicu". L'artículu 42 termina diciendo: "En nengún casu va poder el Gobiernu estrañar o deportar españoles, nin desterralos a distancia cimera a 250 quilómetros de la so casa".

Drechu a votu de les muyeres

Les eleiciones a les Cortes Republicanes foron feches por sufraxu universal masculín, quedando escluyíes les muyeres, anque estes pudiéronse presentar como candidates. Namái trés muyeres resultaron escoyíes: Margarita Nelken nes llistes del Partíu Socialista Obreru Español, Clara Campoamor nes del Partíu Republicanu Radical y Victoria Kent nes del Partíu Republicanu Radical Socialista. Estes dos últimes van protagonizar l'alderique sobre'l sufraxu femenín.

Ún de los principales oponentes a la concesión del drechu al votu a les muyeres foi'l catedráticu de patoloxía de la Universidá de Madrid y diputáu pola Federación Republicana Gallega, Roberto Novoa Santos qu'aprovechó la so intervención como voceru del so grupu parllamentariu nel alderique de totalidá del proyeutu de la Constitución de 1931 pa manifestase en contra del mesmu siguiendo "argumentos biolóxicos" como qu'a la muyer nun l'apodera la reflexón y l'espíritu críticu sinón la emoción y tolo que tien de ver colos sentimientos. Basándose nel psicoanálisis sostenía que l'histerismu ye consustancial a la psicoloxía femenina. Coles mesmes recurrió al argumentu de que conceder el votu a la muyer sería dar el trunfu a la drecha y convertir a España nun Estáu conservador o teocráticu". Nesi alderique de totalidá afirmó:^[13]

Creo que podría concedese nel réxime eleutoral que la muyer fore siempre escoyible polos homes; pero, sicasí, que la muyer nun fora eleutora. (...)¿Cuál sería'l destín de la República si nun futuru próximu, bien próximu, tuviéramos que conceder el votu a les muyeres? De xuru qu'una reversión, un saltu tras. Y ye qu'a la muyer nun l'apodera la reflexón y l'espíritu críticu; la muyer déxase llevar siempre pola emoción, de too aquello que fala a los sos sentimientos... L'histerismu nun ye una enfermedá, ye la mesma estructura de la muyer; la muyer ye eso: histerismu y por ello, ye cambiadizu, versátil, ye sensibilidá d'espíritu y emoción. Esto ye la muyer. Y yo entrugo: ¿en qué despeñadero metiéramonos si nun momentu próximu concediéramos el votu a la muyer?

Roberto Novoa Santos

Referencies

↑ Juliá, 2009, páxs. 53-57.
↑ ^2,0 ^2,1 Gil Pecharromán, 1997, p. 17.
↑ Juliá, 2009, páxs. 54; 89.
↑ [1]
↑ s:Constitución de la República Española de 1931/ TÍTULU III: Derechos y deberes de los españoles
↑ ^6,0 ^6,1 Gil Pecharromán, 1997, p. 18.
↑ Juliá, 2009, p. 216.
↑ Gil Pecharromán, Julio (1997). Ibid., páx. 26. «Les que l'Alministración central acutar n'esclusiva, como la definición, concesión o retirada de la nacionalidá, la delimitación de los derechos y deberes constitucionales, les rellaciones coles confesiones relixoses, la política esterior y de defensa, la seguridá pública nos asuntos suprraregionales, el comerciu esterior y les aduanes, el monopoliu monetariu y l'ordenación bancaria, les telecomunicaciones, la política xeneral de Facienda o la fiscalización de la producción y distribución d'armes»
↑ Gil Pecharromán, Julio (1997). Ibid., páx. 28. «Tal yera'l casu de la llexislación penal, social, mercantil y procesal, la protección a la propiedá intelectual ya industrial, los seguros, les normes sobro peses y midíes, el réxime d'agües, la caza y la pesca fluvial, la radiodifusión y el réxime de Prensa, los procesos de socialización de la riqueza, etc.»
↑ Juliá, 2009, p. 55.
↑ Juliá, 2009, p. 217.
↑ Jackson, Gabriel (1976). La República Española y la Guerra Civil, 1931-1939, (The Spanish Republic and the Civil War, 1931-1939). Princeton, 1965), 2ª, Barcelona: Crítica, páx. 60. ISBN 84-7423-006-3.
↑ Juliá, 2009, p. 242-243.

Enllaces esternos

[FOOTNOTEJuliá2009{{{c}}}53-57-1] Juliá, 2009, páxs. 53-57.

[FOOTNOTEGil_Pecharromán1997{{{c}}}17-2] 2,0 ^2,1 Gil Pecharromán, 1997, p. 17.

[FOOTNOTEJuliá2009{{{c}}}54;_89-3] Juliá, 2009, páxs. 54; 89.

[4] [1]

[5] s:Constitución de la República Española de 1931/ TÍTULU III: Derechos y deberes de los españoles

[FOOTNOTEGil_Pecharromán1997{{{c}}}18-6] 6,0 ^6,1 Gil Pecharromán, 1997, p. 18.

[FOOTNOTEJuliá2009{{{c}}}216-7] Juliá, 2009, p. 216.

[8] Gil Pecharromán, Julio (1997). Ibid., páx. 26. «Les que l'Alministración central acutar n'esclusiva, como la definición, concesión o retirada de la nacionalidá, la delimitación de los derechos y deberes constitucionales, les rellaciones coles confesiones relixoses, la política esterior y de defensa, la seguridá pública nos asuntos suprraregionales, el comerciu esterior y les aduanes, el monopoliu monetariu y l'ordenación bancaria, les telecomunicaciones, la política xeneral de Facienda o la fiscalización de la producción y distribución d'armes»

[9] Gil Pecharromán, Julio (1997). Ibid., páx. 28. «Tal yera'l casu de la llexislación penal, social, mercantil y procesal, la protección a la propiedá intelectual ya industrial, los seguros, les normes sobro peses y midíes, el réxime d'agües, la caza y la pesca fluvial, la radiodifusión y el réxime de Prensa, los procesos de socialización de la riqueza, etc.»

[FOOTNOTEJuliá2009{{{c}}}55-10] Juliá, 2009, p. 55.

[FOOTNOTEJuliá2009{{{c}}}217-11] Juliá, 2009, p. 217.

[12] Jackson, Gabriel (1976). La República Española y la Guerra Civil, 1931-1939, (The Spanish Republic and the Civil War, 1931-1939). Princeton, 1965), 2ª, Barcelona: Crítica, páx. 60. ISBN 84-7423-006-3.

[FOOTNOTEJuliá2009{{{c}}}242-243-13] Juliá, 2009, p. 242-243.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]