Cuzcurrita de Río Tirón
 Cuzcurrita de Río Tirón | |||
|---|---|---|---|
 | |||
| |||
| Alministración | |||
| País |  España | ||
| Autonomía |  La Rioxa | ||
| Tipu d'entidá | conceyu de La Rioxa | ||
Alcalde de Cuzcurrita de Río Tirón (es)  | Román Urrecho Junquera | ||
| Nome oficial | Cuzcurrita de Río Tirón (es)[1] | ||
| Códigu postal |
26214 | ||
| Xeografía | |||
| Coordenaes | 42°32′29″N 2°57′46″W / 42.541388888889°N 2.9627777777778°O | ||
  Cuzcurrita de Río Tirón Cuzcurrita de Río Tirón (España) _-_Municipality_Map.svg) | |||
| Superficie | 19 km² | ||
| Altitú | 518 m | ||
| Llenda con | Sajazarra, Cihuri, Casalarreina, Tirgo, Baños de Rioja, Ochánduri, Treviana y Fonzaleche | ||
| Demografía | |||
| Población |
566 hab. (2023) - 271 homes (2019) - 222 muyeres (2019) | ||
| Porcentaxe | 0.18% de La Rioxa | ||
| Densidá | 29,79 hab/km² | ||
| Más información | |||
| Estaya horaria | UTC+01:00 | ||
 | |||
.svg)
Cuzcurrita de Río Tirón ye un conceyu de la comunidá autónoma de La Rioxa (España). Ye travesáu pel ríu Tirón, asitiándose a los pies del monte El Bolu.
Historia
[editar | editar la fonte]El documentu más antiguu del que se tien constancia, data de 1062 y ye una Real Cédula emitida pol monarca Sancho Garcés IV de Navarra na que dexaba delles cases realengas de Zarratón al noble García Garcei. N'este apaez el topónimu "Coscorrita".
En 1086, nel rellatu d'un milagru de Domingo de Silos Santu Domingu de Silos, ye nomáu un natural de Cuzcurrita llamáu Servando.
El fueru de Miranda de Ebro rellacionaba a finales del sieglu XI, la esistencia de "Quosquorrita".
El 15 de payares de 1367, el monarca Enrique II de Castiella compensaba a Juan Martínez de Rojas, apurriéndo-y el Señoríu de Cuzcurrita con tolos sos territorios y derechos.
Nel sieglu XVI, reinando Felipe II d'España, Pedro Velasco, novenu Señor de Cuzcurrita, pol so matrimoniu con Marta de Rojas y Osorio, fundaron mayoralgu, esculpiendo les sos armes na puerta d'entrada del castiellu tal como anguaño puede reparase.
Esti castiellu foi construyíu polos Suárez de Figueroa a finales del sieglu XIV o empiezos del sieglu XV. Nel sieglu XIX, tres les lleis qu'abolieron señoríos y mayoralgos, siguió perteneciendo mientres unos años a los descendientes de la familia Velasco-Rojas. Darréu viose sometíu a socesives compres y ventes, hasta l'añu 1945 en que los sos nuevos propietarios restaurar y acondicionaron pa vivienda.
Cuzcurrita, na Edá Media, foi plaza fuerte; la villa taba cercada, amás de tener el so castiellu extramuros.
Perteneciente al partíu de Santo Domingo de la Calzada, dende 1796 formó parte de la provincia de Burgos hasta la formación de la definitiva provincia de Logroño (Real Decretu del 30 de payares de 1833). Un añu más tarde, estremada la provincia en nueve partíos xudiciales, quedó incluyíu nel de [Haro] (Real Decretu del 21 d'abril de 1834).
Demografía
[editar | editar la fonte]A 1 de xineru de 2010 la población del conceyu xubía a 554 habitantes, 292 homes y 262 muyeres.[2]
| Gráfica d'evolución demográfica de Cuzcurrita de Río Tirón ente 1857 y 2010 |
 |
|
Población de derechu (1857-1897) según los censos de población del INE del sieglu XIX. Población de derechu (1900-1991) o población residente (2001) según los censos de población del INE. Población según el padrón municipal de 2010 del INE. |
Patrimoniu
[editar | editar la fonte]
- Castiellu de los Velasco.
- Construyíu a finales del sieglu XV por Pedro Suárez de Figueroa, ye una cortil cercada con cubos nos ángulos y una espodada torre del homenaxe, que nun tien nenguna ventana nos sos murios.
- Nel sieglu XVI, mientres el reináu de Felipe II, D. Pedro de Velasco, IX señor de Cuzcurrita, fundo mayoralgu al casase con Marta de Rojas y Osorio, llabrando l'escudu d'armes de la portada n'arcu apuntáu nel muriu norte, defendida por un bellu matacán.
- Tien incoado espediente como Bien d'Interés Cultural na categoría de Monumentu dende'l 15 de xunetu de 1980.[3]
- El Rollu.
- Asitiáu nel monte el Bolu pela rodiada de la villa, yera símbolu inequívocu de que'l llugar yera de señoríu.
- Ilesia de San Miguel.
- Asitiada na Plaza Mayor. Foi construyida nel sieglu XVIII n'estilu barrocu rioxanu, dándose por terminada en 1805.
- Foi declarada Bien d'Interés Cultural na categoría de Monumentu el 23 de xunu de 1978.[3]
- Ermita de Nª Señora de Sorejana.
- Asitiada a 1,5 km de Cuzcurrita ríu arriba. Ye d'estilu románicu.
- Foi declarada Bien d'Interés Cultural na categoría de Monumentu el 3 d'agostu de 1981.[3]
- Ermita de Nª Señora de Tironcillo.
- Asitiada a 3 km de Cuzcurrita agües embaxo del ríu Tirón. Foi construyida a mediaos del sieglu XVIII n'estilu barrocu.
Fiestes llocales
[editar | editar la fonte]- El fin de selmana anterior a la celebración de la Pascua de Pentecostés treslladar en procesión a la Virxe de Sorejana hasta la so ermita de Sorejana.
- Pascua de Pentecostés, fiestes n'honor a Ntra Sra. de Tironcillo. Romería a la ermita de Tironcillo.
- 27 de mayu, Festividá del Tironcillo.
- 8 de setiembre, treslládase la imaxe de la virxe de Sorejana dende la ermita de Sorejana a la parroquia de San Miguel Arcánxel.
- 29 de setiembre a 1 d'ochobre, fiestes n'honor de San Miguel Arcánxel. Siendo'l día grande'l 29 de setiembre, Festividá de San Miguel, celebrándose misa y procesión.
Ver tamién
[editar | editar la fonte]- Bienes d'Interés Cultural en La Rioxa
- Conceyos de La Rioxa
- Llocalidaes d'entidá menor de La Rioxa
- La Rioxa (España)
Referencies
[editar | editar la fonte]- ↑ Afirmao en: Llista de Conceyos y los sos Códigos por Provincies a 1 de xineru de 2019. Data d'espublización: 8 febreru 2019. Editorial: Institutu Nacional d'Estadística.
- ↑ «INE: Población por conceyos y sexu.». Archiváu dende l'orixinal, el 2017-10-24.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 Ministeriu de Cultura. Patrimoniu Históricu.
Enllaces esternos
[editar | editar la fonte]
Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Cuzcurrita de Río Tirón.
Datos: Q1647250- Multimedia: Cuzcurrita de Río Tirón